ERGONOMIA

HAŁAS

HAŁAS - UCHO

HAŁAS - UCHO

Ucho ludzkie rejestruje fale periodyczne
tylko w zakresie częstotliwości od 20 do 20
000 Hz.

Zakres ten, nazywany zakresem słyszalności, nie
jest ściśle jednakowy u wszystkich ludzi. Górna
granica zakresu słyszalności, zwłaszcza u ludzi
starszych, bywa często obniżona o kilka tysięcy
herców.

Minimalne natężenie fali dźwiękowej, którą
jest w stanie zarejestrować ucho ludzkie, nosi
nazwę progu słyszalności (0dB).

Maksymalne natężenie, powyżej którego fala
dźwiękowa

nie

wywołuje

już

wrażenia

słuchowego, lecz staje się przyczyną bólu ucha,
nosi nazwę granicy bólu (140dB).

OTOCZENIE - HAŁAS

OTOCZENIE - HAŁAS

140 dB

- próg bólu

130 dB

- startujący odrzutowiec

120 dB

- niskie obroty silnika

odrzutowego
110 dB

- grupa rockowa

100 dB

- młot pneumatyczny

90 dB

- ruch uliczny

80 dB

- pociąg

70 dB

- odkurzacz

50/60 dB

- ruchliwe biuro

40 dB

- tłum

20 dB

- rozmowa

10 dB

- biblioteka

0 dB

- dźwięki okolic wiejskich

Hałas kolejowy, z uwagi na swą cykliczność, a
także na stosunkowo wysokie poziomy
dźwięku, może stwarzać problemy na terenach
otaczających linie kolejowe.

Zakłady przemysłowe są źródłami hałasu
wywołanymi pracą maszyn i urządzeń.

Wewnątrz hal przemysłowych hałas sięga 80 –
125 dB i w znacznym natężeniu przenosi się
na tereny sąsiadujące.

W

sąsiedztwie

zakładów

przemysłowych

poziomy dźwięku osiągają wartości od 50 dB
(mało

uciążliwe)

do

90 dB (bardzo uciążliwe).

OTOCZENIE – HAŁAS c.d.

OTOCZENIE – HAŁAS c.d.

HAŁAS USZKADZA SŁUCH I MOŻE

HAŁAS USZKADZA SŁUCH I MOŻE

DOPROWADZIĆ DO JEGO UTRATY

DOPROWADZIĆ DO JEGO UTRATY

Pod wpływem hałasu następuje:

a)       kurcz drobnych naczyń tętniczych,
b)       występują zmiany w funkcjonowaniu
układu
nerwowego,
c)       zmniejsza się funkcja ślinianek i błony
śluzowe
żołądka,
d)       występują zakłócenia wzroku np.
upośledzenie
rozróżniania barw i graniczenie pola
widzenia,
e)       obniża się precyzja ruchów,
f)        zmniejsza wydolność psychiczna,
g) następuje szybsze zmęczenie.

HAŁAS - PRACOWNIK

HAŁAS - PRACOWNIK

Hałas w środowisku pracy jest jednym z
najczęściej

występujących

czynników

szkodliwych i uciążliwych.

Instytut Medycyny Pracy szacuje, że w
Polsce

ponad

600 tys. pracowników jest zatrudnionych w
warunkach narażenia na nadmierny hałas.

Corocznie odnotowywanych jest ponad 3000
nowych

przypadków

zawodowego

uszkodzenia słuchu.

PARAMETRY CHARAKTERYZUJĄ

PARAMETRY CHARAKTERYZUJĄ

CE

CE

HAŁAS

HAŁAS

Hałas maszyn

A. skorygowany poziom mocy akustycznej
B. poziom dźwięku na stanowisku pracy,
C. poziom mocy akustycznej w pasmach
częstotliwości,
D. poziom ciśnienia akustycznego w pasmach
częstotliwości
na stanowiskach pracy,
E. wskaźnik kierunkowości źródła,
F. poziom ciśnienia akustycznego w pasmach
częstotliwości
i poziom dźwięku , mierzony w określonych
punktach
pomiarowych (np. w razie niemożliwości
określenia
poziomu mocy akustycznej).

METODY OKREŚLANIA PARAMETRÓW

HAŁASU

• Do najdokładniejszych należą metody określania

mocy akustycznej maszyn w komorach i
pomieszczeniach pogłosowych i bezechowych.

• Istnieją metody określania tych parametrów w

swobodnym polu akustycznym nad powierzchnią
odbijającą dźwięk, metody orientacyjne i
specjalne.
Używa się w tym celu bardzo czułych
mikrofonów i magnetofonów rejestrujących
emitowany dźwięk, który poddawany jest
potem analizie komputerowej.

DOPUSZCZALNE WARTOŚCI

DOPUSZCZALNE WARTOŚCI

Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w

miejscu pracy określają przepisy, normy i
zalecenia, które określają dopuszczalny
poziom hałasu na stanowisku pracy.

• poziom ekspozycji dziennej (8 h) nie

powinien przekraczać 85 dB,

• poziom ekspozycji tygodniowej nie może

przekraczać 85 dB dziennie,

• max. poziom dźwięku nie może

przekroczyć 115 dB,

• szczytowy poziom dźwięku nie może

przekroczyć wartości 135 dB.

HAŁAS - OGRANICZENIA

HAŁAS - OGRANICZENIA

Uważa się, że ekspozycja na hałas przekraczający 85
dB jest możliwa bez uszczerbku dla zdrowia w
przypadku

stosowania

przerw

w

pracy

lub

ograniczaniu czasu pracy w ekspozycji.

Np. praca w ciągłym hałasie w granicach 95-100 dB
nie może trwać dziennie dłużej niż 40-100 min., zaś
praca w hałasie do 110 dB - nie dłużej niż 10 minut
dziennie.

W przypadku narażenia pracowników na hałas o
różnym poziomie narażenia w czasie należy określić
ekwiwalentny poziom hałasu, który jest sumą
stosunku najwyższej dopuszczalnej ekspozycji na hałas
w poszczególnych poziomach natężenia do okresu
faktycznej ekspozycji w tych samych poziomach.

Jeżeli suma tych stosunków przekracza liczbę 1
to przyjmuje się, że została przekroczona
dopuszczalna dawka hałasu.

DOPUSZCZALNA EKSPOZYCJA W

DOPUSZCZALNA EKSPOZYCJA W

USA 1973

USA 1973

 

 

Okresy

najdłuższej

dopuszczalnej

ekspozycji na

hałas (godz.)

Poziom natężenia hałasu

(dB A)

8

4

2

1

30 min
15 min

7,5 min

85

90

85

100

105
110

115

HAŁAS „SŁYSZALNY”

HAŁAS „SŁYSZALNY”

W środowisku pracy występuje
nie tylko hałas „słyszalny”
tonalny, ale również hałas o
częstotliwościach niesłyszalnych
dla ucha ludzkiego.

HAŁAS INFRAD

HAŁAS INFRAD

Ź

Ź

WIĘKOWY

WIĘKOWY

o bardzo niskiej częstotliwości, poniżej 20 Hz
emitowany jest przez maszyny i urządzenia
przepływowe, takie jak sprężarki, silniki
wysokoprężne, młoty, wentylatory
przemysłowe, dmuchawy wielkopiecowe.

Źródłem infradźwięków mogą być masy wody w
zaporach i kanałach wodnych, transport lądowy,
wodny i lotnictwo.

Fale infradźwiękowe osiągają bardzo duże długości
(najkrótsza fala ma długość 17m) mogą się
rozchodzić na duże odległości od źródła (nawet
setki km) i stwarzać w ten sposób zagrożenie na
znacznym obszarze.

Hałas ten u źródła może osiągać poziom
dochodzący
do 135 dB.

Od wartości poziomów 130 dB może
występować dodatkowo zjawisko rezonansu
narządów

wewnętrznych,

które

może

doprowadzić

do

zaburzeń

w funkcjonowaniu komórek, tkanek i
narządów.

Dla poziomów powyżej 160 dB następuje
mechaniczne

zniszczenie

struktur

organizmu.

HAŁAS INFRADŻWIĘKOWY

HAŁAS INFRADŻWIĘKOWY

-

-

DZIAŁANIE DESTRUKCYJNE

DZIAŁANIE DESTRUKCYJNE

HAŁAS ULTRADŹWIĘKOWY

HAŁAS ULTRADŹWIĘKOWY

Hałas

ultradźwiękowy

o

wysokiej

częstotliwości, powyżej 20 000 Hz (20 kHz)
emitowany

jest

przez

między

innymi:

lutownice ultradźwiękowe, wanny lutownicze,
zgrzewarki, płuczki, narzędzia pneumatyczne,
sprężarki,

palniki,

niektóre

maszyny

włókiennicze.

Ultradźwięki są wykorzystywane w procesach
technologicznych, a także w diagnostyce
medycznej, w przemyśle spożywczym, w
defektoskopii itp.

Ultradźwięki mogą być bardzo niebezpieczne
przy

nieodpowiednim

stosowaniu

i

nieprzestrzeganiu

podstawowych

zasad

obsługi urządzeń ultradźwiękowych.

WYBUCH - HUK

WYBUCH - HUK

Szczególnie

dokuczliwy

jest

hałas

występujący

w

postaci

pojedynczych

impulsów dźwiękowych (trzask, huk) lub w
postaci ciągów takich impulsów.

Dźwięki o poziomach niższych, nie są dla
organizmu obojętne. Źle są tolerowane
bodźce nagłe, niespodziewane.

Hałas nagły i krótkotrwały, o dużym
natężeniu

odczuwa

się

często

jako

stresogenny „efekt zaskoczenia”, który w
pewnych warunkach może być szkodliwy dla
zdrowia.

ZAPOBIEGANIE

ZAPOBIEGANIE

Należy dążyć do takiego ustawienia maszyn, aby
dźwięki przez nie emitowane nie nakładały się na
siebie i nie nasilały hałasu ogólnego.

 
Komasowanie hałaśliwych urządzeń w jednym
miejscu i poprzez np. automatykę ograniczanie
liczby osób zagrożonych.

Wyposażanie w specjalne ochrony i ograniczanie
czasu ekspozycji.

Dobre rezultaty uzyskuje się zastosójąc specjalne
ekrany

dźwiękochłonne,

paneli,

materiałów

dźwiękoizolacyjnych i dźwiękochłonnych .

Podstawową metodą walki z hałasem jest
likwidowanie jego źródeł i nie tworzenie nowych.

POZIOMY HAŁASU

POZIOMY HAŁASU

Hałasy słyszalne można podzielić w zależności od ich

poziomu na pięć następujących grup:

1) poniżej 35 dB

– nieszkodliwe dla zdrowia, mogą

być denerwujące lub przeszkadzać w pracy
wymagającej skupienia,

2) 35 – 70 dB

– wpływają na zmęczenie układu

nerwowego człowieka, poważnie utrudniają
zrozumiałość mowy, zasypianie
i wypoczynek,

3) 70 – 85 dB

– wpływają na znaczne zmniejszenie

wydajności pracy, mogą być szkodliwe dla zdrowia i
powodować uszkodzenie słuchu,

4)

85 – 130 dB

– powodują liczne schorzenia

organizmu ludzkiego, uniemożliwiają zrozumiałość
mowy nawet z odległości 0,5 m,

5) powyżej 130 dB

– powodują trwałe uszkodzenie

słuchu, wywołują pobudzenie do drgań organów
wewnętrznych człowieka powodując ich schorzenia.

DZIAŁANIE HAŁASU

DZIAŁANIE HAŁASU

a) bezpośrednie na ucho środkowe
b) wewnętrzne,
c) pośrednie na układ nerwowy i psychikę
oraz na zasadzie
odruchu – na inne narządy.

Stosunkowo rzadko spotyka się hałas o

bardzo wysokich poziomach (sto kilkadziesiąt
dB). Docierając do ucha, ma on tak duże
ciśnienie, iż w sposób mechaniczny niszczy
narząd słuchu (uszkadza bębenek). Efektem
tego jest natychmiastowa i trwała głuchota.

Długotrwałe działanie hałasu o poziomie

powyżej 85 dB powoduje narastanie zjawiska
uszkodzenia słuchu, aż w ekstremalnych
sytuacjach, do głuchoty włącznie.

ADAPTACJA

ADAPTACJA

Adaptacja polega na czasowym obniżeniu
progu słyszenia. Oznacza to tyle, że po
pewnym czasie słuch wraca do normy.

Ekspozycja na hałas (szczególnie o dużym
natężeniu) jest zbyt długa - może dojść do
tzw. zmęczenia słuchu, a więc trwałego
uszkodzenia komórek orzęsionych narządu
Cortiego w ślimaku ucha.

ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZM

ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZM

Przy wartościach powyżej 65 dB ma miejsce
wyraźne nasilenie stanów irytacji i napięć
emocjonalnych,

spowolnienie

reakcji

psychomotorycznych, obniżenie zdolności
koordynacji,

zakłócenie

koncentracji

uwagi.

Hałas

przyczynia

się

do

wielu

niespecyficznych

zaburzeń

ogólnoustrojowych.

Pobudzenia

ośrodka

podwzgórzowo

–

przysadkowo

-nadnerczego,

sterującego

funkcjami wegetatywnymi i hormonalnymi,
może wywoływać odruchowe reakcje w wielu
narządach, zmieniając ich stan funkcjonalny.

Stwierdzono

zaburzenia

w

przemianie

węglowodanów, tłuszczów i białek, zmiany
napięcia

mięśni

szkieletowych,

wrażliwości

receptorów itp. Znaczne i rozległe zakłócenia
rejestruje się zwłaszcza w układzie sercowo-
naczyniowym

(skurcz

obwodowy

naczyń

krwionośnych, zmiany ciśnienia krwi i częstości
akcji serca).

Stwierdzono częstsze objawy zakłóceń ze
strony:

- układu pokarmowego
- układu ruchu (bóle mięśni i stawów)
- układu dokrewnego (choroby przemiany
materii)
- układu nerwowego (zakłócenia równowag
emocjonalnej,
stan napięcia i niepokoju, trudności z
zasypianiem,
niespokojny sen, uczucie niewyspania, nerwice,
ciągłe
zmęczenie).

ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZM c.d

ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZM c.d

Z

Z

WALCZANIA HAŁASU

WALCZANIA HAŁASU

POCHODZENIA KOMUNIKACYJNEGO

POCHODZENIA KOMUNIKACYJNEGO

Zwalczanie powinno się odbywać poprzez:

• ograniczenie ruchu pojazdów,

• poprawę stanu nawierzchni ulic i torowisk,

• modernizację konstrukcji wytwarzanych

pojazdów mechanicznych,

• wprowadzenie urządzeń przeciwhałasowych

w pojazdach mechanicznych (izolacje
akustyczne, udoskonalone tłumiki wydechu,
wtórny obieg spalin),

• tworzenie wokół tras barier, ekranów

dźwiękowych,

• stosowanie w budownictwie konstrukcji i

materiałów stanowiących barierę dla hałasu
(płyty, okna, drzwi, ściany dźwiękochłonne),

• tworzenie obwodnic i objazdów wokół miast.

OCHRONA PRZED HAŁASEM

OCHRONA PRZED HAŁASEM

PRZEMYSŁOWY

PRZEMYSŁOWY

M

M

a) wprowadzenie tłumików akustycznych,

ochronników słuchu (wkładek, nauszników,
hełmów ochronnych);

b) dobór mało hałaśliwej technologii

produkcji, maszyn, urządzeń, instalacji oraz
środków transportu;

c) zastosowanie automatyzacji, robotyzacji i

hermetyzacji produkcji hałaśliwej,
szczególnie uciążliwej dla środowiska;

d) wykonywanie zabezpieczeń

przeciwhałasowych w postaci fundamentów,
drzwi, okien, ekranów dźwiękochłonnych;

OCHRONA PRZED HAŁASEM

OCHRONA PRZED HAŁASEM

PRZEMYSŁOWY

PRZEMYSŁOWY

M c.d.

M c.d.

e)

stosowanie obudów dźwiękochłonnych na

hałaśliwe urządzenia i maszyny oraz
wibroizolatorów w postaci podkładek pod
urządzenia;

f) wykorzystywanie płyt dźwiękochłonnych z

wełny mineralnej, pianki poliuretanowej,
folii polietylowej, gumy piankowej;

g) optymalizację warunków pracy (właściwa

odzież ochronna, skrócony czas pracy do 6
godzin, profilaktyka lekarska);

h) stworzenie odrębnych norm

dopuszczalnego hałasu
w strefie pracy, miejsca zamieszkania oraz
miejscu wypoczynku.

ZATRUDNIENIE

ZATRUDNIENIE

OSOBOZAGROŻENIA NA 1000

OSOBOZAGROŻENIA NA 1000

ZATRUDNIONYCH

ZATRUDNIONYCH

C – GÓRNICTWO
I KOPALNICTWO
17 - Włókiennictwo
20 - Produkcja drewna i
wyrobów
z drewna oraz z korka
(oprócz
mebli), artykułów ze
słomy
i materiałów
używanych do
wyplatania
27 - Produkcja metali
28 - Produkcja
metalowych
wyrobów gotowych,
z wyjątkiem maszyn i
urządzeń
35 - Produkcja
pozostałego
sprzętu
transportowego

OSOBOZAGROŻENIA W 2003 R

OSOBOZAGROŻENIA W 2003 R

C – GÓRNICTWO
I KOPALNICTWO
17 - Włókiennictwo
20 - Produkcja drewna i
wyrobów
z drewna oraz z korka
(oprócz
mebli), artykułów ze
słomy
i materiałów
używanych do
wyplatania
27 - Produkcja metali
28 - Produkcja
metalowych
wyrobów gotowych,
z wyjątkiem maszyn i
urządzeń
35 - Produkcja
pozostałego
sprzętu
transportowego

ZATRUDNIENIE W WARUNKACH ZAGROŻEŃ

ZATRUDNIENIE W WARUNKACH ZAGROŻEŃ

HAŁASEM W 2003 R

HAŁASEM W 2003 R

OBUSTRONNY TRWAŁY UBYTEK

OBUSTRONNY TRWAŁY UBYTEK

SŁUCHU

SŁUCHU

OBUSTRONNY TRWAŁY UBYTEK

OBUSTRONNY TRWAŁY UBYTEK

SŁUCHU c.d.

SŁUCHU c.d.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

DRGANIA

DRGANIA

DRGANIA

DRGANIA

Drganiami

nazywa

się

zmiany

wielkości fizycznej występujące w
funkcji czasu i polegające na tym, że
jej wartości są na przemian rosnące i
malejące względem pewnego poziomu
odniesienia.

Wibracje (drgania mechaniczne), to
niskoczęstotliwościowe

drgania

akustyczne rozprzestrzeniające się w
ośrodkach stałych.

PODZIAŁ DRGAŃ MECHANICZNYCH

PODZIAŁ DRGAŃ MECHANICZNYCH

I ZE WZGLĘDU NA MIEJSCE

I ZE WZGLĘDU NA MIEJSCE

WNIKANIA

WNIKANIA

1) Drgania o działaniu ogólnym,

przenikające do organizmu człowieka
przez jego nogi, miednicę, plecy, boki.

2) Drgania o działaniu miejscowym

oddziałujące na organizm człowieka przez
jego kończyny górne.

WIBRACJE

WIBRACJE

Z biologicznego punktu - przekazywanie drgań
mechanicznych ze źródła drgań na poszczególne
tkanki człowieka lub cały organizm.

Wibracja ciała- ciało ludzkie zostaje wprowadzone
w rytmiczne drgania.

Drgania mechaniczne mogą doprowadzić do
choroby wibracyjnej lub wywołać wegatywne
schorzenia narządów wewnętrznych

W zakresie częstości od 3 do 20 Hz drgania
mechaniczne

wskutek

zakłóceń

regulacji,

powodują obniżenie sprawności psychicznej

Drgania okresowe i nieokresowe

Drgania okresowe i nieokresowe

WIBRACJE – ZADANIA PROCESOWE

WIBRACJE – ZADANIA PROCESOWE

Wibracje w wielu przypadkach są czynnikiem

roboczym, celowo wprowadzanym przez
konstruktorów do maszyn, czy urządzeń jako
niezbędny element do realizacji zadanych
procesów technologicznych jak np.:

• wibrorozdrabnianie,

• czyszczenie,

• mielenie wibracyjne,

• kruszenia,

• wiercenia,

• drążenia,

• szlifowania.

PODSTAWOWE WIELKOŚCI

PODSTAWOWE WIELKOŚCI

CHARAKTERYZUJĄCE WIBRACJE

CHARAKTERYZUJĄCE WIBRACJE

Przemieszczenie (wychylenie)
 Prędkość drgań

 Przyspieszenie drgań

Wartości dopuszczalne dla drgań na stanowisku
pracy zależą nie tylko od rodzaju drgań (ogólne
czy miejscowe) oraz charakteru drgań ale od
kierunku drgań (x, y, z) i płci osoby narażonej.

Do oceny narażenia pracownika na drgania na
danym stanowisku pracy należy rozpatrzyć i
uwzględnić wszystkie wymienione czynniki, tak
aby do oceny wybrać prawidłową dla danych
warunków wartość dopuszczalną.

OBCIĄŻENIA DRGANIAMI

OBCIĄŻENIA DRGANIAMI

W analizie obciążenia drganiami znaczenie

ma nie tylko przebieg drgań w czasie, ale i
kierunek drgań.

Drgania mogą oddziaływać:

a) pionowo,
b) poziomo,
c) drgania skrętne,
d) forma złożona.

GRANICZNE WARTOŚCI SKUTECZNE

GRANICZNE WARTOŚCI SKUTECZNE

PRZYSPIESZENIA DRGAŃ W FUNKCJI

PRZYSPIESZENIA DRGAŃ W FUNKCJI

CZĘSTOŚCI CHARAKTERYZUJĄCYCH

CZĘSTOŚCI CHARAKTERYZUJĄCYCH

REAKCJĘ ORGANIZMU NA DRGANIA O

REAKCJĘ ORGANIZMU NA DRGANIA O

ODDZIAŁYWANIU OGÓLNYM

ODDZIAŁYWANIU OGÓLNYM

Częstotliwoś

ć środkowa

pasma 1/1

oktawowego

[Hz]

Wartości skuteczne przyspieszenia

drgań

[m/s

2

]

szkodliwoś

ć

uciążliwość

komfort

1
2
4
8

16

31,5

63

2,2

1,58
1,14

1,2

2,28
4,52
8,98

1,1

0,79
0,57

0,6

1,14
2,26
4,49

0,347
0,249
0,180
0,189
0,360
0,714
1,419

CZĘSTOTLIWOŚĆ REZONANSOWA

CZĘSTOTLIWOŚĆ REZONANSOWA

Występuje w przypadku pionowego działania

drgania.

a) 3Hz

trzewia i powłoka jamy brzusznej

b) 4-6 Hz

rezonans głowy stojącego

człowieka

c) 4-8 Hz

górna część ciała, miednica

d) 10-12 Hz

bark, kark i drugi rezonans

miednicy

e) 20 Hz głowa
f) 40- 100 Hz gałka oczna

Drgania poziome działające w strefie ręki,

ramienia i łokcia - rezonans między 12-
20Hz.

Ciało człowieka dostosowuje się do obciążenia

drganiami przez naprężenie mięśni

.

POMIARY DRGAŃ MECHANICZNYCH

POMIARY DRGAŃ MECHANICZNYCH

NA STANOWISKACH PRACY

NA STANOWISKACH PRACY

Wielkością mierzoną na stanowisku pracy jest
przyspieszenie drgań.
Wartość ważona przyspieszenia, (a

w,RMS

,)

wyrażona jest w m/s

2

.

Pomiar tej wartości umożliwiają odpowiednie
detektory oraz filtry ważenia (korekcyjne)
wbudowane w każdy miernik drgań (wibrometr).

Dla drgań ogólnych, jak i miejscowych pomiary
przyspieszenia

wykonuje

się

w

trzech

prostopadłych do siebie kierunkach x, y i z.
W wyniku pomiaru otrzymujemy trzy wartości
ważone przyspieszenia:

a

w,x.,RMS

; a

w,y,RMS

; a

w,z,RMS

.

OCENA ILOŚCIOWA DRGAŃ

OCENA ILOŚCIOWA DRGAŃ

Na stanowisku pracy pomiary drgań wykonuje
się dla każdej czynności czy operacji
oddzielnie, a następnie, wyznacza oddzielnie
charakteryzujące

te

czynności

sumy

wektorowe

skutecznych,

ważonych

częstotliwościowo przyspieszeń drgań.
Suma jest zależna od ilości czynności, jakie w
narażeniu na drgania wykonuje pracownik na
kontrolowanym stanowisku pracy  w ciągu
zmiany roboczej.

EKSPOZYCJA NA DRGANIA

EKSPOZYCJA NA DRGANIA

Określenie równoważnej dla 8 godzin sumy

wektorowej

skutecznych,

ważonych

częstotliwościowo przyspieszeń drgań jest
niezbędne

do

wyznaczenia

ekspozycji

pracownika na drgania na stanowisku pracy.

Do wyznaczenia równoważnej dla 8 godzin
sumę wektorową, należy zmierzyć:

a) drgania na danym stanowisku podczas

wszystkich czynności wykonywanych w
narażeniu na ten czynnik

b) czas narażenia pracownika na zmierzone

przy tych czynnościach drgania.

WARTOŚĆ PROGOWA

WARTOŚĆ PROGOWA

gdzie:
a

hvi

– suma wektorowa skutecznych, ważonych

przyspieszeń,
drgań, wyznaczona dla i-tej czynności
wykonywanej
w narażeniu na drgania ze wzoru m/s

2

;

i – numer kolejnej czynności wykonywanej w
narażeniu na
drgania;
t

i

– czas trwania i-tej czynności wykonywanej w

narażeniu na
drgania, min;
n – liczba czynności wykonywanych w narażeniu na
drgania na
kontrolowanym stanowisku pracy;
T – 480 min.









n

i

i

hv

t

a

T

A

i

1

2

1

)

8

(

Reakcje organizmu

Reakcje organizmu

Od rodzaju drgań, na które eksponowany
jest pracownik, zależy reakcja jego
organizmu, a zatem inne są wartości
dopuszczalne ustalane ze względu na
ochronę człowieka dla drgań o działaniu
ogólnym, a inne dla drgań oddziałujących
na organizm przez kończyny górne.

ŹRÓDŁA DRGAŃ O DZIAŁANIU

ŹRÓDŁA DRGAŃ O DZIAŁANIU

OGÓLNYM

OGÓLNYM

1) Podłogi,

podesty,

pomosty

w

halach

produkcyjnych i innych pomieszczeniach, na
których zlokalizowane są stanowiska pracy.
Pierwotnym źródłem drgań są eksploatowane
w pomieszczeniach lub poza nimi maszyny
oraz urządzenia stacjonarne, przenośne lub
przewoźne, które wprawiają w drgania
podłoże, na którym stoi operator.

2)  Platformy drgające

3)  Siedziska i podłogi środków transportu

4) Siedziska i podłogi maszyn budowlanych (np.

do robót ziemnych)

ŹRÓDŁA DRGAŃ ODDZIAŁUJĄCYCH

ŹRÓDŁA DRGAŃ ODDZIAŁUJĄCYCH

NA ORGANIZM PRZEZ KOŃCZYNY

NA ORGANIZM PRZEZ KOŃCZYNY

GÓRNE

GÓRNE

1)

Ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie

pneumatycznym,

hydraulicznym

lub

elektrycznym (młoty pneumatyczne, ubijaki
mas formierskich i betonu, nitowniki,
wiertarki udarowe, klucze udarowe itp.) 

2) Ręczne narzędzia obrotowe o napędzie

elektrycznym lub spalinowym (wiertarki,
szlifierki, piły łańcuchowe itp.)

3) Dźwignie sterujące maszyn i pojazdów do

obsługi rękami

4) Źródła

technologiczne

(np.

obrabiane

elementy

trzymane

w

dłoniach

lub

prowadzone ręką przy procesach szlifowania,
polerowania, gładzenia itp.)

SKUTKI ODDZIAŁYWANIA WIBRACJI

SKUTKI ODDZIAŁYWANIA WIBRACJI

KOŃCZYN GÓRNYCH

KOŃCZYN GÓRNYCH

Narażenia na drgania przenoszone do organizmu

przez kończyny górne powodują:

• zespół zmian zwanych zespołem wibracyjnym

układu ręka-ramię,

• zespół naczyniowy - charakteryzuje się

napadowymi zaburzeniami krążenia krwi w
palcach rąk czego objawem jest blednięcie opuszki
jednego lub więcej palców (tzw. „choroba białych
palców”), najczęściej rejestrowana.

• zespół nerwowy - zaburzenia czucia dotyku,

wibracji, temperatury, a także dolegliwości w
postaci drętwienia czy mrowienia palców czy rąk,

•

zespół

kostny

lub

kostno-stawowy

-

zniekształcenie szpar stawowych, zwapnienie
torebek stawowych, zmiany okostnej, zmiany w
utkaniu kostnym.

DRGANIA O DZIAŁANIU OGÓLNYM

DRGANIA O DZIAŁANIU OGÓLNYM

Powodują zmiany w:

a) układzie kostnym - chorobowe zmiany

głównie

w

odcinku

lędźwiowym

kręgosłupa, rzadziej w szyjnym.

b) narządach wewnętrznych człowieka -

niekorzystne zmiany w czynnościach
narządów układu pokarmowego (głównie
żołądka

i

przełyku),

zaburzenia

w

narządzie

przedsionkowo-ślimakowym,

narządach układu rozrodczego kobiet,
narządach klatki piersiowej, narządach
jamy nosowo-gardłowej.

ZMIANY FUNKCJONALNE WYWOŁANE

ZMIANY FUNKCJONALNE WYWOŁANE

WIBRACJĄ

WIBRACJĄ

 Zwiększenie czasu reakcji

ruchowej
 Zwiększenie czasu reakcji

wzrokowej
 Zakłócenia w koordynacji

ruchów
 Nadmierne zmęczenie

 Bezsenność

 Rozdrażnienie

 Osłabienie pamięci.

METODY

METODY

TECHNICZNE

TECHNICZNE

OGRANICZANIA

OGRANICZANIA

ZAGROŻEŃ DRGANIAMI

ZAGROŻEŃ DRGANIAMI

MECHANICZNYMI

MECHANICZNYMI

a) Minimalizowanie drgań u źródła ich

powstania
(zmniejszanie wibroaktywności źródeł).

b) Minimalizowanie drgań na drodze ich

propagacji.

c) Automatyzacja procesów technologicznych

i zdalne sterowanie źródłami drgań.

METODY

METODY

PROFILAKTYKI MEDYCZNEJ

PROFILAKTYKI MEDYCZNEJ

OGRANICZANIA ZAGROŻEŃ DRGANIAMI

OGRANICZANIA ZAGROŻEŃ DRGANIAMI

MECHANICZNYMI

MECHANICZNYMI

Eliminowanie osób przy zatrudnianiu na
stanowiska operatorów maszyn i narzędzi
wibrujących, których stan czynnościowy
organizmu

odbiega

od

normy,

gdyż

odchylenia te pod wpływem drgań mogą
ulegać pogłębieniu.
Osoby pracujące w warunkach narażenia na
drgania, powinny być prowadzone badania
okresowe w celu wczesnego wykrywania
powstających

zmian

chorobowych

i

przesuwania

tych

pracowników

na

stanowiska pracy pozbawione narażenia na
drgania.

PROFILAKTYKA

PROFILAKTYKA

W ramach działań profilaktycznych stosuje
się ochrony przeciwwibracyjne w formie:
rękawic,

pasów,

poduszek,

rękawów,

klęczników i obuwia.

W praktyce w walce z zagrożeniami
powodowanymi drganiami mechanicznymi
najlepsze rezultaty daje stosowanie kilku
wymienionych metod jednocześnie.

D

D

AN

AN

E

E

STATYSTYCZN

STATYSTYCZN

E

E

W

ostatnich

latach

liczba

osób

zatrudnionych w Polsce w warunkach
narażenia na drgania wynosi ok. 100 tyś.

W warunkach zagrożenia drgań tj. przy
przy

przekroczonych

wartościach

dopuszczalnych, ustalonych ze względu na
ochronę zdrowia, pracuje ok. 40 tyś osób.

DRGANIA BARDZO INTENSYWNE

DRGANIA BARDZO INTENSYWNE

W przypadku gdy czas trwania jednej lub
więcej czynności wykonywanych w ciągu dnia
pracy w narażeniu pracownika na drgania jest
krótki, ale drgania te są bardzo intensywne.
Dla takich przypadków, ustalono odrębną
dopuszczalną

w

postaci

maksymalnej

dopuszczalnej

wartości

sumy

wektorowej ????.

Dotyczy to sytuacji, gdy całkowity czas
narażenia pracownika na drgania w ciągu
doby (t

e

),  będący sumą czasów  trwania (t

i

)

 poszczególnych „i”-tych czynności, jest
równy 30 min lub krótszy, albo też gdy t

e

 >

30 min, lecz choć jeden czas t

i

 jest równy 30

min lub mniej.

MAKSYMALNA SUMA WKTORA

MAKSYMALNA SUMA WKTORA

W

omawianych

sytuacjach

wielkością

charakteryzującą dodatkowo ekspozycję pracownika
na drgania jest maksymalna suma wektorowa
skutecznych,

ważonych

częstotliwościowo

przyspieszeń drgań, a

w,s,max

 , wyrażona w m/s

2

.

Wybiera się ją spośród sum wektorowych a

w,si

 wyznaczonych dla czynności trwających 30 min lub
krócej - jako sumę, która przyjęła największą
wartość.
Do oceny ekspozycji pracownika na drgania na
stanowisku pracy służy:

1) równoważna dla 8 godzin suma wektorowa
skutecznych,
ważonych częstotliwościowo przyspieszeń
drgań

i/lub

2) maksymalna suma wektorowa skutecznych,
ważonych
częstotliwościowo przyspieszeń drgań.

METODY

METODY

ORGANIZACYJNO-

ORGANIZACYJNO-

ADMINSTRACYJNE

ADMINSTRACYJNE

OGRANICZANIA

OGRANICZANIA

ZAGROŻEŃ DRGANIAMI

ZAGROŻEŃ DRGANIAMI

MECHANICZNYMI

MECHANICZNYMI

a)

Skracanie czasu narażania na drgania w

ciągu

zmiany

roboczej.

b) Wydzielanie specjalnych pomieszczeń do
odpoczynku
c) Przesuwanie do pracy na innych
stanowiskach

osób.

szczególnie wrażliwych na działanie
drgań.
d)

Szkolenia

pracowników

w

celu

uświadomienia

ich

o

występujących

zagrożeniach

powodowanych
ekspozycją na drgania oraz w zakresie
możliwej
bezpiecznej obsługi maszyn i narzędzi.

MIEJSCA POMIAROWE

MIEJSCA POMIAROWE

Dla pomiarów drgań na stanowiskach pracy
punkty pomiarowe są lokalizowane na źródle
drgań, w miejscach przekazywania drgań do
organizmu.

Dla

pomiarów

drgań

ogólnych,

przekazywanych przez stopy do organizmu
pracownika wykonującego pracę w pozycji
stojącej, punkt pomiarowy lokalizowany jest w
ich bezpośrednim sąsiedztwie.

Dla drgań przekazywanych do organizmu w
pozycji siedzącej, punkt pomiarowy jest
lokalizowany na siedzisku.

Dla drgań działających na organizm przez
kończyny

górne,

punkty

pomiarowe

lokalizuje się w miejscach kontaktu dłoni
człowieka

z

narzędziem

ręcznym,

uchwytem, elementem sterowania itp.,
będącym źródłem drgań.

Pomiary drgań ogólnych obejmują zakres
częstotliwości 0,9 - 90 Hz, natomiast drgań
miejscowych 5,6 - 1400 Hz.

MIEJSCA POMIAROWE - KOŃCZYNY

MIEJSCA POMIAROWE - KOŃCZYNY

GÓRNE

GÓRNE

POLE

POLE

ELEKTROMAGNETYCZ

ELEKTROMAGNETYCZ

NE

NE

W

W

PŁYW PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH

PŁYW PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH

Wpływ EM na organizmy - nie są to reakcje
specyficzne, czyli mogą być wywoływane lub
wzmacniane przez szereg innych czynników.

Skutki biologiczne zależą

Skutki biologiczne zależą

:

• od ilości pochłoniętej energii,

• miejsca jej pochłonięcia,

• częstotliwości pola elektromagnetycznego.

Wpływ

Wpływ

EM

EM

na tkanki

na tkanki

określa się

określa się

:

a) głębokość wnikania pola przy różnych
częstotliwościach
b) współczynnik absorpcji właściwej, czyli
stosunek
pochłoniętej energii do masy ciała, która ją
pochłonęła.

EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ

EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ

Pochłonięta energia pola elektromagnetycznego
przez tkanki może doprowadzać do:

• zmian pH,

• zaburzeń aktywność enzymów,

• zachwianego metabolizmu.

• Zasadniczymi objawami wpływu EM są: bóle i zawroty

głowy, zaburzenia pamięci, dolegliwości sercowe i

ogólne zmęczenie. Przypuszcza się, że pola

elektromagnetyczne mogą indukować niektóre rodzaje

nowotworów.

• Zmienne pola magnetyczne mogą wywoływać w

tkankach tzw. prądy wirowe. Są one odpowiedzialne za

efekty rezonansowe w tkankach i narządach.

• Pole magnetyczne może działać zarówno na

poruszające się ładunki jak i na błony komórkowe i

sieci neuronalne.

EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ

EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ

PARAMETRY POLA EM

PARAMETRY POLA EM

Pola elektromagnetyczne są bardzo zróżnicowanym
czynnikiem środowiskowym - od pól statycznych
(elektrostatycznych i magnetostatycznych), małej i
wielkiej

częstotliwości

do

promieniowania

mikrofalowego (o częstotliwościach poniżej 300 GHz).

W środowisku występują zarówno pola sinusoidalnie
zmienne w czasie jak i modulowane w bardzo różny
sposób.

PARAMETRY POLA EM c.d.

PARAMETRY POLA EM c.d.

Do scharakteryzowania pola elektromagnetycznego
jako fizycznego czynnika środowiska pracy stosowane
są następujące parametry:
• częstotliwość pól sinusoidalnie zmiennych w czasie
(w

Hz)

lub opis zmienności w czasie pól niesinusoidalnych,

• natężenie pól elektrycznych (w V/m),

• natężenie pól magnetycznych (w A/m) lub indukcja
magnetyczna
(w T),

• gęstość mocy promieniowania (w W/m

2

),

• czas ekspozycji pracownika.

ENERGIA PÓL

ENERGIA PÓL

ELEKTROMAGNETYCZNYCH

ELEKTROMAGNETYCZNYCH

absorbowana bezpośrednio w organizmie
powoduje powstawanie w nim elektrycznych
prądów indukowanych oraz podgrzewanie
tkanek. Może to być przyczyną niepożądanych
efektów biologicznych i w konsekwencji
zmian stanu zdrowia (czasowego i trwałego).

Mimo długich badań w celu ustalenia czy
wieloletnia, chroniczna ekspozycja na pola o
natężeniach nie wywołujących istotnych
zmian krótkoterminowych może wpływać na
stan zdrowia ludzi, nie ma ostatecznych
rozstrzygnięć w tej sprawie.

ŹRODŁA FAL EM

ŹRODŁA FAL EM

Fale elektromagnetyczne wytwarzają wszystkie
urządzenia wykorzystujące energię elektryczną,
jak i przewody elektryczne.
Najczęściej źródłami fal elektromagnetycznych o
niskiej częstotliwości są:
urządzenia przemysłowe, energetyczne stacje
rozdzielcze, transformatory, energetyczne linie
przemysłowe, domowe urządzenia elektryczne, a
także okablowanie domów, w którym płynie prąd
o częstotliwości 50 Hz.
Fale

elektromagnetyczne

o

wysokich

częstotliwościach emitowane są przez urządzenia
telekomunikacyjne, głównie radiolinie.
Źródłem fal są także urządzenia komunikacji
osobistej, takie jak telefony bezprzewodowe i
komórkowe.

ZMIENNE POLE

ZMIENNE POLE

ELEKTROMAGNETYCZNE

ELEKTROMAGNETYCZNE

Wpływ

zmiennego

pola

elektromagnetycznego

(PEM)

na

zdrowie człowieka do tej pory nie jest
jednoznacznie określony.

Teorie, które do tej pory naukowcy
przedstawili, to domysły i stwierdzenia,
które różnią się od siebie i to znacznie.

BIOLOGICZNE ODDZIAŁYWANI

BIOLOGICZNE ODDZIAŁYWANI

E

E

PEM

PEM

O sile biologicznego oddziaływania PEM
decyduje głównie natężenie i odległość
dzieląca człowieka od jego źródła.

Głębokość

wnikania

PEM

o

wysokich

częstotliwościach w ludzką tkankę zależy
jeszcze od masy ciała i zawartości wody.
Głębokość penetracji maleje wraz ze wzrostem
częstotliwości.

Oddziaływanie biologiczne PEM na człowieka
jest bardzo różnorodne i wiąże się z efektem
termicznym i nietermicznym.

POZACIEPLNE DZIAŁANIE PEM

POZACIEPLNE DZIAŁANIE PEM

Uważa się, że pozacieplne działanie PEM
związane jest z rezonansowym pochłanianiem
energii tych pól przez środowisko biologiczne
(tkanki, narządy, płyny ustrojowe).

Organizmy żywe i ich tkanki oraz narządy
można więc traktować jako swoiste anteny,
umożliwiające

odbiór

energii

fal

elektromagnetycznych

o częstotliwościach

rezonansowych tych narządów i tkanek.
Wykazano bowiem, że poszczególne struktury
biologiczne (komórki, tkanki, narządy) mają
własną częstotliwość rezonansową, której
działanie ma wyraźny wpływ uszkadzający.

Oddziaływanie na organizm

Oddziaływanie na organizm

Pochłonięta

energia

promieniowania

elektromagnetycznego może m.in. prowadzić do
zmian struktury wewnętrznej cząsteczek w
komórkach. W tkankach dochodzi wówczas do
różnych zmian fizycznych i chemicznych, np.
zmienia się pH, aktywność enzymów, przemiana
materii. Następstwem tych zmian mogą być różne
stany chorobowe.

Obecnie

przyjmuje

się,

iż

długotrwałe

przebywanie w polu magnetycznym o natężeniu
przekraczającym 310 mG, a więc znacznie
niższym

niż

występujące

w

okolicach

energetycznych linii przesyłowych i w pobliżu
niektórych domowych urządzeń, może być
czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo
zachorowania na niektóre typy nowotworów.

C

C

ZŁOWIEK W CIĄGŁYM POLU

ZŁOWIEK W CIĄGŁYM POLU

ELEKTROMAGNETYCZNYM

ELEKTROMAGNETYCZNYM

Człowiek od zarania dziejów przebywa w ciągłym polu
elektromagnetycznym o różnym natężeniu i czasie
ekspozycji. Stałe pola, pochodzące od Ziemi, Słońca
oraz Kosmosu, czy też od wyładowań atmosferycznych
(energia

tych

ostatnich

dochodzi

do

kilku,

kilkudziesięciu V/m) nie są odczuwalne przez
człowieka.

Natura nie wyposażyła istoty ludzkie w receptory
mogące identyfikować pola elektromagnetyczne i ich
źródła - po prostu człowiekowi nie są one potrzebne,
mimo

ciągłego

przebywania

w

środowisku

elektromagnetycznym.

U człowieka odizolowanego od wpływu jakichkolwiek
pól

elektromagnetycznych

(umieszczonego

przykładowo w klatce Faradaya) po pewnym czasie
występują zauważalne zaburzenia pracy organizmu.

N

N

IEJASNOŚĆ SYTUACJI ZAGROŻEŃ

IEJASNOŚĆ SYTUACJI ZAGROŻEŃ

Wyniki prowadzonych badań powinny za kilka,
kilkanaście lat jednoznacznie potwierdzić lub
wykluczyć szkodliwe działanie promieniowania
elektromagnetycznego.

Dopóki wyniki nie są znane, źródła
promieniowania elektromagnetycznego należy
traktować jako potencjalnie szkodliwe i
minimalizować ryzyko zmian zdrowotnych
poprzez odpowiednie ich wykorzystanie.

NIE WIADOMO

NIE WIADOMO

?

?

Nie wiadomo, czy fale elektromagnetyczne
szkodzą zdrowiu. Zdania są tak bardzo
podzielone, że trudno wysunąć jednoznaczny
wniosek.

Natomiast ekolodzy zalecają rezygnację z
urządzeń

emitujących

fale

elektromagnetyczne. Jednak z oczywistych
powodów taka rada w XXI wieku nie jest
możliwa do realizacji.

Wielu naukowców stwierdziło ze swoich
obserwacji szkodliwość tych fal, ale też
pojawili się tacy, którzy stwierdzili że nie są
szkodliwe.

NEGATYWNY WPŁYW ROSNĄCEGO

NEGATYWNY WPŁYW ROSNĄCEGO

SMOGU ELEKTROMAGNETYCZNEGO

SMOGU ELEKTROMAGNETYCZNEGO

Przedstawiono m.in. w książce „The Zapping
of America”. Stwierdzono m.in., że:

● pola elektromagnetyczne mają działania
rakotwórcze,
● dzieci w rejonach promieniowania częściej
chorują na
białaczkę – raka krwi.
● jest ścisły związek między narażeniem na
promienio
wanie a schorzeniami serca – gdyż właśnie
praca serca
jest regulowana impulsami elektrycznymi,
● promieniowanie przyczynia się do
powstania miażdżycy
i udaru mózgu
● powoduje powstanie tzw. złego cholesterolu
na skutek
zmiany w jego budowie molekularnej,

NEGATYWNY WPŁYW ROSNĄCEGO

NEGATYWNY WPŁYW ROSNĄCEGO

SMOGU ELEKTROMAGNETYCZNEGO

SMOGU ELEKTROMAGNETYCZNEGO

c.d.

c.d.

● zmienia parametry krwi, m.in.: ciśnienie,
krzepliwość,
ilość erytrocytów – powodując anemię
złośliwą,
● pogarsza wzrok i powoduje zaćmę oka,
● uszkadza układ nerwowy i hormonalny –
szczególnie
ujemnie wpływa na szyszynkę wydzielającą
melatoninę,
● zaburza pracę mózgu,
● niszczy układ odpornościowy – łatwo
rozwija się rak
węzłów chłonnych,
● powoduje zmiany w przepuszczalności błon
komórkowych i zmiany w czynnościach
limfocytów,
● zaburza pracę całego organizmu,
● jest przyczyną licznych mutacji i zmian
DNA.

WARTOŚCI GRANICZNE - STREFY

WARTOŚCI GRANICZNE - STREFY

Przyjęto wartości graniczne natężenia pola i
określono dwie strefy.

W strefie ochronnej pierwszego stopnia
przebywanie ludzi jest zakazane.

W strefie ochronnej drugiego stopnia
dopuszcza

się

okresowe

przebywanie

ludności

związane

z

prowadzeniem

działalności gospodarczej i turystycznej. W
strefie

tej

nie

można

lokalizować

kompleksów

mieszkalnych,

szpitalno-

uzdrowiskowych i placówek oświatowych.

ZASADY OCHRONY - WARTOŚCI

ZASADY OCHRONY - WARTOŚCI

STREF

STREF

Dotyczą pola EM o częstości 50 Hz i natężeniu
wyższym od 1 kW/m.

Strefa ochronna pierwszego stopnia to
obszar otaczający źródło pola EM, w którym
natężenie

pola

wynosi

10 kW/m przy najwyższym napięciu roboczym
urządzenia.

Strefa ochronna drugiego stopnia to
obszar źródła pola EM, w którym natężenie
pola jest większe niż 1 kW/m, a nie przekracza
10

kW/m

dla

największego

napięcia

roboczego

.

PROGI ODDZIAŁYWAŃ NA

PROGI ODDZIAŁYWAŃ NA

ORGANIZM

ORGANIZM

W Polsce badanie wpływu pola EM na
organizmy

żywe

przeprowadziła

Śląska

Akademia Medyczna. Stwierdzono że:
a) EM o natężeniu 10 kV/m nie wywołuje
uchwytnych
zmian w organizmach żywych,
b) EM o natężeniu 10-16 kV/m jest bodźcem
podprogowym, prowadzącym jedynie do
mniej
uchwytnych, statystycznie niezmiennych
odchyleń
w organizmach żywych,
c) EM o natężeniu 16-19 kV/m jest bodźcem
progowym
który po określonym czasie oddziaływania
może
doprowadzić do zmian w organizmie, choć
możliwa

jest

po dłuższym czasie adaptacja organizmu.

MIARĄ POŚREDNIEGO DZIAŁANIA

MIARĄ POŚREDNIEGO DZIAŁANIA

Miarą pośredniego działania

Miarą pośredniego działania pola EM o
częstości 50 Hz jest wartość pola prądu
pojemnościowego indukowanego w ciele
człowieka:

a) dla częstości 100 MHz i mniej tkanka
mięśniowa
zachowuje się jak przewodnik,
b) dla częstości 10 GHz i wyżej tkanka
zachowuje

się

jak

dielektryk,
c) dla częstości 1 GHz tkanka ma właściwości
pośrednie.

OPORNOŚĆ TKANKI MIĘŚNIOWEJ

OPORNOŚĆ TKANKI MIĘŚNIOWEJ

I GŁĘBOKOŚĆ WNIKANIA POLA

I GŁĘBOKOŚĆ WNIKANIA POLA

EM

EM

O RÓŻNYCH

O RÓŻNYCH

CZĘSTOTLIWOŚCIACH

CZĘSTOTLIWOŚCIACH

Paramet

r

Częstotliwość

100 MHz

1 GHz

10 GHz

Oporność

tkanki

Głębokoś

ć

wnikania

1,5 



m

10 cm

0,8 



m

2,5 cm

01 



m

o,3 cm

DOPUSZCZALNE WARTOŚCI

DOPUSZCZALNE WARTOŚCI

NATĘŻENIA EM

NATĘŻENIA EM

Przedział

częstotliwoś

ci

Parametr

pomiaru

Ekspozycja zawodowa

Strefa:

zagrożenia

pośrednia

bezpieczn

a

0 – 50 Hz

50 Hz

50 – 1000

Hz

1 – 100 kHz

0,1 – 10

MHz

1- 300 MHz

0,3 – 300

GHz

stacjonarne

niestacjona

rne

B mT

H kA/m

E kV/m

B mT

H kA/m

E V/m

H A/m

E V/m

H A/m

E V/m

H A/m

E V/m

P W/m

2

P W/m

2

10 – 100

8 – 80

-

0,5 – 5
0,4 – 4

-
-

1000

100

70 – 1000

10 – 250
20 – 300

2

10

-
-
-
-
-
-
-
-
-

20 – 70

2 – 10
7 – 20

0,1 – 2

1 - 10

< 10

< 8

-

< 0,5
< 0,4

-
-

< 100

< 10
< 20

< 2
< 7

< 0,1

< 1

Dopuszczalne wartości natężenia pola

Dopuszczalne wartości natężenia pola

elektrycznego i magnetycznego wg

elektrycznego i magnetycznego wg

przepisów Europejskiego Komitetu

przepisów Europejskiego Komitetu

Normalizacji Elektrotechnicznej

Normalizacji Elektrotechnicznej

(CENLEC)

(CENLEC)

Rodzaj

ekspozycji

Dopuszczal

na wartość

natężenia

pola

elektryczne

go [kV/m]

Dopuszczaln

a wartość

natężenia

pola

magnetyczne

go [mT]

Dopuszczaln

y czas

ekspozycji

[h]

Zawodowa

30

1,6

(dla kończyn

25)

t  80/E

t  8

Środowisko

wa

10

wersja A: 0,6
wersja B: 0,1

Koniec wykładu

Koniec wykładu

LINIE ELEKTROMAGNETYCZNE

LINIE ELEKTROMAGNETYCZNE

WYSOKIEGO NAPIĘCIA

WYSOKIEGO NAPIĘCIA

ANTENY NADAWCZE TELEFONII

ANTENY NADAWCZE TELEFONII

K

K

OMÓRKOWEJ

OMÓRKOWEJ

ODDZIA

ODDZIA

Ł

Ł

YWANIE NA

YWANIE NA

INFRASTRUKTUR

INFRASTRUKTUR

Ę

Ę

Oprócz

różnorodnego

bezpośredniego

oddziaływania na organizm pracownika, pole
elektromagnetyczne

może

stwarzać

także

zagrożenie dla ludzi poprzez oddziaływanie na
infrastrukturę

techniczną,

ponieważ

odbiór

energii

pola

elektromagnetycznego

przez

urządzenia może być przyczyną m.in.:

• zakłóceń pracy automatycznych urządzeń
sterujących
i elektronicznej aparatury medycznej (w tym
elektrosty-
mulatorów serca oraz innych elektronicznych
implantów
medycznych),

•

detonacji

urządzeń

elektrowybuchowych

(detonatorów),

• pożarów i eksplozji związanych z zapaleniem się
materiałów
łatwopalnych od iskier wywoływanych przez
pola
indukowane lub ładunki elektrostatyczne.

Przykład zastosowania siatki do

Przykład zastosowania siatki do

zekranowania przed polem elektrycznym

zekranowania przed polem elektrycznym

przejścia w rozdzielni

przejścia w rozdzielni

elektroenergetycznej 110 kV

elektroenergetycznej 110 kV

ZNAKI OSTRZEGAWCZE

ZNAKI OSTRZEGAWCZE

SILNE POLA MAGNETYCZNE

SILNE POLA MAGNETYCZNE

PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJĄCE

PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJĄCE

ZAKAZ WSTĘPU DLA OSÓB

ZAKAZ WSTĘPU DLA OSÓB

Z ELEKTROSTYMULATORAMI SERCA

Z ELEKTROSTYMULATORAMI SERCA

Z

Z

AKAZ WNOSZENIA PRZEDMIOTÓW

AKAZ WNOSZENIA PRZEDMIOTÓW

Z METALI MAGNETYCZNYCH

Z METALI MAGNETYCZNYCH