Jolanta Sadek

Kończyna górna (membrum superioris)

Kończyna górna (membrum superioris):

1. obręcz kończyny górnej (cingulum membri superioris)
2. część wolna kończyny górnej (pars libera membri superioris).

•

Obręcz kończyny górnej
1. Łopatka,
2. Obojczyk

•

Część wolna
1. Odcinek bliższy – kości ramienia
2. Odcinek środkowy – kości przedramienia
3. Odcinek dalszy – ręka

Obojczyk
•

Kość długa wygięta w kształcie litery „S”

•

Położony pod skórą, stanowi wyraźną granicę między szyją a klatka piersiową

•

Trzon (corpus) przyśrodkowo przechodzi w
zgrubiały koniec mostkowy (extremitas
sternalis), bocznie w spłaszczony koniec
barkowy (extremitas acromialis).
Dwa wygięcia,
– większe przyśrodkowe jest zwrócone ku

przodowi wypukłością,

– boczne, mniejsze - wklęsłością.

Powierzchnia górna obojczyka jest gładka, z
wyjątkiem końców.
Powierzchnia dolna, nierówna. Znajdują się tu
miejsca przyczepu
•

więzadła żebrowo-obojczykowego na końcu mostkowym

•

więzadła kruczo-obojczykowego na końcu barkowym.

Więzadła stawowe (ligamenta articularia)

• Silne pasma łącznotkankowe będące zgrubieniami błony włóknistej torebki stawowej.
• Czynność : wzmacniają torebkę stawową, przytrzymują elementy stawu w

prawidłowym położeniu, zabezpieczają kierunek ruchu w stawie, przeciwdziałają
oddalaniu się końców stawowych od siebie.

miejsca przyczepu:
• więzadła żebrowo-obojczykowego na końcu mostkowym
• więzadła kruczo-obojczykowego na końcu barkowym (przy guzku stożkowym)
•

Na końcu mostkowym znajduje się siodełkowata powierzchnia stawowa mostkowa (facies
articularis sternalis) do połączenia z rękojeścią mostka,
Na końcu barkowym owalna powierzchnia stawowa barkowa (facies articularis acromialis),
która łączy się z wyrostkiem barkowym łopatki.

Guzek

stożkowy

Wyczuwalność:

• Część przyśrodkowa obojczyka jest wyraźnie widoczna, szczególnie gdy obręcz

kończyny górnej jest podniesiona, ponieważ wtedy dół nadobojczykowy jest znacznie
pogłębiony.

• Pozostały odcinek kości wraz z końcem barkowym jest wszędzie wyczuwalny, a u

osób chudych również ten odcinek jest widoczny

• Łopatka jest kością płaską, kształtu trójkątnego, o dwu powierzchniach i trzech

brzegach oraz kątach.

Na powierzchni żebrowej (przedniej) łopatki (facies costalis), która jest lekko
wgłębiona i określana mianem dołu podłopatkowego (fossa subscapulariś), znajduje się
kilka tzw. kres mięśniowych (lineae musculares).
Kresy mięśniowe utworzone są przez przyczepy pasm ścięgnistych
(śródmięśniowych)mięśnia podłopatkowego. Kierunek zbieżny ku bocznemu kątowi
łopatki.
Boczna górna część dołu jest gładka.

Brzeg przyśrodkowy – przyczep mięśnia zębatego przedniego m. serratus anterior

Powierzchnia grzbietowa, czyli tylna.

•

Grzebień łopatki nad stawem ramiennym przechodzi w rozszerzony i spłaszczony
wyrostek barkowy (acromion) z małą, owalną powierzchnią stawową do połączenia z
podobną powierzchnią końca barkowego obojczyka.

Trzy brzegi: górny, przyśrodkowy i boczny zbiegają się, tworząc kąty: górny, dolny i

boczny

• Na brzegu górnym łopatki znajduje się wcięcie (incisura scapulae), sąsiadujące z

wyrostkiem kruczym processus coracoideus, podobnym do hakowato zgiętego w
kierunku bocznym małego palca.

Przyczepy mięśni

• Dół nadgrzebieniowy - mięsień nadgrzebieniowy
• Dół podgrzebieniowy - mięsień podgrzebieniowy
• Wzdłuż brzegu bocznego przyczep:

* od góry mięśnia obłego mniejszego,
* u dołu mięśnia obłego większego

• Grzebień łopatki:

* cz. górna - przyczep mięśnia czworobocznego
* cz. dolna - przyczep mięśnia naramiennego

Wyczuwalność:
Brzeg przyśrodkowy i boczny wraz z dolnym kątem łopatki są wyraźnie wyczuwalne.
Wyraźnie wyczuwalny jest również brzeg grzebienia łopatki wraz z wyrostkiem barkowym,
w mniejszym stopniu wyrostek kruczy tuż poniżej obojczyka.

Staw mostkowo-obojczykowy articulatio sternoclavicularis tworzy

• powierzchnia stawowa wcięcia obojczykowego rękojeści mostka
• powierzchnia stawowa końca mostkowego obojczyka.
Staw ten łączy obojczyk z klatką piersiową.

Znaczna grubość krążka (dochodząca do 6 mm) oraz warstwy chrzestnej pokrywającej
powierzchnie stawowe z jednej strony amortyzują ciśnienie obojczyka na mostek, z drugiej,
zwiększają ruchomość stawu nadając mu charakter stawu kulistego.

W stawie mostkowo-obojczykowym zachodzi ruch

• unoszenia (50°)
• obniżania (5°)
• przesuwania do przodu (26°)
• cofania (35°)
• obrót obojczyka dokoła jego osi długiej.

Ruchy te odbywają się wspólnie ze stawem ramiennym, który biernie im towarzyszy.

Staw barkowo-obojczykowy (articulatio acromioclavicularis)

• utworzony jest przez powierzchnie wyrostka barkowego łopatki i końca barkowego

obojczyka.

• Między powierzchniami stawowymi często znajduje się krążek stawowy.
• Torebka stawowa jest wzmocniona od góry przez silne więzadło barkowo-

obojczykowe (lig. acromioclaviculare).

• Ponadto między wyrostkiem kruczym łopatki a powierzchnią dolną końca barkowego

obojczyka przebiega dwupasmowe więzadło kruczo-obojczykowe (lig.
coracoclaviculare), składające się z więzadła stożkowatego (lig. conoideum) i
więzadła czworobocznego (lig. trapezoideum).

Ze względu na wykonywane czynności można to połączenie jest stawem wieloosiowym
o mniejszym zakresie ruchu aniżeli w stawie obojczykowo-mostkowym.
Ruchy obręczy odbywają się przeważnie w obu stawach obojczyka przy udziale łopatki, która
ulega przemieszczeniu ślizgając się swobodnie na klatce piersiowej.






Literatura

1. Bochenek A. - Anatomia człowieka tom I, PZWL 2004
2. Feneis, Dauber - Podręczny atlas anatomii
3. Marecki Bogusław - Anatomia funkcjonalna, tom I, 2000
4. Sobotta - Atlas anatomii człowieka, tom I i II
5. Sinelnikov: Atlas of human anatomy, vol.I
6.

http://frozenshoulder.mysites.nl/

7.

http://sbio.info/page.php?id=271

8. meddean.luc.edu