ENEIDA (2. połowa I w. p.n.e.), epopeja Wergiliusza, nawiązująca do dzieł Homera. Przedstawia pradzieje Rzymu. Akcję, trwająca siedem lat od upadku Troi aż po zwycięstwo Eneasza w starciu z mieszkańcami Italii wzbogacił Wergiliusz o epizody wybiegające w przeszłość i w przyszłość. Bohaterem eposu uczynił Eneasza, syna Wenus, wzorowanego na Achillesie i Odyseuszu idealnego władcę, wodza i kapłana, posłusznego bożym nakazom. Jego tułaczce, przypominając powrót Odysa do Itaki, poeta poświęcił pierwszą część epopei. W drugiej części ukazał dzieje walk bohatera o stworzenie nowej, bezpiecznej siedziby ocaleńców z Troi. Wzorując się na Iliadzie, przedstawił mityczne dzieje powstania nowej Troi, kolebki Rzymu. Bogowie w eposie Wergiliusza, tak jak u Homera, interweniują w bieg wydarzeń Jowisz sprzyja Trojanom, ale Junona utrudnia im wędrówkę, nim wreszcie przebłagana nie pojedna się z trojańskimi rozbitkami. Wtedy dopiero Eneasz odnosi zwycięstwo, ale Trojańczycy muszą się wyrzec swej odrębności, przyjąć miejscowe zwyczaje i język. W ten sposób Troja ostatecznie znika z mapy świata. Mimo licznych nawiązań do Homera Eneida jest dziełem samodzielnym. Poeta uniknął rozlewności swego wielkiego poprzednika, rzadko stosował porównania homeryckie, sięgał po dramatyczne środki wyrazu kontrast, patos, retorykę. Jego epos szybko zyskał uznanie. Jeszcze przed ukazaniem się Eneidy Propercjusz pisał: Oto coś większego od Iliady się rodzi. Potem zastępy wielbicieli rosły, dzieło uznano za pomnik rzymskości. W średniowiecznej Europie Wergiliusz uważany był za proroka wśród pogan i największego poetę rzymskiego, toteż Dante obrał go za przewodnika w Boskiej Komedii. W Polsce studiowano dzieła Wergiliusza od wieku XV, a w czasach niewoli Eneida niosła Polakom pociechę nic dziwnego, jej bohaterem jest syn podbitego narodu.