Ekonomika turystki i rekreacji, notatki z wykładów, EKONOMIA WOBEC TURYSTYKI - RYS HISTORYCZNY


EKONOMIA WOBEC TURYSTYKI - RYS HISTORYCZNY

XVI- XVII w. - okres merkantylizmu:

Zainteresowanie jedynie krajowym i zagranicznym obrotem towarowym, wyjątek- Tomas Mun („Skarb Anglii z handlu zagranicznego” 1664 → wpływ wydatków podróżnych na bilans płatniczy)

XVIII i XIX w. - ekonomia klasyczna

Adam Smith- „Bogactwo Narodów” (1776): wzmianka o podróżach zagranicznych, ale dotyczących wyjazdów podejmowanych przez młodych arystokratów angielskich w celu zdobycia wykształcenia

XX w. - początek zainteresowania turystyką (szczególnie zagraniczną) przez rządy niektórych państw

w uchwale w sprawie rozwoju turystyki wyrażano przekonanie, że turystyka stanowi jedną z podstawowych form działalności ludzi, jako taka jest niezmiernie pożądana i godna pochwały oraz poparcia przez wszystkie narody i rządy

EKONOMIKA TURYSTYKI - ZAKRES, PRZEDMIOT I METODY BADAŃ

Ekonomia - samodzielna nauka o procesach gospodarczych w sferze: produkcji, wymiany i konsumpcji środków zaspokajania potrzeb ludzkich (mikroekonomia, makroekonomia).

Ekonomiki funkcjonalne (gałęziowe, szczegółowe, stosowane) - badają poszczególne dziedziny gospodarki (sektory, gałęzie).

Ekonomika turystyki - jedna z ekonomik funkcjonalnych, która bada zjawiska, zasady, prawa i prawidłowości ekonomiczne (a także społeczne) rządzące turystyką jako sektorem gospodarki.

Jej podstawy stworzył włoski ekonomista Michelle Troisi w książce „Ekonomiczna teoria turystyki i renty turystycznej” (1955).

Turystyka- wg nauk ekonomicznych- działalność gospodarcza z jednej strony przynosząca zysk, a z drugiej zaspokajająca potrzeby związane z podróżą i czasem wolnym.

Stąd ekonomika turystyki zajmuje się zarówno sferą produkcji dóbr i świadczenia usług związanych z obsługą ruchu turystycznego (podaż), jak i sferą konsumpcji turystycznej (popyt).

Cel: ustalenie za pomocą naukowych metod najbardziej efektywnych instrumentów polityki turystycznej zmierzających do optymalnego zaspokojenia szeroko rozumianych potrzeb społecznych związanych z uprawianiem turystyki

Przedmiot badań ekonomiki turystyki:

Ekonomika turystyki prowadzi badania na następujących szczeblach:

Metody procesu badawczego:

RYNEK TURYSTYCZNY I JEGO ELEMENTY

Rynek - miejsce spotkań kupujących i sprzedających (np. bazary, sklepy), którzy dokonują transakcji wymiennych (kupna i sprzedaży) → definicja historyczna, dziś nieaktualna

Rynek - proces, w trakcie którego podmioty ustalają przedmiot i warunki wymiany dóbr i usług (rodzaj, ilość, cenę, jakość, gwarancję itp.)

Rynek (ekonom.) - całokształt wzajemnych stosunków wynikających z wymiany między dostawcami i odbiorcami, których decyzje kształtują popyt i podaż.

Rynek turystyczny:

→ ogól stosunków wymiennych towarowo-pieniężnych między instytucjami i osobami oferującymi dobra materialne i usługi turystom (podaż) a osobami i instytucjami nabywającymi te dobra i usługi, stanowiące przedmiot potrzeb turystycznych (popyt)

→ rynek produktu turystycznego, jego dostawców (podmiotów turystycznych), którzy reprezentują podaż tego produktu oraz nabywców (turystów), którzy mają specjalne wymagania i reprezentują popyt na ten produkt

Rynek turystyczny jako system relacyjny

Elementy:

  1. podmioty po stronie popytu i podaży

  2. przedmioty wymiany

  3. wzajemne relacje, które zachodzą między podmiotami, przedmiotami oraz podmiotami a przedmiotami

Podmioty rynku - podmioty gospodarowania, jeżeli reprezentują podaż lub/i popyt, a więc gdy występują w roli sprzedawców lub/i nabywców.

Podstawowe podmioty na rynku turystycznym:

Podmioty rynku są czynnikiem działającym, dynamizującym ogół stosunków towarzyszących procesom wymiany.

Cechy podmiotów rynku turystycznego:

Przedmiotem obrotu rynkowego jest wszystko to, co znajduje nabywcę.

Przedmiotem wymiany na rynku turystycznym są specyficzne towary, tj. wszelkie dobra materialne i usługi, które służą zaspakajaniu potrzeb wynikających z faktu uprawiania turystyki.

Przedmioty rynku nie mogą pełnić funkcji czynnika działającego (nie zmieniają się same).

System rynkowy jest zbiorem relacji na elementach ze względu na ich cechy i właściwości:

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Formy rynku:

Nabywcy

Wielu małych

Kilku średnich

Jeden duży

Sprzedawcy

Wielu małych

polipol

oligopson

monopson

Kilku średnich

oligopol

oligopol bilateralny

monopson ograniczony

Jeden duży

monopol

monopol ograniczony

monopol bilateralny

Struktura podmiotowa rynku może mieć tym trwalszy charakter im:

  1. większa jest liczba barier wejścia na rynek oraz barier wyjścia z rynku dla sprzedawców i nabywców

  2. bariery wejścia i wyjścia są większe

Rynek jako podsystem gospodarki narodowej

Rynek turystyczny spełnia jednocześnie dwie podstawowe funkcje:

  1. informacyjną

  2. regulacyjną - w dwóch aspektach:

Cechy specyficzne rynku turystycznego:

Podstawowymi kategoriami rynku są:

  1. popyt →

  2. podaż → mechanizm dostosowawczy - równowagi

  3. cena →

STRUKTURA PRZEDMIOTOWA RYNKU TURYSTYCZNEGO

POPYT TURYSTYCZNY

Popyt - ogół przedmiotów wymiany, które nabywcy są skłonni kupić i są w stanie kupić w określonym czasie, warunkach i cenie, ceteris paribus.

Popyt turystyczny - suma dóbr i usług turystycznych, którą w danym czasie turyści skłonni są nabyć przy określonym poziomie cen lub przy danym kursie dewiz.

Popyt turystyczny - zapotrzebowanie na dobra i usługi turystyczne.

Potrzeba - stan braku czegoś, co stanowi niezbędny warunek egzystencji i rozwoju człowieka.

Najczęstszym kryterium podziału potrzeb jest ich ważność:

Hierarchia potrzeb wg A.H. Maslowa (wg ich pilności i intensywności):

5) potrzeby samorealizacji

4) potrzeby uznania

3) potrzeby przynależności

2) potrzeby bezpieczeństwa

1) potrzeby fizjologiczne

Potrzeby a motywy w turystyce

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

→ →

Potrzeby stanowią punkt wyjścia ludzkich zachowań, natomiast motywy określają, powodują i organizują to działanie.

Trudno jest ustalić jednolitą listę motywów uprawiania turystyki, gdyż:

  1. zachowanie turystyczne ma z reguły charakter polimotywacyjny

  2. struktura motywacji ma charakter dynamiczny

Najczęściej występujące motywy:

Motyw podjęcia podróży turystycznej (wywołany potrzebą pierwotna) implikuje powstanie szeregu kolejnych potrzeb (wtórnych- związanych z realizacja wyjazdu turystycznego) tj.:

Proces powstawania popytu turystycznego

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Fundusz swobodnej decyzji - nominalna wartość środków pieniężnych przeznaczonych na zakup dóbr i usług według upodobania, będąca potencjalnym źródłem finansowania wydatków na artykuły dalszej potrzeby, np. uprawianie hobby, turystykę.

Popyt potencjalny - wszystkie odczuwalne w danym okresie potrzeby związane z wyjazdem turystycznym (pierwotne i wtórne), które mogłyby być zaspokojone, gdyby nie ograniczone możliwości dochodowe.

Popyt rzeczywisty (faktyczny) - wszystkie potrzeby związane z wyjazdem turystycznym ujawnione na rynku i poparte funduszem swobodnej decyzji.

Realna siła nabywcza turystów - realna wartość funduszu swobodnej decyzji przeznaczonego na zakup konkretnych dóbr i usług turystycznych, czyli fundusz swobodnej decyzji skorygowany poziomem cen dóbr i usług turystycznych.

Popyt efektywny - popyt turystyczny faktyczny znajdujący odzwierciedlenie w realnej sile nabywczej turystów, ale:

Popyt zrealizowany - wartość produktów zakupionych przez turystów w danym czasie.

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Wyznaczniki popytu turystycznego:

Cechy specyficzne popytu turystycznego:

Na rynku turystycznym występuje:

Popyt turystyczny rynkowy - popyt na dane dobro lub usługę turystyczną ze strony wszystkich nabywców przy wszystkich możliwych cenach (lub kursach dewiz) tego dobra lub usługi.

Popyt turystyczny globalny - popyt na wszystkie dobra i usługi turystyczne (lub ich określone grupy) ze strony wszystkich nabywców przy wszystkich możliwych cenach (lub kursach dewiz) tych dóbr i usług.

Na rynku turystycznym występuje popyt reprezentowany przez:

  1. turystów krajowych, będący transferem przekształconej w turystyczna konsumpcji krajowej

  2. turystów zagranicznych, będący nowym, dodatkowym popytem

Najważniejsze mierniki popytu turystycznego:

PODAŻ TURYSTYCZNA

Podaż - ogół przedmiotów wymiany, które sprzedawcy są skłonni dostarczyć na rynek w określonym czasie, w danych warunkach i po określonej cenie, ceteris paribus.

Podaż turystyczna - ilość produktu turystycznego oferowana na sprzedaż przez jednostki gospodarcze w turystyce w danym czasie i przy danej cenie (lub wartość pieniądza w stosunku do zagranicy, czyli przy danym kursie dewiz).

Elementy podaży turystycznej

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Podaż turystyczna - całokształt działań wszystkich podmiotów prowadzących działalność zmierzającą do zaspokojenia popytu turystów.

Celem podaży turystycznej jest zaspokojenie potencjalnego oraz realnego popytu turystycznego- wpływa ona bezpośrednio i pośrednio na kształtowanie się popytu, oddziałując na jego rozmiary i strukturę (podaż jako determinanta popytu).

Determinanty podaży:

liczba i kwalifikacje pracowników → podstawowy wyznacznik poziomu jakości usług turystycznych

wartość pracy → najważniejszy element kosztów w przedsiębiorstwach turystycznych

Zagadnienia dotyczące czynnika pracy:

wydajność pracy = wielkość produkcji / wysokość nakładów pracy

Elementy oceny wydajności pracy w przedsiębiorstwach turystycznych:

Główne formy korzystania z ziemi w procesie produkcji:

Każde miejsce posiada swoje specyficzne walory użytkowe:

Podstawowe środki kapitałowe w turystyce:

Charakter inwestycji kapitałowych w turystyce:

Wykorzystanie informacji na rynku turystycznym:

Przyczyny odmienności działania determinant podaży na rynku turystycznym:

  1. znaczące ograniczenie możliwości wzrostu podaży

  2. sztywny (stały) charakter podaży

  3. szkodliwość stosowania obniżek cen w turystyce elitarnej

Działanie determinant podaży turystycznej jest zwykle korygowane polityką państwa.

Na podaż mają wpływ:

Racjonalna polityka państwa ma działanie multiplikatywne.

Klasyfikacje podaży turystycznej

Z punktu widzenia struktury przedmiotu wymiany na rynku turystycznym (ujęcie przedmiotowe) podaż turystyczna dzieli się na:

W ramach podaży turystycznej (ujęcie przedmiotowe nawiązujące do struktury produktu turystycznego) można wyróżnić:

Z punktu widzenia podmiotowego (instytucjonalnego) w ramach podaży można wyróżnić pewne przemysły turystyczne:

  1. pierwotne - zajmujące się bezpośrednia obsługą podróżnych

  2. wtórne - nie świadczące typowo turystycznych usług, a rozwijające się na skutek pobudzenia przez ruch turystyczny

Przemysły turystyczne ze względu na główne etapy podróży turystycznej i związane z nimi potrzeby dzieli się na:

Podaż turystyczną można odnieść do:

Cechy specyficzne podaży turystycznej

Podstawowe cechy podaży turystycznej wynikające z jej niematerialnego a usługowego charakteru:

Inne cechy specyficzne:

Cechy charakterystyczne współczesnej podaży turystycznej:

Mierniki podaży turystycznej:

chłonność turystyczna - maksymalna liczba uczestników ruchu turystycznego, którzy mogą przebywać równocześnie na danym obszarze nie powodując dewastacji i degradacji środowiska przyrodniczego i kulturowego, a tym samym pogorszenia warunków uprawiania turystyki

pojemność turystyczna - ogólna wielkość bazy noclegowej i towarzyszącej, określająca maksymalną liczbę uczestników ruchu turystycznego mogących jednocześnie korzystać z poszczególnych obiektów i urządzeń, nie przyczyniając się do obniżenia jakości produktów oraz dezorganizacji życia społeczno- gospodarczego

CENA NA RYNKU TURYSTYCZNYM

Cena - wartość wymienna towaru wyrażona w pieniądzach; ilość środków pieniężnych, jaką należy zapłacić za nabycie jednostki określonego przedmiotu wymiany.

Funkcje cen na rynku turystycznym:

  1. informacyjna

  2. psychologiczna (kształtuje wyobrażenie o produkcie i jego jakości- nie może być zbyt niska bądź zbyt wysoka)

  3. agregacyjna (sprowadzenie nakładów do wspólnego mianownika)

  4. dochodowa

Renta w turystyce - kategoria ekonomiczna, która oznacza odchylenia ceny danego dobra/usługi od kosztów wytworzenia (nakładów pracy uprzedmiotowionej i żywej).

Ze względu na odrębność interesów sprzedających i kupujących rozróżnia się:

Renta turystyczna najczęściej wynika z:

Charakter renty:

  1. dodatni

  2. ujemny

Dodatnia:

Ujemna:

Kurs wymiany w turystyce

Zmiany popytu są odwrotnie proporcjonalne do siły nabywczej pieniądza poza granicami kraju.

Parytety walutowe mogą oddziaływać:

Najatrakcyjniejszym krajem dla turystów zagranicznych, ze względu na niskie ceny dóbr i usług, jest państwo w ostrej inflacji- deprecjacja waluty krajowej, bardzo duża różnica pomiędzy oficjalnym a czarnorynkowym kursem wymiany walut.

MIEJSCE TURYSTYKI W GOSPODARCE NARODOWEJ

Gospodarka turystyczna a przemysł turystyczny

Podejścia do terminów:

gospodarka turystyczna = przemysł turystyczny

gospodarka turystyczna ≠ przemysł turystyczny

Gospodarka turystyczna - kompleks różnorodnych funkcji gospodarczych i społecznych bezpośrednio lub pośrednio rozwijanych w celu zaspokojenia wzrastającego zapotrzebowania człowieka na dobra i usługi turystyczne.

Używanie pojęcia „przemysł turystyczny” - kontrowersje:

  1. stosowanie słowa „przemysł” odnośnie turystyki jest niewłaściwe i mylące, bo: