ZJAWISKO BEZROBOCIA

W POLSCE

PLAN PRACY

1. WSTĘP

2. POJĘCIE BEZROBOCIA

3. RODZAJE BEZROBOCIA

4. PRZYCZYN I SKUTKI ZJAWISKA BEZROBOCIA

WSTĘP

Bezrobocie pojawiło się w Polsce w roku 1990.

Rzeczpospolita wkroczyła na drogę przemian gospodarczych i politycznych.

Rozpoczynający się proces transformacji spowodował ogromne zmiany organizacyjne istniejących przedsiębiorstw .

Poprzedni system gospodarczy sprawił, że rynek pracy cechowała mała elastyczność kwalifikacji i ofert pracy.

Przedsiębiorstwa rozpoczęły dostosowywanie do nowych standardów - zachodnioeuropejskich - zaczęły unowocześniać swoją technologię produkcyjną i zmieniać personel. W „kolosach” państwowych nastąpiły zwolnienia grupowe.

W kolejnych latach doszło do likwidacji wielu zakładów „ zacofanych” technologicznie i zadłużonych.

W efekcie tych zmian wystąpiło masowe bezrobocie wzrastające bezrobocie.

W Polsce w ostatnich latach zjawisko to ma szeroki zasięg i dotyka ludności we wszystkich regionach kraju bez względu na to w jaką gałąź gospodarki się rozpatruje.

W latach 1990 - 1998 zjawisko bezrobocia kształtowało się następująco:

Lata	Bezrobocie w Tysiącach
1990	1126,1
1991	2155,6
1992	2509,3
1993	2889,6
1994	2838
1995	2628,8
1996	2359,5
1997	1826,4
1998	1831,4

POJĘCIE BEZROBOCIA

Z najpowszechniej przyjmowanych definicji przyjmowanych w literaturze można wyróżnić następujące:

1. jest to grupa osób pozostających bez pracy to znaczy nie wykorzystujących pracy najemnej, nie pracujących na własny rachunek;

2. grupa osób zdolnych i gotowych do pracy na typowych warunkach występujących w gospodarce

3. bezrobocie dotyczy osób poszukujące pracy

4. liczba osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy.

W każdej gospodarce istnieje rynek pracy, a bezrobocie wynika z dwóch zasadniczych wielkości: popytu na prace i jej podaży.

Zjawisko bezrobocia zatem najprościej można określić jako nadwyżkę podaży siły roboczej na rynku pracy nad popytem na prace w danym sektorze.

Popyt na prace oznacza liczbę i strukturę miejsc pracy, która jest oferowana przez pracodawców w skali makroekonomicznej.

Podaż na pracę to liczba osób gotowych do pracy za oferowaną płacę w określonym czasie na określonym rynku.

Obecnie rynek pracy w Polsce znajduje się w sytuacji nadwyżki siły roboczej co jest okazją dla pracodawców by oferować niższą płacę za tę samą pracę za którą w sytuacji równowagi rynkowej na rynku pracy pracodawca musiałby zapłacić więcej.

Równowaga rynkowa na rynku pracy to sytuacja gdzie popyt na pracę= podaży siły roboczej.

RODZAJE BEZROBOCIA

W gospodarce polskiej istnieje zjawisko masowego bezrobocia. Zgodnie z tą maksymą nauki ekonomiczne sklasyfikowały bezrobocie w zależności od kryterium:

1. biorąc pod uwagę przyczyn powstawania bezrobocia możemy je podzielić na:

• bezrobocie normalne w skład którego wchodzą:

frykcyjne - jest to nieunikniona forma bezrobocia, gdyż na rynku pracy następują nieustanne przemieszczenia siły roboczej na przestrzeni:

• regionów gospodarczych,

• sektorów gospodarczych,

• działów gospodarczych,

• gałęzi gospodarczych,

• przedsiębiorstw

dobrowolne - ta forma wynika z braku potrzeby podjęcia pracy; to określona liczba bezrobotnych w wieku produkcyjnym (kobiety do 60 roku życia, mężczyźni do 65 roku życia) zdolnych do podjęcia pracy, która z jakichś powodów nie podejmuje pracy.

sezonowe - występuje wówczas redukcja popytu na prace sezonowe w takich działach gospodarki narodowej, jak: rolnictwo, budownictwo lub transport.

strukturalne - powstaje w rezultacie niedopasowań struktury podaży i popytu na siłę roboczą przede wszystkim w aspekcie regionalnym.

Bezrobocie normalne występuje w gospodarce zawsze i jest nieuniknione. Nie powinno ono przekraczać 3 do 4,5% zasobów siły roboczej. Przy takiej wysokości występuje równowaga na rynku pracy.

2. ze względu na przestrzenne zróżnicowanie bezrobocia:

• lokalne

• powszechne

3. ze względu na uwarunkowania demograficzne i społeczno - zawodowe:

• bezrobocie kobiet

• bezrobocie mężczyzn

• bezrobocie młodzieży

• bezrobocie robotników wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych

• bezrobocie poszczególnych kategorii zawodowych

4. ze względu na czas trwania:

• krótkotrwałe do 3-ch miesięcy

• średniookresowe 4 - 6 - ch miesięcy

• długookresowe 7 - 12 miesięcy

• długoterminowe powyżej 12 miesięcy

5. inne rodzaje bezrobocia:

• przymusowe - określona liczba osób, która chce podjąć pracę, a nie może jej podjąć z powodu nadwyżki siły roboczej nad oferowynymi miejscami pracy.

• chroniczne - określona liczba w osób wieku produkcyjnym, która ze różnych względów nie może być zatrudniona np.: zły stan zdrowia.

PRZYCZYNY I SKUTKI BEZROBOCIA

Przyczyn powstawania masowego bezrobocia jest bardzo wiele, jednak największą stanowią przekształcenia polityczno - gospodarcze państwa na początku lat 90-tych XX wieku, a są to:

• przekształcenia organizacyjne przedsiębiorstw

• prywatyzacja

• likwidacja państwowych zakładów

Jednak na masowe bezrobocie miały także wpływ takie przyczyn, jak:

• niskie kwalifikacje pracowników ( 7% ludności w wieku produkcyjnym w roku 1998 posiadało wykształcenie wyższe)

• zacofanie gospodarcze wielu regionów kraju ( szczególnie zauważalne jest ono we wschodniej (południowo i północno ) części kraju

• globalizacja gospodarki i rewolucja naukowo - techniczna

• opóźnienia procesu głębokich przemian branż surowcowych

• zakończenie okresu zimnej wojny

• niedoświadczona kadra pracownicza

• bariera budowniczo - mieszkaniowa

• nadmierny fiskalizm ( to zniechęca do rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej )

• bariery socjopsychologicznei niedostatek indywidualnej przedsiębiorczości

• słabość systemu rynku pracy

• niedostatek pieniędzy na aktywne zwalczanie bezrobocia

• brak współpracy systemu szkolnictwa z instytucjami systemu pracy

SKUTKI BEZROBOCIA

Bezrobocie jest jednym z najistotniejszych problemów gospodarki narodowej. W naszym kraju mamy do czynienia z masowym i długoterminowym takim zjawiskiem, które powoduje szereg skutków ekonomicznych, polityczno-społecznych i psychologicznych.

• Ekonomiczne:

• dotyczą osób bezrobotnych do tracą one dochody i jednocześnie środki do życia; spada stopa życiowa

• dotyczą państwa, bo bezrobotni polegają w takiej sytuacji na pomocy od państwa.

• społeczno - polityczne

• stratę ponosi całe społeczeństwo i jednocześnie budżet państwa, bo gdyby zatrudniono osoby chcące podjąć pracę, wówczas wyprodukowałyby one określoną liczbę dóbr i usług to aktualny PNB byłby dużo wyższy

• psychologiczne

osobom, które długo pozostają bez pracy obniżają się kwalifikacje i spada motywacja do podjęcia pracy

2

---