279 [1024x768]

ROZTWORY I RÓWNOWAGI FAZOWE

niż nad roztworem, wobec tego zachodzić będzie proces stałego parowania znad czystego rozpuszczalnika i kondensacji pary w naczyniu z roztworem. Proces będzie przebiegać aż do zaniku czystego rozpuszczalnika. Końcowym efektem będzie rozcieńczenie roztworu.

Jeżeli teraz zetkniemy rozpuszczalnik z roztworem poprzez taką błonę półprzepuszczalną, by mogły przez nią przenikać tylko cząsteczki rozpuszczalnika, zaobserwujemy analogiczny samorzutny proces rozcieńczenia roztworu. Na powierzchnię błony od strony rozpuszczalnika działa ciśnienie, zwane Ciśnienie osmolycznym, które jest tym większe, im większa jest różnica stężeń. Ciśnienie *^40TYCZN* osmolyczne może być zmierzone w osmometrze, którego zasada działania pokazana jest na rys. 4.6. Roztwór znajduje się w naczyniu zaopatrzonym w błonę półprzepuszczalną (np. kolodionową) i długą cienką kapilarę z możliwością odczytu położenia menisku cieczy. Naczynie to zanurza się do czystego

Rys. 4.6. Osmometr Schulza-Wagnera: A — grubośćienna komórka; P — rurka kapilarna ze skalą wysokości do 300 mm; E—membrana przymocowana do komórki za pomocą ntetaliczncj płytki C z otworem, skręconej z pierścieniem l) opartym na zwężeniu komórki; F— naczynie zewnętrzne wypełnione rozpuszczalnikiem rozpuszczalnika. Przenikanie rozpuszczalnika do roztworu powoduje podnoszenie słupa cieczy w kapilarze tak długo, aż ciśnienie hydrostatyczne słupa cieczy zrównoważy ciśnienie osmotyczne. W tym momencie dochodzi do zrównoważenia sił i proces przechodzenia cząsteczek rozpuszczalnika zostaje zahamowany. Z położenia menisku w kapilarze możemy więc odczytać wartość ciśnienia osmotycznego.