św. Augustyn
Najwybitniejszym przedstawicielem filozofii patrystycznej był św. Augustyn. Urodził się w Tagaście w 354r. Był synem pobożnej i gorliwej chrześcijanki św. Moniki. Ojciec jego był poganinem. Augustyn próbował dotrzeć do poznania prawdy i dlatego w swoim życiu młodzieńczym zetknął się z różnymi poglądami filozofów greckich. Jednak żaden z nich nie przekonał go i dlatego poszukiwał nadal. Ostatecznie po zetknięciu się z chrześcijaństwem odczuł ze znalazł to czego szukał przez całe życie. Zmarł w 430r.
Poglądy Augustyna: Uważał, że głównym celem życia człowieka jest osiągnięcie szczęścia. A szczęście to może osiągnąć jedynie poprzez poznanie Boga i własnej duszy. Dlatego też zaczął szukać takiego sposobu poznania, który gwarantowałby zdobycie prawdziwej i niezawodnej wiedzy zauważył, że krytyka stoików dotyczyła przede wszystkim poznania rzeczy a więc poznania zewnętrznego otaczającego nas świata. Augustyn wybrał drogę, która zerwała zupełnie z dotychczasowym sposobem poznania i stwierdził, że aby poznać prawdę należy wejść w siebie.
Teoria poznania Augustyna powstała na bazie klasycznego platonizmu. Augustyn przyjmował więc całkowitą nieistotność poznania zmysłowego i możliwość bezpośredniego poznania świata idei (Boga), odrzucał jednak pogląd, że można tego dokonać na drodze czysto rozumowej.
Boga i prawdy wieczne (czyli Platońskie idee) iście i w pełni można poznać tylko dzięki iluminacji, czyli nadprzyrodzonemu światłu udzielonemu umysłowi przez Boga.
Inną ważną doktryną jaką swormułował Augustyn jest doktryna predestynacji (przeznaczenia) (potem zaadoptował ją Kalwin).
Teza predestynacji zakładała, że ludzie, niezależnie od swoich uczynków, są albo wybrani (przeznaczeni) przez Boga do czynienia zła, albo dobra i nikt prócz Boga nie może tego zmienić. Stąd też ludzie dzielą się na odwiecznie przeznaczonych do zbawienia lub potępienia, jednak część z tych, którzy są przeznaczeni do zbawienia, może odwrócić się od łaski Bożej i również dołączyć do potępionych.
Mówił, że wszystko jest wątpliwe oprócz tego, że jestem i myślę (cogito ergo sum). Podjął starania aby swoje wewnętrzne poznanie uczynić jak najbardziej wiarygodne doszedł do wniosku, że człowiek powinien przede wszystkim próbować poznawać prawdy wieczne. Stanie się to możliwe tylko wtedy kiedy otrzyma od Boga tzw. oświecenie (illuminację).
W poglądach dotyczących spraw metafizycznym Augustyn doszedł do następujących trzech wniosków:
1.przewaga Boga nad człowiekiem wg tej koncepcji Bóg stał się środkiem i centrum jego myśli filozoficznej. Bóg jest najwyższym bytem, jest przyczyną całego świata i nim kieruje. Bóg jest najwyższym przedmiotem poznania i jednocześnie przyczyną tego poznania dzięki illuminacji. Bóg jest najwyższym dobrem bo wszystkie inne dobra istniejące na świecie są ograniczone. Dążenie do Boga leży w naturze człowiek, a szczęście można zdobyć tylko z pomocą Boga.
2. przewaga duszy nad ciałem - dusza jest substancją samoistną i ona jest człowiekiem. Nie posiada w sobie niczego materialnego jest od ciała doskonalsza. Duszę znamy lepiej jak ciało gdyż wiedza o niej jest pewniejsza. Dusza daje nam możliwość poznania Boga, a ciało w tym poznaniu przeszkadza.
3. przewaga woli nad rozumem - Augustyn uważał, że zasadniczą formą życia duchowego człowieka nie jest rozum, ale wola. Ona to spełnia funkcję czynna i skłania człowieka do działania. Człowiek wg. Augustyna nie może Boga poznać rozumem ale wiarą, która jest atutem serca. Wg Augustyna Bóg jest bytem najdoskonalszym i osobowym. Świat jest jego dziełem gdyż został wykonany wg Bożego planu. Wszystko co Bóg stworzył jest dobre i dlatego zło nie może pochodzić od Boga, ale jest dziełem człowieka i złych duchów. Dlatego też zło nie jest bytem ale brakiem dobra. Bardzo ważną funkcję w nauczaniu Augustyna spełniała łaska, która była dobrem samego Boga. Dzięki niej człowiek może postępować dobrze i może osiągnąć zbawienie. Sam o własnych siłach nigdy by tego nie osiągnął. Podsumowując poglądy Augustyna trzeba stwierdzić, że dostosował wiele poglądów Platona do wiary chrześcijańskiej i dlatego stworzył system filozoficzny, który odegrał bardzo ważną rolę w filozofii chrześcijańskiej. Wg Augustyna najpierw działa wola, która przejawia się w miłości a potem ona pobudza działanie rozumu, czyli najpierw pokochaj a potem poznawaj.
Dowód Istnienia BOGA (chyba ;-/ )
Pierwszym filozofem chrześcijańskim, który zerwał z antyczną tradycją pojęcia Boga był Augustyn. Bóg był jego idee fixe, najważniejszą i najgodniejszą rozważań istotą. Twierdził on, że wszystko inne ma swój początek i koniec, a tylko nieskończona, ponadczasowa forma istnienia może być przedmiotem rozważań. I to Bóg daje człowiekowi, jako swemu stworzeniu, możliwość poznania świata, a także jego, do pewnego stopnia rzecz jasna. Bóg, którego istnienie wynikało z pojęcia prawdy, był najwyższą przyczyną, istniejącą sama z siebie, od którego wszystkie byty pochodzą i są od niego zależne. Stworzony przez niego świat jest niejako dowodem jego niezależności, a także przejawem jego miłości, gdyż Bóg nie pozostawił świata samemu sobie, ale sprawuje nad nim opiekę. Świat jest objawem istoty boskiej, a tym samym wszystkie procesy zachodzące na świecie. Jednakże pogląd Augustyna na świat burzyła kwestia dobra i zła. Świat stworzony przez dobrego Boga nie może być nie dobry, co nie zmienia faktu istnienia zła. Zło, będące brakiem dobra, jest, według filozofa, wynikiem złej woli (dobrych z natury istot!). Jednakże problem czynienia zła, lub nie czynienia dobra, przez dobre istoty Augustyn wyjaśnia jako potrzebę istnienia zła w celu zapewnienia harmonii świata. Bóg bowiem stworzył duże dobro z odrobiną zła, a nie małe dobro zła pozbawione. Teoria ta jest sprzeczna sama w sobie, niemniej jednak zadaniem Augustyna nie było podważanie, a uwiarygodnienie własnych teorii.
„MALUM PRIVATIO BONI EST” - zło jest brakiem dobra
iluminacja -TEORIA POZNNIA (poznanie boga i duszy)
Teoria poznania Augustyna również powstała na bazie klasycznego platonizmu. Augustyn przyjmował więc całkowitą nieistotność poznania zmysłowego i możliwość bezpośredniego poznania świata idei (i oczywiście Boga), odrzucał jednak pogląd, że można tego dokonać na drodze czysto rozumowej.
Do prawdy, podobnie jak u Platona, można dojść tylko na drodze owego bezpośredniego kontaktu ze światem idei i niepodobna ją osiągnąć na drodze nawet najbardziej wnikliwych studiów rzeczywistości materialnej, ale nie da się też tego osiągnąć na drodze samych studiów filozoficznych, jak chciał tego Platon.
Wg Augustyna, do odzyskania kontaktu duszy z Bogiem potrzebny jest akt samego Boga, zwany przez niego iluminacją. Studia teoretyczno-filozoficzne mogą przygotowywać człowieka do tego kontaktu, a pobożne życie emocjonalnie go na niego otworzyć, jednak to Bóg w ostatecznej instancji decyduje, czy do niego dojdzie, czy nie. Aktu tego nie można sobie zapewnić dobrymi uczynkami, gdyż choćby nie wiem jak ogromne, zawsze będą one znikome w obliczu nieskończoności Boga. Akt ten jest zatem zawsze łaską daną człowiekowi - rodzajem darowizny, czy długu, który później trzeba "spłacać" przez pobożne życie. Akt ten jest całkowicie nieprzewidywalny - może on ominąć najbardziej pobożnie żyjącego człowieka, jak i "spaść" nagle na skończonego grzesznika.
Civitas dei i civitas terrena
ŚW.AUGUSTYN - „o państwie Bożym”; ludzie są źli, żądni władzy, chciwi; państwa ziemskie (civitas terrena) przemijają, jedynie państwo boże (civitas dei) będzie wiecznie trwało - to niewidoczny kościół na czele z Chrystusem, na ziemi mieszkańcy tego państwa są tylko pielgrzymami na ziemi, ojczyzną jest niebo; państwo ziemskie istnieje z woli Bożej, jest karą za grzechy, ale jego praw należy przestrzegać; ludźmi rządzą dwa prawa - lex aeterna - pr. wieczne, lex naturalis - pr. natury; ludzie mają prawo do oporu, gdy prawa ludzkie są sprzeczne z prawem boskim; ciało jest ciężarem dla duszy człowieka;