Rozdział I

Funkcje i klasyfikacje prognoz

Głównym celem prognozowania społecznego jest wspomaganie procesów decyzyjnych i korzysta się w tym celu z tej funkcji - preparacyjnej - aktywizującej - informacyjnej.

Podstawową funkcją jest funkcja preparacyjna: według niej prognozowanie jest działaniem, które przygotowuje inne działania. Prognosta opracowuje prognozę dla decydentów i decydent musi mieć umiejętność oceny jakości prognozy, ale odpowiedzialność za tą jakość ponosi prognosta.

Decydenci bądź sami sporządzają prognozy potrzebne do realizacji ich zadań, bądź zlecają te prace specjalnym instytucjom. Prognozy zmienne mogą być sterowane, bądź niesterowalne przez decydentów, jednak siła decyzyjnych sterowanych, rzadko jest absolutna, a ponadto zmienne zależą także od zmiennych sterowanych.

Funkcja aktywizująca - nazwa informuje o aktywacji danych. Funkcja aktywizująca polega na pobudzaniu do podejmowania działań sprzyjających realizacji prognozy, gdy zapowiada ona zdarzenie korzystne, a przeciwstawia się realizacji, gdy oceniane zdarzenie jest niekorzystne.

Funkcja ta prowadzi do wykorzystania prognozy badawczej, której zadaniem jest przestronne zapowiadanie przyszłości i wskazanie wielu możliwych jej wersji.

Wśród prognoz badawczych wyróżnia się prognozy ostrzegawcze, ich zadaniem jest przewidywanie zdarzeń niekorzystnych dla odbiorcy.

Funkcja informacyjna - polega na oswajaniu ludzi z nadchodzącymi zmianami.

Funkcja aktywizująca i informacyjna nie wymaga na ogół prognoz obdarzonych wysokim stopniem zaufania.

Funkcja preparacyjna może być spełniona tylko wtedy, gdy stopień zaufania do odbiorcy jest wysoki, czyli gdy jest realistyczny.

Prognozy możemy podzielić na różne sposoby:

1. Jakościowe

2. Ilościowe: (punktowe i przedziałowe)

1. Krótkoterminowe - zachodzą wówczas zmiany ilościowe, sterowanie jest mało skuteczne.

2. Średniookresowe - ilościowe i śladowo jakościowe - sterowane w dosyć szerokim zakresie.

3. Długookresowe - ilościowe i poważnie jakościowe.

Rozdział II

Organizacja procesu prognostycznego

W procesie tym wykorzystuje się dane :

• wewnętrzne - gromadzone w obiekcie prognozowanym na potrzeby zarządzania obiektu lub prognozowania.

• Zewnętrzne - stanowiące jego otoczenie, ich zakres nie zależy od obiektu.

Dane mogą dotyczyć otoczenia:

• bliższego

• dalszego

Rola teorii jest ważnym źródłem wiedzy o prognozowanym zjawisku. W naukach społecznych istnieje kilka teorii tego samego zjawiska. Określony zbiór założeń stanowi podstawę każdej teorii.

Prognoza musi dysponować bogatym źródłem wiadomości. Z prognozowaniem, wiąże się duży koszt zbierania, przetwarzanie, i przechowywania informacji.

W procesie selekcji danych wartościowych, człowiek musi sobie pomagać ustaleniem i stosowaniem pewnych kryterium:

1 rzetelność

2 jednoznaczność

3 identyfikowalność

4 kompletność

5 aktualność danych

6 koszt zbierania i opracowań danych wskazuje na dążenie do minimalizacji danych.

7 porównywalność.

Rozdział III

Wykorzystywanie danych w prognozowaniu

Dane wykorzystywać można:

-jednorazowo

-powtarzalnie - dotyczą zmiennych zwanych wewnętrznymi i zewnętrznymi.

Stany zmiennych zapisujemy w postaci:

1. Jednowymiarowego szeregu czasowego

y = [y₁,y₂...y_n]

lub czasami skrótowo

y = [y_t] ,t = 1,2 ….n

2. wielowymiarowego szeregu czasowego

y = [y_gt] g = 1, .....G

t = 1, ......n

y_gt - stan g - tej zmiennej w momencie lub okresie t.

3. jednowymiarowy szereg przekrojowy

y = [y₁,...y_u] lub y = [y_u] k = 1......K

4. wielowymiarowy szereg przekrojowy

y = [y_gk] g = 1, .....G

k = 1, ......K

Rozpatrywany jest w jednym momencie lub okresie.

5. przekrojowo - czasowe - utworzone przez szeregi czasowe „g” zmiennych opisujących „k” obiektów.

y = [y^k] y^k jest macierzą [y_gt]

Dla k = 1 ....k

Metody prognozowania obejmują sposób przetwarzania danych z przeszłości, tzw. Faza prognozowania oraz sposób przejścia od danych przetworzonych do prognozy.

Najczęściej stosowane sposoby prognoz:

1. Podstawowa

2. Podstawowa z poprawką

3. największego prawdopodobieństwa

4. minimalnej straty.

Rozdział IV

Grypy metod

Podstawowe grupy metod wydzielane ze względu na rodzaj wykorzystywanych danych i sposobu ich przetwarzania:

1 metoda analizy i prognozowania szeregów czasowych

2 metoda prognozowania przyczynowo-skutkowego

3 metody analogowe

4 metody heurystyczne

Za pomocą tych metod otrzymuje się prognozę na podstawie występujących w przeszłości wykrytych prawidłowości, bez ukazywania przyczyn powstawania tych prawidłowości.

Prognosta korzysta z zasady „status quo”, przyjmuje się, że na zmienną prognozowaną będą oddziaływać tak samo jak dotychczas te same czynniki. Metoda przydatna, gdy sporządzane są prognozy krótkookresowe.

Do diagnozowania przeszłości stosowane są metody:

1 Średniej ruchomej

2 Wyrównania wykładniczego

3 Analityczna i adaptacyjne

4 Modele tendencji rozwojowej

5 Modele składowej periodycznej

6 Modele autoregresyjne

7 Łańcuchy Markowa

Rozdział V

Podstawowe zagadnienia kompozycyjne.

Kompozycja jest zespołem właściwie dobranych i celowo uporządkowanych elementów. Musi zawierać treść i formę. Treścią kompozycji będzie uczucie, które w nas budzi, a formą estetyczne uporządkowanie celowo wybranych elementów. Tymi elementami są; punkt, linia, płaszczyzna, struktura barwna, wartości świetlne. Czynnikami porządkującymi elementy są najczęściej symetria i rytm.

Symetria jest to układ elementów rozmieszczonych w jednakowej odległości od osi.

Rytm jest to powtórzenie w równych odstępach czasu lub przestrzeni jakiegoś zjawiska

W układzie kompozycyjnym powinien panować ład, przejrzystość i prostota.

---