ORGANIZACJA - jakakolwiek wyodrębniona względnie z otoczenia całość ludzkiego działania, mająca określoną strukturę skierowaną na osiąganie jakiegoś celu lub celów.
ZNACZENIA TERMINU ORGANIZACJA
czynnościowe - rozumiane jako proces
tworzenia organizacji
(organizowanie)
rzeczowe- rezultat procesu organizowania
(obiekt który charakteryzuje się współprzyczynianiem
się do powodzenia całości i całość do powodzenia części
atrybutowe- stopniowalne zorganizowanie
przedmiotów złożonych
(szczególny rodzaj stosunków części do siebie
i złożonej z nich całości)
Organizacja - jest to system zachowujący się rozmyślnie, zawierający przynajmniej dwa składniki: zachowujące się rozmyślnie i mające wspólne zamierzenie, ze względu na które w systemie zachodzi funkcjonalny podział pracy; jego funkcjonalne oddzielne składniki mogą wzajemnie
obserwaę albo komunikować i przynajmniej jeden podzestaw systemu pełni w nim
funkcję kontrolno – kierowniczą.
R.L. Ackoff
Model organizacji według H. Leavitta
wartości misja
postawy wiązka celów
kwalifikacje drzewo celów
umiejętności zadania
predyspozycje
motywacje
hierarchia
schemat orga- w know-how
nizacyjny wytwarzanie
zakres czyn- przetwarzanie
ności danych
instrukcje
Podstawowe właściwości każdej organizacji
złożoność - części powiązane ze sobą i całością,
celowość - istnienie celu,
odrębność celów i struktury w stosunku do otoczenia
SYSTEM – wyodrębniony z otoczenia zbiór elementów materialnych lub abstrakcyjnych mających wzajemne powiązania wewnętrzne i rozważanych z określonego punktu widzenia jako całość
Organizacje jako systemy
-są systemami otwartymi,
-maja struktury
-celowo tworzone przez ludzi,
-posiadają budowę hierarchiczną,
-mają zdolność doskonalenia się i podnoszenia sprawności,
-osiągają dość stałe stany równowagi dynamicznej,
-różne typy struktur organizacyjnych zapewniają podobne efekty - ekwifinalność
OTOCZENIE ORGANIZACJI
Wszystko to, co znajduje się na zewnątrz niej, poza jej granicami i oddziałuje na nią.
Otoczenie „przenika” organizację
Organizacje współpracują wzajemnie przenikając się
Każda organizacja jest elementem wielu sieci organizacji powiązanych ze sobą,
które współpracującują i konkurują
-agencje rządowe
-klienci
-partnerzy
-konkurenci
-grupy nacisku
-dostawcy
-związki zawodowe
Otoczenie
Wewnętrzne
zewnętrzne
- celowe (bliższe)
- ogólne (dalsze)
CELOWE ZEWNĘTRZNE (BLIŻSZE)
właściciele
konkurenci – organizacje, które konkurują o zasoby
klienci– ci którzy płacą za nabycie wyrobów lub usług
dostawcy– organizacje które dostarczają zasobów innym organizacjom
sojusznicy strategiczni– organizacje współpracujące w ramach wspólnego przedsięwzięcia
regulatorzy – osoby i organizacje mogące kontrolować, regulować lub w inny sposób oddziaływać na politykę i praktyki organizacji (agencje Regulacyjne, grupy interesu)
związki zawodowe
OGÓLNE ZEWNĘTRZNE(dalsze)
(bliżej nie określone wymiary i siły, wśród których działa organizacja i które mogą mieć wpływ na jej działania)
międzynarodowe– działalność poza krajem lub oddziaływanie gospodarek zagranicznych
ekonomiczne – ogólna kondycja systemu gospodarczego
technologiczne– metody i narzędzia pozwalające przekształcić zasoby
socjokulturowe– zwyczaje, nawyki, wartości i demograficzne cechy społeczeństwa
prawno-polityczne-państwowa regulacja działalności gospodarczej i ogólne stosunki pomiędzy gospodarką a państwem
siły konkurencyjne
- zagrożenie ze strony nowych konkurentów
- próby wymanewrowania rywali
- zagrożenie substytutami
- siła nabywców
- siła dostawców
zakłócenia otoczenia
REAKCJA ORGANIZACJI NA OTOCZENIE
zarządzanie informacją
reakcje strategiczne
fuzje, przejęcia, zakupy, sojusze
projektowanie organizacji
wpływ bezpośredni
SKUTECZNOŚĆ ORGANIZACJI
Podejście:
systemowo-zasobowe
celowe
od strony procesów wewnętrznych
od strony strategicznego „elektoratu”
TYPOLOGIA ORGANIZACJI wg M. Bielskiego
gospodarcze ,
służące zaspokojeniu niematerialnych potrzeb społeczeństwa,
administracyjne ogólnopaństwowe, lokalne, militarne i policyjne
społeczne : partie polityczne, stowarzyszenia, związki zawodowe.
religijne.
wg D. Katza i R. L. Kahna
produkcyjne – przedsiębiorstwa
scalające – podtrzymujące porządek społeczny szkoły, szpitale, kościoły
adaptacyjne – uczelnie, instytuty badawcze, placówki artystyczne
polityczne – instytucje państwa, związki zawodowe, partie polityczne
wg A. Etzioniego
przymusowe
utylitarne
normatywne
STRUKTURA ORGANIZACYJNA
- zbiór określonych relacji zachodzących pomiędzy
elementami przedmiotu złożonego czyli systemu
- układ elementów organizacji oraz więzi łączących je
w zorganizowaną całość
- zestaw wszystkich sposobów, przy użyciu których
rozdziela się zadania organizacji między jej różnorodne
elementy, a następie doprowadza się do ich
skoordynowania, by zapewnić sprawne funkcjonowanie
organizacji
- zestaw elementów konstrukcyjnych, które mogą być
użyte do ukształtowania organizacji. Wynik ich wyko-
rzystania w postaci konkretnego układu elementów or-
ganizacji i ich wzajemnych powiązań
Więzi organizacyjne
- rodzaj stosunków między częściami instytucji (ludźmi i składnikami zasobów rzeczowych), który ma wpływ na powodzenie organizacji
- służbowa
- funkcjonalna
- technologiczna
- informacyjna
Elementy struktury organizacyjnej
stanowisko pracy:
- kierownicze
- wykonawcze
komórka organizacyjna
- podstawowe
- pomocnicze
jednostka organizacyjna
pion organizacyjny
Kryteria grupowania elementów
struktury organizacyjnej
-wiedza i umiejętności
-przebieg procesu pracy
-funkcje w systemie wykonawczym i zarządzaniu
-czas pracy
-produkt
-klient
-rynek lub region działania
Czynniki strukturotwórcze
-cele organizacji
-charakter otoczenia organizacji
-technologia
-kultura organizacji
-wielkość organizacji
Klasyczne struktury organizacyjne
- liniowa
- funkcjonalna
- sztabowa
- techniczna
Elastyczne (nowoczesne) struktury
- macierzowa
- dywizjonalna
- zadaniowa
- sieciowa
- kołowa
- tensorowa
zalety
- koncentracja wysiłku na wybranych zadaniach
- zwiększenie odpowiedzialności za zadania
- wyzwolenie inwencji twórczej
- usprawnienie przepływu informacji
wady
- trudności w zintegrowaniu członków zespołu zadaniowego
- brak zaufania pomiędzy kierownikami
- stawianie wysokich wymagań
- przeciążenie kierowników zadań
- poczucie niepewności i zagrożenia towarzyszące uczestnikom zespołu