Problematyka i kompozycja „Próchna” W. Berenta
już sam tytuł jest symboliczny
powieść drukowana w odcinkach, w „Chimerze”
„Próchno” stanowi diagnozę dekadentyzmu, ale jest także nowym spojrzeniem na powieść
mamy do czynienia z grupą artystów
„Próchno” stanowi rozliczenie z dekadentyzmem
stanowisko dwojakie: może być traktowane jako jego przejaw, ale również kpina
istotne jest miasto
czynnie uczestniczy w akcji powieści
nastoje ludzi/bohaterów idealnie współgrają z przestrzenią
przestrzeń wpływa na zachowanie bohaterów
bohaterowie:
Borowski (aktor; brak rzemiosła, brak wrażliwości)
Müller (poeta; brak rzemiosła, dobra wrażliwość)
Jelsky (dziennikarz; dobre rzemiosło, brak wrażliwości)
von Hertenstain (muzyk; dobre rzemiosło, dobra wrażliwości)
znaczną cześć akcji stanowią przemyślenia bohaterów; wiele wydarzeń dzieje się w miejscach prywatnych
drugi plan stanowią postacie kobiece
Ivette (artystka kabaretowa; elektryzuje wszystkich)
Zosia Borowska (kwintesencja dobrej kobiecości)
Hilda von Hertenstain (jest ucieleśnieniem ideału sztuki)
postacie kobiece nie są zindywidualizowane, stanowią tylko typy funkcjonujące w obrębie literatury młodopolskiej, nie charaktery
oprócz tego mogą być traktowane jako typy miłości
bohaterów łączy nieudolność
wszyscy są artystami niespełnionymi
Berent rysuje szeroką paletę nieudolności artystycznej
być artystą to znaczy posiadać wrażliwość i warsztat
losy wszystkich są podobne, kończą się samobójstwem
konstrukcja jest przemyślana
analizuje kwestie artysty i sztuki (tematyka wyraźnie młodopolska)
w tle kwestia filisterska
wplecione zostają inne powieści
Berent nie ma takiego samego stosunku do każdej z postaci (różny sposób pisania)
powieść jako krytykę dekadentyzmu (trzy pierwsze kwestie), ale w ostateczności może zostać uznana za pochwałę (świat bez sztuki nie ma sensu)
zastosowanie monologu wewnętrznego
pozwala wniknąć w psychikę postaci
możemy ten fragment traktować jako strumień świadomości
różnego rodzaju narracja
synestezyjny opis miasta
brak jednoznacznej perspektywy
wydarzenia mają kilka planów (wspomnienia + sny; marzenie + teraźniejszość)
opis śmierci Hertestain'a i Müller'a jest zewnętrzny
„ona” kreacja śmierci - upersonifikowana kobieta/śmierć, a może nirwana; stanowi przejście do innego wymiaru
śmierć jest bardzo estetyczna
wyraźna fascynacja filozofią orientalną
rozwiązanie historii w trzech planach