ORGANIZACJA - to pewien szczególny rodzaj stosunków części do siebie i do złożonej z nich całości stosunek ten polega na tym, iż części współprzyczyniają się do powodzenia całości

T. Kotarbiński

ORGANIZACJA - to taka całość, która przyczynia się do powodzenia swych
części
A. Koźmiński

ORGANIZACJA - jakakolwiek wyodrębniona względnie z otoczenia całość ludzkie­go działania, mająca określoną strukturę skierowaną na osiąganie jakiegoś celu lub celów.

ZNACZENIA TERMINU ORGANIZACJA

• czynnościowe - rozumiane jako proces tworzenia organizacji (organi
  zowanie)

• rzeczowe - rezultat procesu organizowania (obiekt który charakter
  ryzuje się współprzyczynianiem się do powodzenia
  całości i całość do powodzenia części)

• atrybutowe - stopniowalna cecha przedmiotów złożonych zwana
  zorganizowaniem (szczególny rodzaj stosunków czę-
  ści do siebie i złożonej z nich całości)

Organizacja - jest to system zachowujący się rozmyślnie, zawierający przynajmniej dwa składniki zachowujące się rozmyślnie i mające wspólne zamierzenie, ze względu na które w systemie zachodzi funkcjonalny podział pracy; jego funkcjonalne oddzielne składniki mogą na wzajemne zachowania się odpowiadać w formie obserwacji albo łączności i przynajmniej jeden podzestaw systemu pełni w nim funkcję kontrolno - kierowniczą.

R.L. Ackoff

Model organizacji według H. Leavitta

wartości misja

postawy wiązka celów

kwalifikacje drzewo celów

umiejętności zadania

predyspozycje

motywacje

hierarchia

schemat orga- w know-how

nizacyjny wytwarzanie

zakres czyn- przetwarzanie

ności danych

instrukcje

Podstawowe właściwości każdej organizacji

• złożoność - części powiązane ze sobą i całością,
  

• celowość - istnienie celu,

• odrębność celów i struktury w stosunku do otoczenia

SYSTEM - wyodrębniony z otoczenia zbiór elementów materialnych lub abstrakcyjnych mających wzajemne powiązania wewnętrzne i rozważanych z określonego punktu widzenia jako całość

Organizacje jako systemy

• są systemami otwartymi,

• są ustrukturalizowane,

• celowo tworzone przez ludzi,

• posiadają budowę hierarchiczną,

• mają zdolność doskonalenia się i podnoszenia swojej sprawności,

• osiągają dość stałe stany równowagi dynamicznej,

• różne typy struktur organizacyjnych zapewniają podobne efekty - ekwifinalność

OTOCZENIE ORGANIZACJI

To wszystko, co znajduje się na zewnątrz niej, poza jej granicami i oddziałuje na nią.

• Otoczenie „przenika” organizację

• Organizacje współpracują wzajemnie przenikając się

Każda organizacja jest elementem wielu sieci powiązanych ze sobą, współpracujących i konkurujących organizacji

• agencje rządowe

• klienci

• partnerzy

• konkurenci

• grupy nacisku

• dostawcy

• związki zawodowe

OTOCZENIE

• wewnętrzne (zarząd, pracownicy, kultura)

• zewnętrzne

- celowe (bliższe)

- ogólne (dalsze)

ZEWNĘTRZNE CELOWE (BLIŻSZE)

• właściciele

• konkurenci

- organizacje, które konkurują o zasoby

• klienci

- ci którzy płacą za nabycie wyrobów lub usług

• dostawcy

- organizacje które dostarczają zasobów innym organizacjom

• sojusznicy strategiczni

- organizacje współpracując w ramach wspólnego przedsięwzięcia

• regulatorzy

- osoby i organizacje mogące kontrolować, regulować lub w inny sposób oddziaływać na politykę i praktyki organizacji ( agencje regulacyjne, grupy interesu)

• związki zawodowe

ZEWNĘTRZNE OGÓLE (DALSZE) (bliżej nie określone wymiary i siły, wśród których działa organizacja i które mogą mieć wpływ na jej działania)

• międzynarodowe

- działalność poza krajem lub oddziaływanie gospodarek zagranicznych

• ekonomiczne

- ogólna kondycja systemu gospodarczego

• technologiczne

- metody i narzędzia pozwalające przekształcić zasoby

• socjokulturowe

- zwyczaje, nawyki, wartości i demograficzne cechy społeczeństwa

• prawno-polityczne

- państwowa regulacja działalności gospodarczej i ogólne stosunki pomiędzy gospodarką a państwem

WPŁYW OTOCZENIA NA ORGANIZACJE

• zmienność i złożoność otoczenia

złożone

Stopień

jednorodności

proste

stabilne stopień dynamiczne

zmiennośći

• siły konkurencyjne

- zagrożenie ze strony nowych konkurentów

- próby wymanewrowania rywali

- zagrożenie substytutami

- siła nabywców

- siła dostawców

• zakłócenia otoczenia

REAKCJA ORGANIZACJI NA OTOCZENIE

• zarządzanie informacją

• reakcje strategiczne

• fuzje, przejęcia, zakupy, sojusze

• projektowanie organizacji

• wpływ bezpośredni

SKUTECZNOŚĆ ORGANIZACJI

• podejście systemowo-zasobowe

• podejście celowe

• podejście od strony procesów wewnętrznych

• podejście od strony strategicznego „elektoratu”

TYPOLOGIA ORGANIZACJI

wg M. Bielskiego

1. gospodarcze ,

2. służące zaspokojeniu niematerialnych potrzeb społeczeństwa,

3. administracyjne ogólnopaństwowe, lokalne, militarne i policyjne

4. społeczne : partie polityczne, stowarzyszenia, związki zawodowe.

5. religijne.

wg D. Katza i R. L. Kahna

1. produkcyjne - przedsiębiorstwa

2. scalające - podtrzymujące porządek społeczny szkoły, szpitale, kościoły

3. adaptacyjne - uczelnie, instytuty badawcze, placówki artystyczne

4. polityczne - instytucje państwa, związki zawodowe, partie polityczne

wg A. Etzioniego

1. przymusowe

2. utylitarne

3. normatywne

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

1. zbiór określonych relacji zachodzących pomiędzy elementami przedmiotu złożonego czyli systemu

2. układ elementów organizacji oraz więzi łączących je w zorganizowaną całość

3. zestaw wszystkich sposobów, przy użyciu których rozdziela się zadania organizacji między jej różnorodne elementy, a następie doprowadza się do ich skoordynowania, by zapewnić sprawne funkcjonowanie organizacji

4. zestaw elementów konstrukcyjnych, które mogą być użyte do ukształtowania organizacji. Wynik ich wykorzystania w postaci konkretnego układu elementów organizacji i ich wzajemnych powiązań

Więzi organizacyjne

- rodzaj stosunków między częściami instytucji (ludźmi i składnikami zasobów rzeczowych), który ma wpływ na powodzenie organizacji

• służbowa

• funkcjonalna

• technologiczna

• informacyjna

Elementy struktury organizacyjnej

• stanowisko pracy

- kierownicze

- wykonawcze

• komórka organizacyjna

- podstawowe

- pomocnicze

• jednostka organizacyjna

• pion organizacyjny

Kryteria grupowania elementów struktury organizacyjnej

• wiedza i umiejętności

• przebieg procesu pracy

• funkcje w systemie wykonawczym i zarządzaniu

• czas pracy

• produkt

• klient

• rynek lub region działania

Czynniki strukturotwórcze

• cele organizacji

• charakter otoczenia organizacji

• technologia

• kultura organizacji

• wielkość organizacji

Funkcje struktury

• stanowi ramy działań organizacyjnych

• reguluje działania poszczególnych pracowników i zespołów

• umożliwia osiągnięcie określonego poziomu realizacji potrzeb pracowników

• wynika ze strategii organizacji i powinna być do niej dostosowana

• uwzględnia specyfikę procesów wykonawczych

• zapewnia efektywną realizację celów organizacji

Klasyczne struktury organizacyjne

• liniowa

• funkcjonalna

• sztabowa

• techniczna

Elastyczne (nowoczesne) struktury

• macierzowa

• dywizjonalna

• zadaniowa

• sieciowa

• kołowa

• tensorowa

Struktury występujące w systemach dużych organizacji

• funkcjonalna typu U (uniwersalna)

• konglomeratowa typu H (holding)

• dywizjonalna typu D

Typy struktur występujących w organizacjach wielonarodowych

• organizacja macierzysta (filie)

• międzynarodowy oddział operacyjny

• globalna struktura produktowa

• globalna struktura strefowa

• globalna struktura funkcjonalna

• globalna struktura macierzowa

LUDZIE

jednostki

grupy

CELE

I ZADANIA

URZĄDZENIA TECHNO-

LOGIA

STRUKTURA

FORMALNA

MAŁA

NIEPEWNOŚĆ

UMIARKOWANA

NIEPEWNOŚĆ

UMIARKOWANA

NIEPEWNOŚĆ

DUŻ

NIEPEWNOŚĆ

---