Opis bibliograficzny w bibliografii załącznikowej

i przypisach: ćwiczenia

KONSPEKT ZAJĘĆ

czas trwania 90 min.

Cele ogólne:

- wyrobienie wśród uczniów nawyku sporządzania bibliografii załącznikowej do

swoich referatów, wypracowań

- wykształcenie umiejętności samodzielnego sporządzania bibliografii

załącznikowej.

Cele operacyjne:

* Wiadomości:

1. Uczeń po lekcji zapamięta:

• definicję opisu bibliograficznego

• zasady sporządzania opisu bibliograficznego

• istnienie prawa autorskiego

• zasady sporządzania bibliografii przy różnych typach dokumentów

• definicję przypisu

• zasady użycia przypisów w swoim tekście

2. Uczeń po lekcji zrozumie:

• jakie elementy i w jakiej kolejności winien zawierać opis bibliograficzny

różnych dokumentów

• jak porządkuje się opisy bibliograficzne w obrębie bibliografii

• różnicę w sporządzaniu opisu w bibliografii i przypisie

* Umiejętności:

1. w sytuacjach typowych:

• uczeń powinien samodzielnie sporządzić opisy bibliograficzne

wykorzystywanych przez siebie dokumentów

• uczeń powinien ułożyć opisy w określonym porządku, tworząc

bibliografię

• utworzyć przypis

2. w sytuacjach problemowych:

• uczeń powinien umieć sporządzić bibliografie załącznikową do

określonego tematu, zagadnienia.

• uczeń powinien zastosować przypis przestrzegając norm

Pomoce metodyczne:

1. Norma PN 79/N-0122 2,07 Kompozycja wydawnicza książki. Bibliografia załącznikowa. Warszawa 1979

2. Książki i czasopisma wykorzystane do ćwiczeń

3. Plansze z przykładami opisów różnych typów dokumentów

Przebieg zajęć:

Powitanie uczniów oraz przedstawienie im tematu oraz celu zajęć. Zapisanie tematu w zeszytach do j.polskiego.

Wstęp:

Zmierzamy w stronę społeczeństwa „informacyjnego”, takiego które duży nacisk będzie kładło na umiejętność samokształcenia czyli umiejętnego zdobywania, poszerzania wiedzy.

Każdy uczeń, który pogłębia wiedzę z danego przedmiotu lub interesującego go zagadnienia powinien posiadać umiejętność poszukiwania źródeł informacji oraz w prawidłowy sposób dokonać ich spisu.

Coraz częściej piszecie wypracowania, referaty korzystając z dorobku innych osób jesteście zobowiązani min. prawem autorskim do umieszczenia informacji skąd pochodzą Wasze cytaty, bądź opracowania.

Na dzisiejszych zajęciach poznamy najważniejsze elementy, które pozwalają określić dany dokument.

Podanie definicji opisu bibliograficznego:

Opis bibliograficzny:

Zespół informacji niezbędnych do identyfikacji opisywanego dokumentu oraz informacji uzupełniających, które mogą być dodawane dla bliższego scharakteryzowania dokumentu.

Zaprezentowanie normy dotyczącej bibliografii załącznikowej.

Wspólne sporządzanie opisów bibliograficznych:

*Informacje do opisu bierzemy ze strony tytułowej, bądź metryczki wydawniczej. Nie podajemy pierwszego wydania, kolejne umieszczamy przed miejscem wydania.

Uczniowie wykonują ćwiczenia na tablicy, biorąc do opisu książkę, którą mają na ławce.

Bibliotekarz wspólnie z uczniami ustala niezbędne elementy opisów.

Opis bibliograficzny książki:

Nazwisko i imię autora książki: Tytuł książki. Kolejne wydanie.

Miejsce wydania Rok wydania

Orzeszkowa Eliza: Nad Niemnem. Wyd. 4. Kraków 2000

Opis bibliograficzny fragmentu książki:

Nazwisko i imię autora książki: Tytuł książki. Miejsce wydania Rok wydania. Tytuł fragmentu Strony

Łuczak Maciej: Rejs, czyli szczególnie nie chodzę na filmy polskie. Warszawa 2002. I to jest nowa koncepcja sztuki s. 22-35

Opis bibliograficzny wydawnictwa zbiorowego

(książka napisana przez więcej niż trzech autorów; również pod redakcją)

Tytuł książki. Osoba odpowiedzialna. Miejsce wydania Rok wydania

Glosariusz od starożytności do pozytywizmu: materiały do kształcenia literackiego w szkole średniej. Pod red. Tadeusza Patrzałka. Wrocław 1998

Opis bibliograficzny rozdziału w pracy zbiorowej

Nazwisko i imię autora rozdziału: tytuł rozdziału. W: Tytuł całej książki. Osoba odpowiedzialna. Miejsce wydania Rok wydania Strony

Konopnicka Maria: Dym. W: Arcydzieł nowelistyki pozytywizmu. Wybór

i posłowie Edward Pieścikowski. Szczecin 1989 s. 237-345

Opis bibliograficzny artykułu w czasopiśmie

Nazwisko i imię autora artykułu: Tytuł artykułu. „Tytuł Czasopisma”

Rok Numer Strony

Budrewicz Olgiert: Under the Southern Cross. “The World of English” 1997

nr 2 s. 15-17

*Uczymy stosowania opisów różnych typów dokumentów, przykłady zostały opracowane i zamieszczone w tabeli, która jest rozdawana dla uczniów

Bibliografia Przypisy STRONA Z INTERNETU Sawicki Lew: Czy pokemony mogą L.Sawicki, Czy pokemony mogą chodzić chodzić do szkoły?-http:// www.vulcan. do szkoły?-http:// www.vulcan.edu.pl/ edu.pl/biblioteka [28.10.2004] biblioteka [28.10.2004] PŁYTA CD-ROM Kopaliński Władysław: Słownik wyra- W.Kopaliński, Słownik wyrazów obcych zów obcych i zwrotów obcojęzycznych. I zwrotów obcojęzycznych, Łódź:PRO- Łódź: PRO-media 1998 [CD-ROM] media 1998 [CD-ROM] KASETA VHS Pan Tadeusz na podstawie poematu Adama Pan Tadeusz na podstawie poematu Adama Mickiewicza. Reż.Andrzej Wajda.Warszawa: Mickiewicza, reż. Andrzej Wajda, Warszawa: Vision 1999 [VHS] Vision 1999 [VHS] . UTWÓR MUZYCZNY Z PŁYTY CD Ravel M.: Bolero.W: Klasyka na jazzowo. M.Ravel, Bolero, W: Klasyka na jazzowo, Wykonawca: The Classic Jazz Quartet. Media wykonawca: The Classic Jazz Quartet, sat Poland 2001 [dodatek do Magazynu Rzecz- Mediasat Poland 2001 [dodatek do Maga- pospolita] zynu Rzeczpospolita ] OBRAZ/ OPIS OBRAZU Cavallin P.: Sąd Ostateczny. W: Beckett Wendy: P.Cavallin, Sąd Ostateczny, W: Beckett 1000 arcydzieł. Warszawa: Arkady 2003 s.77 W.,1000 arcydzieł, Warszawa: Arkady 2003, s.77 Eyck Jan van: Adam i Ewa. W: Leksykon malarstwa od A do Z. Warszawa: Muza 1999 j.w. s.210

Bibliografia załącznikowa i przypisy : opisy stosowane w ZSO im.W.Kętrzyńskiego

W trakcie ćwiczeń wyjaśniamy różne wątpliwości np. przy podanych kilku miejscach wydania-piszemy pierwsze.

W tej części zajęć pokazuję uczniom różne bibliografie załącznikowe, tłumaczę zasadę konsekwencji w stosowaniu wybranego sposobu opisu, oraz zasady porządkowania opisów.

Podaję definicję przypisu:

Przypisy (przypiski, odsyłacze, notki, komentarze) są uzupełnieniem tekstu głównego, stanowią objaśnienia, uwagi dodane przez np. autora lub wydawcę.

Podaję uczniom do wklejenia odbitą na ksero obszerniejszą definicję przypisu:

Przypis. W tekście dzieła natrafiamy niekiedy na rzadko spotykane wyrazy, nazwy obcojęzycznego pochodzenia, mniej znane zjawiska np. fakty historyczne

wymagające dodatkowych objaśnień. Odnosi się to również do urywków obcego utworu użytych w formie cytatów, kiedy niezbędne jest podanie nazwiska autora książki, z której cytat pochodzi, a także roku i miejsca wydania.

Aby nie przerywać tekstu tymi objaśnieniami, podaje się je w przypisach (zwanych inaczej notkami) I umieszcza je poza właściwą treścią, najczęściej u dołu strony czasem na końcu rozdziału, części lub całej książki.

Przypisy drukuje się zazwyczaj mniejszym stopniem pisma drukarskiego niż tekst. Poprzedza je umieszczona nieco powyżej linii wiersza cyfra (rzadziej kolejna litera alfabetu lub odpowiednia ilość gwiazdek). Tę samą cyfrę ( literę, gwiazdkę) powtarza się w tekście przy objaśnianym wyrazie, cytacie itp.

1/ Linia wiersza, inaczej linia pisma w druku jest to teoretyczna (nie istniejąca na papierze) linia prosta będąca dolną granicą rysunku liter. Litery takie jak: f,g,j,p,y mają swoje wydłużenie poniżej linii wiersza.( To właśnie jest przykład przypisu objaśniającego- użyte w tekście hasło fachowe, mało znane pojęcie „linia wiersza”)

Rodzaje przypisów:

Bibliograficzne, czyli źródłowe wskazują skąd zostały zaczerpnięte przytoczone w tekście cytaty:

J.K.Rowling, Harry Potter i więzień Azkabanu, Poznań 2000, s.13

biograficzne, czyli życiorysowe podają informacje o najważniejszych datach I faktach związanych z osobą wymienioną w tekście.

informacyjne, czyli objaśniające podają znaczenie wyrazów obcych, wyrazów przestarzałych itp.

polemiczne przeciwstawiają się argumentacji innych autorów np. zwalczają czyjeś poglądy.

uzupełniające uzupełniają tekst drugorzędnymi informacjami

Niektóre skróty stosowane w przypisach:

op.cit. (opus citatum)= dzieło cytowane

id. (idem) = ten sam (autor)

ibid. (ibidem) = w tym samym miejscu

por.=porównaj

zob.=zobacz

tamże

W tym miejscu zajęć pokazuję uczniom przykłady zastosowanych w książkach przypisów wraz ze stosowaniem skrótów. Na ich podstawie uczniowie wyjaśniają różnice w opisie bibliograficznym bibliografii i przypisu.

( w celu uzupełnienia można odesłać uczniów do książek wydawanych przez wydawnictwo ”Ossolińskich”)

Polecenia do samodzielnego wykonania:

1.Wykonaj opis bibliograficzny dowolnej książki

2.Wykonaj opis bibliograficzny dowolnego artykułu z czasopisma

3.Wykonaj opis fragmentu/rozdziału dowolnej książki

4.Zastosuj dowolny cytat i wykonaj jego opis

Sprawdzenie zdobytych wiadomości i umiejętności odbywa się na najbliższej lekcji języka polskiego. Uczniowie tworzą bibliografię do podanego przez nauczyciela tematu.

Literatura

Andrzejewska J.: Bibliotekarstwo szkolne. T.1. Warszawa 1996

Dagiel G.: Operajonalizacja celów lekcji bibliotecznej. „Biblioteka w Szkole”

1997 nr 2 s. 2-4

Encyklopedia wiedzy o książce. Red.A.Birkenmajer I in. Wrocław 1971

Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa polskiego. Red. K.Głombiowski i in. Wrocław 1976

Opracowała: Bożena Wójcik-Wasilewska

---