Polityka gospodarcza I

Polityka mikroekonomiczna

dr Marek Chrzanowski

 (w ramach wykładu prof. dr hab. Krzysztofa 

Marczewskiego)

 

 

Polityka 
mikroekonomiczna

Plan zajęć

 

 

Cele polityki 
mikroekonomicznej

Cele

zapewnianie funkcjonowania rynku

korygowanie mechanizmu rynkowego

(efekty zewnętrzne, dobra publiczne, koszty transakcji, asymetria informacji, 
korzyści skali, zmowy monopolistyczne, bariery wejścia wyjścia)

redystrybucja dochodu i dostarczanie dóbr pożądanych 

społecznie

 

 

Cel 1:Zapewnianie funkcjonowania 
rynku

Minimalne zadania państwa:



stanowienie praw;



zapewnienie bezpieczeństwa 
wewnętrznego 
i zewnętrznego;



zapewnienie egzekwowania prawa 
i zawartych umów.

 

 

Cel 2: Korygowanie nieefektywności 
rynku

Metody:

a)

opodatkowanie;

b)

bodźce do eliminowania kosztów 
zewnętrznych (subsydia);

c)

tworzenie zbywalnych praw;

d)

regulowanie działania podmiotów 
gospodarczych.

 

 

Podatki (cel 2)

 

 

Subsydia (cel 2)

 

 

Pozostałe metody 
korygowania 
nieefektywności rynku



Zbywalne zezwolenia



Regulacje

 

 

Model decyzyjny osiągania 

efektywności produkcyjnej przy 

występowaniu efektów zewnętrznych

(znalezienie wielkości produkcji maksymalizującej sumę zysków obu firm)

 

 

Cel 2: Dobra publiczne

Trzy aspekty problematyki:

a) określenie efektywnej społecznie ilości 

dobra;

b) finansowanie dobra;
c) produkcja dobra.

 

 

Równowaga Lindahla



odwołanie się do indywidualnych 
preferencji ujawnianych przez 
konsumentów dobra



G wartość dobra publicznego



t

i

 – udział w finansowaniu dobra, 

indywidualna cena dobra publicznego

 

 

Równowaga Lindhala

 

 

Mechanizm Clarke’a-
Grovesa



Konsumenci przyjmują postawę 
gapowicza



Efekt zewnętrzny zostaje 
zinternalizowany poprzez wypłacenie 
każdemu konsumentowi premii równej 
wartości korzyści zewnętrznej 
ujawnionej przez innych konsumentów

 

 

Konkurencja potencjalna 

a

konkurencja rzeczywista

 

 

Ustawodawstwo 
antymonopolowe

Cele:

a)

ochrona wolności gospodarczej;

b)

kontrola siły gospodarczej i politycznej 
przedsiębiorstw;

c)

zwiększanie efektywności alokacyjnej;

 

 

Kontrola cen

Sposoby kontroli cen:



ustalanie maksymalnej marży zysku;



ustalanie maksymalnej stopy zwrotu od 
zainwestowanego kapitału



ustalanie maksymalnej ceny



ustalenie minimalnych cen

 

 

Ustawodawstwo antymonopolowe w 
Polsce

Zgodnie z ustawą z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i 

konsumentów (Dz. U. 2005 r. Nr 244, poz. 2080) zakazane jest podejmowanie 

działań ograniczających konkurencję polegających na:

1. zawieraniu niedozwolonych porozumień ograniczających konkurencję 

(Art. 5. 1.), w szczególności polegających na:

 



ustalaniu – bezpośrednio lub pośrednio – cen, 



ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu, 



podziale rynków zbytu lub zakupu, 



stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub 

niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane 

warunki konkurencji, 



uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę 

innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z 

przedmiotem umowy, 



ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców 

nieobjętych porozumieniem, 



uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez 

tych przedsiębiorców i organizatora przetargu warunków składanych ofert, w 

szczególności zakresu prac lub ceny; 

 

 

Ustawodawstwo antymonopolowe w 
Polsce (2)

2. nadużywaniu pozycji dominującej na rynku 

(Art. 8. 1.), w szczególności polegającym na:

 



bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych 

cen – nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, 



ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego, 



stwarzaniu konsumentom uciążliwych warunków 

dochodzenia swoich praw, 



przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków 

niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji, 



narzucaniu uciążliwych warunków umów, przynoszących 

przedsiębiorcy nieuzasadnione korzyści. 

 

 

Polityka redystrybucji 
dochodu

Kształt polityki redystrybucji dochodu i 
majątku jest ściśle związany z 
wyznawaną przez rządzących polityków 
teorią sprawiedliwości.

Istnieje nieskończenie wiele alokacji 
efektywnych w sensie paretowskim.

 

 

Fundamentalne zasady 
sprawiedliwości

Sprawiedliwość pozioma – takie samo 
położenie takie samo traktowanie

 

Sprawiedliwość pozioma

 

 

Źródła różnic w 
dochodach

Wynikają z różnych cech jednostek:

a)

rożnych praw jakimi dysponują;

b)

różnic w wysiłku, produkcyjności lub udziału w 

wynikach;

c)

różnego wyposażenia w zasoby;

d)

różnic w przekonaniach co do cech dóbr;

e)

różnic w gustach lub w zdolności do korzystania z 

różnych dóbr;

f)

różnych potrzeb;

g)

różnych zdolności oraz możliwości działania.

 

 

Zasada produktywności - 
Nozick

Każdy ma nienaruszalne prawo do produktów 
swojej pracy i kapitału

Wyklucza jakąkolwiek redystrybucję dochodu 
uzyskanego zgodnie z regułami 
konkurencyjnego rynku

Jedynie akceptowalne: darowizny, 
działalność charytatywna, mecenat itp.

 

 

Zasada równych szans

Akceptuje nierówności wynikające z różnic w 
możliwościach lub wysiłku, z wyjątkiem jednak 
tych nierówności, które są następstwem 
okoliczności nie zależących bezpośrednio od 
wyborów dokonywanych przez jednostkę.

W takich sytuacjach działania państwa powinny 
dążyć do zapewnienia równych szans – np. 
poprzez zapewnianie edukacji młodym ludziom.

 

 

Zasada redystrybucji

Różnice w możliwościach nie mogą 
uzasadniać różnic w dochodach.

Państwo powinno podejmować działania 
mające na celu:

-

dostosowywanie dochodów do potrzeb 
jednostek;

-

zapewnienie wszystkim osobom dostępu do 
podstawowych dóbr i usług.

 

 

Polityka redystrybucji

Niemal każde działanie w sferze 
polityki gospodarczej prowadzi do 
redystrybucji dochodu lub majątku.

Np. ustawodawstwo antymonopolowe
Polityki makroekonomiczne (pieniężna, 
fiskalna, dochodowa)

 

 

Polityka redystrybucji

Podstawowym narzędziem wyrównywania 
dochodów jest polityka budżetowa.

Redystrybucja może być dokonywana za pomocą 
podatków oraz transferów pieniężnych i 
niepieniężnych.

Z punktu widzenia redystrybucji większe 
znaczenie niż wysokość podatków ma ich rodzaj i 
struktura.

 

 

Rodzaje podatków

Podatki

bezpośrednie

pośrednie

(podstawę stanowią dochody lub majątek                                   (nakładane na dobra i usługi)
jednostek oraz gospodarstw domowych)

 

 

Rodzaje podatków (2)

 

 

Podatki pośrednie



Nakładane na konsumpcje – akcyza



Nakładane na sprzedaż:

-

podatek od wartości finalnej;

-

podatek od wartości dodanej.

 

 

Podatki pośrednie a 
redystrybucja

Minimalizacja zakłóceń efektywności 

powodowanych przez podatki pośrednie:

Reguła Ramseya:

-

podatki proporcjonalne do odwrotności 

elastyczności popytu.

Redystrybucja:

-

Wysokie podatki pośrednie dla dóbr luksusowych;

-

Niskie podatki pośrednie dla dóbr podstawowych.

 

 

Podatki pośrednie a 
redystrybucja

Wady:

-

złożoność zarządzania systemem 
składającym się z wielu stóp podatkowych;

-

niższe stopy podatkowe przynoszą korzyść 
nie tylko konsumentom, ale i producentom;

-

zastępowanie dóbr opodatkowanych wyżej 
dobrami substytucyjnymi z niższym 
podatkiem.

 

 

Efektywność 
gospodarowania a 
sprawiedliwość

Dwa spojrzenia:
1. Redystrybucja pociąga za sobą koszty 

i obniża efektywność alokacyjną. 
Oprócz kosztów związanych z 
wydatkami na działania 
redystrybucyjne są to koszty związane 
z zakłócającym efektywność 
charakterem podatków

 

 

Efektywność 
gospodarowania a 
sprawiedliwość (2)

2. Zmniejszenie nierówności przyczynia się 

do wzrostu efektywności:

-

poprzez zwalczanie chorób i poprawę 
edukacji zwiększa produkt społeczny;

-

likwidację kosztów zewnętrznych 
objawiających się zmniejszoną 
produktywnością, niepokojami 
społecznymi oraz innymi formami 
zaburzeń społecznych.

 

 

Rozkład opodatkowania

Płatnik rzeczywisty de facto
Płatnik formalny de jure

 

 

Krytyka polityki 
redystrybucji

Dochód podstawowy
Podatek liniowy

 

 

Dziękuję za uwagę