Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe

w aspekcie teoretyczno-praktycznym

Część 2

Marcin Brzozowski, Marcin Szkolnicki

Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe – terapia

Po odnalezieniu punktu spustowego oraz określeniu z jakim punktem mamy

do czynienia, możemy poddać go terapii. Niemniej jednak, skuteczność naszego

postepowania będzie pochodną nie tylko samej terapii, na którą mamy największy

wpływ. Równie istotne jest zachowanie pacjenta po wizycie u specjalisty. Koniecznie

należy zwrócić uwagę pacjenta na nieprawidłowe zachowania w trakcie pracy czy

czynności dnia codziennego, przeciążające układ ruchu pozycje oraz ćwiczenia, jakie

należy wykonywać [2,13]. W przeciwnym razie, wysoce prawdopodobnym wydaje się

być sytuacja reaktywacji punktów spustowych. W rezultacie okazać się może, że

winą za taki obrót sprawy pacjent obarczy terapeutę.

Wśród wielu technik służących do walki z MPPS wyróżnia się często technikę

stretch and spray (Ryc.3.). Polega ona na spryskiwaniu krio-sprejem mięśnia

z aktywnym punktem spustowym z prędkością 10cm/s z odległości ok 45cm.

W trakcie ochładzania okolicy (co powoduje zaburzenie odczuwania bólu na

poziomie rdzenia kręgowego ze względu na aferentny przepływ bodźców

dotyczących wychłodzenia) następuje bierne rozciągnięcie mięśnia. Również po

uzyskaniu bariery kontynuowane jest schładzanie. Oziębienie okolicy pozwala na

w miarę bezbolesne i swobodne rozciąganie. Ważnym zadaniem w tej technice jest

utrwalenie rezultatu poprzez ćwiczenia pacjenta ukierunkowane na stretching [13].

Ryc.3. Technika stretch and spray- mięsień czworoboczny grzbietu.

Popularnym rozwiązaniem w terapii MPPS jest poizometryczna relaksacja,

techniki energizacji mięśni czy mięśniowo-powięziowe rozluźnianie [13]. Często

terapia taka polega na biernym rozciągnięciu mięśnia z TrP do bariery i w jej rejonie

następuje czynny skurcz rozciąganego mięśnia. Pacjent powinien utrzymać przez ok

3-7s. napięcie nieprzekraczające 25-30% siły maksymalnej. Po takim napięciu,

nastąpić powinno rozluźnienie mięśnia w trakcie którego terapeuta rozciąga mięsień

do kolejnej granicy. Terapia taka powinna dążyć do odtworzenia naturalnej długości

włókien. Następnie zaleca się ćwiczenia dla pacjenta celem utrwalenia efektu [7, 13].

Na przełomie XX i XXI wieku dość powszechnie stosowaną terapią usuwania

TrP były iniekcje w miejsce jego występowania [9,10]. Terapia przy zastosowaniu

„suchego igłowania” kłóci się jednak w Polsce z prawem. Jako fizjoterapeuci nie

mamy uprawnień do igłowania, jako, ze jest to przerwanie ciągłości skóry pacjenta.

Kompresja ischemiczna (Ryc.4.), czyli niedokrwienna, to kolejny sposób na

uwalnianie punktów spustowych. Stosując nacisk na punkcie spustowym czeka się

do momentu ustąpienia dolegliwości. Dochodzi do tego w wyniku reakcji na

zablokowanie (przez ucisk terapeuty) ukrwienia w rejonie punktu spustowego.

Reakcją taką jest odtworzenie przez organizm prawidłowego krążenia, co odbywać

się może za zdwojoną siłą [17]. Następuje wtedy zintensyfikowane odprowadzanie

produktów przemiany materii, skumulowanych w obrębie TrP. Zmiany w postaci

MPPS, skutkują bowiem upośledzeniem przepływu krwi i chłonki w obszarze

przykurczonych włókien. Uciskając punkt należy uciskać z siłą powodująca ból

możliwy do wytrzymania (zazwyczaj do 7-8 w skali 0-10) [13].

Ryc.4. Kompresja ischemiczna punktu spustowego w obrębie mięśnia

podgrzebieniowego.

Ostatnie lata to okres, w którym dominująca pozycję wśród technik uwalniania

MPPS zajmuje pozycyjne rozluźnianie (positional release) (Ryc.5.) [2,4]. Za twórcę

tej koncepcji uważany jest L. Jones . Zauważył on, iż ucisk TrP i ułożenie danej

części ciała pacjenta w pozycji maksymalnego komfortu i rozluźnienia, prowokuje

pozytywne następstwa, z ustąpienie dolegliwości po kilku, kilkunastu sekundach

włącznie. Ważnym jest, aby pacjent w takiej procedurze był całkowicie bierny.

Dotyczy to również, po 120 sekundach terapii, przywracania poszczególnych części

ciała pacjenta do pozycji wyjściowej. U początkujących terapeutów pozycyjne

rozluźnianie odbywa się przy współudziale pacjenta, który informuje terapeutę czy

dany kierunek ruchu jest właściwy (czy zmniejsza się natężenie dolegliwości).

Z biegiem czasu istnieje możliwość wyczucia luźnych kierunków – czyli takich,

w których pacjent będzie odczuwał większy komfort.

Ryc.5. Technika pozycyjnego rozluźniania punktu spustowego w obrębie

mięśnia dźwigacza łopatki.

Należy podkreślić fakt, który odkrył Jones, a który gwarantuje pełnię

bezpieczeństwa w trakcie techniki positional release. Faktem tym jest zakres ruchów,

który należy wykorzystywać do osiągnięcie efektu terapeutycznego. Jones

podkreślał, że nawet minimalne zmiany (zakresy) umożliwiają spadek tkliwości

MPPS o 70%. Aczkolwiek zalecanym jest takie postepowanie, aby ból zmniejszał się

do poziomu 1 lub 2 w 10-stopniowej skali bólu (10 – ból maksymalny) [2,14].

Reakcje pozabiegowe

Warto mieć świadomość jakie następstwa niesie ze sobą terapia mięśniowo-

powięziowych punktów spustowych. Terapeuta, informując pacjenta o pozytywnych,

ale i negatywnych efektach prowadzonych działań w gabinecie, zyskuje jego

zaufanie i redukuje niepokój w trakcie występowania objawów pozabiegowych.

Wśród negatywnych efektów neutralizowania punktów spustowych,

najczęściej wymienia się umiarkowany ból w rejonach poddawanych terapii, jak

również ból uogólniony przypominający objawy grypopodobne. Wynikać to może

z przywrócenia prawidłowej filtracji w obrębie MPPS. Nagromadzone produkty

przemiany materii, dzięki odtworzeniu odpływu krwi żylnej i chłonki, uwalniane są do

krwi z obszaru gdzie występował punkt spustowy. Następnie, stopniowa ich

neutralizacja skutkować może (przez 2-3 dni po odbytej terapii) uczuciem ogólnego

rozbicia i lekkich, uogólnionych dolegliwości bólowych [2].

Podsumowanie

Mimo iż od pierwszych doniesień na temat MPPS minęło sporo lat, to do chwili

obecnej wiedza na ten temat rozwija się dynamicznie. Na przełomie XX/XXI wieku

powstało szereg ciekawych pozycji literatury opisujących dokładnie teoretyczne

i praktyczne aspekty terapii TrP. Trend ten zapoczątkowali Travel i wsp.,

a kontynuuje z powodzeniem wielu uznanych współczesnych badaczy i terapeutów.

Doniesienia naukowe przekonują w sposób jednoznaczny, iż obecność mięśniowo-

powięziowych punktów spustowych jest istotnym czynnikiem uniemożliwiającym

powrót pacjenta do pełni sprawności po wypadkach, przeciążeniach itp. [1,2,9,13,20].

Warto wiedzieć więc jak bezpiecznie i skutecznie prowadzić ich terapię. Faktem jest

bowiem, iż TrP nie znikają samoistnie, jeśli nie zastosuje się skutecznej terapii w ich

obszarze [2,14].

PIŚMIENNICTWO:

1.

Bron C, Dommerholt J, Stegenga B, Wensing M, Oostendorp RAB. High prevalence

of shoulder girdle muscles with myofascial trigger points in patients with shoulder pain. BMC
Musculoskelet Disord. 2011; 12: 139;
2.

Chaitow L. 2007. Techniki Rozluźniania Pozycyjnego. Wyd. 3, Elsevier

Urban&Partner, Wrocław;
3.

Dommerholt J, Bron C, Franssen J. Myofascial Trigger Points: An Evidence-Informed

Review. The Journal of Manual & Manipulative Therapy 2006; Vol. 14 No. 4, 203 – 221;
4.

D’Ambrogio, KJ, Roth GB, 1997. Positional Release Therapy. Mosby, St. Louis.

5.

Fischer AA. Documentation of Myofascial Trigger Points. Arch Phys Med Rehabil

1988; 69: 286-291;
6.

Kelencz CA, Tarini VA, Amorim CF. Trapezius upper portion trigger points treatment

purpose in positional release therapy with electromyographic analysis. N Am J Med Sci.
2011 October; 3(10): 451–455;
7.

Lewit K, Simons DG. Myofascial pain: relief by postisometric relaxation. Archives of

Physical Medicine and Rehabilitation 1984; 65, 452–456.
8.

Liem T, Dobler TK. 2011. Techniki Osteopatyczne. T. 1, wyd. 3, Elsevier

Urban&Partner, Wrocław;
9.

Lucas KR, Polus BI, Rich PS. Latent myofascial trigger points: Their effect on muscle

activation and movement efficiency. Journal of Bodywork and Movement Therapies 2004; 8:
160-166;
10.

Melzack R, Stillwell DM, Fox EJ. Trigger Points and Acupuncture Points for Pain:

Correlations and Implications. Pain 1977; 3, 3-23;
11.

Penas CF, Campo MS, Carnero JF, Page JCM. Manual therapies in myofascial

trigger point treatment: a systematic review. Journal of Bodywork and Movement Therapies
2005; 9, 27–34;
12.

Reeves JL, Jaeger B, Graff-Radford SB. Reliability of the pressure algometer as a

measure of myofascial trigger point sensitivity. Pain 1986; 24, 313–321.
13.

Richter P, Hebgen E. 2010. Punkty Spustowe I Łańcuchy Mięśniowo-Powięziowe w

Osteopatii i Terapii Manualnej. Galaktyka, Łódź;
14.

Simons DG, Travell J, Simons LS. 1999. Myofascial Pain and Disfunction. The

Trigger Point Manual. Vol. 1, 2nd Edition. Williams & Wilkins, Baltimore.
15.

Simons DG, Do endplate noise and spikes arise from normal motor endplates?

American Journal of Physical Medicine and Rehabilitation 2001; 80, 134–140.
16.

Simons DG, Hong C-Z, et al.,. Endplate potentials are common to midfiber myofascial

trigger points. American Journal of Physical Medicine and Rehabilitation 2002; 81 (3), 212–
222.
17.

Takamoto K, Sakai S, Hori S, Urakawa S, Umeno K, Ono T, Nishijo H. Compression

on trigger points in the leg muscle increases parasympathetic nervous activity based on
heart rate variability. J Physiol Sci 2009; 59:191–197;
18.

Vecchiet L, Giamberardino MA, De Bigontina P. Comperative sensory evaluation of

parietal tissues in painful and nonpainful areas in fibromyalgia and myofascial pain
syndrome. 7

th

World Congress on Pain. Seattle, WA: IASP Press 1994; 177-185.

19.

Vecchiet L, Giamberardino MA, Dragani L. Latent myofascial trigger points: Changes

in muscular and subcutaneous pain thresholds at trigger point and target level. Journal of
Manual Medicine 1990; 5: 151-154.
20.

Weissmann

RD.

Uberlegungen

zur

Biomechnik

in

der

Myofaszialen

Triggerpunktherapie. Physiotherapie 2000; 35 (10): 13-21.