TKANKA NABŁONKOWA
FUNKCJA
Tkanka ta pokrywa powierzchnie ciała komunikujące się ze środowiskiem zewnętrznym. Ponadto wyściela wszystkie jamy ciała z wyjątkiem jam stawowych pokrytych tkanką łączną. Komórki nabłonkowe tworzą również gruczoły zarówno wewnątrz jak i zewnątrzwydzielnicze.
BUDOWA OGÓLNA
Komórki nabłonkowe ściśle do siebie przylegają tworząc zwarty układ jedno lub wielowarstwowy. Substancji międzykomórkowej jest niewiele. Wszystkie nabłonki spoczywają na bł. Podstawnej. Błona ta jest granicą między nabłonkiem a niżej leżącą tkanka łączną.
Nabłonki nie są unaczynione. Odżywanie odbywa się droga dyfuzji substancji odżywczych z naczyń krwionośnych leżącej poniżej tkanki łącznej.
Komórki tkanki nabłonkowej mają zdolność do wytwarzania struktur powierzchniowych ułatwiających komórce pełnienie funkcji ochronnej (glikokaliks, połączenia międzykomórkowe, rzęski) czy absorpcyjnej (mikrokosmki, prążkowanie podstawne).
BUDOWA SZCZEGÓŁOWA
a)Błona podstawna
Jest ona cienką warstwą substancji międzykomórkowej na której spoczywają komórki nabłonkowe. Posiada różna grubość i budowę w zależności od lokalizacji.
Jest ona nie tylko barierą bierną, na której spoczywają komórki nabłonkowe, ale uczestniczy w wymianie metabolicznej między nieunaczynionym nabłonkiem a tkanka łączną.
b) struktury powierzchniowe komórek nabłonkowych
Glikokaliks
Umożliwia on wzajemne rozpoznawanie się komórek. Ma zdolność do absorbowania substancji na powierzchni komórek. Może tez pełnić funkcję ochronną
Mikrokosmki
One zwiększają wolna powierzchnię komórek, umożliwiając większą absorpcję.
Prążkowanie podstawne
Obecność prążkowania wpływa na zwiększenie powierzchni aktywnej komórki, biorącej udział w transporcie substancji.
Rzęski
Są długimi ruchomymi wypustkami błony komórkowej z rdzeniem zawierającym cytoplazmę i tzw. Aksonemę. Aksonema jest aparatem ruchowym rzęski. Na powierzchni 1 komórki nabłonka może być ok. 250 rzęsek. Występują np. w jajowodzie umożliwiając przesuwanie się kom. Jajowej. Witki są zmodyfikowanymi rzęskami. Są jednak dłuższe. U człowieka występują jedynie w plemniku.
Połączenia międzykomórkowe
Nabłonek tworzy szczelną barierę. Szczelność tej bariery zależy od ścisłego przylegania sąsiednich komórek.
RODZAJE NABŁONKÓW:
1) okrywające
2) gruczołowe
Okrywające:
Izolują one wrażliwe środowisko wewnętrzne od zewnętrznego. Wyróżnia się nabłonki jednowarstwowe i wielowarstwowe.
Nabłonki jednowarstwowe składają się z pojedynczej warstwy komórek o podobnej wysokości, z których każda spoczywa na bł. Podstawnej.
Nabłonek jednowarstwowy płaski
Utworzony przez płaskie komórki z centralnie położonym jądrem. Wyściela pęcherzyki płucne, naczynia, jamę opłucna, osierdzie i otrzewną/
Nabłonek jednowarstwowy sześcienny
Z komórkami o kształcie sześcianów. Obecny w jajniku, tarczycy, oskrzelikach
Nabłonek jednowarstwowy walcowaty
Utworzony przez wysokie prostokątne komórki, których jądra leża bliżej części podstawnej komórki. Nabłonek ten wyst,ępuje m.in. w przewodzie pokarmowym.
Nabłonek wielorzędowy
Jest odmianą nabł. Jednowarstwowego walcowatego. Komórki znajdują się na różnej wysokości. Daje to obraz fałszywej wielowarstwowości. Obecny m.in. w układzie oddechowym. Odmianą jest nabłonek przejściowy w drogach moczowych. Nazwa pochodzi od zmiany wygładu nabłonka podczas gromadzenia się moczu w pęcherzu moczowym.
Nabłonki wielowarstwowe. Utworzone Są z wielu warstw komórek , z których większość nie styka się z błona podstawną.
Nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący
Komórki stale się dzielą dając początek nowym warstwom. Im bliżej powierzchni komórki stają się coraz bardziej spłaszczone. Dzięki obecności białka keratyny, warstwa ta jest nieprzepuszczalna dla wody. Nabłonek ten zwany jest naskórkiem.
Nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący
Nie ma warstwy rogowej na powierzchni. Obecny w gardle, jamie ustnej, przełyku, pochwie, odbycie.
Nabłonek wielowarstwowy sześcienny
Obecny w przewodach trzustki, ślinianek, gruczołach potowych.
Nabłonek wielowarstwowy walcowaty
Obecny w cewce moczowej męskiej, spojówce.
Gruczołowe:
Gruczoły utworzone są przez wyspecjalizowane komórki . Ich cechą charakterystyczną jest wydzielanie. Wyróżniamy przewody zewnątrzwydzielnicze: wydzielają na pow. Nabłonka oraz wewnątrzwydzielnicze zwane też dokrewnymi wydzielające bezpośrednio do krwiobiegu.
REGENRACJA NABŁONKA
Tkanka ta jest zdolna do stałej odnowy komórek.