Sytuacje modelowe rynku z punktu widzenia konkurencji: Sposoby konkurowania na rynku i zachowania się przeds zależą od: *wielkości przeds *sytuacji konkurencyjnej na danym rynku i z pkt widzenia sytuacji konkurencyjnej rozróżnia się 4 modele rynku
1.Rynek doskonale konkurencyjny który spełnia warunki: *jest b dużo kupujących i sprzedających na dany produkt *żaden z produktów nie ma na tyle dużego potencjału ekonomicznego żeby móc wpływać na ceny *produkt jest jednorodny (taki sam lub bardzo podobny u różnych dostawców) *cena ustala się w wyniku tzw. Wolnej gry pop i pod *jest doskonała info na rynku *nie ma barier wejścia na rynek i wyjścia tzn nie ma koncesji czy b dużych kosztów by zaistnieć na rynku.
Model teoretyczny, w praktyce rynki zbliżone - rynek wolnokonkurenc, które spełniają 3 pierwsze war.
2.Monopol pełny (czysty) - sytuacja na rynku danego produktu kiedy jest 1 duże przeds dominujące 80-100% udziału i nie musi obawiać się konkurencji: *bezpośredniej czyli ze strony takich samych produktów *pośredniej ze strony substytutów *zewnętrznej ze strony dostawców, producentów z zagranicy *potencjalnej.
W praktyce nie ma braku całkowitej konkurencji bywa jednak że konkurencja jest b ograniczona np. PKP, w mono zaklada się również dobra infor, ale istnieja bariery wejścia i wyjscia.
Monopol oznacza wyłączność po stronie sprzedaży a monopson zakupu.
Czynniki które sprzyjają monopolizacji: *1 właściciel zasobu *system patentów, licencji, wzorów użytkowych wprowadza wyłączność na pewien okres czasu *polityka państwa która np. ogranicza konkurencję zewnętrzną np. poprzez wysokie cła na import albo przez koncesjonowanie działal *istnieje monopol naturalny który dot takich dziedzin które wymagają b dużych nakładów kapitałowych albo na samą dział albo na badawczo-rozowojową i ten kto pierwszy zainwestuje ma pierwszeństwo bo ten drugi już nie może.
3.konkurencja monopolistyczna - jest to taka sytuacja na rynku danego produktu gdy jest b dużo firm czyli dostawców i odbiorców a produkt jest b zróżnicowany u różnych dostawców, produkt jest ten sam ale nie taki sam np. restauracje; dobra info i brak barier wejścia i wyjścia na rynek. Model wystepuje b często w dzisiejszej gospod.
4. Oligopol - zaledwie kilka firm wzajemnie konkurujących ze sobą i dużo konsumentów
-dostawcy są wzajemnie uzależnieni w tym sensie że jeżeli 1 z firm dokona zmiany ceny to ma to istotny wpływ na inne firmy ; dobra info na rynku i ograniczony dostęp do rynku.
Rozróżnia się oligopol: *doskonały - gdy produkt jest jednorodny *niedoskonały - produkt zróżnicowany np. samochód *nieustabilizowany - firmy różnią się wielkością mierzoną udziałem w rynku np. 35,15,10 *ustabilizowany - firmy mają zbliżony potencjał 20,25,20.
Formy konkurencji w war rynku wolnokonkurencyjnego
Na rynku wolnokon firma nie ma wpływu na cenę, jest cenobiorcą, może sobie ustalić ale i tak ona się nie przyjmie,cena rynkowa nie zalezy od wielk prod jednego przeds, tylko od calej sprzedazy.Na takim rynku przeds Nie mogąc wpływać na ceny może:*racjonalizowac koszty *zwiększać sume zysku gl poprzez zwiekszanie wielk prod i sprzed.Jesli wszyscy przedsiębiorcy zwieksza wielk prod, zwiekszy się pod i cena się zmniejszy co wcale nie jest korzystne.
-w krótkim okresie ceny podlegają znacznym wahaniom
Przeds może w krotkim okresie utrzymac prod pod war ze cena zapewnia zwrot co najmniej jedn koszt zmiennych. Na takim rynku przeds w dlugim okresie może zmieniac techniki, technologie, wielk przeds i należy pamiętać ze występują tu 2 rodz konkurencji: *wewnątrzgałęziowa - jest wiele firm które różnią się warunkami działania, umiejętnościami i produkcją po różnych kosztach własnych, cena wynika z kosztów przeciętnych +zyski przec. W konsekwencji na takim rynku wszelkiego rodzaju uprawnienia nowości techniki szybko się upowszechniają, koszty średnie się obniżają a w ślad za nimi cena. Producenci którzy nie nadążają za postępem i nie obniżają swoich kosztów bankrutują. Główne korzyść przejmuje konsument w postaci obniżki ceny *międzygałęziowa - w dziedzinach których ze względu na postęp techniczny, czynniki rynkowe tj moda, stopa zysku jest wysoka. Do takich dziedzin napływa kapitał, są nowe przeds, wzrasta pod i ceny maleją. Stopa zysku obniża się.
I na odwrót - stopa niska - odpływ kapitału - pod maleje a ceny rosną, stopy zysku rosną.
Na rynkach wolnokonkurencyjnych w wyniku takich przepływów występuje tendencja do uśredniania się stopy zysku (jeśli są odchylenia to i tak nie są trwałe).
Przedsiębiorstwo monopolistyczne jest tzw. Cenodawcą - może wpływać na cenę. Musi jednak się liczyć z wielkością pop bo im więcej wyprodukuje to rynek wchłonie ale po niższej cenie.
Strategia przedsiębiorstwa - po rozpoznaniu popytu świadomie wybiera skalę działania (wielkość produkcji) i często ogranicza ją aby uzyskać wyższą, korzystniejszą dla siebie tj taką przy której max sumę zysków.
Max rozmiary przeds monopolu wyznacza zrównanie się kk z pk (kolejnej jednostki (koszt) z ceną sprzedania) Kk = Pk.
Zdolność monopolu do podnoszenia ceny nazywa się siłą monopolową i zależy od rodzaju dobra - czy charakteryzuje się niską czy wysoką Elastycz cen pop. Jest wysoka przy niskiej El cen pop - produkty I potrzeby. Monopol może stosować politykę dyskryminacji cenowej - stosowanie różnych poziomów cen dla różnych odbiorców - możliwe gdy się da zidentyfikować i wyodrębnić te grupy np. dla wszystkich cena rośnie a dla np. studentów obniża się
Monopol - najbardziej korzystna dla przeds a najgorsza dla konsumenta - w większości krajów rządy antymonopolowe.
FORMY KONKURENCJI W WAR KONK MONOPOLIST:Na takim rynku produkt jest zróżnicowany, a przeds im bardziej wyodrębni swój produkt, nada mu oryginalny charak to uzyskuje w pewnym sensie wyłączność na ta swoja oryginalność i tym samym wieksza swobode cenowa bo ten produkt jest niepowtarzalny. Nie mniej jednak swoboda cenowa jest znacznie mniejsza niż w przyp monopolu bo na takim rynku stosunkowo szybko znajduja się naśladowcy, jeśli firma szybko uzyska sukces rynkowy. Wyrazem tego jest tzw lamana krzywa pop.
Formy konk w oligopolu: Jeżeli 1 przeds podniesie cenę swojego produktu to pozostałe nie muszą reagować bo jest to korzystne dla nich, mogą przejąć odbiorców. Jeśli 1 z firm obniży cenę to jeśli pozostałe nie chcą stracić nabywców to muszą zareagować. Istnieje silna konkurencja o pozyskanie nabywców i wzrost udziału na rynku.W oligopolu nieustabilizowanym
Konkurencja cenowa - celowa i skuteczna, stosowanie obniżek cen. Można wyróżnić 2 ceny: *na poziomie kosztów wytworzenia + min. Zysku *na poz < koszty - ceny dumpingowe - ustalane na pewien okres by wyeliminować konkurencję, po celu mogą wzrastać. Ale też te niskie ceny pozostają bo firma po podwyżkach rynku i produkcji w mniejszej skali może obniżyć jedn koszty wytw.
Są to wojny cenowe. Na stosowanie konkurencji cenowej nie mogą pozwolić sobie wszystkie firmy a tylko firmy największe bo obniżając cenę mogą wyeliminować firmy najsłabsze. Jest to przywództwo cenowe. Może być też przywództwo cenowe o niskich kosztach gdzie nawet mała firma ze względu np. dostępu do tanich surowców czy technologii ma dużo niższe jedn kosz wytw i może sobie pozwolić na obniżanie ceny nie tracąc a zmuszając duże firmy do obniżania ceny nawet poniżej kosztów.
W oligopolu ustabilizowanym
Gdzie jest potencjał firm, ich udział jest zbliżany to konkurencja cenowa jest niecelowa i nieskutkowa bo prowadzi do wyniszczania firm bez możliwości przewidzenia kto wyjdzie obronną ręką. W takich war podst znaczenie mają war poza cenowe takie jak jakość, niezawodność a środkiem który do celu prowadzi jest dział Bad-rozw, która jest skierowana na uzyskanie poprawy produkcji, nowych produktów lub obniżenia jedn kosztów bez zmiany ceny.
Działalność marketingowa - rozpoznanie rynku (potrzeb nabywców i możliwości konkurencji), podejmowanie strategicznych decyzji co do wyboru obsługiwanych segmentów rynków, oraz stosowanie wszystkich instrumentów rynkowych. W dużych firmach ważne są funkcje rozwoju technicznego i marketingu.