60 61 (20)

60 URAZY I USZKODZENIA SPORTOWE

Zwraca się uwagę na postawę ciała, symetrię kończyn górnych, wypełnienie żył. zmiany zabarwienia skóry i istnienie zaników mięśniowych. W obrębie paliczków sprawdza się czy nie ma pęknięć skóry, wolno gojących się ran i objawów martwicy.

Badając szyję, szczególną uwagę poświęca się trójkątowi mm. pochyłych oraz okolicy nadobojczykowej (istnienie miejscowej tkliwości, oporu - wyraźny guz - żebro szyjne, źle wygojone złamanie obojczyka, węzeł chłonny itp.). Typowe dolegliwości prowokować może opukiwanie lub ucisk w okolicy splotu ramiennego oraz pociągnięcie ramienia w osi. Sprawdza się także napięcie mięśniowe, siłę mięśni obręczy kończyny górnej i ręki oraz temperaturę i pocenie skóry. Poza zbadaniem tętna na t. promieniowej wykonuje się osłuchiwanie klatki piersiowej nad obojczykiem (1/3 obwodowa).

Należy, pamiętać, że standardowe testy prowokujące dolegliwości wskazują tylko na występowanie pozycyjnego ucisku tętnicy podobojczykowej i są dodatnie u wielu osób nie uskarżających się na żadne dolegliwości. I tak tętno na t. promieniowej może zanikać przy obróceniu głowy w stronę przeciwną, przy ściąganiu barków czy uniesieniu ramion.

Niekiedy pierwszym objawem zespołu ciasnoty górnego otworu klatki piersiowej jest niedrożność tętnic palców; test unoszenia ramion oraz test Allena mogą dać dodatkowe dane co do niedrożności na obwodzie. W przypadku żebra szyjnego może występować tętnienie tętnicy podobojczykowej w dole nadobojczykowym; jeśli zmiana jest jednostronna, skóra ręki może być chłodniejsza, wilgotna, sinoszara - z powodu neuropatii.

Po stronie uciśniętej tętnicy stwierdza się objaw Raynauda w jednym lub w kilku palcach ręki, chromanie ramienia lub przedramienia przy wysiłkach - np. połączonych z unoszeniem ramion, oraz oziębienie czy zasinienie skóry ręki.

Istnienie zwężenia tętnic zaopatrujących kończynę górna można wykazać badając tętno na t. podobojczykowej, pachowej czy ramiennej, oraz przeprowadzając test Allena.

Uciśnięcie t. podobojczykowej potwierdza wystąpienie zmian amplitudy tętna na t. promieniowej w trakcie wykonywania ruchów kończyną i ruchów głowy.

Uwaga! Należy zaznaczyć, że zmniejszenie amplitudy tętna może występować także u osób z bardzo rozwiniętym umięśnieniem (sportowcy!) bez zespołu górnego otworu klatki piersiowej!

Istnienie ucisku wykazują zmiany graficznego zapisu tętna na t. ramiennej w czasie wykonywania ruchów kończyną i ruchów głową. Ucisk tętnicy podo-bocjzykowej wykazać można za pomocą USG lub sposobem arteriografii. To ostatnie badanie jest niezbędne jeśli planuje się wykonanie zabiegu naczyniowego.

O wiele częściej stwierdza się objawy niewydolności żylnej. Typowe są naprzemienne obrzęki ramienia oraz sinica przedramienia i ręki. Powiększone żyły można stwierdzić po przyśrodkowej stronie ramienia nad m. piersiowym i na

bocznej powierzchni szyi (często powiększona jest żyła szyjna). Powtarzające się uciski między I żebrem i obojczykiem powodują pogrubienie ścian żyły.

Ponieważ dolegliwości bólowe, zaburzenia neurologiczne oraz naczyniowe nasila uniesienie ramienia, najlepszym sprawdzianem istnienia zespołu ciasnoty górnego otworu klatki piersiowej jest test sprowokowania bólu. Test polega na uniesieniu rąk do góry i wykonywaniu ruchów zaciskania pięści przez 3 minuty. Test ujemny to uczucie znużenia mm. przedramienia, test dodatni - pojawienie się bólu i dolegliwości doznawanych przez chorego uprzednio.

Objawy wskazujące na możliwość istnienia zespołu ciasnoty górnego otworu klatki piersiowej przedstawiają się jak następuje (tabela 2 i 3).

Tabela 2 Objawy wskazujące na zespół górnego otworu klatki piersiowej (wg Roosa zmodyfik.)

Osłabienie

Chwyt szczypcowy Tkliwość przy opukiwaniu

Tkliwość przy ucisku kciukiem

Test przedłużonego uniesienia ramion

mięśnie wewnętrzne ręki (chwyt)

mięsień trójgłowy ramienia

osłabienie pola unerwienia n. łokciowego

dół nadobojczykowy (nad splotem ramiennym)

mięśnie przykręgosłupowe szyjne,

mięsień czworoboczny

nad splotem ramiennym (sprowokowanie bólu, na który cierpi pacjent, jak też przeczulicy w obrębie kończyny) uczucie ciężkości i zmęczenia kończyny; utrata koordynacji ręki; przeczulica w obrębie palców; sprowokowanie bólu w obrębie ni. czworobocznego i ramienia (na który cierpi pacjent) opadanie kończyny (kończyna opada przed upływem 3 minut)

Tabela 3 Objawy neurologiczne wskazujące na zespół ciasnoty górnego otworu klatki piersiowej (wg Roosa zmodyf.)

Objaw    Umiejscowienie

Ból    boczna okolica szyi, przód, tył i    część górna barku

Przeczulica    wszystkie palce, ale szczególnie    wyraźnie w obrębie    palca    4 i 5

Niedowład    upośledzenie zręczności ręki, szybka męczliwość kończyny,

osłabienie ramienia i ręki

Zestawienie najczęstszych objawów w zespole ciasnoty górnego otworu klatki piersiowej przedstawia Tabela 4.