psychologia rozwojowa od agi, ROZWÓJ- to ciąg zmian jakie zachodzą w ludzkim organizmie; zachodzą one w ciągu całego życia


ROZWÓJ- to ciąg zmian jakie zachodzą w ludzkim organizmie; zachodzą one w ciągu całego życia

PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA- zajmuje się tym jak przebiegają różne zmiany rozwojowe w ciągu naszego życia, jaki mają wpływ na nasze zachowanie, jaki mają wpływ na funkcjonowanie organizmu w określonym okresie życia;

Daje odpowiedzi na pytania:

-jaki jest przebieg zmian

-jakie zmiany zachodzą w poszczególnych okresach życia

-na czym polegają te zmiany

-jak się kształtują

-jaki mają wpływ na funkcjonowanie organizmu

-jaki jest kierunek tych zmian

-jak wpływają na nasze zachowanie

Mamy dwa zasadnicze okresy: prenatalny( krótki-od poczęcia do narodzin) i postnatalny(długi-od narodzin do śmierci)

W okresie postnatalnym wyróżniamy 3 najważniejsze fazy(zmiany) rozwojowe:

1.faza rozwoju progresywnego

obejmuje okres od narodzin do 20/25 r. ż.; zmiany rozwojowe to gł. zmiany biologiczne, fizjologiczne-wzrastanie komórek i doskonalenie procesów fizycznych i psychicznych; organizm się rozrasta(jesteśmy coraz wyżsi i ciężsi); psychicznie człowiek zaczyna funkcjonować coraz lepiej, poprawiają się funkcje psychiczne, rozwijają się spostrzeżenia, myślenie, mowa; w pierwszych latach tej fazy tempo rozwoju jest b. szybkie, potem coraz wolniejsze;

2.faza optymalnego rozwoju

obejmuje okres od 20/25 lat do 55/60 r. ż.; w tym okresie nie ma z reguły większych zmian; osiągamy pewien określony dla każdego pułap rozwoju; jeśli zmienia się zachowanie czy też zdobywamy nowe sprawności, to dzieje się to dzięki nauce i procesowi uzyskiwania doświadczeń

3.faza regresu(starzenia się)

obejmuje okres od 60/65 lat do końca życia; w fazie tej kierunek zmian jest odwrotnie proporcjonalny w stosunku do I fazy(fazy rozwoju progresywnego); tempo zmian jest początkowo wolne a potem coraz szybsze;

TEMPO ROZWOJU- szybkość z jaką kształtują się zmiany rozwoju

RYTM ROZWOJU- względna regularność w pewnych przedziałach czasowych

W fazie rozwoju progresywnego wyróżniamy 6 mniejszych okresów rozwoju:

  1. okres niemowlęcy(0-1 r. ż)

  2. okres poniemowlęcy(2-3 r. ż.)

  3. okres przedszkolny(4-6 r. ż.)

  4. młodszy wiek szkolny(7-11/12 r. ż)

  5. okres dorastania i dojrzewania(12-17/18 r. ż.)

  6. okres młodzieńczy(18-20/25 r. ż.)

TEORIE ROZWOJU

  1. natywistyczna teoria rozwoju

  2. empiryczna teoria rozwoju

  3. konwergencji lub dwu-czynników rozwoju

  4. teoria czterech czynników(czteroczynnikowa teoria rozwoju)

AD1.

Podstawowym założeniem było twierdzenie, że rozwój, kształtowanie i przebieg zamian uwarunkowany jest dziedziczeniem poszczególnych cech po przodkach(zw. rodzicach); posiadany przez nas genotyp decyduje o naszym rozwoju; (dzieci aktorów zostają aktorami, dzieci wysokich osób są wysokie)

AD2.

Teoria ta przyjmuje, że nasz rozwój uwarunkowany jest przede wszystkim przez środowisko(środowisko społeczne, ekologiczne, kulturowe, geograficzne), w którym człowiek wzrasta, żyje, dojrzewa; (rodzic aktor zabiera dziecko do teatru, gdzie w kontakcie ze środowiskiem teatru zaczyna się ono interesować teatrem)

AD3.

Twórcą tej teorii jest William Stern(psycholog angielski pochodzenia niemieckiego); Uważał on, że czynnikiem warunkującym nasz rozwój jest zarówno genotyp jak i środowisko;

AD4.

Na rozwój mają wpływ 4 grupy czynników:

  1. dziedziczenie cech(genotyp)

  2. środowisko

  3. własna aktywność( np. sport- doskonali się to co się ćwiczy)

  4. system edukacji-system nauczania i wychowania(inne umiejętności i zdolności mają osoby że średnim wykształceniem a inne z wyższym)

Wszystkie te czynniki oddziałują na siebie wzajemnie.

Wpływ naszej aktywności na rozwój psychiczny: Z szeregu danych empirycznych wynika, że jednym z najistotniejszych czynników wpływających na rozwój jednostki jest jej aktywność. Określony kierunek aktywności warunkuje określony kierunek rozwoju jednostki.. Aktywność wywołuje konkretne zmiany rozwojowe. Podstawą koncepcji aktywności jest przyjęcie następującej tezy: rozwój psychiczny polega na gromadzeniu i opracowaniu doświadczeń. Gromadzenie i opracowanie doświadczeń składa się z dwóch procesów:

  1. STRUKTURYZACJI-na skutek normalnej życiowej aktywności powstają nowe struktury: struktury (ogólno) biologiczne czy też anatomofizjologiczne (układ oddechowy, wydalniczy, pokarmowy, trawienny, krążenia, stawowo- mięśniowo- kostny, nerwowy); powstają również odpowiednie struktury psychiczne związane z percepcją różnych informacji docierających ze świata-wiążą się z powstaniem struktur anatomofizjologicznych(narządy wzroku, słuchu); struktury psychiczne tj. umiejętność do koncentracji uwagi, pamięci, funkcje myślenia- powstają na skutek aktywności zarówno fizycznej jak i fizjologicznej, psychicznej;

  2. RESTRUKTURYZACJI-przekształcanie się, doskonalenie powstałych struktur;

MODELE FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU LUDZKIEGO

  1. model reaktywny- człowiek jest układem nie tyle aktywnym co reaktywnym, zdolnym do reagowania na bodźce; określone bodźce powodują określoną aktywność; model ten związany jest z koncepcją behawioralną;

  2. model człowieka jako organizmu aktywnego, poszukującego informacji-jest sterowany informacjami; nasze zachowanie jest sterowane przez informacje z zewnątrz i wewnątrz; porównujemy i analizujemy informacje i tworzymy nowe zespoły informacyjne, które warunkują nowe kierunki aktywności; podejście teoretyczne ściśle związane z psychologią poznawczą;

-sterowanie zewnętrzne- aktywność warunkują informacje z zew.

-sterowanie wewnętrzne- aktywność warunkują informacje które są zakodowane w pamięci trwałej, w mózgu;

-informacje poza-dostarczone- wytwarzanie nowych zespołów informacji , na skutek analizy i porównania informacji z zew. i wew. ;

Przebieg i kształtowanie i zmian rozwojowych

TEMPO ROZWOJU- dotyczy szybkości z jaką zachodzą zmiany rozwojowe;

RYTM ROZWOJU- regularność zachodzących zmian rozwojowych w określonym czasie;

ZABURZENIA ROZWOJU- związane są bezpośrednio z tempem i rytmem rozwoju; gdy tempo rozwoju jest zbyt wolne lub zbyt szybkie to mamy do czynienia z zaburzeniem rozwoju; podobną sytuacje mamy z rytmem rozwoju: w każdym z okresów muszą zajść określone zmiany rozwojowe-ich brak powoduje zaburzenia i nieprawidłowości rozwojowe(opóźnienia);

PORÓWNANIE WIEKU ŻYCIA DO WIEKU ROZWOJOWEGO

1. opóźnienie rozwojowe- wiek życia> wieku rozwojowego

  1. przyspieszenie rozwoju- wiek życia< wiek rozwojowy

3. prawidłowy rozwój- wiek życia= wiek rozwojowy

Wyróżniamy dwie podstawowe kategorie zaburzeń:

  1. ZABURZENIA PARCJALNE( tylko jakaś sfera jest zaburzona, reszta sfer prawidłowo funkcjonuje np. mowa, myślenie, wyobraźnia są prawidłowe lecz słaba jest np. pamięć)

  2. ZABURZENIA GLOBALNE(zaburzone są wszystkie sfery, zarówno fizyczna jak i psychiczna(poznawcza, emocjonalno-społeczna, umysłowa, inteligencja)

Uwarunkowania zaburzeń:

  1. uwarunkowania wewnętrzne( tkwiące w organizmie człowieka)

  2. uwarunkowania środowiskowe( zaburzenia są spowodowane niewłaściwym wpływem szeroko rozumianego środowiska)

ROZWÓJ UMYSŁOWY

Sfera poznawcza:

-percepcja+ spostrzeganie

-pamięć

-mowa

-myślenie

-uwaga

MYŚLENIE- dzięki myśleniu każdy z nas uświadamia sobie relacje, różnice, związki, zależności jakie zachodzą między przedmiotami i zjawiskami, jakie mają miejsce w środowisku, w którym człowiek funkcjonuje;

INTELIGENCJA- umiejętność przystosowania się do nowych sytuacji, w których jesteśmy po raz pierwszy; inteligencja jest przystosowawczym mechanizmem, jest motorem do uzyskania równowagi między organizmem człowieka a sytuacją;

Dla wyjaśnienia rozwoju inteligencji Piaget wyróżnił dwa pojęcia:

  1. ORGANIZACJA-są to poszczególne struktury, które stanowią część zintegrowanej całości

  2. ADAPTACJA:

-akomodacja( proces odwrotny do asymilacji), polega na przystosowaniu naszego organizmu do warunków środowiska w jakim przychodzi nam funkcjonować; proces ten jest uwarunkowany biologicznie, fizjologicznie;

-asymilacja

STADIA ROZWOJU INTELIGENCJI

    1. Inteligencja sensomotoryczno- motoryczna(pierwsze 2 lata życia)

    2. Inteligencja przedoperacyjna(3-6 lat)

    3. Operacje konkretne(6/7-11 lat)

    4. Operacje formalne(11-15 lat)

AD I

Dzieci orientują się w rzeczywistości, poznają cechy, różnice, zależności pomiędzy przedmiotami, z którymi mają do czynienia na podstawie spostrzegania i manipulacji tymi przedmiotami; powstają początki pojęć przestrzeni, czasu, przyczyny, celu;

AD II

Czynności symboliczne oparte o słowo; przy pomocy języka dzieci porozumiewają się z otoczeniem; uświadamiają sobie takie cechy jak :wielkość, umiejętność oceny(ładny/brzydki)

AD III

Pojawia się pojęcie ilości(2-to mało, 100-to dużo), klasy(meble: krzesło, stół, płci: kobieta, mężczyzna);

AD IV

Myślenie abstrakcyjne, logiczne, słowne(myślenie osób dorosłych)

Rozwój umysłowy przebiega w 3 fazach:

    1. MYŚLENIE SENSO- MOTORYCZNE(prymitywna forma myślenia charakterystyczna dla zwierząt i małych dzieci)

    2. MYŚLENIE KONKRETNO-WYOBRAŻENIOWE(od 3 r. ż)

    3. MYŚLENIE SŁOWNO- LOGICZNE(SYMBOLICZNE)

ROZWÓJ MOWY

Rozwój mowy rozpoczyna się w chwili urodzenia dziecka(pierwszy krzyk-wydanie głosu, płaczu oznacza, że dziecko bierze pierwszy oddech by wydać głos-napełniają się powietrzem pęcherzyki płucne, fizjologicznie zaczynają funkcjonować płuca)

Następne etapy rozwoju mowy:

-GRUCHANIE- wydawanie nieartykułowanych dźwięków, (ok. 2 miesiąca)

-GAWORZENIE-dźwięki artykułowane, sylaby;(ok. 5 miesiąca), pod koniec 1 r. ż. dziecko zaczyna wypowiadać pierwsze słowa

-MOWA WŁAŚCIWA( 11-12 miesiąc)-pierwsze słowa;

1.Rozwój słownictwa