Do gorzelni rolniczych począwszy od 1 stycznia 2007 r. zawitało

nowe w postaci skutków rozporządzenia Ministra Finansów wydanego

jeszcze w grudniu 2006 r., a mianowicie ograniczenia zapotrzebowania

rafi nerii na biokomponent w postaci bioetanolu. Jeśli nie ma zapotrzebo-

wania na bioetanol, zbyt na spirytus surowy spada do ok. 30% wielkości

faktycznej produkcji gorzelni rolniczych w Polsce.

Na początku 2007 r. – wg szacunków Związku Gorzelni Polskich

– mogło ich jeszcze pracować ok. 200 spośród ok. 250 istniejących, ale

wyłączonych z produkcji z różnych powodów, w tym w większości o

podłożu ekonomicznym.

W obecnych realiach ekonomicznych nikt nie może utrzymać się

na rynku, jeżeli nie prowadzi dochodowej działalności gospodarczej.

O tej podstawowej zasadzie kapitalizmu zaświadczają w Polsce wciąż

zamykane zakłady produkcyjne, których produkcja stała się nieopłacal-

na. Jest to zjawisko typowe dla każdej tzw. gospodarki rynkowej, gdzie

nie funkcjonują żadne, oprócz „niewidzialnej ręki rynku”, mechanizmy

ochronne. Pochodnymi tego zjawiska są procesy społeczne i gospodarcze

o charakterze powiązań przyczynowo-skutkowych, zwykle przynoszące

szkody o trudnych do oszacowania rozmiarach zarówno w aspekcie

ilościowym, jak i jakościowym.

Od stycznia 2007 r. miała wejść w życie ustawa o biokomponentach

i biopaliwach ciekłych z dnia 25 sierpnia 2006 r. nie wetowana (jak po-

przednia jeszcze z 2003 r.) przez prezydenta RP, ale wprost przeciwnie,

niosąca nadzieję na stabilizację na rynku spirytusu surowego i bioetanolu

w Polsce. To przekonanie utwierdzało wejście w życie przepisów o do-

płatach do uprawy roślin energetycznych, a także zapowiedź poważnego

potraktowania Dyrektywy UE 2003/30/WE z 8 maja 2003 r., mówiącej o

zwiększaniu udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowym

krajów członkowskich Unii. W Polsce przyjęto nawet tzw. Narodowy Cel

Widmo bankructwa

nadal wisiało nad gorzelniami rolniczymi

Józef Inorowicz

doradca prezesa zarządu Związku Gorzelni Polskich

Kiedy ofi cjalna propaganda, obliczona na masowego odbiorcę, odliczała kolejne sukcesy
gospodarcze rządzącej ekipy, z kominów tradycyjnych gorzelni rolniczych unosił się dym,
z którego kształtów i kierunku w jakim ulatywał można było coraz wyraźniej odczytać
prognozę widma ich bankructwa.

Tańszy spirytus, a nawet gotowy bioetanol,

polskie zakłady odwodnienia, a zwłaszcza

rafinerie, mogą kupić na rynku unijnym, przy

czym niekoniecznie musi to być kwalifikowa-

ny biokomponent, ale po prostu dopuszczalna

w obrocie bez żadnych ograniczeń biomasa.

przemysł spirytusowy 2007

Wskaźnikowy (NCW), który ustalony dla 2007 r. na poziomie 2,3% miał

zapewnić, wg różnych obliczeń, takie zapotrzebowanie na bioetanol

ze strony rafi nerii krajowych, a także odbiorców zagranicznych, w tym

głównie Niemiec i Szwecji, że wreszcie gorzelnie rolnicze mogłyby nie

nadążyć z produkcją surówki.

Co zatem się wydarzyło, że nic z tak optymistycznych założeń nie

sprawdziło się w praktyce?

Analiza przyczyn sytuacji, którą najkrócej można byłoby scharak-

teryzować dwoma objawami tj. ustaleniem się na rynku niskich cen na

spirytus i ograniczeniem zapotrzebowania, prowadzi do konieczności

naświetlenia okoliczności, w jakich do takiego zjawiska mogło dojść.

Przede wszystkim musimy obecnie uwzględniać kilka czynników

oceny sytuacji, których dotychczas nie braliśmy poważnie pod uwagę.

Należą do nich m.in.: zjawisko globalizacji w gospodarce i ekonomii,

konkurencja na rynkach, polityka UE oraz tendencje światowe w zakresie

poszukiwania alternatywnych źródeł energii.

Z oceny działania tych czynników w Polsce na przestrzeni 2007 r.

wyłania się obraz przyczyn sytuacji, jaka objęła całe gorzelnictwo funk-

cjonujące dotychczas jakby w strefi e ochronnej.

Okazało się, że:

1. Spirytus surowy i bioetanol produkują taniej inne kraje, w tym

głównie spoza UE, ale przepisy celne nie są w stanie na tyle skutecznie

ochronić rynku unijnego, aby nie dopuścić tych surowców do obrotu.

Poza tym wg klasyfi kacji przyjętej w przepisach unijnych, spirytus surowy

może być traktowany jako biomasa z przeznaczeniem do produkcji ener-

gii, a ta kwalifi kacja całkowicie zmienia interpretację przepisów polskiej

ustawy o biokokomponentach, w której mówi się, że 75% surowców do

produkcji bioetanolu musi pochodzić z państw UE, a 25% spoza tego

obszaru. Tańszy spirytus, a nawet gotowy bioetanol, polskie zakłady

UE w ramach porozumień WTO dopuszcza na

jednolity rynek zarówno spirytus surowy, jak i

bioetanol z państw Ameryki Południowej i Azji,

gdzie koszty jego produkcji są znacznie niższe.

przemysł spirytus

p

y

p y

przemysł spirytusowy 2007

przemysł spirytusowy 2007

56

1/2008

Agro Przemysł

1_2008_agro.indd 56

2008-01-10 12:02:21

przemysł spirytusowy 2007

odwodnienia, a zwłaszcza rafi nerie mogą kupić na rynku unijnym, przy

czym niekoniecznie musi to być kwalifi kowany biokomponent, ale po

prostu dopuszczalna w obrocie bez żadnych ograniczeń biomasa.

2. Firmy zajmujące się odwadnianiem spirytusu w Polsce konkurują ze

sobą bynajmniej nie na rynkach zewnętrznych, ale przeciwnie – psują

rynek wewnętrzny godząc się na zaniżone ceny zbytu bioetanolu dla

rafi nerii. Jest to polityka bardzo krótkowzroczna, o czym przekonuje

przykład spółki Akwawit-Brasco, która jeszcze w 2006 r. należała do

głównych graczy na rynku bioetanolu w Polsce, posiadając ok. 60%

rynku krajowego i utrzymując wysoki poziom eksportu.

3. UE w ramach porozumień WTO dopuszcza na jednolity rynek za-

równo spirytus surowy jak i bioetanol z państw Ameryki Południowej i

Azji, gdzie koszty jego produkcji są znacznie niższe. Ponadto rozszerzono

defi nicję wódek, dopuszczając jako surowce do jej produkcji również

odpady skrobiowe pochodzenia roślinnego, a także zwierzęcego.

Spowoduje to wyeliminowanie pewnej ilości tradycyjnych surowców

zbożowych, w tym żyta, stanowiącego w Polsce jeden z podstawowych

surowców gorzelniczych. Utrzymywanie się wysokich cen na zboża, w

tym kukurydzę, spowodowane wyczerpaniem się zapasów interwen-

cyjnych, a bezpośrednio znaczącym spadkiem plonów w krajach UE,

jaki nastąpił w wyniku zadziałania skrajnie niekorzystnych warunków

atmosferycznych na dużym obszarze (nadmierne opady i susze).

4. Wiele wysokorozwiniętych krajów świata prowadzi politykę ener-

so y

y

przem

przem

getyczną opartą na stopniowym ograniczaniu paliw ropopochodnych i

zastępowaniu ich odnawialnymi źródłami energii, w tym m.in. wykorzy-

stywaniem na dużą skalę bioetanolu uzyskiwanego z roślin energetycz-

nych. W Polsce poza okresową propagandą w tym zakresie, w praktyce

wciąż niewiele się robi, co sytuuje nasz kraj na pozycjach odległych

od państw, w których dokonano znaczącego postępu w tym zakresie.

Chodzi tu również o szeroko pojmowany program ochrony środowiska

poprzez zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych i związanego z tym

niekorzystnego zjawiska nadmiernej emisji CO

2

.

5. Na polski rynek trafi a nadal pokaźna ilość alkoholi z UE i spoza

jej obszaru w postaci różnego rodzaju koncentratów, rozpuszczal-

ników, płynów do spryskiwaczy i innych produktów, wobec których

nie istnieją tak rygorystyczne ograniczenia celne, jakie obowiązują

rodzimych producentów i dostawców spirytusu surowego i bioetanolu.

Opłacalność takich przedsięwzięć wynika ponadto z bardzo korzystnych

relacji ekonomicznych dla importerów. Obowiązujące w Polsce prawo

celne skutecznie hamuje natomiast uruchamianie nowych gorzelni i

przemieszczanie spirytusu pomiędzy gorzelniami a podmiotami sku-

pującymi, w tym zakładami odwodnienia.

Reasumując, należy stwierdzić, że rok 2007 był dla gorzelnictwa

bardzo trudnym okresem, weryfi kującym ponownie tradycyjne gorzelnie

rolnicze wg kryterium przeżycia w warunkach skrajnie niekorzystnych

relacji ekonomicznych tj. długotrwałego kryzysu opłacalności produkcji

spirytusu surowego.

Diana Kopycka

Polmos Lublin

Pomimo zmian w kulturze picia wódki, na polskich stołach wciąż

jednak króluje wódka czysta, na którą wg szacunków fi rmy Nielsen

przypada 83% udziału w sprzedaży w ujęciu ilościowym.

To był doskonały rok dla Polmos Lublin. To samo mogą powie-

dzieć również inni producenci alkoholu. Takiej dynamiki rynku nikt

się nie spodziewał. W 2007 r sztandarowy produkt Polmosu Lublin

– Żołądkowa Gorzka, po raz pierwszy w historii osiągnął ponad

milionową odsprzedaż w litrach raportowaną przez AC Nielsen

(październik 2007). Wódka w 2007 roku pojawiła się także w no-

wych wersjach smakowych: z miętą czy miodem. Marka Żołądkowa

Gorzka wydaje się być dobrą platformą do dalszych rozszerzeń z

zachowaniem tradycyjnej receptury produktu (smaku) oraz tradycji

na polskim rynku. Obserwujemy, że przedstawione warianty sma-

kowe - choć są na rynku od kilku miesięcy - już zyskały dużą grupę

zwolenników, a ich popularność stale się rozszerza. Cieszy nas to i

pozwala myśleć o ewentualnych nowych wariantach smakowych.

Dobry rok dla Żołądkowej Gorzkiej to również wzrost popularności

wódek kolorowych, gatunkowych na rynku. A ponieważ jesteśmy

niekwestionowanym liderem w tym segmencie, przekłada się to na

wzrost sprzedaży żołądkowej.

Badania i raporty podsumowujące mijający rok w branży wskazują na jedno: wódka ma
się dobrze i z roku na rok odnotowuje dodatnią dynamikę sprzedaży. Zmienia się jednak
sposób spożywania tego wysokoprocentowego napoju. Coraz częściej czysta wódka
wykorzystywana jest do robienia drinków, czyli mieszanek różnych rodzajów alkoholu
i napojów bądź soków. I w takich przypadkach też często zastępowana jest wódkami
kolorowymi lub smakowymi.

To był
doskonały rok

57

Agro Przemysł

1/2008

1_2008_agro.indd 57

2008-01-10 12:02:36