Ekonomia 10

Bankowe instytucje pośrednictwa finansowego. Rynek pieniężny i kapitałowy.

W ostatnich latach, w krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej rośnie liczba i znaczenie pozabankowych instytucji pośrednictwa finansowego.

Ich zadaniem jest kupno i sprzedaż aktywów finansowych.

Aktywa finansowe tych instytucji poza pieniądzem gotówkowym obejmują depozyty bankowe, obligacje państwowe i prywatne, polisy ubezpieczeniowe, akcje, fundusze emerytalne, fundusze powiernicze, itp.

firmy ubezpieczeniowe - czerpią zyski ze sprzedaży polis ubezpieczeniowych. Przedmiotem ubezpieczenia mogą być osoby lub rzeczy narażone na nieszczęśliwe zdarzenia losowe.

Firmy ubezpieczeniowe obliczają prawdopodobieństwo zaistnienia szkody i tak kalkulują, aby wartość odszkodowania, które należałoby wypłacić umożliwiłaby firmie osiągnięcie dochodu.

Składki posiadaczy polis inwestowane są w aktywa finansowe, np. w akcje, obligacje.

Niebankowe instytucje finansowe

Fundusze emerytalne - gromadzą wkłady długookresowe ludzi, traktujących je, jako zabezpieczenie na starość. Podobnie jak w przypadku firm ubezpieczeniowych składki posiadaczy polis inwestowane są w aktywa finansowe, np. akcje obligacje, itp.

Dzięki temu fundusze emerytalne są w stanie wypłacić emerytury o większej wartości od wartości wkładów wniesionych przez członków funduszu.

Obecnie jest dokładnie odwrotnie!!!

Fundusze powiernicze - instytucje zorganizowane najczęściej w formie spółek akcyjnych. Osoby fizyczne i firmy powierzają im swoje oszczędności w celu profesjonalnego ich inwestowania w papiery wartościowe.

Rynek pieniężny - miejsce, gdzie przeprowadzane są transakcje kupna - sprzedaży papierów wartościowych o terminie wykupu do 1 roku (weksle handlowe i skarbowe).

Dokonywane też są krótkookresowe operacje kredytowe banków.

Funkcją rynku pieniężnego jest:

- stworzenie możliwości upłynniania przejściowo wolnych nadwyżek pieniężnych w banku

- uzupełnianie niedoborów pieniężnych w celu zapewnienia ciągłości wydatków.

Rynek kapitałowy - miejsce, gdzie przeprowadzane są transakcje dotyczące kredytów, walorów średnio- i długoterminowych i zakupu i sprzedaży walorów wyrażających współwłasność - akcji.

Funkcją rynku kapitałowego jest przesuwanie funduszy pieniężnych od podmiotów dysponujących nadwyżkami kapitałowymi do podmiotów, które zgłaszają na nie zapotrzebowanie, a nie mają możliwości samodzielnie uzupełnić braków kapitału.

Giełda

Instytucjonalna forma rynku towarowego, pieniężnego i kapitałowego; jest miejscem spotkań osób, które wg określonych norm i zasad zawierają transakcje handlowe.

Przedmiotem transakcji giełdowych mogą być produkty, dewizy, papiery wartościowe, niektóre usługi

(np. ubezpieczenia - dodał )

Makler - osoba zawodowo zajmująca się pośrednictwem w transakcji kupna i sprzedaży papierów wartościowych (np. akcji, obligacji) dla klienta, w zamian za wynagrodzenie ustalane w % od wartości transakcji.

Giełda papierów wartościowych - miejsce, gdzie dokonywane są transakcje kupna i sprzedaży papierów wartościowych, środków płatniczych i kruszców.

Funkcje giełdy papierów wartościowych:

- ułatwia przemieszczanie oszczędności pieniężnych od ich pierwotnych posiadaczy do ostatecznych użytkowników,

- ułatwia transformacje kapitału z jednej postaci w drugą, np. papierów wartościowych w pieniądz lub odwrotnie,

- umożliwia ocenę kapitału

- umożliwia i ułatwia finansowanie nowych przedsięwzięć inwestycyjnych.

zmiany w polskim systemie bankowym rozpoczęły się w 1988 r., wtedy to z NBP wyodrębniono 9 banków komercyjnych, co w połączeniu z istniejącymi bankami specjalistycznymi faktycznie zmonopolizowało sektor bankowy.

Kolejnym etapem była prywatyzacja sektora bankowego, co rozpoczęło się w 1992 r.

Następnie powstawać zaczęły banki prywatne i państwowo-prywatne.

Zasady działania GPW i rynku kapitałowego

www.gpw.pl - można się tam przygotować do ćwiczeń

Rynek kapitałowy

- ogół transakcji kupna - sprzedaży, których przedmiotem są instrumenty finansowe o okresie wykupu powyżej 1 roku. Środki uzyskane z emisji tych instrumentów mogą być przeznaczone na działalność rozwojową emitenta.

- miejsce mobilizacji wolnych funduszy w okresie średnio- i długoterminowym na cele modernizacyjno - inwestycyjne.

- przedmiot obrotu - papiery wartościowe tj. określone dokumenty stwierdzające istnienie pewnego prawa własności (akcje) lub potwierdzające powstanie wierzytelności (obligacje).

Giełda papierów wartościowych - jeden z fundamentów polskiego rynku kapitałowego

- tradycje rynku kapitałowego w PL - pierwsza giełda w Warszawie 1817r

- 1989 - transformacja polityczna i gospodarcza

- kwiecień 1991 - powstanie GPW (rynek kapitałowy wznawia działalność po ponad 50 latach)

- GPW - giełda od początku przyjmuje nowoczesne rozwiązania:

* zdematerializowany obrót papierami wartościowymi

* elektroniczny system obrotu

- porównywalna z Wiedniem, jako największa giełda w regionie centralnej i wschodniej Europy

- członek Światowej Federacji Giełd od 1994

- status desygnowanego rynku zagranicznego nadany przez Komisję Giełd i Papierów Wartościowych USA - 1997

- członkostwo w Europejskiej Federacji Giełd Papierów Wartościowych od 2004 r. (członek stowarzyszony od 1999)

1990-1991

okres pionierski w rozwoju giełdy warszawskiej

podstawowe założenia strategiczne:

- koncentracja obrotu

- elektroniczny handel i rozliczanie transakcji

- wysoki poziom regulacji i bezpieczeństwa obrotu

pierwotne założenia nie uległy zmianie i są dziś równie aktualne

GPW - lider w regionie Europy Środkowo-Wschodniej

Miejsce GPW w regionie CEE:

- nr1 pod względem liczby notowanych społek

- nr1 pod względem liczby nowych spółek

- nr1 pod względem obrotów na rynku instrumentów pochodnych

- nr2 pod względem kapitalizacji spółek krajowych

- nr2 pod względem obrotów akcjami

GPW z sukcesem konkurująca z europejskimi wiodącymi giełdami:

- nr 5 w całej Europie pod względem liczby nowych spółek.

- nr 5 w całej Europie pod względem wolumenu obrotu kontraktami terminowymi.

Instrumenty notowane na GPW

- akcje

- prawa do akcji

- prawa poboru

- obligacje skarbowe i korporacyjne

- certyfikaty inwestycyjne funduszy zamkniętych

- kontrakty terminowe na indeksy, kursy walut, akcje, obligacje

- opcje na indeks i opcje na akcje

- jednostki indeksowe

- warranty na akcje, indeksy

Akcja

- papier wartościowy, dokument stwierdzający udział w spółce akcyjnej, która jest własnością akcjonariuszy

- akcjonariusz - nabywca papierów wartościowych danej spółki, staje się jej współudziałowcem

Prawa akcjonariusza wynikające z zakupu akcji:

- prawo własności

- prawo głosu na walnym zgromadzeniu

- prawo do dywidendy

- prawo poboru, czyli prawo do zakupu akcji nowej emisji

- prawo do udziału w masie likwidacyjnej

- prawo do kontroli zarządzania spółką

Obligacja

- instrument dłużny

- zobowiązanie emitenta do wykupienia obligacji od kupującego wraz z odsetkami w ustalonym terminie.

- obligacje z terminem wykupu: 2-, 5 -,10-letnie itd.

- rodzaje obligacji notowanych na GPW: skarbowe, korporacyjne, komunalne

- oprocentowanie obligacji może być stałe lub zmienne

Kontrakt terminowy

- jest umową obligującą obie strony do realizacji w przyszłości dziś zawartej transakcji po dziś ustalonej cenie

- instrument symetryczny

- zysk kupującego = strata sprzedającego

- symetria praw i obowiązków

Opcja

- umowa, która daje nabywcy prawo, ale nie obowiązek, wykonania w przyszłości dziś zawartej transakcji po dziś ustalonej cenie

- instrument niesymetryczny

Nabywca:

-zysk nieograniczony

- strata - ograniczona do wysokości premii

- prawo, ale nie obowiązek wykonania

Wystawca:

- zysk ograniczony do wysokości premii

- strata - nieograniczona

- obowiązek wykonania umowy

Indeks giełdowy

- wskaźnik określający wzrost lub spadek wartości pewnej grupy spółek podobnych do siebie pod względem technologii, wielkości lub innych cech.

Indeksy giełdowe są miarą koniunktury spółek wchodzących w skład indeksu. Informują o tendencjach panujących na rynku.

- WIG20 - indeks 20 największych i najbardziej płynnych spółek

- MIDWIG - indeks średnich spółek - zmiana na mWIG40!

- WIG - indeks największych i średnich spółek - 99% kapitalizacji giełdy

- TechWIG - indeks spółek z Segmentu Innowacyjnych Technologii

- WIG-PL - indeks największych i średnich polskich spółek

- WIRR - indeks małych spółek - 1% kapitelizacji - zmiana na sWIG80!

Subindeksy sektorowe:

WIG-BANKI, WIG-BUDOWNICTWO, WIG-INFORMATYKA, WIG-MEDIA, WIG-SPOŻYWCZY, WIG-TELEKOMUNIKACJA

Podstawowa charakterystyka rynku

• skomputeryzowany obrót i rozliczenia

• rynek kierowany zleceniami

• notowania ciągłe z fixingiem na otwarcie i zamknięcie (ustalenie kursu instrumentu za pomocą kursu jednolitego, ustalenie kursu instrumentu za pomocą ceny dnia)

• system jednolitego kursu z 2 fixingami dla mniej płynnych papierów wartościowych (system, gdzie wszystkie transakcje giełdowe są zawierane podczas sesji w jednej cenie)

• anonimowość transakcji

• wiele rodzajów zleceń pozwala na realizację różnych strategii

• centralny depozyt - Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

• publiczne oferty przez prospekty

• biura maklerskie - profesjonalni, licencjonowani pośrednicy.

harmonogram sesji giełdowej - rynek kasowy

notowania ciągłe

(*)

notowania jednolite z 2 fixingami

(*)

* zdjęcie nr P1010279 ;]

GPW na tle giełd europejskich - kapitalizacja spółek krajowych i obroty akcjami

/tabelka - zdj. Nr P1010280/

wzrost liczby notowanych spółek w 2006

(porównanie grudnia 2006 z grudniem 2005)

/wykres - zdj. Nr P1010283/

stabilna struktura inwestorów rynek akcji (2002-2006)

/wykres - zdj. Nr P1010285/

Aktywa dostępne na rynku

ponad 200mld euro

- fundusze - aktywa netto

* Otwarte Fundusze Emerytalne - 30,5 mld euro

* Fundusze Inwestycyjne - 25,8 mld Euro

- banki - 29 mld euro - w papierach wartościowych

- firmy ubezpieczeniowe - depozyty - 23,5 mld euro

- spółki - depozyty w bankach - 32,7 mld euro

- prywatne oszczędności w bankach - 60,9 mld euro

GPW - atrakcyjny rynek dla inwestorów

/tabelka - zdj. Nr P1010290/

2006 - jeden z najlepszych okresów w historii giełdy

rynek kasowy

- rekordowa wartość obrotów 86,68 mld euro - wzrost o 83%

- rekordy giełdowych indeksów WIG po raz 44 w ciągu roku pobijał swój rekord, WIG20 - 23, MIDWIG - 72, a WIRR - aż 84 razy,

- rekordowa kapitalizacja - 169 mld euro- wzrost o 50 %

- rekordowa kapitalizacja spółek krajowych - 114,3 mld euro - wzrost o 42 %

- rekordowe dywidendy - 84 spółki giełdowe wypłaciły swoim akcjonariuszom 3 mld euro w postaci dywidendy

Rynek terminowy

- rekordowy wolumen obrotu kontraktami terminowymi: 6,6 mln kontraktów.

GPW - podstawowa charakterystyka rok 2007

- 26 członków giełdy + 10 zdalnych członków

- 290 notowanych spółek (w tym 13 zagranicznych)

- wartość rynkowa notowanych spółek - 122 miliardy EURO

- ponad 70 emisji obligacji (głównie obligacje Skarbu Państwa)

- rynek instrumentów pochodnych (kontrakty na indeksy, waluty, akcje, opcje indeksowe i akcyjne, kontrakty na obligacje)

- rynek akcji - wartość obrotów w 2006 r. - 91 mld EURO

- rynek instrumentów pochodnych - wartość obrotów w 2006 r. - 97 mld EURO

/tabelka - zdj. Nr P1010297/

/kolejna tabelka - zdj. Nr P1010298/

/i jeszcze jedna ;] - zdj. Nr P1010300

/tabelka nr 3 - podstawowe statystyki GPW stan na: kwiecień 2009 - zdj. Nr P1010303/

GPW - osiągnięcia

- dobra oferta dla krajowych i zagranicznych klientów

- sprawnie działający i z łatwym dostępem system transakcyjny i rozliczeniowy

- duże, aktywne, zróżnicowane środowisko inwestorów

- dynamiczny rozwój produktów

- pełna oferta produktowa - aktywny rynek kasowy i terminowy

- wysokie standardy: regulacje, transparentność i Corporate Governance

- wiodąca pozycja w Europie Centralnej

- zaufanie inwestorów do GPW

- trans graniczna działalność i internacjonalizacja - GPW atrakcyjna dla zagranicznych emitentów, inwestorów i pośredników

główny cel giełdy na najbliższe lata

stworzenie w Warszawie regionalnego, środkowoeuropejskiego centrum obrotu instrumentami finansowymi.

5

---