Polityka monetarna:

 

Pieniądz - ekwiwalent wartości, powszechnie to akceptujemy jako środek regulowania zobowiązań.

 

Funkcje:

• -         Miernik wartości

• -         środek cyrkulacji

• -         środek płatniczy,

• -         środek tezauryzacji (gromadzenia rezerw wartości)

 

Funkcja miernika wartości - w tej funkcji pieniądz sprowadza wartość wszystkich towarów i usług do wspólnego mianownika - występuje w cenie. Pieniądz w tej funkcji jest jednostką obrachunkową i pełni ją legalnie i wyobrażeniowo. Najlepiej tę funkcję spełniał pieniądz kruszcowy. Pieniądz papierowy, aby mógł spełniać tą funkcję to musi charakteryzować się w miarę stałą siłą nabywczą.

 

Funkcja cyrkulacji - nabywca w zamian za towar lub usługę płaci określoną ilość pieniędzy.

 

Funkcja środka płatniczego - pieniądz kredytowy (weksel)

 

Funkcja gromadzenia rezerw wartości - wiąże się z poprzednimi dwoma funkcjami, - jeżeli pieniądz jest dobrym środkiem płatniczym i środkiem wymiany, to jest też dobrym środkiem gromadzenia wartości.

 

 

 

FUNKCJE NOWEGO PIENIĄDZA

 

1. 1.      FUNKCJA WYRAŻANIA WARTOŚCI WSZYSTKICH INNYCH DÓBR EKONOMICZNYCH

 

2. FUNKCJA WYMIENNO - PŁATNICZA

 

3. FUNKCJA OSZCZĘDNOŚCIOWO KAPITAŁOWA

 

4. FUNKCJA STYMULACYJNA

 

 

Ad1.

Określenie cen tych dóbr w sposób jednoimienny, czyli absolutny w ustalonych przez państwo jednostkach pieniężnych. Współczesny pieniądz jest powszechnie pieniądzem fiducjarnym (opartym na zaufaniu do najwyższych organów władzy państwowej, która swoimi decyzjami wprowadza do obrotu na danym terytorium określoną jednostkę pieniężną - jako prawny środek płatniczy.

 

 

Ad2.

Podział funkcji sprowadza się do wyodrębnienia pozornie rzeczywistej wymiany towaru na pieniądz i odwrotnie oraz do wymiany o odroczonym przekazaniu pieniędzy. Tymczasem sprzedaż gotówkowa ma tylko pozornie charakter rzeczywistej wymiany, ponieważ zgodnie z obowiązującym prawem kodeksu cywilnego każdy akt sprzedaży jest umową rodzącą zobowiązania.

 

Ad3.

Polega na gromadzeniu i przechowywaniu w pieniądzu wartości ekonomicznych (oszczędzanie) oraz na wykorzystywaniu pieniędzy w sposób przynoszący odpowiedni dochód (zaangażowanie kapitałowe).

 

Ad4.

Wykorzystywanie pieniądza jako środka oddziaływania na procesy społeczno - gospodarcze.

 

 

 

Prawa dotyczące pieniądza

1. I.                    Prawo ilości pieniądza potrzebnego do obiegu

 

Jest prawem powszechnym i występuje we wszystkich systemach pieniężnych ilości pieniądza potrzebnego do obiegu decydują te funkcje pieniądza, w których pieniądz występuje realnie

 

I = T-K-B+Z:S

 

I - ilość pieniądza do obiegu

T - suma cen towarów i usług przeznaczonych do sprzedaży

K - wartość transakcji kredytowych

B - wartość transakcji kompensacyjnych

Z - spłata zobowiązań w dowolnym momencie.

 

Funkcja środka cyrkulacji - do równowagi pieniężnej potrzebne jest wpuszczenie na rynek tyle pieniądza ile wynosi wartość towarów i usług.

 

Funkcja środka płatniczego - potrzeba tyle pieniędzy ile wynoszą wartościowo powstałe zobowiązania.

 

Funkcja tezauryzacji - im pieniądz szybciej krąży tym mniej go potrzeba. Pieniądz tezauryzacyjny zwalnia obieg

 

 

2. II.                  Prawo Greshema - Kopernika

 

 

Pieniądz gorszy wypiera pieniądz lepszy z rynku. Efektem takiego zachowania jest różnica pomiędzy wartością ustawową a rynkową. Działa w dwóch przypadkach:

 

• -         Gdy prawnym środkiem obok pieniądza papierowego jest pieniądz kruszcowy. Na rynku pieniądz kruszcowy znika a pozostaje pieniądz papierowy (200 złotówki ze srebra)

 

• -         Monety zdawkowe materiał, z którego są monety rośnie tak dalece, że jego wartość zaczyna przewyższać nominał i stają się one nadwartościowe.

 

3. III.                Prawo powrotnego strumienia pieniądza

 

Pieniądz wychodzi od emitenta w postaci udzielonego kredytu a ta wielkość powinna się równać strumieniowi pieniądza płynącego z rynku do emitenta pod warunkiem, że kredyt zostanie spłacony w całości.

 

 

POPYT NA PIENIĄDZ

 

 

To pożądany przez prywatne podmioty nie bankowe (gospodarstwa domowe i firmy) stan ich zasobów kasowych. Zakłada się, że podmioty gospodarcze oprócz innych aktywów tj. papiery wartościowe i kapitał w postaci rzeczowej chcą posiadać pewne zasoby w postaci pieniądza. Podstawą pomiaru tego zasobu może być jego wartość realna lub nominalna w zależności od tego czy podmiot gospodarczy uwzględnia silę się nabywczą decyduje się na przechowanie swoich zasobów w pieniądzu czy też nie.

 

 

 

 

 

 

TEORIA OPARTA NA SZYBKOŚCI OBIEGU PIENIĄDZA

 

Podstawą teorii jest równanie wymiany: M*V= P*Y

 

Jest równaniem prawdziwym, bo ma charakter tautologii. Całkowity wolumen transakcji w gospodarce w danym okresie może być mierzony po stronie towarowej jako iloczyn sumy dóbr będących przedmiotem obrotu oraz uzyskanej średniej ceny. Po stronie pieniężnej jest to iloczyn całkowitego zasobu pieniądza i częstości, z jaką jednostka pieniężna jest średnio w danym okresie czasu użyta. Równanie niczego nie wyjaśnia i na jego podstawie nic nie można prognozować. Zwolennicy teorii uważają, że dzięki temu równaniu można dokonywać klasyfikacji podstawowych wielkości z teorii pieniądza.

Zakłada się również, że Y i V mogą być wielkościami stałymi, co może w krótkim okresie oznaczać, że ilość pieniędzy jest określona przez poziom cen. Według Fisher'a decydującą wielkością jest szybkość obiegu, którą określają czynniki:

1. a)     Nawyki podmiotów gospodarczych do bezgotówkowych form rozliczeń,

2. b)     Rozwój systemów płatności w społeczeństwie,

3. c)     Gęstość zaludnienia

4. d)     Szybkość transportu, itp.

 

PODEJŚCIE ZASOBOWE

 

Wyjaśnia popyt na pieniądz głownie jako zjawisko związane z procesami transakcyjnymi, (Marshal, Pigon). Formułowali teorię popytu jako teorię ilościową popytu na pieniądz. Za główny aspekt w swej teorii przyjmowali dokonywanie wyboru przez podmioty, czyli uważali, że popyt na pieniądz jest jedną z form utrzymywania majątku. Konsekwencją takiego twierdzenia było pojawienie się rozważań o czynnikach oddziałujących na popyt na pieniądz (tj. ograniczenia budżetowe, koszty alternatywne, preferencje podmiotów w odniesieniu do posiadanych pieniędzy). W swej teorii postrzegali stopy procentowe jako mające wpływ na popyt na pieniądz.

 

TEORIA PREFERENCJI PŁYNOŚCI KEYNS'A

 

Podejmuje próbę określenia korzyści z posiadania nominalnego zasobu pieniądza przez określenie motywów takiego zachowania. Podaje trzy motywy:

1. a)     Transakcyjny,

2. b)     Spekulacyjny

3. c)     Ostrożności

 

Według niego utrzymywanie zasobów płynności wynika z faktu, iż przychody i wydatki wypadają w różnym czasie i wysokości (nie pokrywają się).

Powoduje to konieczność utrzymania rezerw gotówkowych dla celów transakcyjnych. Nawet gdyby była pełna synchronizacja dochody-wydatki podmioty utrzymywałyby pewien zasób gotówki w celu dokonywania nieregularnych płatności. Czynniki określające wielkość zasobów transakcyjnych są podobne do tych z teorii ilościowej. Każdy podmiot, gdy zdecydował już o podziale całego swojego majątku między aktywa finansowe i rzeczowe staje przed problemem, w jakich formach powinien być ulokowany jego majątek. Czy ma być to gotówka stanowiąca zasób spekulacyjny czy pap wartościowe o stałym oprocentowaniu? W celu określenia oczekiwań, co do stóp procentowych Kayns zakładał, że każdy podmiot ma pewne wyobrażenie dotyczące normalnego poziomu stóp. Oczekiwanie spadku lub wzrostu stóp pojawiają się wtedy, gdy stopy procentowe znajdą się powyżej lub poniżej poziomu wymaganego za normalny.

 

 

TEORIA ILOŚCI FREDMANA (NOWA WERSJA)

 

Jest dalszym rozwinięciem ujęcia zasobowego i zawiera pewne elementy teorii preferencji płynności. Popyt na pieniądz traktowany jest analogicznie jak popyt na dobra konsumpcyjne trwałego użytkowania. Wyróżnia się trzy grupy czynników:

 

I ulokowany w rozmaity sposób całkowity majątek danego podmiotu - traktowany jako ograniczenie budżetowe

 

II przychód z utrzymania pieniądza i jego koszty alternatywne, - czyli przychody z innych form lokat

 

III preferencje podmiotów gospodarczych.

 

Według tej teorii nominalna wielkość całego majątku stanowi górne ograniczenie dla popytu na pieniądz. Podmiot może utrzymywać majątek w pieniądzu, obligacjach, udziałach i akcjach, kapitale rzeczowym oraz kapitale ludzkim nie mającym charakteru rynkowego. Utrzymanie pieniądza w postaci gotówki przynosi dochody, gdy wkłady na żądanie i terminowe są oprocentowane.

Bardziej istotne są korzyści z oszczędności zasobów będące wynikiem posiadania płynnych rezerw gotówkowych. Realna wartość tych korzyści zależy od zmian cen. Utrzymywanie majątku w pieniądzu przynosi koszt alternatywny w postaci utraconych dochodów z innych możliwych rodzajów lokat. Wśród tych dochodów należy uwzględnić oprócz oprocentowania i dywidendy także zyski i straty wynikające ze zmian wartości kapitału tych lokat, w wyniku wahań ich kursów. Ta wersja teorii ilościowej jest zbliżona do klasycznej, lecz zakłada w niej, że szybkość obiegu pieniądza nie jest stała, lecz stabilna, co umożliwia prognozowanie zmian szybkości obiegu i relacji nominalnej wielkości pieniądza i nominalnego dochodu.

 

Teoria wyboru portfela aktywów (Tobin)

 

Pojedyncze podmioty mogą mieć zróżnicowane portfele aktywów. Aby wyjaśnić ten fakt Tobin wykorzystał ogólną teorię portfela do szczególnego przypadku pieniądza spekulacyjnego. Założył, że z jednej strony występują zasoby pieniądza nie przynoszące dochodu, ale nie obciążone ryzykiem z drugiej zaś, zasoby obligacji przynoszące dochód, ale obarczone ryzykiem. To ryzyko uwzględniane jawnie jako czynnik wpływający na podejmowane decyzje. Jeśli podmiot zwiększa w swym portfelu zasób obligacji kosztem udziału gotówki to, może oczekiwać większych dochodów, ale musi uwzględnić większe ryzyko. Rozróżnia trzy zachowania:

• -         Skłonny do ryzyka,

• -         Neutralny

• -         Unikający ryzyka.

Większe ryzyko musi być kompensowane przez większy oczekiwany dochód lub zmianę wartości kapitału. Powściągliwość podmiotów rośnie wraz ze wzrostem ryzyka i tylko bardziej niż proporcjonalnie rosnące oczekiwania, co do przyszłych dochodów mogą zwiększyć udział papierów wartościowych w portfelu aktywów.

 

TEORIA PIENIĄDZA OSTROŻNOŚCIOWEGO (WALLER I TSIANG)

 

Wprowadzili w swej teorii element niepewności dochodów i wydatków. Zakładali oni, że w skutek nieprzewidzianej utraty pewnych dochodów lub konieczności poniesienia nieprzewidywalnych wydatków podmiot może mieć do czynienia z deficytem, co wywołuje koszty utraty płynności, jeśli deficytu nie można pokryć z zasobu pieniądza ostrożnościowego.

Na koszty utraty płynności mogą się składać:

• -         Odsetki od kredytów

• -         Koszty sprzedaży składników majątku

• -         Koszty postępowania ugodowego lub bankructwa.

 

Rezygnacja z nieplanowanych wydatków w celu pokrycia deficytu wiąże się z poniesieniem kosztów rzeczowych. Zasoby pieniądza ostrożnościowego chronią przed wszystkimi rodzajami ryzyka w tym większym stopniu im większy jest ten zasób. Utrzymanie takiego zasobu powoduje powstanie kosztów alternatywnych w postaci utraconych dochodów z odsetek, jeśli ten zasób nie jest ulokowany w płynnych papierach wartościowych przynoszących dochód.

Zasób pieniądza ostrożnościowego racjonalnie postępującego podmiotu gospodarczego każdorazowo jest wyższy lub niższy im wyższy lub niższy jest dochód i koszt transakcji zamiany oraz im niższa lub wyższa jest stopa procentowa.

 

 

 

 

Wielkości monetarne są to wielkości, które można przypisać monetarnej sferze gospodarki, czyli jest to pieniądz banku centralnego (baza monetarna) są to wolne rezerwy płynności, podaż pieniądza, wolumen kredytów, stopy% różnego rodzaju, oraz zbliżone do pieniądza aktywa o różnym stopniu płynności. Impulsy monetarne to zmiany zmiennych monetarnych.

 

Przyczyny występowania impulsów monetarnych:

 

A) Polityka pieniężna i kredytowa B.C autor opracowania

2. b)     Pozostałe działania nie należące do polityki pieniężnej
   

 

Ad1.

Impulsy wynikają z działania i decyzji podejmowanych przez władze monetarne

 

Ad2.

Są rezultatem oddziaływań podaży pieniądza i popytu na pieniądz podmiotów gospodarczych z wyłączeniem banku centralnego. Między tymi działaniami muszą zachodzić bardzo ścisłe związki. Zmiany podaży pieniądza mogą wystąpić tylko w skutek transakcji sektora bankowego z podmiotami nie bankowymi. Transakcje takie mogą zwiększać lub zmniejszać podaż pieniądza. Efekt netto wszystkich transakcji na koniec rozpatrywanego okresu pokazuje czy faktycznie doszło do zmiany wielkości podaży między momentami, dla których został sporządzony bilans. Saldo będzie, 0 jeśli nie było żadnych transakcji lub, jeśli czynniki wpływające dodatnio i ujemnie na podaż pieniądza dokładnie się zrównoważą. Bilans pozwala dokonać systematyzacji najważniejszych rodzajów i przyczyn powstawania impulsów pieniężnych. Impulsy mogą być wynikiem zmian zachowań BC, banków komercyjnych, publiczności(krajowe podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe, państwa, czyli sektora publicznego tzw. Impulsy fiskalne oraz zagranicy). Jeśli doda się do siebie impulsy dodatnie i ujemne to efekt netto będzie całkowitym impulsem pieniężnym.

 

 

 

 

 

Najważniejszymi wielkościami wykorzystywanymi przez bank centralny do sterowania innymi kategoriami monetarnymi jest poziom i struktura wolnych rezerw płynności oraz bazy monetarnej. Zawarty jest w nim zasób tego, co może samodzielnie stworzyć BC i czego istnienie jest warunkiem koniecznym dla kreacji pieniądza w bankach komercyjnych, czyli pieniądza BC.

 

BAZA MONETARNA - składa się z:

 

1. Rzeczywistego pieniądza banku centralnego będącego w posiadaniu banków komercyjnych prywatnych podmiotów nie bankowych,

 

2. Wolnych rezerw płynności, do których zalicza się nadwyżki sald na rachunkach banków komercyjnych w BC oraz traktowanego jako potencjalny pieniądz BC zasobów banków komercyjnych w postaci papierów wartościowych krajowego rynku pieniężnego, które mogą być wykorzystywane przez BC do regulowania płynności,

 

 

3. Otwarte kontyngenty kredytu redyskontowego w NBP, mogą to być płynne rezerwy, czyli stan sald na rachunkach bieżących banków oraz gotówka w kasach bankowych lub rezerwy operacyjne, czyli rezerwy płynne wraz z lokatami na międzybankowym rynku i bonami skarbowymi i operacjami otwartego rynku,

 

 

4. Wielkość niewykorzystanego kredytu redyskontowego ustalonego przez BC
   

 

Zdolność BC do wywoływania impulsów monetarnych jest często uzależniona od pomocy innych podmiotów przede wszystkim banków, dlatego też należy rozróżniać łączne impulsy BC i banków komercyjnych.

 

 

 

 

 

 

www.nbp.pl

 

1. Stopa rezerw obowiązkowych jest relatywnie autonomicznym instrumentem oddziaływania BC, jej zmiana wpływa na wielkość wolnych rezerw płynności natomiast baza monetarna zmienia swoją strukturę. Jeśli stopa rezerw obowiązkowych rośnie lub maleje to, maleją lub rosną zasoby pieniądza banku centralnego. Skutki takich zachowań powodują zmiany wielkości kredytów, zmiany ilości pieniądza M1 oraz impulsy monetarne mające postać przeciwstawnie oddziałujących efektów zmian stóp %.

 

2. Operacje otwartego rynku - bezpośrednie wpływanie na ilość pieniądza M1 przez operacje otwartego rynku w skonsolidowanym bilansie znajduje odbicie w zmianie zasobów papierów wartościowych będących przedmiotem OOR (operacji otwartego rynku). Wzrost S.A.^N oznacza, że podmioty nie bankowe sprzedały BC papiery wartościowe, dzięki czemu wzrosły zasoby ich gotówki oraz depozyty na żądanie. OOR zmieniają również strukturę bazy monetarnej oraz wielkość wolnych rezerw płynności w wysokości odpowiadającej zmianie rezerwy obowiązkowej, które to zmiany wynikają ze zmian wielkości depozytów objętych obowiązkiem odprowadzenia rezerwy. Sytuacja taka zachodzi tylko wtedy, gdy realistycznie założymy, że podmioty nie bankowe dokonują płatności związanych z OOR za pomocą swoich depozytów na żądanie. Występowanie impulsów monetarnych zależy od tego, czy podmioty nie bankowe są gotowe do zawierania transakcji z BC w ramach operacji otwartego rynku. Inicjatywa należy do BC, który odgrywa rolę cenotwórczą, ponieważ to on ustala stopy przychodowości papierów wartościowych, które są przedmiotem obrotu w ramach tych operacji. Natomiast podmioty nie bankowe mogą reagować tylko dostosowaniem ilościowym akceptując oferowaną przez BC podaż tylko wtedy, gdy zostaną zaoferowane im korzystniejsze oprocentowania w stosunku do innych form lokowania majątku. Dlatego też większe znaczenie ze względu na swoje rozmiary mają OOR BC z bankami komercyjnymi.

 

3. Polityka refinansowa - BC dysponując tym instrumentem może generować impulsy monetarne w postaci impulsów ilościowych i cenowych. Jeśli bank centralny zwiększa stopę dyskontową lub lombardową to banki komercyjne mogą przedkładać mu do redyskonta papiery wartościowe lub zaciągać kredyt pod ich zastaw godząc się na wyższą stopę BC. Podrożenie kredytu banku centralnego powoduje podrożenie kredytu w bankach komercyjnych i jest sygnałem do podwyżki innych stóp procentowych. Innym źródłem refinansowania a także potencjalnym pieniądzem BC są bankowe lokaty w zagraniczne instrumenty rynku pieniężnego. W przypadku likwidacji tych lokat banki otrzymują dewizy, które wymieniają w BC na faktyczny pieniądz BC. Wielkość wolnych rezerw pozostaje nie zmieniona a zmienia się ich struktura.

 

 

 

 

 

 

 

Zmiany zachowań krajowych firm i gospodarstw domowych mogą również uruchomić impulsy monetarne. Do najważniejszych należą:

1. a)     Zmiana popytu na kredyt

2. b)     Zmiana wielkości kredytu

3. c)     Zmiana ilości pieniądza

 

Mamy tutaj do czynienia z kontynuacją pierwotnego impulsu monetarnego wynikającego z polityki stopy procentowej a powodującego pożądane zmiany innych wielkości monetarnych wtedy, gdy publiczność reaguje na wzrost lub spadek stóp procentowych, zwiększeniem lub zmniejszeniem popytu na kredyt. Reakcja nie jest pewna, bo firmy mogą zmniejszać krajowy popyt na kredyt w związku ze wzrostem jego kosztów, a jednocześnie przy odpowiednim spadku zagranicznych stop procentowych mogą zaciągać kredyt poza granicami kraju, co może pokrzyżować zamiary polityki pieniężnej BC.

 

Pożądane efekty wywołanych, przez BC zmian stop procentowych na popyt publiczności na kredyt mogą nie wystąpić również z powodu:

1. 1)     Pesymistycznego szacowania przyszłych zysków

2. 2)     Optymistycznego szacowania zysków

3. 3)     Transferu zwiększonych kosztów kredytu w ceny.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W międzynarodowym systemie sztywnych kursów walutowych BC nie może obronić się przed zmianami należności zagranicznych spowodowanymi napływem lub odpływem dewiz. Uważa się, że wobec obowiązku interwencji BC musi stabilizować kursy walutowe tzn. musi kupować dewizy na rynku walutowym, gdy kurs osiąga dolny pułap interwencji lub musi sprzedać je w górnym punkcie interwencji. W ten sposób impulsy zewnętrzne z zagranicy są transformowane na krajowe impulsy monetarne. Impulsy tego rodzaju mogą rozszerzać swoje działanie na pozostałe wielkości monetarne, czyli wielkości udzielonych kredytów, poziom stóp procentowych i ilość pieniądza. Często następstwa są niepożądane z krajowego punktu widzenia.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Oddziaływanie zmian państwowej polityki dochodów i wydatków na procesy gospodarcze. Zmniejszenie deficytu budżetowego można osiągnąć poprzez wykorzystanie bieżących i specjalnych depozytów w NBP lub poprzez odprowadzenie zysku NBP do budżetu. Inną drogą jest zwiększenie podatków lub dodatkowe zadłużenie państwa. Impulsy monetarne mogą występować tylko wtedy, gdy państwo charakteryzuje się innymi niż publiczność nawykami w utrzymywaniu środków pieniężnych oraz gdy prywatne podmioty nie bankowe pokrywają część wpłat podatkowych ze swojego kapitału pieniężnego oraz gdy państwo wykorzystuje część dodatkowych dochodów na spłatę zadłużenia w bankach.

W przypadku dodatkowych możliwości finansowania deficytu państwo może zaciągać krótkoterminowe kredyty w rachunku bieżącym w postaci weksli skarbowych lub zadłużać się w instytucjach kredytowych w formie kredytów i pożyczek oraz emisji obligacji.

 

Przy transferze impulsów monetarnych do realnego sektora gospodarki można wyróżnić trzy podejścia kredytowe:

• -         Koncepcja płynnych zasobów,

• -         Dostępności kapitału,

• -         Subiektywnej płynności.

 

Płynne zasoby

 

 

Zakłada, że BC podnosi stopy rezerw obowiązkowych, co zmusza banki do zwiększenia sald na ich rachunkach rezerw obowiązkowych w BC. Dochodzi do zmiany struktury płynnych zasobów - rośnie udział zablokowanych rezerw płynności w całości płynnych zasobów, co w konsekwencji obniża gotowość banków do udzielania kredytów. To czy impuls pieniężny BC pociągnie za sobą pożądane zmiany wtórnych wielkości monetarnych (zmniejszenie akcji kredytowej) zależy od reakcji pozostałych podmiotów gospodarczych. Impulsy pochodzące od firm, gospodarstw domowych, zagranicy i impulsy fiskalne mogą zniweczyć skuteczność restrykcyjnej polityki BC dotyczącej pieniądza i kredytów ewentualnie mogą wystąpić opóźnienia czasowe.

 

Dostępność kredytów

 

 

Jeśli dochodzi do zmiany struktury płynnych zasobów pieniądza to doprowadza do obniżenia gotowości banków do udzielania kredytów a jednocześnie rośnie oprocentowanie kredytu a mimo to banki nie zmniejszyły akcji kredytowej, to takie zachowanie jest sprzeczne z koncepcją BC. Podaż kredytów banków komercyjnych i instytucji finansowych musi zostać skierowana w kanały nie zagrażające polityce stabilizacyjnej. Istota polega na skłonieniu kredytodawców do zakupu papierów wartościowych o dużej przychodowości znacznie przewyższającej dochód z kredytów dla podmiotów nie bankowych, do ograniczenia podaży tylko dla państwa, a kredyty te zostaną zdeponowane w dłuższym okresie w BC. Unieruchomienie w BC środków odciąga z banków i pośredników finansowych taką samą ilość pieniądza BC. Ponieważ zgodnie założeniem podaż kredytów jest absorbowana przez państwo dochodzi do ilościowego ograniczenia dostępności kredytu dla podmiotów gospodarczych, co wymusza na nich zmniejszenie wydatków finansowanych z kredytu.

 

Subiektywna płynność

 

Jeśli BC prowadzi twardą politykę pieniężną i kredytową lub taką politykę zapowiada to wywoła to zmiany w zachowaniu się krajowych podmiotów nie bankowych. Spowoduje to powstanie pierwotnych i wtórnych impulsów monetarnych. Podmioty nie bankowe czując ograniczenia w finansowej swobodzie ruchów zaczną ostrożnie podejmować decyzje o swoich wydatkach lub wręcz je zmniejszać.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Stopa rezerw obowiązkowych - ustalona w % część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych utrzymywana zazwyczaj w postaci nie oprocentowanych wkładów w NBP oraz w formie gotówki w kasach banków komercyjnych. Pozwala na łatwą kontrolę podaży pieniądza kredytowego, ale jest instrumentem mało elastycznym, łatwo ją obniżać, ale jej podwyższanie doprowadza do zmiany struktury depozytów i wzrostu kosztów z tym związanych.

 

Operacje otwartego rynku - mają na celu kontrolę podaży pieniądza regulowanie płynności finansowej banków i kształtowanie krótkookresowych stóp %. Polegają one na zwrotnym zakupie i sprzedaży krótkoterminowych pap wartościowych od banków komercyjnych. Zapewniona zostaje płynność w sektorze banków komercyjnych i zaabsorbowana nadwyżka środków z systemu. Są instrumentem elastycznym szybko reagującym na sytuacje rynkowe. Skuteczność tego instrumentu wiąże się z możliwością reagowania NBP na wysoka skalę, ale wymaga to funkcjonowania odpowiednio rozwiniętego rynku wtórnego.

 

Polityka stopy % - BC oddziałuje na rynek określając poziom stopy % od kredytu refinansowego i lombardowego.

 

Pułapy kredytowe - ilościowy sposób kontroli akcji kredytowej w bankach komercyjnych. Stosowane w okresie nasilenia inflacyjnego.

 

Środki specjalne lub depozyty specjalne - instrument do redukcji podaży pieniądza

 

Kontrola alokacji - podstawowym zadaniem banków jest pośrednictwo w alokacji pieniądza w gospodarce. Z reguły bankom powierza się pieniądz na krótkie terminy natomiast popyt na pieniądz jest określony na długie okresy. Banki muszą przejmować na siebie znaczącą część ryzyka transformacji krótkookresowych depozytów na długoterminowe kredyty. Ryzyko jest duże w warunkach wysokiej inflacji i znacznej zmienności cen relatywnych. Stosuje się wtedy:

 

1. a)     Preferencyjne stopy procentowe - pobudzanie aktywności gospodarczej w określonych rejonach kraju lub działach gospodarki przez stosowanie niższych stóp procentowych w porównaniu ze stopami rynkowymi.

 

2. b)     Selektywne programy kredytowe - wyznaczenie określonej puli środków na określone przedsięwzięcia gospodarcze. Połączone z dodatkowymi udogodnieniami np. preferencyjnym oprocentowaniem, karencją w spłacie kredytu.

 

3. c)     Minimalne wymogi inwestycyjne - dotyczą minimalnego udziału kapitału własnego w projektach inwestycyjnych, ale jest to autonomiczna decyzja banku komercyjnego lub inwestycyjnego a NBP ogranicza się do ułatwień refinansowych i perswazji moralnej.

 

4. d)     Gwarancje kredytowe - zapewnienie spłaty kredytu w terminie przez podmiot korzystający z gwarancji.

 

5. e)     Operacje refinansowe - udzielanie przez NBP kredytu bankom komercyjnym, które pozwalają upłynnić ich aktywa i prowadzić akcję kredytową mimo braku środków własnych.

 

Regulacje strukturalne - wynikają z przesłanek ekonomicznych i prawnych. Należą do nich:

 

1. a)     Kontrola struktury sytemu bankowego i określenie koncepcji rozwoju ( tworzenie sytemu banków uniwersalnych, prawne odseparownie banków komercyjnych i inwestycyjnych).

 

2. b)     Kontrola zakładanie i łączenie podmiotów - obrona rynku krajowego.

 

3. c)     Limitowanie zasięgu aktywności - odnosi się do instytucji bankowych, które z racji swej specyfiki nie są w stanie spełnić wymogów kapitałowych stawianych bankom komercyjnym i inwestycyjnym.

 

 

Regulacje ostrożności - mają na celu ochronę banków przed ryzykiem systemowym oraz ograniczanie ponoszonych przez banki kosztów braku stabilności rynków finansowych. Elementy:

 

1. a)     Kryteria autoryzacji - obejmują definicje samego banku i jego cech oraz spełnianych czynności.

2. b)     Minimalne wymogi kapitałowe - dotyczy funduszy własnych banku będących podstawą oceny wiarygodności banku i koncentruje się wokół współczynnika wypłacalności.

3. c)     Wymogi płynności - maja za cel zagwarantowanie bezpieczeństwa banków i depozytariuszy. Związane są z wymogiem symetryczności czasowej aktywów i pasywów oraz proporcji samej strukturze.

4. d)     Ograniczenia w strukturze aktywów i pasywów dotyczące limitów koncentracji kredytów

5. e)     Normy dopuszczalnego ryzyka walutowego - mają chronić bank przed nadmiernymi kwotami zmian kursów walutowych oraz przed zbyt dużym zaangażowaniem banku w działalność arbitrażową.

6. f)       Rezerwy celowe - tworzone od należności nie uregulowanych i służą do równoważenia ryzyka bankowego, ustalane na podstawie indywidualnej oceny ryzyka obciążającego należności bankowe

7. g)     Wymogi sprawozdawczości - BC potrzebuje świeżych i rzetelnych informacji o sektorze bankowym.

 

Regulacje organizacyjne - obejmują kryteria uczestnictwa banku w rynkach finansowych, regułach tworzenia rynku zasady ochrony tajemnicy bankowej.

 

Regulacje zabezpieczające - powiązane są z dodatkową ochroną osób, które korzystają z usług bankowych. Tworzy się bankowe fundusze ochrony depozytów i wymogi w zakresie minimalnego poziomu informacji przeznaczonych dla klientów.

 

 

---