l. PRAWNE PODSTAWY EUROPEJSKIEJ POLITYKI SPOŁECZNEJ (Europejska Kata społeczna i Karta Socjalna Wspólnoty Europejskiej).• W Europie można wyróżnić dwa modele polityki społecznej: państwa minimalnego i państwa opiekuńczego. państwo opiekuńcze to takie, które jako organizacja polityczna chroni prawa do życia, wolności i własności, ale nie angażuje się w rozwiązywanie socjalnych problemów jednostek. Kw.estie socjalne są indywidualną sprawą obywateli. Państwo zajmuje się tylko tymi, którzy nie dają sobie rady na rynku pracy lub ze względu na kalectwo, chorobę. Do tej grupy państw zalicza się W. Brytanię (działają tam organizacje pozarządowe, które udzielają pomocy socjalne. Gdyby tego nie czyniły trzeba byłoby podnieść podatki o 12%), Portugalia, Grecja, Hiszpania, Irlandia (duże bezrobocie. Państwo nie jest w stanie rozwiązać problemów socjalnych, dlatego oddało inicjatywę w tym zakresie słabym organizacjom pozarządowym);- państwo opiekuńcze to takie, które uznaje pogląd, iż rynek nie jest w stanie rozwiązać socjalnych problemów obywateli, a oni sami nie są samowystarczalni. Należy zatem stosować interwencjonizm socjalny. Model ten charakteryzuje się tym, że obywatele ubezpieczają się na czas, w którym nie będą mogli utrzymywać się z pracy. Państwo zaś gwarantuje podstawowy poziom bezpieczeństwa socjalnego. Skandynawski model państwa opiekuńczego opiera się na bardzo wysokich podatkach płaconych przez obywateli. Podatki niemal w całości przeznaczane są na cele socjalne.• Europejska Karta Społeczna (s. 348 -Auleytner)- uchwalona 18.10.1961 r. (przez Polskę ratyfikowana w 1997 r.), prawa:- prawo do pracy, prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia, wystarczającego do zapewnienia im i ich rodzinom godziwego poziomu życia, prawo do swobodnego zrzeszania się, kobiety mają prawo do szczególnej ochrony w razie macierzyństwa, prawo do pomocy społecznej i medycznej, prawo do szkolenia zawodowego, prawo do ochrony w przypadku zwolnienia z pracy, prawo do poszanowania godności w pracy, prawo do ochrony przed ubóstwem, prawo do mieszkania itd.• Karta socjalna Wspólnoty Europejskiej (s. 364 - Auleytner)prawo swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania na całym obszarze Wspólnoty, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z zasad zachowania porządku publicznego, bezpieczeństwa i zdrowia; prawo do wypoczynku w ciągu tygodnia i do płatnego urlopu w ciągu roku; prawo i dostęp do kształcenia zawodowego; równe traktowanie mężczyzn i kobiet; - prawo do informacji w przedsiębiorstwie w przypadku restrukturyzacji, wprowadzania zmian technologicznych, zwolnień grupowych; - ochrona dzieci i młodzieży (dopuszczalny wiek 15 lat); osoby po osiągnięciu wieku emerytalnego, a które nie posiadają uprawnień emerytalnych, powinni korzystać z zapomóg i świadczeń rzeczowych itd. 2. EUROPEJSKIE PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ (Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości, Komitet Ekonomiczno - Społeczny, Rzecznik Praw Obywatelskich). RADA UNI EUROPEJSKIEJ• wspólnota Europejska (EWG) powstała w 1957 r. na mocy Traktatu Rzymskiego zawartego przez Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, Włochy i Niemcy,• Unia Europejska powstała w 1992 roku na mocy Traktatu O Unii Europejskiej podpisanego w Maastricht,• organ ustawodawczy wspólnot. Organ stanowiący prawo w Unii,• skład: ministrowie wszystkich państw. Najważniejsza jest tzw. Rada ds. Ogólnych, złożona z ministrów spraw zagranicznych,• posiedzenia lx tydzień, niejawne,• zarządza polityką ekonomiczną Unii. Posiada kompetencje do zawierania umów,• podejmuje akty prawne (rozporządzenia lub dyrektywy), które zleca Komisji Europejskiej do wykonania,• wypracowuje i koordynuje politykę wewnętrzną i zagraniczną UE. KOMISJA EUROPEJSKA• organ wykonawczy wspólnot,• składa się z 20 komisarzy wybieranych na pięć lat, w tym przewodniczący i jego dwóch zastępców),• kompetencje: kontroluje i zapewnia wykonanie prawa Wspólnoty przez państwa, może stosować sankcje i wnosić skargi do Trybunału Sprawiedliwości, zarządza funduszami,• Komisja Europejska swoją politykę realizuje poprzez 23 Dyrekcje Generalne, stanowiące sektory specjalistyczne. Dyrektoriat Generalny zajmuje się m.in. zatrudnieniem (wspólny rynek pracy), realizacją idei równości, kształceniem, zdrowiem, dialogiem społecznym i ruchami pracowników,• Komisja Europejska każdego roku publikuje w 11 językach Raport Generalny o działalności wspólnoty. TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI• nadrzędny sąd Wspólnot z siedzibą w Luksemburgu,• sąd czuwa nad tym, aby wprowadzenie w życie Traktatów Wspólnotowych było zgodne z literą prawa, aby było traktowane jako nadrzędne w stosunku do krajowych,• skład: 15 sędziów i 9 adwokatów generalnych mianowanych na 6 lat. Spośród sędziów wybierany jest Prezydent na 3 lata,• rozstrzyga spory między państwami Wspólnoty a instytucjami Wspólnoty, a także między osobami (warunki pracy - 48 godzinny tydzień pracy w W. Brytanii, dyskryminacja, prawo pobytu, zabezpieczenie społeczne dla osoby spoza Unii, swobodny przepływ pracowników, równouprawnienie kobiet i mężczyzn w dostępie do pracy, dostęp informacji).• wydaje opinie w sprawie umów międzynarodowych, zwłaszcza z krajami spoza Unii.KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY• organ doradczy Rady Unii Europejskiej,• skład: 222 członków mianowanych przez Radę Unii Europejskiej na 4 lata (Niemcy, Francja, W. Brytania, Włochy po 24 członków, Hiszpania - 21, Belgia, Grecja, Holandia, Austria, Szwecja i Portugalia po 12, Irlandia i Dania po 9, Finlandia - 9, Luksemburg - 6 członków.• Komitetem kieruje Prezydent i Biuro wybierane na 2 lata,• członkowie Komitetu Ekonomiczno-Społecznego zorganizowani są w 3 głównych grupach profesjonalnych: pracodawców, pracowników i przedstawicieli wolnych zawodów,• Komitet opracowuje opinie i raporty na użytek Komisji Europejskiej,• Problemami społecznymi zajmuje się Sekcja ds. Społecznych. RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH• istnieje od 1992 roku,• powołuje go Parlament Europejski na 5 lat. Jest on niezależny od instytucji Unii. Działa w interesie obywateli Unii,• przed rozpoczęciem swej pracy Rzecznik składa przyrzeczenie przed Trybunałem Sprawiedliwości UE, iż swoje obowiązki będzie wypełniał uczciwie i w sposób bezstronny, • przyjmuje skargi i zażalenia obywateli z Unii, a dotyczących wadliwej administracji organów Unii,• przeprowadza kontrole z własnej inicjatywy lub poprzez posłów Parlamentu Europejskiego,• składa Parlamentowi roczne sprawozdania ze swojej kontroli. 3. PAŃSTWOWE PODMIOTY POLSKIEJ POLITYKI SPOŁECZNEJ (Sejm i Senat jako ustawodawcze podmioty polityki społecznej, podmioty wykonawcze -Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Komitet Społeczno-Polityczny Rady Ministrów, Rządowa Komisja Ludnościowa, Minister Pracy i Polityki Społecznej, Minister Zdrowia, Minister Edukacji Narodowej, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, podmioty kontrolne -NIK, Państwowa Inspekcja Pracy, Rzecznik Praw Obywatelskich, podmioty sądownicze -Trybunał Konstytucyjny). USTAWODAWCZE PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ • SEJM naczelne organy władzy ustawodawczej, decydujące o kształcie ustawodawstwa socjalnego, inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom. Senatowi, Prezydentowi i Radzie Ministrów, w obszarze polityki społecznej w Sejmie działa 8 Komisji stałych (Komisja Polityki Społecznej, Komisja Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu, Komisja Edukacji, Komisja Łączności z Polakami za Granicą, Komisja Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisja Samorządu Terytorialnego, Komisja Zdrowia, Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych, w Sejmie mogą działać również komisje nadzwyczajne, najważniejsze akty prawne przyjęte przez Sejm w latach dziewięćdziesiątych:- Ustawa z 8.03.1990 r. o samorządzie terytorialnym, - Ustawa z 29.11.1990 r. o pomocy społecznej, - Ustawa z 7.01.1993 r. (znowelizowana w 1996 r.) o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczania przerywania ciąży, - Ustawa z 4.03. 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, Ustawa z 14.12.1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, - Ustawa z 2.02. 1996 r. - Kodeks Pracy, - Ustawa z 6.02.1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. PODMIOTY WYKONAWCZE POLITYKI SPOŁECZNEJ • KANCELARIA PREZESA RADY MINISTRÓW (s. 264) w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów jest kilka jednostek organizacyjnych, które zajmują się polityką społeczną państwa: Podsekretarz Stanu ds. Rodziny i Kobiet (10 etatów). Pełnomocnik Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego (7 etatów). Departament Spraw Społeczno-Politycznych (19 etatów) i Departament Analiz i Prognoz (analiza i interpretacja opinii społecznych na temat procesów społecznych). Urząd Ministra ds. Usuwania Skutków Powodzi.• KOMITET SPOŁECZNO-POLITYCZNNY RADY MINISTRÓW - organ RM, - skład: Minister Pracy i Polityki Społecznej, Minister Sprawiedliwości, Minister Zdrowia, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Minister edukacji Narodowej, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.- zadania: rozpatrywanie stanu realizacji zadań z zakresu przestrzegania praw człowieka i obywatela, analiza sytuacji społeczno-politycznej i stanu realizacji polityki społecznej w takich sprawach jak bezrobocie, oświata, nauka, bezpieczeństwo, ochrona warunków pracy, zdrowie i opieka społeczna, koordynowanie działań na rzecz umacniania więzi z Polonią, analiza relacji Państwo-kościoty i związki wyznaniowe.• RZĄDOWA KOMISJA LUDNOŚCIOWA- organ opiniotwórczy istnieje przy Premierze, .- skład: specjaliści od planowania społecznego, demografii, ministrowie: Pracy i Polityki Społecznej, Zdrowia, Edukacji Narodowej, Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Prezes GUS, zadania: ocena sytuacji demograficznej kraju, inicjowanie badań z zakresu demografii, problematyki ludnościowej i rodzinnej, współpraca z organizacjami ONZ w zakresie problematyki ludnościowej, opracowywanie corocznych raportów o sytuacji demograficznej Polski (raport z 1995 r. - wzrost liczby rozwodów, spadek liczby urodzeń, obniżenie się umieralności niemowląt, wzrost umieralności w następstwie chorób nowotworowych, zmniejszenie się przyrostu rzeczywistego ludności). MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ (s. 270)- najważniejszy podmiot państwowej polityki społecznej,- zajmuje się problemami bezrobocia, prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, ludzi niepełnosprawnych, pomocy społecznej, wynagrodzeń oraz sprawami negocjacji, w ministerstwie działają departamenty: Analiz i Prognoz Ekonomicznych, Warunków Pracy, Prawa Pracy, Dialogu Społecznego, Wynagrodzeń, Polityki Rynku Pracy, Pomocy Społecznej, Ubezpieczeń społecznych, Integracji Europejskiej i Współpracy z Zagranicą, Polityki Regionalnej i Sektorowej oraz Biuro Pełnomocnika ds. Osób Niepełnosprawnych,- Ministerstwu są bezpośredni podporządkowane: Krajowy Urząd Pracy, ZUS, Instytut Pracy i Spraw Społecznych, Centrum Rozwoju Służb Społecznych, Centrum Partnerstwa Społecznego „Dialog", OHP - 36 Młodzieżowych Biur Pracy przy komendach regionalnych i wojewódzkich),- Minister Pracy i Polityki Społecznej stoi na czele Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych (rząd. Pracodawcy i pracownicy), powołanej w 1994 r.,- Kształci kadry dla zawodu „pracownik socjalny",- Wydaje periodyki: Służba Pracownicza, Polityka Społeczna, Praca Socjalna. MINISTERSTWO ZDROWIA - Departament Polityki Zdrowotnej i Przekształceń Systemowych• Kształtowanie polityki w zakresie zaspokajania potrzeb zdrowotnych społeczeństwa, obejmujących profilaktykę, diagnostykę i leczenie,• Prowadzenie spraw z zakresu organizacji opieki zdrowotnej i działania zakładów opieki zdrowotnej,• Koordynowanie spraw krwiodawstwa,• Organizowanie doraźnej pomocy medycznej,• Prowadzenie spraw związanych z leczeniem obywateli za granicą oraz leczenie w Polsce osób z zagranicy,• W skład Departamentu wchodzą następujące wydziały: Matki i Dziecka, Podstawowej Opieki Zdrowotnej, Lecznictwa specjalistycznego, Szpitali, Stomatologii, Medycyny Pracy, Zespół ds. Kardiologii i Kardiochirurgu, Zespół-ds. Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej i inne. Departament Zdrowia Publicznego • Promowanie zdrowia i zachowań zdrowotnych społeczeństwa,• Zwalczanie chorób zakaźnych,• Nadzór i kontrola nad działalnością Państwowej Inspekcji Sanitarnej,• Ustalanie norm dotyczących jakości: wody do picia, powietrza, żywności,• Określanie czynników szkodliwych w środowisku pracy. Departament Uzdrowisk • Koordynowanie działań w dziedzinie rehabilitacji medycznej i lecznictwa uzdrowiskowego,• Wspieranie ruchów społecznych działających na rzecz osób niepełnosprawnych,• Prowadzenie spraw związanych z działalnością zakładów leczniczo- wychowawczych i opiekuńczo-leczniczych, " W skład Departamentu wchodzą Wydziały: Rehabilitacji Medycznej, Lecznictwa Uzdrowiskowego i Uzdrowisk, Zespołu ds. Zakładów Opiekuńczo-Leczniczych i Leczniczo-Wychowawczych. MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ - zajmuje się polityką edukacyjną państwa, która ma na celu: realizację konstytucyjnego prawa do nauki, wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, promowanie modelu wykształconego obywatela, wspieranie edukacji ustawicznej; w strukturze MEN wyróżnia się: • Departament Kształcenia Ogólnego i Nadzoru Pedagogicznego (przygotowanie do życia w rodzinie i społeczeństwie, edukacja seksualna, ochrona praw ucznia w szkole, upowszechnianie wiedzy ekologicznej, edukacja kulturalna); Departament Opieki, Wychowania i Młodzieży (ustalanie zadań dla szkół w zapobieganiu patologii społecznych, ustalanie zasad udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznejy opieka nad dziećmi niepełnosprawnymi, uzależnionymi i niedostosowanymi społecznie, ocena sytuacji bytowej młodzieży szkolnej, opieka nad placówkami opiekuńczo-wychowawczymi dla dzieci osieroconych; Departament Nauki i Szkolnictwa Wyższego (kierunki rozwoju wyższego szkolnictwa - państwowego i niepaństwowego, rozwiązywanie problemów młodzieży akademickiej i kadry naukowej). MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI- politykę społeczną na wsi realizuje Departament Spraw Społeczno-Zawodowych i socjalnych. Do zadań Departamentu należy: ograniczanie skutków bezrobocia w rolnictwie i na wsi, • kształtowanie i doskonalenie systemu ubezpieczenia rolników oraz współpraca w tym zakresie z Kasą i Radą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,• konsultowanie problematyki społeczno-zawodowej i socjalne z ' rolniczymi związkami zawodowymi, samorządem rolniczym i organizacjami społeczno-zawodowymi,• Opracowywanie i wdrażanie systemów płac, ubezpieczeń społecznych, świadczeń socjalnych i warunków pracy oraz przystosowywanie tych rozwiązań do specyfiki rolnictwa i wsi, • Działanie na rzecz poprawy warunków życia na wsi, • Działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym. PODMIOTY KONTROLNE POLITYKI SPOŁECZNEJ • NIK najwyższy organ kontroli państwowej,- podlega Sejmowi,- NIK kontroluje: organy administracji rządowej, NBP, państwowe osoby prawne, organy samorządu terytorialnego i inne jednostki organizacyjne (Ustaw z 23.12.1994 r. o NIK),- Informacje o wynikach kontroli przekazuje: Prezydentowi, Marszałkom Sejmu i Senatu, Premierowi i Wicepremierom, Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Ministrowi Pracy i Spraw Społecznych, sejmowej i Senackiej Komisji Polityki Społecznej,- W obszarze polityki społecznej jednostką organizacyjną jest Departament Pracy i Spraw Socjalnych, który kontrolować może takie obszary polityki społecznej jak:• Kontrola realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej,• Kontrola gospodarki środkami funduszu socjalnego oraz stanu i wykorzystania bazy socjalno-bytowej przedsiębiorstw państwowych,• Kontrola wykorzystania środków przeznaczanych na zatrudnienie i rehabilitację zawodową osób niepełnosprawnych,• Kontrola realizacji zadań ZUS,• Kontrola realizacji zadań pomocy społecznej przez administrację rządową oraz gminy,• Kontrola realizacji wydatków z Krajowego Funduszu Mieszkaniowego (s.295 - przykłady, Auleytner).• RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH (prof A Zieliński)- powoływany przez Sejm na 4 letnią kadencję,- stoi na straży praw i wolności obywateli, podjęcie czynności przez Rzecznika następuje na wniosek obywateli, organizacji społecznych, organów samorządów lub z własnej inicjatywy, Rzecznik może: Występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę aktów prawnych w sprawach dotyczących praw obywateli,• Występować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami o stwierdzenie zgodności aktu ustawodawczego (normatywnego) z Konstytucją,• Występować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami o dokonanie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw,• Występować z wnioskami do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały wyjaśniającej przepisy prawne budzące wątpliwości,• Rzecznik pełni funkcje: prewencyjną, diagnostyczną, kontrolną i kreującą,• Interwencje Rzecznika dotyczyły:nie przestrzegania praw obywateli w sprawach mieszkaniowych, naruszania prawa w stosunkach pracy, naruszania prawa w ubezpieczeniach społecznych, realizacji prawa do ochrony zdrowia, dostępu do oświaty i kultury, ochrony praw dziecka (zaskarżenie do Trybunału Konstytucyjnego przepisu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pozbawiającego rodziców samotnie wychowujących dzieci uprawnień do preferencyjnego obliczania podatku, gdy pełnoletnie dziecko otrzymuje rentę rodzinną). PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY podlega Sejmowi,- wybierana na 4 lata przez Prezydium Sejmu,- Inspekcją kieruje Główny Inspektor Pracy, Zakres działania:" Nadzór i kontrola przestrzegania przez zakłady pracy prawa pracy,• Kontrola bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym analiza przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych (do chorób o najwyższym poziomie zapadalności zalicza się: zawodowe uszkodzenie słuchu, przewlekłe choroby narządów głosu, choroby zakaźne i inwazyjne, pylice płuc, choroby skóry, zatrucia i ich następstwa, zespól wibracyjny),• Orzekanie w sprawach o wykroczenie przeciwko prawom pracownika, Opiniowanie projektów prawnych z zakresu prawa pracy, Inicjowanie prac badawczych z zakresu prawa pracy, Decyzje jakie może wydać PIP: zaprzestanie działalności zakładu, skierowanie- sprawy do sądu, wstrzymanie robót w związku z zagrożeniem życia, wycofanie maszyn z eksploatacji, nakazanie kierownikowi usunięcie uchybień w ustalonym terminie, skierowanie pracowników do innych prac. PODMIOTY SĄDOWNICZE POLITYKI SPOŁECZNEJ • TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY - orzeka o zgodności z Konstytucją wszelkich aktów ustawodawczych i normatywnych, które regulują kwestie socjalne oraz socjalne prawa obywateli,- Trybunał spełnia następujące funkcje: orzeczniczą - orzeka o zgodności aktu prawnego ze wzorem normatywnym, lub rozpoznaje pytania prawne co do zgodności aktu mającego być podstawą orzeczenia z wzorem normatywnym w związku z toczącym się postępowaniem, > sygnalizacyjną - zawiadamia (po 5 latach od ogłoszenia) organ wydający akt prawny o uchybieniach , których usunięcie jest niezbędne dla spójności systemu prawnego, > interpretacyjną - ustala powszechnie obowiązującą wykładnię ustaw w drodze uchwał.- w Trybunale Konstytucyjnym rozpatrywano m.in. sprawy z obszaru polityki społecznej, a dotyczące zgodności przepisów o zasiłkach chorobowych 'i macierzyńskich, o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych, o zasiłkach dla bezrobotnych — z Konstytucją. 4. SAMORZĄD TERYTORIALNY JAKO LOKALNY PODMIOT POLITYKI SPOŁECZNEJ (Ustawa o samorządzie terytorialnym z 1996 r.) • samorząd terytorialny zajmuje się wszystkimi sprawami społecznymi danego terytorium lokalnego,• zadania samorządu sprowadzają się do; ochrony zdrowia, pomoc społeczną, komunalne budownictwo mieszkaniowe, oświatę (przedszkola, szkoły podstawowe, placówki oświatowe - wychowawcze), kulturę (biblioteki i placówki upowszechniania kultury), zapewnienie kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej, • organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest Rada Gminy (Rada Miejska), która obraduje na sesjach,• Rada Gminy kontroluje działalność zarządu i innych jednostek organizacyjnych poprzez powołaną Komisję Rewizyjną,• Organem wykonawczym gminy jest zarząd, któremu przewodniczy wójt albo burmistrz (prezydent miasta),• Rada gminy wybiera ten zarząd w liczbie 3-7 osób, który wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu gminy,• Na wsi organem uchwałodawczym jest zebranie wiejskie, a wykonawczym - sołtys. Jego pracę wspomaga rada sołecka. 5. POZAPAŃSTWOWE PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ" Do pozapaństwowych podmiotów polityki społecznej można zaliczyć:- ruchy społeczne ( ruchy masowe, rewolucyjne, obywatelskie, protestu, religijne, kontrkulturowe, organizacje społeczne - PCK, Caritas, Polska Akcja Humanitarna, Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy). Cechuje je wspólny cel działania, solidarność dająca poczucie wspólnoty,• organizacje pozapaństwowe to również stowarzyszenia (Stowarzyszenie Pomocy Bezdomnym) i fundacje (Fundacja Bank Żywności w Łodzi, Fundacja Bene Vobis -system reagowania na w szkole na problemy alkoholu i narkotyków - Nie biorę. Fundacja na rzecz dzieci Zagłębia Miedziowego, Fundacja Pomoc Dzieciom Specjalnej Troski).