Sem. 1
Łzawienie = epifora
Proca bródkowa = funda elastyczna
Krwiak splotu skrzydłowego krwiak z uszkodzenia żyły, bo brak zastawek w tych żyłach
Krwiak z naczynia tętniczego narasta szybciej. Przy krwiaku z żyły mamy większe szanse, że sam się wchłonie.
Postępowanie przy krwiaku:
1* ucisk (lód + funda elastyczna; lód do 2 godzin a potem funda)
2* punctio et evacuatio (igła 12, strzykawka 20ml); znieczulenie niekonieczne, chyba że pacjent b. chce. Jak nam coś wypłynie to zastosować ucisk.
3* Jak nic nie wypłynie to nacinamy żeby podwiązać naczynia nicią resorbowalną (katgut, dexon, vicryl) grubość 3,0 powinna wystarczyc na twarzy
4* jak się nie da podwiązać to można podkłuć.
Ewentualnie można zastosować elektrokoagulację jest 1-biegunowa i 2-biegunowa
Rana wargi dolnej zniecz miejscowe (nerw bródowy!) albo ostatecznie ogólne. Odkazić ranę. Nie używać substancji barwiących. Kontrola w poszukiwaniu ciał obcych. Ważne! DREWNA nie widać w dgn. Obrazowej.
Większe ciała obce usuwamy narzędziami a drobne przepłukujemy ranę NaCl albo H2O2 (ale wtedy i tak trzeba zobojętnić NaCl) albo atrium bicarbonicum.
Drenaż czynny Redona nie wolno go zakładać do ran zakażonych, tylko po zabiegach operacyjnych.
Drenaż bierny sączkami gumowymi
OTARCIE oczyszczone zostawiamy bez opatrunku, ew. stosuje się spray antybiotykowy + hydrokortyzon (albo inny steryd), albo pokrycie tłustym roztworem.
WAŻNE! Po takim urazie chory nie może opalać się przez kilka miesięcy.
Profilaktyka p/tężcowa
- anatoksyna tężcowa
- surowica przeciwtężcowa
Po zaszczepieniu dziecka odporność na ok. 10 lat. Dodatkowo szczepieni są żołnierze, policjanci i strażacy.
Gdy przychodzi pacjent ze szczękościskiem to najpierw musimy wykluczyć tężec!!!! Dopiero potem możemy zacząć leczyć na coś innego. WYWIAD!!!
Dziecko szczepione - wiadomo, rana czysta nic nie podajemy
Dziecko szczepione - wiadomo, rana brudna dawka przypominająca; a jak się z takiej rany dodatkowo wyciąga jakieś części surowica przeciwtężcowa.
Sem. 2
Które kości twarzy łamią się najczęściej?:
K. nosa
Żuchwa
K. jarzmowa ( zesp. jarzmowo-szczękowy)
k. szczęk
Podział złamań k. nosowych.
Jak stwierdzić złamanie nosa? inspectio
EPISTACKSIS wyciekanie krwi z nosa
Odma powietrzna podskórna- jak to zbadać? Palpacyjnie trzeszczenie (crepitatio)
Krwotoki, wybroczyny krwawe, krwiaki okularowe powiek, stare skrzepy krwi w przewodach nosowych
Rhinoskopia: przednia i tylna.
Przednią wykonuje się wziernikiem nosowym Kiliana.
Tylną potrzebujemy lampy czołowej (np. Miodońskiego) i lusterka. Uciska się nasadę języka, wkłada się lusterko poza podniebienie miękkie i wtedy widać nozdrza tylne.
Nozdrza przednie = nares
Nozdrza tylne = höane
Badanie radiologiczne. Projekcje celowane zdjęcie na kk. nosowe boczne, poszerzone na zat. szczękowe w projekcji Watersa (rzut bródowo-ciemieniowy).
Czym się różni zdjęcie w projekcji Watersa od zdjęcia półosiowego czaszki? W projekcji Watersa pacjent ma otwarte usta i widać zatokę klinową
Jak się różnicuje płyn w zatoce na Rtg ma menisk wklęsły.
Leczenie złamań nosa:
znieczulenie najlepiej ogólne, ew. miejscowe n. nadoczodołowego i n. podoczodołowego obustronne
Tamponada Beloqua [beloka] . Repositio nasi mannalis (?). Owinąć podważkę kostną gazą, włożyć do nosa a od zewnątrz kciukiem i robimy po nastawieniu immobilosatio (unieruchomienie)
Unieruchomienie: płytka termoplastyczna, gips, płytki ołowiane
Złamania jarzmowo-szczękowe:
Najczęstsza przyczyna: 1) pobicie - 40%, 2) wypadki komunikacyjne - 20%
Jak taki pacjent wygląda? :
krwiak okularowy,
obrzęk,
odma (powietrze z zat. szczekowej),
asymetria obrzęk po stronie urazu a potem spłaszczenie k. jarzmowej.
Opadający łuk jarzmowy
Niedoczulica w zakresie unerwienia przez n.podoczodołowy: policzek, część wargi górnej, skrzydełko nosa, zz.górne przednie (bez jedynek)
Zaburzenia czynnościowe narząd wzroku (diplopia, egzopthalmus albo enopthalmus)
(Wyrostek dziobiasty żuchwy wyr. mieśniowy bo m. skroniowy się tam przyczepia)
Leczenie: nastawienie przezskórne k. jarzmowej hakiem 1-zębnym tak żeby uzyskać zaklinowanie odłamów. Uważać na gałkę oczną! chronimy ją kciukiem lewej ręki. Odłam trzeba nastawić w hiperkorekcji, bo żeby odłam nie opadał to musi trochę zaskoczyć na kość.
Ew. gdy złamanie wieloodłamowe albo nie uda się nastawić to zabieg chirurgicznego nastawiania złamania i wtedy unieruchomić mikropłytkami tytanowymi (śruby też są tytanowe). Inna metoda unieruchomienia: wyciąg szkieletowy Jędraszki, ale to metoda historyczna.
10-14 dni można jeszcze ostatecznie nastawić kość. Potem już tylko chirurgicznie.
CIĘCIA do chir. nastawiania złamania:
podrzęsowe, podrzęsowe przedłużone
w łuku brwiowym (nie golić brwi, bo trza zachować przebieg lini brwi)
cięcie śluzówki w sklepieniu przedsionka dojście zewnątrzustne
TEST POCIĄGANIA trzeba zrobić po każdym nastawianiu hakiem, żeby sprawdzić czy nie przyszczypnęliśmy np. tłuszczu okołogałkowego.
Chir. Szcz.-tw. - sem4
1)Podział powikłań złamań twarzoczaszki?
- wczesne, -późne; Wczesnekrwiak (dna jamy ustnej), Krwotok(z.t.zębodołowej dolnej), Niekorzystne przemieszczenie odłamów.
2)Powikłania wczesne dla szczęki?
- KRWOTOK z nosa masywny krwotok (najczęściej). Leczenie: a)tamponada przednia (seton do każdego przewodu nosowego), b)tamponada tylna (sposobem Beloqua) 2-3dni
-PŁYNOTOK NOSOWY wyciek pł. mózgowo-rdzeniowego przez nos; powikłanie złamania dołu przedniego czaszki Objawy pośrednie: -odma śródczaszkowa w rtg, -uszkodzenie węchu brak węchu(anosmia), osłabienie węchu (hyposmia)
-KRWIAKIpodniebienie miękkie(lub obrzęk), gardło środkowe, przestrzenie przygardłowe (lub obrzęk) wszystkie mogą powodować duszność i niedrożność dróg oddechowych
3)Powikłania wczesne po złamaniu oczodołu?
-DIPLOPIAz zakleszczenia, z uszkodzenia nerwów, krwiak
-PRZEMIESZCZENIE GAŁKI OCZNEJ wytrzeszcz, zapadnięcie
-KRWIAKI w oczodole najczęściej lokalizują się w stożku oczodołu
-anatomiczne przerwanie ciągłości n.wzrokowego (na razie nie do wyleczenia)
-osłabienie ostrości widzenia spowodowane uciskiem na nerw wzrokowy!!! (krwiak, odłamy kostne, obrzęk). LECZENIE neuropatii pourazowej n.wzrokowego (osłabienie widzenia lub ślepota pourazowa): badania: a) RTG celowane na otwory kan. nn.wzrokowych sposobem Rhezego- tylko u pacjenta przytomnego b)rezonans nukleomagnetyczny c)tomografia komp. W międzyczasie podać leki p/obrzękoweSTERYDY „odbarczenie farmakologiczne” (Dexaven 24mg dożylnie, potem 3x8mg diżylnie) aż do stabilizacji widzenia, potem stopniowo odstawiać sterydy.
Gdy na RTG widać złamanie?
-odbarczenie chirurgiczne jak najszybciej (do 6godz. Po urazie) o ile stan ogólny chorego jest dobry. Dostępy do odbarczenia: a) cięcie okalające przyśrodkowy kąt oka (przez sitowie) b) dostęp 2-wieńcowy (kraniotomia czołowa) najlepszy dostęp!
Gdy na RTG nie widać złamania i jest postępujące obniżenie ostrości widzenia?
4) Powikłania późne?
- zakażenie (florą mieszaną) i swoiste np. promienica z żuchwy przy złym unieruchomieniu
- powikłania zrostu późnego? Staw rzekomy leczy się usunięciem zaokrąglonyc końców złamania i zespolić albo uzupełnić przeszczepem kości
-co gdy jest złe zrośnięcie? późna osteotomia i zespolenie odłamów
5) Powikłania u dzieci?
-niedorozwój kości (nawet połowiczy niedorozwój twarzy)
- po urazie kłykcia ankyloza, złuszczenie chrząstki ankyloza Na co zwrócić uwagę u dzieci? -nie je dobrze i nie chce otwierać ust, -ograniczone rozwierania szczęk, -kontrola ortodontyczna do zakończenia wzrostu dziecka
-nabyta wada zgryzu u dzieci po złamaniu kłykci obustronnym zgryz otwarty, tyło zgryz
-złamania k.szczęk pseudoprogenia (retrognacja szczęk)
-1-stronne złamanie kłykciazgryz krzyżowy i przewieszony
-zaburzenia rozwoju zębów, wyrzynania, utrata zawiązków zębów, przetrwałe zęby mleczne
6) Powikłania późne u ludzi starszych?
-stawy rzekome w żuchwie, artropatia, zespół Costena
7)Obrażenia wielonarządowe twarzy? Z czego zbudowany jest aparat ochronny oka? Drogi łzowe z czego są zbudowane? Niedrożność kanalikowa i przewodowa? Obrażenia gałki ocznej?
8) Zespół szczeliny oczodołowej górnej? Jakie nerwy przechodzą przez tę szczelinę?
9) Zespół szczytu oczodołu? ślepota + znaczne osłabienie Leczenie? Sterydy + obserwacja Długo się to goi
10)Zaburzenia węchu? Anosmia, hyposmia
11)Zaburzenia słuchu?
12) wstrząśnienie mózgu niepamięć wsteczna
13) Krwiaki śródczaszkowe-jakie objawy mogą o tym świadczyć?
-zab.równowagi; Mierzyć ciśnienie, tętno i sprawdzać szerokość źrenic co 15 min.
Gdy narasta ciśnienie śródczaszkowe: wzrost ciśnienia, bradykardia, poszerzenie źrenicy
Obrzęk mózgu u ludzi młodych, u starychmasywne krwawienia