DSC06431 (2)

hipotez (które zresztą przeważnie same okazują się również hipotezami ad hoc; w ten sposób jedne hipotezy ad hoc są często notowane za pomocą innych hipotez ad hoc)”.

Sformułujmy dalsze kryteria stawiane hipotezom naukowym (Townsend, 1953, s. 45; Kerlinger, 1964, s. 25):

—    hipoteza musi być adekwatną odpowiedzią na problem,

—    hipoteza musi być najprostszą odpowiedzią na problem, gdyż im bardziej prostą przyjmie postać — tym łatwiej będzie można ją sprawdzić,

—    hipoteza musi być tak sformułowana, by łatwo można było ją przyjąć względnie odrzucić,

—    hipoteza nie powinna przyjmować postaci szerokiej generalizacji.

Musimy pamiętać o tym, że sprawdzona, zaakceptowana przez badacza hipoteza nie jest na stałe włączona do zbioru twierdzeń danej dyscypliny empirycznej, zawsze może być ona odrzucona, przy okazji sprawdzania następnych, nowych hipotez. Owa „nietrwałość” hipotez jest rezultatem stosowania przez badaczy zasady intersubiektywnej kontrolowalności. Gdyby w świecie nauki nie obowiązywała owa zasada, raz sprawdzonej przez danego badacza hipotezie nie groziłoby, że spróbuje ją podważyć później (czy w momencie jej ogłoszenia) inny badacz (Kmita, 1973, s. 128).

W odpowiedzi na problemy cząstkowe badacz formułuje takie same, cząstkowe hipotezy. Ich zaletą jest to, że wyraźniej ukierunkowują badacza, jeżeli chodzi o wyprowadzanie z nich określonych obserwowalnych konsekwencji, które — w procesie sprawdzania

—    badacz będzie konfrontował z faktami.

Chciałbym jeszcze raz podkreślić, na zakończenie tego punktu, iż hipotezy zawsze formułuje się w postaci twierdzącej.