Polityka gospodarcza I

Polityka mikroekonomiczna

dr Marek Chrzanowski

(w ramach wykładu prof. dr hab. Krzysztofa

Marczewskiego)

Polityka
mikroekonomiczna

Plan zajęć

Cele polityki
mikroekonomicznej

Cele

zapewnianie funkcjonowania rynku

korygowanie mechanizmu rynkowego

(efekty zewnętrzne, dobra publiczne, koszty transakcji, asymetria informacji,
korzyści skali, zmowy monopolistyczne, bariery wejścia wyjścia)

redystrybucja dochodu i dostarczanie dóbr pożądanych

społecznie

Cel 1:Zapewnianie funkcjonowania
rynku

Minimalne zadania państwa:



stanowienie praw;



zapewnienie bezpieczeństwa
wewnętrznego
i zewnętrznego;



zapewnienie egzekwowania prawa
i zawartych umów.

Cel 2: Korygowanie nieefektywności
rynku

Metody:

a)

opodatkowanie;

b)

bodźce do eliminowania kosztów
zewnętrznych (subsydia);

c)

tworzenie zbywalnych praw;

d)

regulowanie działania podmiotów
gospodarczych.

Podatki (cel 2)

Subsydia (cel 2)

Pozostałe metody
korygowania
nieefektywności rynku



Zbywalne zezwolenia



Regulacje

Model decyzyjny osiągania

efektywności produkcyjnej przy

występowaniu efektów zewnętrznych

(znalezienie wielkości produkcji maksymalizującej sumę zysków obu firm)

Cel 2: Dobra publiczne

Trzy aspekty problematyki:

a) określenie efektywnej społecznie ilości

dobra;

b) finansowanie dobra;
c) produkcja dobra.

Równowaga Lindahla



odwołanie się do indywidualnych
preferencji ujawnianych przez
konsumentów dobra



G wartość dobra publicznego



t

i

– udział w finansowaniu dobra,

indywidualna cena dobra publicznego

Równowaga Lindhala

Mechanizm Clarke’a-
Grovesa



Konsumenci przyjmują postawę
gapowicza



Efekt zewnętrzny zostaje
zinternalizowany poprzez wypłacenie
każdemu konsumentowi premii równej
wartości korzyści zewnętrznej
ujawnionej przez innych konsumentów

Konkurencja potencjalna

a

konkurencja rzeczywista

Ustawodawstwo
antymonopolowe

Cele:

a)

ochrona wolności gospodarczej;

b)

kontrola siły gospodarczej i politycznej
przedsiębiorstw;

c)

zwiększanie efektywności alokacyjnej;

Kontrola cen

Sposoby kontroli cen:



ustalanie maksymalnej marży zysku;



ustalanie maksymalnej stopy zwrotu od
zainwestowanego kapitału



ustalanie maksymalnej ceny



ustalenie minimalnych cen

Ustawodawstwo antymonopolowe w
Polsce

Zgodnie z ustawą z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i

konsumentów (Dz. U. 2005 r. Nr 244, poz. 2080) zakazane jest podejmowanie

działań ograniczających konkurencję polegających na:

1. zawieraniu niedozwolonych porozumień ograniczających konkurencję

(Art. 5. 1.), w szczególności polegających na:

 



ustalaniu – bezpośrednio lub pośrednio – cen,



ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu,



podziale rynków zbytu lub zakupu,



stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub

niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane

warunki konkurencji,



uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę

innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z

przedmiotem umowy,



ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców

nieobjętych porozumieniem,



uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez

tych przedsiębiorców i organizatora przetargu warunków składanych ofert, w

szczególności zakresu prac lub ceny;

Ustawodawstwo antymonopolowe w
Polsce (2)

2. nadużywaniu pozycji dominującej na rynku

(Art. 8. 1.), w szczególności polegającym na:

 



bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych

cen – nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich,



ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego,



stwarzaniu konsumentom uciążliwych warunków

dochodzenia swoich praw,



przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków

niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji,



narzucaniu uciążliwych warunków umów, przynoszących

przedsiębiorcy nieuzasadnione korzyści.

Polityka redystrybucji
dochodu

Kształt polityki redystrybucji dochodu i
majątku jest ściśle związany z
wyznawaną przez rządzących polityków
teorią sprawiedliwości.

Istnieje nieskończenie wiele alokacji
efektywnych w sensie paretowskim.

Fundamentalne zasady
sprawiedliwości

Sprawiedliwość pozioma – takie samo
położenie takie samo traktowanie

Sprawiedliwość pozioma

Źródła różnic w
dochodach

Wynikają z różnych cech jednostek:

a)

rożnych praw jakimi dysponują;

b)

różnic w wysiłku, produkcyjności lub udziału w

wynikach;

c)

różnego wyposażenia w zasoby;

d)

różnic w przekonaniach co do cech dóbr;

e)

różnic w gustach lub w zdolności do korzystania z

różnych dóbr;

f)

różnych potrzeb;

g)

różnych zdolności oraz możliwości działania.

Zasada produktywności -
Nozick

Każdy ma nienaruszalne prawo do produktów
swojej pracy i kapitału

Wyklucza jakąkolwiek redystrybucję dochodu
uzyskanego zgodnie z regułami
konkurencyjnego rynku

Jedynie akceptowalne: darowizny,
działalność charytatywna, mecenat itp.

Zasada równych szans

Akceptuje nierówności wynikające z różnic w
możliwościach lub wysiłku, z wyjątkiem jednak
tych nierówności, które są następstwem
okoliczności nie zależących bezpośrednio od
wyborów dokonywanych przez jednostkę.

W takich sytuacjach działania państwa powinny
dążyć do zapewnienia równych szans – np.
poprzez zapewnianie edukacji młodym ludziom.

Zasada redystrybucji

Różnice w możliwościach nie mogą
uzasadniać różnic w dochodach.

Państwo powinno podejmować działania
mające na celu:

-

dostosowywanie dochodów do potrzeb
jednostek;

-

zapewnienie wszystkim osobom dostępu do
podstawowych dóbr i usług.

Polityka redystrybucji

Niemal każde działanie w sferze
polityki gospodarczej prowadzi do
redystrybucji dochodu lub majątku.

Np. ustawodawstwo antymonopolowe
Polityki makroekonomiczne (pieniężna,
fiskalna, dochodowa)

Polityka redystrybucji

Podstawowym narzędziem wyrównywania
dochodów jest polityka budżetowa.

Redystrybucja może być dokonywana za pomocą
podatków oraz transferów pieniężnych i
niepieniężnych.

Z punktu widzenia redystrybucji większe
znaczenie niż wysokość podatków ma ich rodzaj i
struktura.

Rodzaje podatków

Podatki

bezpośrednie

pośrednie

(podstawę stanowią dochody lub majątek (nakładane na dobra i usługi)
jednostek oraz gospodarstw domowych)

Rodzaje podatków (2)

Podatki pośrednie



Nakładane na konsumpcje – akcyza



Nakładane na sprzedaż:

-

podatek od wartości finalnej;

-

podatek od wartości dodanej.

Podatki pośrednie a
redystrybucja

Minimalizacja zakłóceń efektywności

powodowanych przez podatki pośrednie:

Reguła Ramseya:

-

podatki proporcjonalne do odwrotności

elastyczności popytu.

Redystrybucja:

-

Wysokie podatki pośrednie dla dóbr luksusowych;

-

Niskie podatki pośrednie dla dóbr podstawowych.

Podatki pośrednie a
redystrybucja

Wady:

-

złożoność zarządzania systemem
składającym się z wielu stóp podatkowych;

-

niższe stopy podatkowe przynoszą korzyść
nie tylko konsumentom, ale i producentom;

-

zastępowanie dóbr opodatkowanych wyżej
dobrami substytucyjnymi z niższym
podatkiem.

Efektywność
gospodarowania a
sprawiedliwość

Dwa spojrzenia:
1. Redystrybucja pociąga za sobą koszty

i obniża efektywność alokacyjną.
Oprócz kosztów związanych z
wydatkami na działania
redystrybucyjne są to koszty związane
z zakłócającym efektywność
charakterem podatków

Efektywność
gospodarowania a
sprawiedliwość (2)

2. Zmniejszenie nierówności przyczynia się

do wzrostu efektywności:

-

poprzez zwalczanie chorób i poprawę
edukacji zwiększa produkt społeczny;

-

likwidację kosztów zewnętrznych
objawiających się zmniejszoną
produktywnością, niepokojami
społecznymi oraz innymi formami
zaburzeń społecznych.

Rozkład opodatkowania

Płatnik rzeczywisty de facto
Płatnik formalny de jure

Krytyka polityki
redystrybucji

Dochód podstawowy
Podatek liniowy

Dziękuję za uwagę