Produkcja natur-producent wytwarza na potrzeby własne i bliskich. Gospod w której przewarza taki typ prod to gosp nat i miała ona byt w przeszłości. Prod towarowa przewaza teraz w gospod-producent wytwarza z przeznaczeniem na sprzedaz. Zaletą i podst cechą prod w gosp tow jest możliwość specjalizacji która ciagle się poglebia.
TOWAR-wszystko to, co jest na sprzedaz. Towar musi mieć wartość uzytkowa. War uz to kateg subiektywna(dla każdego inna). Mimo ze war uz jest niezbedna to nie stanowi ona podst do ustalania ceny. O cenie decyduje relacja miedzy pop a pod.
RYNEK-proces wzajemnego kontaktowania się miedzy kupującym a sprzedającym, ustalania ceny i zawierania transakcji
RODZAJE RYNKÓW: A: w zal od zasiegu przestrzennego: lokalne, region, kraj, międzynar, globalny. Zasieg przest zalezy od rodzaju dobra, kosztow transportu w relacji do wartości towaru, rzadkość danego produktu. Postep tech transportu poszerza zasieg rynku. B: w zal od tego co jest towarem: r.pracy, kapitałowy, pieniężny. C: stopien zrównoważenia pop z pod: r. konsumenta: kons jest w korzystnej syt, bo pod jest wieksza od pop i producenci zabiegaja o konsumenta, staraja się o dobra jakość produktów, o dogodny sposób sprzedazy.Produc maja klopoty ze sprzedaza wiec zmniejszaja produkcje a przy tym zmniejszaja zatrudnienie wiec wystepuje bezrobocie i recesja. R. producenta- prod jest w lepszej syt bo pop jest wiekszy od pod, to konsum zabiegaja o nabycie prod; konsum musza stac w kolejkach a nie zawsze dostana to co chca r zrównoważony-najlepszy D: sposób ustalania ceny r wolne- cena wynika z wzajemnych relacji pop i pod. R. regulowane- regulacja często wystepuje w wyniku min i max cen. Min maja chronic prod, max nabywce. E: stopien konkurencji: wolnokonkurencyjne: jest b duzo kupuj i sprzed; żaden podmiot nie może wpływać na cene; cena nie jest regulowana. R. niedoskonałe -mniej lub bardziej zmonopolizowane-stopien monopolizacji jest różny.
3 elementy rynku:pop, pod, cena
POPYT-teor.-ilosc danego dobra/ usługi która nabywcy chca i MOGĄ kupic w danych war przy każdym poziomie ceny. Prakt-konkretna wielkość pop w danych war przy dan poziomie ceny. Taki pop wyznacza pkt na krzywej pop.
Czynniki mierzalne pop: *cena danego prod, *ceny innych prod, zwłaszcza d.komplement i substytut *dochody ludności bądź przedsiębiorstw w zależności od tego kto kupuje ten prod, *ilość potencjalnych nabywców Czynniki niemierz: *gusta i upodobania odbiorców które zaleza od mody(wtedy wiadomo ze pop jest zmienny), od tradycji i przyzwyczajen(pop stały), od reklamy *przewidywania co do przyszłych cen i dochodów *stopien nasycenia danym prod.
POP A CENA DANEGO PROD pop=f(ceny)reszta czynników-stałe, ceteris paribus. Jeśli zmienimy zasade cet par to krzywa się przesunie(- - -)
Pop roznie reaguje na zmiane ceny a to jak reaguje w duzym stopniu zalezy od rodz dobra. Tą zależność pop od ceny badamy(mierzymy) przy pomocy tzw elast cen pop prostej:
Pop elast-silnie(wiecej niż proporcjon) reaguje na zmiane ceny(d.wyzszego rzedu np. sprzet rtv); pop nieelast(małoelast) reaguje słabo, czyli mniej niż proporcj na zmiane ceny;dobra 1potrzeby czyli niezbędne; pop proporcj-zmiana ceny powoduje proporcjon zmiane pop; pop sztywny-w ogóle nie reaguje; pop anormalny: cena rosnie, pop tez; cena maleje, pop tez.
PARADOKSY POP ANORMALNEGO
1.PAR GIFFENA (Irlandczyk) dot społeczeństw ubogich i prod 1 potrz. Jeśli w danych war rosna ceny większość prod, to zmienia się struktura pop i rosnie pop na produkty, które sa relatywnie najtańsze mimo ze ich cena tez rosła. 2. PAR VEBLEMA(snoba) dot prod wyj luks, prestiżowych, które kupuja ci, którzy chca się wyroznic i podkreślić swój status maj np. długopis ze zlota;
Z tego, jak reaguje pop nieelast wynika zjawisko kleski i urodzaju.
POP A CENY INNYCH PROD tą zależność możemy badac i Mierzyc przy pomocy elast cenowej pop mieszanej(krzyzowej)
W przypadku d.substyt ta zależność ma char dodatni tzn jednokierunkowy, np. cena kawy rosnie, pop na herbate tez; w przyp d.komplement ta zależność jest odwrotna, np. cena benzyny rosnie, pop na auta maleje
POP A DOCHODY ta zależność również bada się przy pomocy elast dochod pop
W większości prod które nazuwa się normalnymi, jeżeli dochody rosna, to rosnie również pop na nie; czesc z tych dobr normalnych to tzw d.wyzszego rzedu, na które pop rosnie wiecej niż proporcj w stos do wzrostu dochodu. Sa również takie dobra w przyp których kiedy rosna dochody, pop na nie maleje; sa tez tzw dobra niższego rzedu(gorszej jakości)
PODAŻ- ilość danego dobra lub usł zaoferowana do sprzedazy w danych war przy każdym poziomie cen. Wyrazem tego jest krzywa pod. Konkretna pod przy danej cenie wyznacza pkt na krzywej. Podazy nie należy utożsamiać z produkcja. Podaż zależy od:*ceny dan prod, *kosztow wytwarz dan prod;na koszty maja wpływ ceny czynnikow prod i zmiana technologii, *opłacalności-jednoczesnie ceny i kosztu, *zmian we względnej opłacalności, *dostępności czynnikow prod, *Polit gospod, która może wprowadzac pewne preferencje-korzystne lub nie dla produkcji.
POD A CENA DAN PROD
Pod=f(ceny) inne czynniki, constans; jeśli zmienimy zasade stałości innych czynn to krzywa może zmieniac polozenie np. rosna koszty
Podobnie jak w przyp pop można badac zależność pod od ceny przy pomocy El cen pod. El ta zalezy gł od specyfiki procesów wytwórczych roznych dobr.
POD A KOSZTY Na koszty wytwarz wpływaja 2 gr czynnikow:*cechy surowców, materiałow, *technologie.
Jeżeli pozostale czynniki tj cena dan prod, dostępność, nie zmieniaja się, to wzrost kosztów powoduje zmniejszanie się pod. Zależność ta ma char odwrotny.
OPŁACALNOŚĆ w praktyce pod zalezy jednoczesnie od ceny i od kosztów i moze się tak zdarzyc ze koszty rosna wiec i opłacalność rosnie. Istotny jest nie tylko kier zmian ceny i kosztów, ale tez skala zmiany ceny i kosztu. Opłacalność zalezy od Zj. ZYSK=cena-koszty przec.
Na pod wpływa nie tylko tzw opłacalność bezwzgledna, czyli Zj, ale także to, jak się zmienia opłacalność innych prod, które producent może wytwarzac i relacje opłacalności danego, konkretnego prod do opłacalności innych prod-czyli tzw opłacalność wzgledna(porownawcza).
CENA-jest wzgl wyrazem wart bo może się zmieniac. RODZAJE CENY-* regulowana i wolna, *cena tego samego prod rozni się w zależności od szczebla obrotu: najnizsza-cena zbytu, po której sprzedaja produc, hurt-cena zbytu+marza, detaliczna-cena hurt+marza detal.
Cena zalezy od pop i pod
cena=f(pop), pod constans
Cena=f(pod)pop constans
CENA RÓWN RYNK w gosp wolnokonkur gdzie jest b duzo podmiotow i żaden nie ma wpływu na cene istnieje obiektywna tendencja do kształtowania się ceny dan prod na poziomie równoważącym ze soba pop i pod
W praktyce zmienia się zarówno pop i pod i krzywe pop i pod zmieniaja swe polozenie. W konsekwencji cena rown Ryn również się zmienia-rosnie lub maleje. Cena rown Ryn jest wielkością zmienna. Kazda inna cena np. administracyjnie ustalana prowadzi do nierówn rynk, bo jeśli nawet decydent wyznaczając cene ustalil ja na poziomie równow w danym momencie to po pewnym czasie w rezultacie zmiany pop lub pod, administracyjna, bardziej sztywna cena nie jest w stanie podążyć za zmiana pop i pod i powstaje nierown na rynku. Na r.wolnokonkur zmienność cen odgrywa b wazna role
MECHANIZM RYNK- wynika ze zmienności ceny i polega na tym, ze cena zmieniając się jest regulatorem struktury produkcji, a szczerzej sprzedazy, oddziaływuje na wybor metod prod, a tym samym na koszty wytwarz i wielkości prod poszczeg dobr czy usług. Staje się istotnym regulatorem. Oznacza to ze cena nie tylko biernie inform o syt rynk i jeśli cena z jakichs wzgl rosnie to to jest konsekwencja tego ze pop z jakis wzgl był wiekszy od pod i odwrotnie.
Cena Nie tylko biernie inform ale również aktywnie działa zarówno na pop i pod wzajemnie je do siebie dostosowując.
W zal od doskonałości rynku, konkurencji, a także specyficznych cech dan prod-metod jego wytwarzania-elast pop i pod te dostosowania cenowe i wzajemne pop i pod będą szybsze lub wolniejsze.
Dostosowania na r pod i pop mogą dokonywac się zarówno w ramach sfery wymiany jak również poprzez zmiany wielk prod. Oznacza to ze te dostosowania mogą zachodzic w 3 okresach
OK. INFRAKRÓTKI- dostosowanie pod do pop dokonuje się poprzez zmiany wielk rezerw i zapasów dan towaru i bez zmiany wielk prod.
OK. KRÓTKI dostosowania wiaza się ze zmiana rozmiarow prod ale w sposób bezinwestycyjny tj poprzez zatrudnienie ludzi, np. w nadgodzinach albo uruchomienie dod zmiany prod
OK. DŁUGI dostosowania wiaza się ze zmianami wielk prod ale w rezultacie zmian inwestycyjnych i wielk maj prod tzn budowy nowych hal i kupowanie urządzeń w istniejących już przeds, jak również z powstawaniem nowych przeds. Dot to wzrostu i spadku.