WIBRACJE

WIBRACJE

•

Wibracje to drgania wywołane kontaktem
człowieka z urządzeniem mechanicznym (pojazdem,
maszyną lub narzędziem), które mogą powodować
negatywne skutki dla zdrowia człowieka.

WIBRACJE

•

Drgania obiektów mogą być powodowane przez:

–

zewnętrzne źródła – w tym przypadku drgania są

przenoszone przez podłoże

i wprawiają w ruch

przenoszone przez podłoże

i wprawiają w ruch

drgający punkt podparcia maszyn i urządzeń, a
samo źródło drgań może znajdować się w
znacznej odległości.

Typowymi źródłami zewnętrznymi są: ruch
uliczny, ruch kolejowy, praca kafara, działania
górnicze i wybuchy;

WIBRACJE

•

wewnętrzne źródła – drgania wywołane przez
maszyny znajdujące się wewnątrz budynku.

Drgania maszyn powodowane są przez siły

Drgania maszyn powodowane są przez siły
bezwładności poruszających się elementów.

WIBRACJE

Przyczyną ich powstawania mogą być m.in.:

•

niedokładności wykonania i montażu maszyn i
urządzeń;

•

niezrównoważenie elementów znajdujących się w

•

niezrównoważenie elementów znajdujących się w
ruchu obrotowym;

•

zużycie elementów;

•

elementy znajdujące się w ruchu posuwisto-
zwrotnym.

WIBRACJE

Drgania są przenoszone do organizmu człowieka w

wyniku kontaktu z drgającą powierzchnią poprzez:

•

kończyny górne – ma miejsce miejscowe

•

kończyny górne – ma miejsce miejscowe
oddziaływanie na organizm człowieka.

Narażenie na drgania tego typu oddziaływania
zachodzi podczas pracy z takimi ręcznymi
urządzeniami jak:

WIBRACJE

•

ręczne urządzenia uderzeniowe o napędzie
pneumatycznym, hydraulicznym lub elektrycznym
(młotki pneumatyczne, wiertarki udarowe, ubijaki
mas formierskich);

•

dźwignie sterujące maszyn i pojazdów
obsługiwanych ręcznie;

•

źródła technologiczne (obrabiane elementy
trzymane w dłoniach lub prowadzone ręką przy
procesach szlifowania, gładzenia itp.).

WIBRACJE

stopy, plecy, biodra – występuje tutaj oddziaływanie

ogólne na organizm człowieka.

Narażenie na drgania tego typu jest możliwe w wyniku

Narażenie na drgania tego typu jest możliwe w wyniku

przebywania na:

•

podestach, pomostach w halach produkcyjnych i
innych pomieszczeniach, gdzie zlokalizowane są
stanowiska pracy;

•

platformach drgających;

•

siedziskach i podłogach środków transportu;

•

siedziskach i podłogach maszyn budowlanych.

WIBRACJE

•

Dawka pochłoniętych drgań jest proporcjonalna do
czasu działania na organizm. Miarą intensywności
wibracji jest przyspieszenie drgań.

•

Jest to najważniejszy parametr decydujący o
uciążliwości bądź szkodliwości drgań.

uciążliwości bądź szkodliwości drgań.

•

Ilość pochłoniętych drgań jest proporcjonalna do
kwadratu przyspieszenia, co oznacza, że dwukrotne
zmniejszenie przyspieszenia drgań powoduje
czterokrotne zmniejszenie dawki pochłoniętych
drgań.

WIBRACJE

•

Największe przyspieszenie drgań występuje przy
posługiwaniu się takimi narzędziami jak ubijaki
formierskie, wiertarki udarowe, piły spalinowe i
młotki elektryczne.

WIBRACJE

•

Drgania wszelkiego rodzaju narzędzi działają na
kończyny górne operatora.

•

Pasmo największej wrażliwości dla drgań

•

Pasmo największej wrażliwości dla drgań
miejscowych mieści się w zakresie od 6-100 Hz.

WIBRACJE

•

Pasmo największej wrażliwości dla drgań ogólnych
jest zlokalizowane wokół częstotliwości z przedziału
1-8 Hz. Przy drganiach mniejszych niż 2 Hz ciało
człowieka zachowuje się jak jednolita masa.
Znaczna wrażliwość organizmu na drgania

Znaczna wrażliwość organizmu na drgania
występuje przy częstotliwości z zakresu 4 i 6 HZ dla
pozycji siedzącej oraz 5 i 12 Hz dla pozycji stojącej.

WIBRACJE

•

Największe znaczenie mają drgania o
częstotliwości 1-5 Hz, ponieważ one są
najgorzej tolerowane przez organizm
człowieka.

człowieka.

WIBRACJE

•

Budowa człowieka sprzyja ochronie biernej
przed oddziaływaniem drgań i wstrząsów.

•

Istnieje progowa intensywność wstrząsów,

•

Istnieje progowa intensywność wstrząsów,
powyżej której wyczerpuje się możliwość
amortyzacji biernej i rozpoczyna się
amortyzacja czynna.

WIBRACJE

•

Wpływ drgań na organizm człowieka można
rozpatrywać z dwóch punktów widzenia:
szkodliwego i dokuczliwego.

•

Przejawy szkodliwego oddziaływania drgań
obejmują:

–

schorzenia naczyń krwionośnych, m.in. napadowe skurcze
naczyń krwionośnych objawiające się blednięciem czy
sinicą skóry w koniuszkach palców i na dłoniach,
mrowienie, drętwienie i ból w palcach oraz dłoni (zmiany
troficzne);

WIBRACJE

–

uszkodzenia w układzie kostno-stawowym,
przejawiające się m.in. wypustkami i wyroślami
kostnymi kości promieniowej, zwapnieniem
torebek stawowych, okostnej i wiązadeł, do
zmian degeneracyjnych stawów włącznie;

zmian degeneracyjnych stawów włącznie;

WIBRACJE

–

zmiany w układzie nerwowym, objawiające się
bólem i zawrotami głowy, bólami w okolicy serca,
bezsennością, stanami podgorączkowymi i
drażliwością. Występują także dolegliwości
związane z upośledzeniem czucia wskutek

związane z upośledzeniem czucia wskutek
niedokrwienia lub działaniem wibratora na
receptory czucia.

WIBRACJE

•

Zespół zmian występujących w
wymienionych wyżej układach organizmu
człowieka nazywamy chorobą wibracyjną.

człowieka nazywamy chorobą wibracyjną.

WIBRACJE

•

Dokuczliwy wpływ drgań na człowieka to:

–

obniżenie sprawności organizmu przejawiające
się uczuciem zmęczenia, niezadowolenia i
rozdrażnienia;

rozdrażnienia;

–

bezsenność;

–

zwiększenie czasu reakcji ruchowej i wzrokowej;

–

zakłócenia koordynacji ruchowej;

–

trudności w prawidłowej wymowie;

–

utrudniona koncentracja i osłabienie pamięci.

WIBRACJE

•

Ograniczenie narażenia pracownika na
drgania można osiągnąć m.in. Przez
eliminację bądź ograniczenie drgania u
źródła:

źródła:

–

odpowiedni dobór kształtów i wymiarów
współpracujących elementów;

–

stosowanie specjalnych łożysk i materiałów z
tworzyw sztucznych o zredukowanej
wibroaktywności;

WIBRACJE

–

zmniejszenie nierównomierności ruchu
obrotowego;

–

odpowiednia eksploatacja maszyn i urządzeń,
odpowiednie smarowanie;

odpowiednie smarowanie;

–

eliminacja zanieczyszczeń w pomieszczeniu;

–

zmniejszenie amplitudy drgań elementów przez
zmianę takich parametrów jak: masa, sztywność,
tłumienie bądź dołączenie dodatkowego układu
mechanicznego zwanego eliminatorem drgań;

WIBRACJE

–

tłumienie drgań, które polega na rozpraszaniu
energii mechanicznej drgającego przedmiotu. W
praktyce rozpraszanie energii mechanicznej w
układach technicznych uzyskuje się przez
pokrycie elementów drgających warstwami

pokrycie elementów drgających warstwami
tłumiącymi lub przez stosowanie elementów
wielowarstwowych, co prowadzi do:

•

zmniejszenia amplitudy przemieszczeń drgań;

•

szybkiego zanikania drgań;

•

wytłumienia fal rozchodzących się w elementach
sprężystych;

WIBRACJE

•

izolację źródła drgań od podłoża i ludzi. Polega ona
wstawieniu między źródłem drgań a podłożem
odpowiednich materiałów wibroizolacyjnych.

Jako materiały wibroizolacyjne stosuje się różne

Jako materiały wibroizolacyjne stosuje się różne
materiały sprężyste, takie jak: sprężyny metalowe
(drgania o częstotliwości 2, 5 do 25 Hz) i
pneumatyczne, elementy gumowe (częstotliwość
drgań powyżej 15 Hz i temperatura w przedziale 0-
60 stopni C) oraz korek jako materiał izolacyjny;

WIBRACJE

•

ochronę pracownika, m.in. przez skrócenie czasu
narażenia na drgania.

•

Ze względu na istotny wpływ zimna i wilgoci w

•

Ze względu na istotny wpływ zimna i wilgoci w
przebiegu choroby wibracyjnej, na uchwyty maszyn
i narzędzi powinny być zakładane materiały
termoizolacyjne. Pomieszczenia przeznaczone do
pracy z urządzeniami emitującymi drgania powinny
być ogrzewane do temperatury 16 stopni C przy
wilgotności 40-50%.

WIBRACJE

•

Przy prowadzeniu robót na wolnym powietrzu
należy zapewnić pracownikom pomieszczenie o
temperaturze 22 stopni C do okresowego
ogrzewania się. Zaleca się stosowanie rękawic
ochronnych.

ochronnych.

•

Indywidualne środki ochrony wibroizolacyjnej są
środkiem ostatecznym i mogą być stosowane, gdy
wszystkie inne metody zapobiegania narażeniu
pracownika na wibracje zostały wyczerpane.