Koszty prywatne producenta - są to koszty jakie ponosi producent związane z zakupem czynników produkcji (surowca, maszyn, energii, siły roboczej, itp.)
Społeczne koszty, określone wartościowo elementy zużycia zazwyczaj nie ujmowane
w tradycyjnym rachunku opłacalności, traktowane zewnętrznie w stosunku do ich użytkowników (np. przemysłowych). Wiążą się głównie z degradacją środowiska, hałasem, zwiększoną wypadkowością, utratą pracy, itp. Np. przy produkcji cementu społeczne koszty
Koszt jawny - jest to wydatek pieniężny niezbędny w celu pozyskania zasobu, produktu lub usługi (np. cena zakupu podręcznika jest jawnym kosztem uczestnictwa w kursie ekonomii).
Koszt ukryty - jest to dodatkowy koszt wykonywania jakiejś czynności najczęściej związany z niewykorzystaną możliwością wykonania lub pozyskania czegoś innego lub zastosowania posiadanych zasobów do innego celu (z kosztem alternatywnym tzn. koszty związane z utratą korzyści zastosowania danych zasobów w innej działalności gospodarczej)
Koszty bezpośrednie to koszty dotyczące bezpośrednio wytworzenia jednostki określonego produktu tzn. koszty zakupu surowców, półproduktów, energii, płace pracowników bezpośrednio produkcyjnych.
Koszty pośrednie są to koszty związane z koniecznością zabezpieczenia całokształtu funkcjonowania przedsiębiorstwa i mogą być odnoszone na poszczególne wyroby i usługi jedynie w sposób umowny - pośrednio przy pomocy kluczy podziałowych (koszty wynagrodzeń pracowników biurowych i zarządu, koszty funkcjonowania biura itp.)
Koszty ekonomiczne to wartość wszystkich zasobów (czynników) użytych do produkcji. Wartość tę wyznacza koszt najlepszego, alternatywnego zastosowania zasobów (czynników produkcji).
Koszty rachunkowe odzwierciedlające widoczne wydatki pieniężne na zakup czynników produkcji nazywane są często kosztami explicite, natomiast koszty alternatywnego zastosowania zasobów (które nie są traktowane jako wydatki firmy) określane są mianem kosztów implicite.
Koszty stałe - koszty których wielkość nie zmienia się wraz ze zmianami wolumenu produkcji (np. płace pracowników administracji i obsługi, koszty zużywania się maszyn, budynków, koszty użytkowania ziemi, wynajmu lokali, koszty kredytów, niektóre podatki)
Koszty zmienne - zmieniające się wraz z rozmiarami produkcji (np. płace pracowników produkcyjnych, koszty surowców materiałów, półproduktów, koszty energii, wody).
Koszty całkowite - są to wszystkie koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo w związku
z prowadzoną działalnością.
Koszty przeciętne (jednostkowe) - są to koszty całkowite przypadające na jednostkę produktu.
Koszt krańcowy - jest to koszt jednostkowy wyprodukowania dodatkowej jednostki produktu, tzn. zwiększenia produkcji o jednostkę.
Funkcja kosztów jest relacją między kosztami produkcji i odpowiednią wielkością produkcji.
KC = f(Q) (KC - koszt całkowity produkcji, Q wielkość produkcji.)
W okresie krótkim wyróżniamy koszty:
Koszty stałe całkowite KSC (short-run fixed costs - SFC) - to koszty, które nie zmieniają się wraz ze zmianami wolumenu produkcji.
Koszty zmienne całkowite KZC (short-run variable costs - SVC) - to koszty, które się zmieniają wraz ze zmianami wolumenu produkcji. Koszty zmienne obejmują płace (pracowników można łatwo zatrudnić lub też zwolnić po stosunkowo krótkim okresie wypowiedzenia), materiały, majątek ruchomy i zaopatrzenie biurowe.
Koszt całkowity produkcji KC (short-run total costs - STC) - Krótkookresowy koszt całkowity jest sumą kosztów stałych i kosztów zmiennych całkowitych:
KC = KSC + KZC.
Przeciętny koszt stały KSP (short-run average fixed costs SAFC) - są równe krótkookresowym kosztom stałym podzielonym przez wielkość produkcji (powstają poprzez podzielenie kosztu całkowitego stałego przez wielkość produkcji)
KSP = KSC / Q
Przeciętny koszt zmienny KZP (short-run average variable costs SAVC) - są równe krótkookresowym kosztom zmiennym podzielonym przez wielkość produkcji. KZP = KZC / Q
Przeciętny koszt całkowity KCP (short-run average total costs SATC) - są równe krótkookresowym kosztom całkowitym podzielonym przez wielkość produkcji.
KCP = KC / Q
Koszt marginalny KM (short-run marginal costs SMC) - jest to wzrost kosztów całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę. KM = Δ KC / Δ Q
Relacje pomiędzy kosztem marginalnym a kosztami przeciętnymi są następujące:
KM zrównuje się z KZP i KCP wówczas, kiedy te ostatnie osiągają minimum;
Jeżeli KM jest mniejsze od KZP i KCP, wtedy te ostatnie zmniejszają się;
Jeżeli KM jest większy od KZP i KCP, wówczas te ostatnie rosną;
KM i KSP nie są ze sobą powiązane;
KCP = KZP + KSP. KSP zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, natomiast KZP początkowo zmniejsza się a później rośnie. Dlatego zawsze kiedy spadek KSP jest większy od wzrostu KZP, KCP będzie spadał;
KZP osiąga w pewnym punkcie minimum, a następnie zaczyna wzrastać. Jeżeli wzrost KZP jest większy od spadku KSP, wtedy KCP zaczyna wzrastać;
Z powyższych relacji wynika, że KZP osiąga minimum prędzej niż KCP.
Korzyści skali to obniżka kosztu jednostkowego wywołana zwiększeniem wielkości produkcji, gdy zwiększa się zużycie wszystkich zasobów. Korzyści skali pojawiają się, gdy wzrost zużycia zasobów wywołuje proporcjonalnie większy wzrost wielkości produkcji w danym okresie czasu.
Zależności między krzywymi kosztów marginalnych w okresie krótkim i długim:
Jeżeli KCP spada, wówczas KM < KCP
KM = KCP wówczas, gdy KCP osiąga minimum
Jeżeli KCP rośnie, wtedy KM > KCP
Punkt równowagi przedsiębiorstwa - punkt niwelacji (BEP - break even point) znajduje się w punkcie zrównania się przychodu całkowitego z kosztem całkowitym. U nas jest to poziom ceny pokrywający koszty całkowite czyli punkt B na wykresie. Przy tej cenie przedsiębiorstwo nie osiąga zysku ani straty z działalności jest to tzw.. punkt rentowności przedsiębiorstwa. (szerzej o nim przy omawianiu rynków).
W krótkim okresie czasu przedsiębiorstwo wybiera takie rozmiary produkcji Q, przy której PM = KM, pod warunkiem, że przy tych rozmiarach produkcji cena nie jest niższa od krótkookresowych przeciętnych kosztów zmiennych KZP.
W długim okresie czasu, zadaniem przedsiębiorstwa jest sprawdzenie, czy przy wielkości produkcji zapewniającej maksymalny zysk (punkt zrównania się UM z KM) osiąga ono zysk czy tez ponosi stratę.