Nadciśnienie, cholesterol i cukrzyca.

Jak na zdrowie diabetyków wpływa nadciśnienie tętnicze? - Odpowiedź brzmi - zdecydowanie negatywnie. Jednym słowem - szkodliwie. Wystarczy powiedzieć, że wczesne rozpoznanie i leczenie nadciśnienia tętniczego umożliwi pozbycie się groźnego czynnika chorobowego uszkadzającego serce, tętnice, a także inne organy - mózg, nerki, oczy i kończyny dolne.

U chorych na cukrzycę podwyższone ciśnienie tętnicze krwi spotyka się bardzo często.

Diabetycy 2-3 razy częściej mają nadciśnienie, aniżeli osoby bez cukrzycy. W badaniach chorych na cukrzycę typu 2 przeprowadzonych w Warszawie wykryto nadciśnienie u 54 proc. mężczyzn i 68 proc. kobiet. Jeszcze częściej spotyka się nadciśnienie u osób z cukrzycą typu 1, chociaż w liczbach bezwzględnych jest ich mniej.

CZYM GROZI NADCIŚNIENIE U CHORYCH NA CUKRZYCĘ?

U tych osób nadciśnienie tętnicze jest drugim w kolejności - po nadmiarze cholesterolu i lipidów we krwi - czynnikiem, który przyczynia się do rozwoju zmian chorobowych w małych i dużych naczyniach tętniczych. W konsekwencji sprzyja to:

chorobom układu krążenia

Szczególnym zagrożeniem są choroby naczyń obwodowych, choroba wieńcowa, zawał serca i udar mózgu. Nadciśnienie zwiększa ryzyko przerostu lewej komory i zastoinowej niewydolności serca. Na postęp choroby wpływa wcześniejsze istnienie klinicznych (zaawansowanych) objawów chorób układu krążenia i uszkodzeń ważnych organów (serca, nerek, oczu), np. przebytego już zawału serca, rewaskularyzacji naczyń wieńcowych, przebytego udaru mózgu oraz nefropatia i retinopatia.

W chorobach naczyń mózgowych

- nadciśnienie znamiennie zwiększa ryzyko i występowanie udarów mózgu u chorych na cukrzycę.

W chorobach nerek

- nadciśnienie przyśpiesza postęp nefropatii cukrzycowej tj niewydolności nerek, spowodowanej patologicznymi zmianami naczyń włosowatych (mikroangiopatią). Występuje ona najczęściej u osób chorujących na cukrzycę wiele lat i źle leczonych, mających długi czas duże stężenie glukozy we krwi i w moczu oraz podwyższone wartości hemoglobiny glikowanej. Zapobieganie nefropatii to przede wszystkim dobre wyrównanie cukrzycy ( wartości cukru zbliżone do normy) oraz utrzymanie ciśnienie tętniczego poniżej 130/85 mm Hg.

W retinopatii cukrzycowej

- nadciśnienie zwiększa ryzyko jaskry i jaskry niedokrwiennej u chorych na cukrzycę. Retinopatia jest jednym z najpoważniejszych powikłań cukrzycy. Powstaje wskutek uszkodzenia naczyń krwionośnych siatkówki oka. Może stać się przyczyną utraty wzroku. I nie są to przypadki odosobnione. Tylko w Warszawie jest 800 tys. chorych na cukrzycę, w tym 30-40 proc. ma retinopatię, a wielu z nich jest zagrożonych ślepotą. Wyrównanie nadciśnienia (redukcja do ciśnienia prawidłowego) zmniejsza znamiennie postęp retinopati cukrzycowej.

Jakie ciśnienie krwi jest pożądane?

Jest więc oczywistym, że chorzy na cukrzycę muszą często kontrolować ciśnienie tętnicze, aby od razu rozpocząć leczenie, gdy okaże się za wysokie. Osoby młode z cukrzycą powinny mieć ciśnienie krwi poniżej 120/80 mm Hg, starsze - poniżej 130/85 mm Hg, po 60. roku życia - poniżej 140/90 mm Hg. Leczenie nadciśnienia tętniczego u osoby z cukrzycą można uznać za skuteczne tylko wtedy, gdy ciśnienie osiągnie podane wyżej wartości.

Normalizacja ciśnienia tętniczego wyraźnie zmniejsza ryzyko powikłań cukrzycy, a u osób z istniejącymi już powikłaniami spowolnia ich postęp.

Jest to tym bardziej ważne, gdyż u osób z cukrzycą typu 2 występuje zwiększona reaktywność (wrażliwość) naczyń krwionośnych na różne czynniki zwężające ich światło. Dla pacjentów “sodowrażliwych”, których wśród chorych na cukrzycę nie brak - oznacza to zwiększoną reakcję skurczową naczyń na sód i szybszy i spowodowany tym większy wzrost ciśnienia. Jest to ważne, gdyż u diabetyków zwiększona jest tzw. wymienialna pula sodu w organizmie.

CHOLESTEROL I CUKRZYCA

Dobra kontrola cukrzycy to również prawidłowe stężenie cholesterolu i lipidów we krwi, a gdy ich poziom jest zbyt wysoki należy dążyć do jego normalizacji.

U osób z cukrzycą typu 2 nadmiar lipidów we krwi znacznie podnosi ryzyko powikłań naczyniowych, zwłaszcza miażdżycy. Profilaktyka nakazuje utrzymanie poziomu cholesterolu i trójglicerydów na podanym niżej poziomie.

Na stężenie lipidów we krwi wpływa jakość leczenia cukrzycy, tj. normalizacja poziomu glukozy we krwi.

Oznacza to konieczności regularnego zażywania przepisanych przez lekarza leków - szczególnie w cukrzycy typu II, gdzie dolegliwości są minimalne, a codzienna kontrola glikemii nie jest konieczna i łatwo o lekach zapomnieć. Warto przy tym zwrócić uwagę na nowoczesne pochodne sulfonylomocznika (np. glimepiryd), które są bezpieczniejsze od starszych leków i wystarczy je podawać tylko raz dziennie.

PROFILAKTYKA NADCIŚNIENIA W CUKRZYCY

Ważną rolę odgrywa dieta i racjonalny, prozdrowotny styl życia.

Należy zwrocić uwagę na ilość spożywanych tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych, picie alkoholu, palenie papierosów itp. Dobra profilaktyka oznacza konieczność eliminacji słonych potraw, surowych ograniczeń w piciu alkoholu, zalecana jest rezygnacja z palenia papierosów. Korzystny jest zdrowy styl życia - zażywanie ruchu i wysiłku fizycznego, (spacery, pływanie itp.)

W profilaktyce nadciśnienia w cukrzycy ważne są następujące działania:

1. redukcja nadmiernej masy ciała, a więc otyłości lub nadwagi;

2. zmniejszenie dziennego spożycia soli kuchennej poniżej 5,0 g, to znaczy wystrzeganie się produktów o większej zawartości soli, niedosalanie potraw (dla smaku można stosować środki solozastępcze.);

3. zadbanie o spożywanie odpowiadające normom ilości wapnia (100-150 mg na dobę);

4. zwiększenie spożywania jarzyn i owoców; bardzo dobrym źródłem paliwa są ziemniaki;

5. zwiększenie spożycia wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (oleje roślinne);

6. zwiększenie spożycia włókna pokarmowego - ciemny chleb, jarzyny.

Na koniec uwaga - ciśnienie tętnicze podlega regulacji przez wiele mechanizmów fizjologicznych

- psychicznych i emocjonalnych (stres), nerwowych (odruchy), hormonalnych (np. katecholaminy) oraz metabolicznych (np. kwasica).Głównym narządem, który koordynuje te wszystkie funkcje regulacyjne, są nerki, kontrolujące wydalanie sodu i wody z organizmu. Stały nadmiar soli grozi przeciążeniem pracy nerek i zatrzymaniem nadmiaru soli w organizmie(i wody, którą sód wiąże), co sprzyja nadciśnieniu tętniczemu.

Proponujemy ograniczyć produkty o dużej zawartości sodu:

· sól stołowa i wszystkie produkty, które zawierają te związki;

· boczek wędzony, szynka, kiełbasy, konserwy mięsne;

· ryby wędzone, konserwy rybne;

· sery, szczególnie niektóre bardzo słone gatunki sera żółtego (rokpol, camambert, cheddar, itp.)

· konserwowane przetwory jarzynowe solone orzeszki prażone, sosy myśliwskie, tatarskie itp, ketchup;

· słone pieczywo, np. słone paluszki,

· płatki ziemniaczane, smażone (chipsy).

---