i mogącego odrodzić się w niespodziewanym momencie i pod różnymi postaciami.
Problemy egzystencjalne człowieka odnajdujemy także w poezji. Przykładem jest wiersz Czesława Miłosza "Który skrzywdziłeœ" - to studium totalitarystycznego dążenia do podporrądkowania człowieka jakiejœ obłąkanej idei. Wynikiem takich dążeń jest ludzka krzywda. Podmiot liryczny przestrzega przed konsekwencjami nieliczenia się z jednostką, poniżanie godnoœci prostego człowieka.- Poeta jest wyrazicielem ostrzeżenia i jednoczeœnie obrońcą wartoœci rnoralnych. Bez względu na konsekwencje musi bronić słabszych i przeœladowanych. Wie, że człowieka można zabić, ale również wie, że na miejsce zabitego poety przyjdzie nowy i nie ustanie w swoim działaniu budzenia buntu wobec tyranii i zła. O wielkoœci człowieka pisze Herbert w "Przesłaniu Pana Cogito", daje zbiór wskazań moralnych i etycznych potrzebnych do odnalezienia się we współczesnym œwiecie. Poeta pisze o nąjwiększych wartoœciach warunkujących nasze człowieczeństwo, są to według niego: godnoœć, odwaga i wiernoœć wyznawanym zasadom.
Człowiek żyjący godnie musi iœć "wyprostowany wœród tych co na kolanach". Człowiek powinien być odważny zawsze, nawet "gdy rozum zawodzi". Musi zdawać sobie sprawę z faktu, że stoi na przegranej pozycji, "oni wygrają, pójdą na twój pogrzeb i z ulgą rzucą grudę". Jednak "podłymi i nikczemnymi należy jedynie gardzić". Trzeba szanować własny honor i zasady i hołdować wezwanio: "BądŸ wierny. Idż".
Nie można przechodzić obojętnie wobec zła, niegodziwoœci i rezygnować z własnego człowieczeństwa, nawet jeœli trzeba zapłacić za to wysoką ecnę. Obludzie, zakłamaniu i przemocy trzeba się przeciwstawić, bo jest to miarą godnoœci i wartoœci człowieka: "gniew twój niech będzie jak morze ilekroć usłyszysz głos poniżonych i bitych...".
Moje rozważania na temat twórczoœci noblistki 1996 r. - Wisławy Szymborskięj
Wisława Szymborska to poetka współczesna, która w roku 1996 została uhonorowana Nagrodą Nobla. Cały œwiat zainteresował się tomikami jej wierszy. Wydawcy zaczęli drukować najnowsze zbiory i w ten sposób przyczynili si; do spopularyzowania twórczoœci polskiej nohlistki.
Poetka uprawia głównie lirykę osobistą i refleksyjną o charakte.rze intelektualnym i moralistycznym. Podejmuje tematy egzystencjalne człowieka. Interesuje się stosunkiem jednostki do historii, do mitów kultury i tradycji. Na pierwszy plan wysuwają się pytania o sens i cel ludzkich wysiłkGw, doœwiadczeń i przemyœleń. Autorka œwiadomie mnoży znaki zapytania i wątpliwoœci, ale nie daje konkretnych rozwiązań. Zmusza w ten sposób do przemyœleń czytelnika i siebie. Zadaje pytania i próbuje na nie odpowiedzieć. Są to jednak rozważania filozoficzno-intelektualne. Przykładem takiego wiersza jest "Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej". W pierwszych strofach poetka ukazuje nauczycielkę ratującą dzieci z palącego się domu. Wymienia kolejno jej czynnoœci. I dziwi się, że Wawrzyńska umiała podjąć tak trudną decyzję. Potrafiła zrezygnować ze swoich planów i przyszłego życia. Szymborska wykorzystała autentyczne wydarzenie, które miało miejsce w Warszawie. Gazety pisały, że nauczycielka w wyniku poparzeń umarła. Szymborska w tym wierszu oddaje hołd bohaterce i podkreœla, że po takich ezynach "minuta ciszy do póŸnej nocy trwa". Nie można więc zapominać o ludziach, którzy oddali życie ratując innych.
To autentyczne wydarzenie stało się okazją do poruszenia problemu egzystencjalnego. Szymborska zastanawia się, czy postąpiłaby podobnie. Nie może jednak dać definitywnej odpowiedzi, bo nie jest pewna czy odważyłaby się pomóc zagrożonym dzieciom. Może pożałowałaby "sukni, liœcia, wiersza". Myœlę, że "suknia" jest symbolem życia towarzyskiego, przyszłoœci radosnej i szczęœliwej. "Liœć" wskazuje na przyrodę, podróże w celu zwiedzania krajobrazów i œwiata. "Wiersz" sugeruje, że Szymborska mogłaby pożałować swojego talentu poetyckiego, dzięki któremu pisze wspaniałe utwory literackie.
Tego rodzaju rozważania kończy konkluzją, że nie zna "swojego serca", nie była jeszcze w sytuacji zmuszającej do dokonania wyboru, do podjęcia decyzji.
W tym wierszu charakterystyczne jest to, że poetka temat traktuje jako odskocznię do szerszej, uogólniającej refleksji, wyrażonej w zakońezeniu utworu: nie wiemy, na co nas stać. póki nie zdarzy się coœ, co pozwoli nam się "sprawdzić". Czyli, jak lapidarnie ujmuje rzecz poetka: "Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono".
Utworem niezwykle przejmu-jącym jest "Obóz głodowy pod Jasłem". Szymborska współczuje ludziom poległym w czasie II wojny œwiatowej. Przeciwstawia się zaokrąglaniu liczby ofiar. Bierze w ten sposób w obronę
62 63