17.02.2011

Wykład 1

Temat: Zagadnienia organizacyjne.

1. Tematyka:

• Czym jest rachunek wyników, jakimi metodami sporządza się rachunek wyników?

• Koszty - wszystkie możliwe ujęcia

• Rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychodów

• Uproszczone sposoby ustalania wyniku finansowego

• Ustalanie wyniku finansowego - poszczególne kategorie przychodów i kosztów kształtujących wynik finansowy

• Ustalanie wyniku finansowego z obrotami wewnętrznymi

• Jakie wskaźniki można policzyć na podstawie wyniku

Egzamin:

• Zerówka na ostatnim wykładzie:

• Nieobowiązkowa

• Nie wstawia ocen niedostatecznych, ale jeśli nie zda się zerówki to w I terminie nie można mieć 5 a na 4 trzeba się napracować

• 2 części:

• Test jednokrotnego wyboru (+1 pkt - dobra odpowiedź, 0 pkt - brak odpowiedzi, -0,5 pkt - zła odpowiedź)

• 3 zadania

• Trzeba mieć, co najmniej połowę punktów z zadań, aby zdać

• Punktacja - oceny:

• 50% - 3

• 60% - 3,5

• 70% - 4

• 80% - 4,5

• 90% - 5

• Literatura:

• J. Gierusz, „Koszty i przychody w świetle nadrzędnych zasad rachunkowości”, Gdańsk 2005

• Z. Messner, „Rachunkowość finansowa”, AE Katowice 2006

• Z. Messner, „Rachunkowość finansowa z uwzględnieniem MSSF”

• M. Gmytrasiewicz, A. Karmańska, „Rachunkowość finansowa”

• A. Kostur, „Rachunek kosztów. Zbiór ćwiczeń”

• E.A. Hendriksen, F.B. Breda, „Teoria rachunkowości”

• K. Czbakowska, W. Gabrusiewicz, E. Nowak

Temat: Koszty.

1. Wynik finansowy - jest ogólnym określeniem wyrażonego w pieniądzu efektu, jakie osiągnęła dana jednostka gospodarcza w toku prowadzenia działalności gospodarczej. Wynik finansowy netto, zwany również wynikiem działalności jednostki w danym okresie. Jest ustalany jako różnica pomiędzy osiągniętymi w tym okresie przychodami, a kosztami poniesionymi na ich osiągnięcie oraz kosztami tego okresu z uwzględnieniem wyników zdarzeń nadzwyczajnych oraz obowiązkowych obciążeń. Wynik finansowy jest elementem kapitałów własnych jednostki gospodarczej i w związku z tym jest jedną z podstawowych przyczyn jego podwyższenia lub obniżenia.

2. Wynik finansowy może być:

• Wielkością dodatnią - zysk - oznacza zwiększenie kapitału własnego jednostki gospodarczej (jednostka rentowna)

• Wielkością ujemną - strata - oznacza zmniejszenie kapitału własnego jednostki (jednostka deficytowa)

• Założenia koncepcyjne sporządzania prezentacji sprawozdań finansowych:

• Określają przychody jako zwiększenie korzyści ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego w formie uzyskania lub powiększenia aktywów albo zmniejszenia zobowiązań, powodujące wzrost kapitału własnego z wyjątkiem wkładów wnoszonych przez udziałowców/akcjonariuszy.

• Mianem zysków określa się inne pozycje, które spełniają warunki definicji przychodów, które mogą, - choć nie muszą - powstawać w ramach podstawowej działalności gospodarczej jednostki. Zyski stanowią przyrost korzyści ekonomicznych i jako takie nie różnią się w swojej istocie od przychodów.

• Podaje łączną definicję przychodów i zysków, przez które rozumie się uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązać, które w skutkach bilansowych będą prowadzić do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenie jego niedoboru w inny sposób niż wniesienia środków przez udziałowców lub właścicieli.

• Określają koszty jako zmniejszenie korzyści ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego w formie rozchodu lub spadku wartości aktywów albo powstania zobowiązań powodujące zmniejszenie kapitału własnego z wyjątkiem podziału kapitału na rzecz właścicieli.

• Straty - są to inne pozycje, które mogą powstawać, - choć nie muszą - w wyniku podstawowej działalności gospodarczej jednostki i nie stanowią przychodów. Do strat zalicza się przykładowo: straty spowodowane zdarzeniami losowymi.

• Ustawa o rachunkowości

• Podaje łączną definicję kosztów i strat, przez które rozumie się uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenie wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzają do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców/właścicieli.

5. Przychody wykazuje się w rachunku zysków i strat, jeśli nastąpiło zwiększenie korzyści ekonomicznych w formie zwiększenia stanu aktywów albo zobowiązań. Oznacza to jednocześnie ujęcie osiągnięcia przychodów oraz zwiększenia wartości aktywów lub zmniejszenia wartości zobowiązań.

6. Definicja rachunku wyników:

• R. Stadmϋller, określił rachunek wyników - jako cześć rachunkowości, która zajmuje się sposobami ewidencji i prezentacji wyników finansowych w postaci powiązanych ze sobą mierników ekonomicznych wykorzystywanych przy ocenie jednostki gospodarczej.

• B. Siwoń, podkreśla rolę rachunku wyników - jako ważnego źródła informacji na potrzeby kontroli trafności podjętych decyzji i wykonania planu oraz prowadzenia rachunku ekonomicznego i podejmowania decyzji.

• A. Kardasz, określił rachunek wyników - jako ogół możliwych do zastosowania w systemie informacyjnym procedur pomiaru, grupowania, przetwarzania, prezentowania, badania i interpretowania ekonomicznych skutków zjawisk i procesów zachodzących w podmiocie gospodarczym w związku z jego działalnością a mających na celu ustalenie rodzaju i wielkości ostatecznego wyniku finansowego, jego elementów oraz kierunków i proporcji podziałów, dostarczenie informacji do oceny sytuacji bieżącej i przyszłej, do podejmowania decyzji gospodarczych oraz kontroli ich realizacji.

• Sporządzanie rachunku wyników:

• Odbywa się zgodnie z pewną procedurą, która wykorzystuje określone koncepcje metodologiczne. Sposób zestawienia rachunku wyników wpływa w dużym stopniu na jakość generowanych przez ten rachunek informacji. W praktyce mogą byś stosowane różne podejścia do sporządzania rachunku wyników. Podejścia te różnią się, co do sposobu wykazywania poszczególnych pozycji. Przy tym powinny być przestrzegane określone reguły obowiązujące w rachunkowości nazywane zasadami rachunkowości.

• Zasady rachunkowości:

• W przypadku sporządzania rachunku wyników powinny być zachowane te wszystkie zasady rachunkowości, które dotyczą sposobu ustalania przychodów i kosztów oraz wyniku finansowego. Dla właściwego pomiaru tych wielkości największe znaczeni a mają następujące zasady:

• Zasada memoriałowa

• Zasada współmierności

• Zasada ostrożności

• Zasada niekompensowania

• Zasada ciągłości

• Zasada memoriału:

• Oznacza, że przychody oraz koszty powinny być wykazywane w księgach rachunkowych oraz w sprawozdaniu finansowym tego okresu sprawozdawczego, w którym wystąpiły. Zatem przychody powinny być ujmowane w momencie ich osiągnięcia niezależnie od momentu otrzymania środków pieniężnych. Podobnie jak koszty powinny być ujmowane w momencie ich poniesienia nie zależnie od wydatków środków pieniężnych.

• Zasada współmierności:

• Polega na przyporządkowaniu poniesionych kosztów do osiągniętych przychodów. Oznacza dalej przypisywanie przychodów i związanych z nimi kosztów do tego samego okresu sprawozdawczego. Realizacja zasady współmierności wyraża się z przede wszystkim przeciwstawieniem przychodom ze sprzedaży produktów jedynie kosztów własnych kosztów sprzedanych produktów.

• Zasada ostrożności:

• Wyraża się w niejednakowym traktowaniu zdarzeń powodujących zwiększenie lub zmniejszenie wyniku finansowego, a więc osiąganych przychodów i ponoszonych kosztów. Chodzi przede wszystkim o to, aby wynik finansowy nie został zawyżony. Dlatego przychody mogą być zaliczone dopiero po osiągnięciu, gdy nastąpiła sprzedaż składników aktywów. Koszty natomiast powinny być zaliczone już po ich uprawdopodobnieniu, czego wyrazem jest konieczność dokonywani biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

• Zasada niekompensowania:

• Oznacza, że w księgach rachunkowych oraz w rachunku zysków i strat należy wykazywać odrębnie osiągnięte przychody i poniesione koszty oraz zyski nadzwyczajne i straty nadzwyczajne. Nie możemy natomiast ich kompensować. Kompensowanie przychodów z kosztami oraz zysków nadzwyczajnych ze stratami nadzwyczajnymi jest dopuszczalne wówczas, gdy odzwierciedla ono istotę transakcji lub zdarzeń, oraz gdy ich kwoty są nieistotne.

• Zasada ciągłości:

• Polega na konieczności stosowania w kolejnych latach obrotowych takich samych zasad i polityki rachunkowości. Oznacza to, że przyjęte przez jednostkę zasady w tym także i zasady ustalania przychodów i kosztów oraz wyniku finansowego, a także i sprawozdań finansowych w tym zwłaszcza rachunku zysków i strat, powinny być w poszczególnych latach konsekwentnie stosowane.

• Zasada wiernego obrazu:

• Zgodnie, z którą jednostka powinna prowadzić rachunkowość w taki sposób, aby sprawozdanie finansowe przedstawiało prawdziwy i rzetelny obraz sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku działalności jednostki.

• Metody sporządzania rachunku zysków i strat:

• Metoda brutto - jest sposobem zestawienia rachunku zysków i strat polegających na odrębnym ujmowaniu osiągniętych przychodów oraz odpowiadających im kosztów poniesionych dla ich osiągnięcia według rodzajów działalności;. Odrębnie przedstawia się także zyski nadzwyczajne i straty nadzwyczajne oraz obligatoryjnie obciążenia wyniku finansowego. Rachunek zysków i strat sporządzony metodą brutto przedstawia ogólne kwoty przychodów i kosztów i innych wielkości, które wpływają na wynik finansowy. Dzięki temu rachunek ten stwarza możliwości rozpoznania przyczyn, które wpływają na poziom wyniku finansowego.

• Metoda netto - jest takim sposobem zestawienia rachunku zysków i strat, w którym wykazuje się jedynie ostateczne kwoty wyniku finansowego (zysków lub strat) osiągniętego z poszczególnych rodzajów działalności. Przystosowanie metody netto nie wykazuje się natomiast w rachunku zysków i strat pierwotnych kwot przychodów i kosztów, które wpłynęły na wynik finansowy. Dlatego rachunek zysków i strat spładzany tą metodą daje jedynie syntetyczny obraz rezultatów działalności jednostki gospodarczej, natomiast nie stwarza możliwości zorientowania się w rozmiarach przychodów i kosztów, które stanowią przyczyny powstawania wyniku finansowego.

• Metoda mieszana - jest takim sposobem zestawienia rachunku zysków i strat, który łączy zarówno metody brutto i netto. Polega ona na tym, że metodę brutto stosuje się w odniesieniu do istotnych rodzajów działalności, dla których wykazuje się odrębnie osiągnięte przychody i odpowiadające im koszty poniesione dla ich osiągnięcia. Dla pozostałych mniej istotnych rodzajów działalności stosuje się natomiast metodę netto, wykazując jedynie ostateczne kwoty wyniku finansowego.

• Metoda statystyczna - jest najczęściej wykorzystywana do celów podatkowych metodą ustalania wyników, dokonanie operacji księgowych i ustalenie salda operacji na podstawowym koncie „wynik finansowy”. Na tym koncie księguję się wszystkie przychody i koszty. Wynik finansowy netto pozostaje na tym koncie do zatwierdzenia sprawozdania, po zatwierdzeniu zostaje przeksięgowany na konto „rozliczenie wyniku finansowego”.

• Metoda księgowa - polega na ustaleniu wyniku finansowego przez dokonanie operacji księgowych i ustalenie salda tych operacji na jednym zbiorczym koncie. Do ustalenie wyniku służy konto wynik finansowy. Na tym koncie księguje się wszystkie przychody, koszty ich uzyskania oraz wyniki zdarzeń nadzwyczajnych i obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego. Wynik finansowy za dany rok obrotowy pozostaje na tym koncie do czasu zatwierdzenia sprawozdania finansowego za ten rok w roku następnym. Pod datą jego zatwierdzenia saldo konta „Wynik finansowy” jest przeksięgowane na konto „Rozliczenie wyniku finansowego”.

• Metoda kapitałowa - bazuje na pomiarze poziomu kapitału własnego jednostki gospodarczej i ma znaczenie wyłącznie z punktu widzenia interpretacji i prezentacji wyniku finansowego.

16. Wyodrębniamy cztery grupy kosztów i przychodów:

• koszty i przychody zwykłej działalności operacyjnej

• koszty i przychody z pozostałej działalności operacyjnej

• koszty i przychody finansowe (działalności finansowej)

• koszty i przychody z działalności nietypowej (zyski i straty nadzwyczajne)

• Działalność operacyjna zwykła jest rodzajem działalności operacyjnej jednostki polegającym na realizacji podstawowych zadań, do których została ona powołana. Ten segment działalności może, zatem obejmować produkcję i sprzedaż wyrobów, handlu towarami lub świadczenia usług w zakresie określonym akcie założycielskim danej jednostki.

• W ramach kosztów zwykłej działalności operacyjnej grupowanie kosztów może być prowadzone:

• wg rodzaju kosztów (w układzie rodzajowym kosztów) - pozwala na ocenę wewnętrznej struktury kosztów

• wg miejsc powstania (w układzie kalkulacyjnym) - umożliwia to ocenę kształtowania się kosztów wg zakresu odpowiedzialności

• wg nośników - co pozwala ustalić jednostkowy koszt wytworzenia

18. Koszty układu rodzajowego:

• amortyzacja,

• zużycie materiałów i energii,

• usługi obce

• wynagrodzenia

• ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

• podatki i opłaty

• pozostałe koszty

• Amortyzacja - koszty planowanego zużycia środków trwałych i wartości niematerialnych oraz prawnych.

• Zużycie materiałów i energii - zużycie mat podstawowych, paliw płynnych i stałych, gazów technologicznych, materiałów wykorzystywanych do utrzymania maszyn i urządzeń w ruchu, utrzymywania czystości, materiałów wykorzystywanych na cele biurowe, prenumerata czasopism oraz zużycie obcej energii (cieplnej, wody, chłodu, sprężonego powietrza itp.)

• Usługi obce - do typowych usług obcych zaliczamy:

• Obróbkę obcą - wykonywanie robót i usług na powierzonych im przez obce jednostki składnikach produkcji, czyli półfabrykatach,

• Usługi transportowe - dotyczące przewozu osób i składników majątku w tym usług spedycji, opłaty za składowanie majątku w fazie transportu, opłaty za czynności ładunkowe, wynajem taboru kolejowego bocznic, kontenerów, usługi przeładunkowe

• Remontowe - koszty wykonywanych przez inne jednostki remontów i konserwacji środków trwałych własnych i obcych

• Inne usługi, Np. pocztowe, telekomunikacyjne i informatyczne, biurowe, komunalne, projektowe, dozoru mienia, pralnicze, najem, dzierżawa, itp.

• Podatki i opłaty - obejmują podatki i opłaty stanowiące koszty zwykłej działalności operacyjnej, Np. podatek od nieruchomości, akcyzowy, podatek od sprzedaży, opłaty za posiadanie samochodów, opłaty skarbowe, sądowe, notarialne, administracyjne, opłaty za użytkowanie gruntów, ochronę środowiska, opłaty celne, manipulacyjne itp.

• Wynagrodzenia - obejmują ogół wynagrodzeń pieniężnych i w naturze oraz ich ekwiwalenty wypłacane pracownikom. Zaliczamy do nich:

• Wynagrodzenia osobowe ze stosunku pracy,

• wynagrodzenia bezosobowe na podstawie umów o dzieło i zlecenia,

• honoraria,

• wynagrodzenia prowizyjno - agencyjne

• Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia - obejmują składki na ubezpieczania społeczne obciążające pracodawcę, składniki na FP, FGŚP, odpisy na ZFŚS, posiłki regeneracyjne, szkolenia pracowników dopłaty do biletów pracowniczych za przejazdy do i z pracy, ekwiwalenty za pranie, dopłaty do kwater pracowniczych, BHP itp.

• Pozostałe koszty - obejmują koszty:

• podróży służbowych,

• reprezentacji i reklamy,

• ubezpieczeń majątkowych i osobowych,

• ryczałty za używanie przez pracowników dla celów służbowych własnych samochodów itp.

• Układ kalkulacyjny - służy do gromadzenia i rozliczania kosztów według poszczególnych typów działalności, co pozwala uzyskać informacje o kosztach procesów podstawowej działalności operacyjnej poniesionych w poszczególnych komórkach organizacyjnych firmy.

• Koszty układu funkcjonalno-kalkulacyjnego:

• koszty produkcji podstawowej,

• koszty wydziałowe,

• koszty produkcji pomocniczej,

• koszty zakupu,

• koszty sprzedaży,

• koszty ogólnego zarządu,

• koszty handlowe

• Koszty działalności podstawowej - wszystkie koszty bezpośrednie wytwarzania (Np. materiały bezpośrednie, wynagrodzenia bezpośrednie), które na koniec okresu zwiększane są o koszty pośrednie wytwarzania ujętych poprzednio na koncie „Koszty wydziałowe”.

• Koszty wydziałowe - są to koszty pośrednie wydziałów produkcji podstawowej Np. koszty amortyzacji i remontów maszyn i urządzeń, koszty utrzymania ich w ruchu, koszty kierowania wydziałem, utrzymania i obsługa hali produkcyjnej, oświetlenie, ogrzewanie, utrzymanie w czystości itp.

• Działalności pomocniczej - są to koszty wyodrębnionych organizacyjnie komórek jednostki mających na celu ułatwienie realizacji zadań działalności podstawowej. Ewidencjonuje się tu wszystkie koszty (bezpośrednie i pośrednie) wydziałów pomocniczych.

• Koszty sprzedaży - są to koszty związane ze sprzedażą wyrobów gotowych, czyli koszty załadunku i wyładunku wyrobów, kosztu przewozu wyrobów gotowych, opakowań zbiorczych związanych z przygotowaniem do transportu, koszty reklamy i udziału w targach, prowizje jednostek pośredniczących w sprzedaży, podatek akcyzowy (płacony od wyprodukowanych i sprzedanych wyrobów gotowych).

• Koszty zakupu - są to koszty związane z zakupem materiałów, czyli Np. koszty za- i wyładunku, koszty przewozu materiałów, magazynowanie w czasie transportu, ubezpieczenie dostawy, prowizje płacone pośrednikom itp.

• Koszty ogólnego zarządu - są to koszty ogólno administracyjne (Np. wynagrodzenie kierownictwa jednostki, i komórek organizacyjnych ogólnego zarządu, koszty podróży służbowych, koszty biurowe, koszty łączności, ryczałty za używanie własnych samochodów na potrzeby jednostki, podatki i ubezpieczenia rzeczowe) i ogólnogospodarcze (Np. koszty utrzymania obiektów o charakterze ogólnym - przychodnia zakładowa, biblioteka zakładowa, koszty utrzymania magazynów, samochodów osobowych).

• Koszty handlowe - są to koszty związane z utrzymaniem jednostek handlowych.

• Ewidencja kosztów w jednostce gospodarczej może być prowadzona:

• Tylko w układzie rodzajowym

• Tylko w układzie funkcjonalno-kalkulacyjnym

• W układzie rodzajowym i w układzie funkcjonalno-kalkulacyjnym

Rok akademicki 2010/2011

Semestr IV, dr I. Emerling

Przedmiot: Rachunek wyników (wykłady)

1