Potrzeba uzasadniania swoich zachowań. Podtrzymywanie
poczucia własnej wartości

Dysonans poznawczy (cognitive disssonance)

o

Uczucie dyskomfortu, spowodowane postępowaniem, które sprzeciwia się zwykłemu
(pozytywnemu) pojmowaniu własnej osoby, nazywa się dysonansem poznawczym

o

Poczucie dyskomfortu, które początkowo przypisywano jednoczesnemu oddziaływaniu
dwóch lub więcej niespójnych elementów poznawczych, a następnie postępowaniu
niezgodnemu z utrwalonym, na ogół pozytywnym wizerunkiem własnej osoby

Zasada zgodności

Zasada, która głosi, że ludzie zmieniają postawy, przekonania, spostrzeżenia i zachowania, aby
uzyskać ich wzajemną spójność:

1. Teoria dysonansu poznawczego (Leon Festinger)

o

Koncepcja ta zakłada, że kiedy ludzie dostrzegają brak spójności pomiędzy własnymi
postawami, przekonaniami lub zachowaniami, odczuwają nieprzyjemne pobudzenie
psychiczne (dysonans) i dążą do redukcji napięcia poprzez zmniejszenie owej
niezgodności

2. Teoria równowagi poznawczej (Fritz Heider)

o

Zdaniem Heidera Wszyscy dążymy do harmonii i zgodności naszych poglądów na świat
np. pragniemy zgadzać się z tymi ludźmi, których lubimy i pozostawać w niezgodzie z
tymi, których nie darzymy sympatią.

o

Heider twierdzi, że taka równowaga wytwarza w nas stan równowagi poznawczej.
Odczuwamy wtedy zadowolenie i nie potrzebujemy zmian.

o

Gdy nasz system utraci równowagę, odczuwamy nieprzyjemne napięcie. Aby je złagodzić
musimy coś zmienić w „systemie” – zmienić postawę lub przekonanie.

Dysonans podecyzyjny

o

Dysonans występujący po podjęciu decyzji, zazwyczaj zredukowany przez zwiększenie
atrakcyjności wybranego rozwiązania i umniejszanie wartości odrzuconych wyborów

Uzasadnienie

o

Uzasadnienie zewnętrzne = wyjaśnienie postępowania sprzecznego z przekonaniami
jednostki za pomocą przyczyn, które nie należą bezpośrednio od niej samej

o

Uzasadnienie wewnętrzne = redukcja dysonansu przez dokonanie jakieś zmiany w sobie
(zmiana postawy lub zachowania)

o

Obrona stanowiska niezgodnego z własną postawą = wyrażanie opinii lub postawy
sprzecznej z osobistym przekonaniem lub postawą