„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Beata Wawryn-śmuda

Organizacja produkcji roślinnej
321[04].Z1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

mgr inż. Bożena Stępień
mgr inż. Mirosław Worobik

Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł



Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[04].Z1.04,

„Organizacja produkcji ro

ś

linnej”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu

technik pszczelarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Produkcja zboża ozimego i jarego

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Produkcja ziemniaka i buraka cukrowego

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Produkcja rzepaku ozimego

15

5.3.1. Ćwiczenia

15

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

17

7. Literatura

31

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ć

wiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-uczenia się

oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

321[04].Z1

Produkcja roślinna

321[04].Z1.01

Planowanie zmianowania

roślin i płodozmianów

321[04].Z1.04

Organizacja produkcji roślinnej

321[04].Z1.02

Użytkowanie sprzętu

rolniczego

321[04].Z1.03

Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych

321[04].Z1.05

Określanie zasobów bazy pożytkowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć

:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

scharakteryzować klimat i mikroklimat Polski,

−

scharakteryzować układy mechaniczne maszyn,

−

scharakteryzować rodzaje maszyn stosowanych podczas zabiegów ochrony roślin,

−

charakteryzować ogólną budowę i zasadę działania kombajnu zbożowego,

−

określać kompleksy glebowo-rolnicze,

−

analizować koszty wykonywania zabiegów związanych z ochroną roślin,

−

przewidzieć i zapobiec zagrożeniom życia i zdrowia związanym z wykonywaną pracą,

−

zastosować zasady eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych,

−

określać wymagania higieniczno-sanitarne w gospodarstwie,

−

zastosować zasady ochrony środowiska,

−

dobierać i zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony osobistej do określonych prac,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa zdrowotnego
ż

ywności, podczas produkcji, transportu oraz magazynowania środków i wyrobów

ż

ywnościowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

określić znaczenie gospodarcze zbóż, roślin okopowych, gryki, rzepaku,

−

scharakteryzować właściwości biologiczne zbóż,

−

określić wymagania przyrodnicze zbóż,

−

zaplanować uprawę roli pod zboża,

−

zaplanować nawożenie gleby pod zboża, ilość wysiewu nasion i zabiegi ochronne,

−

wykonać podstawowe zabiegi pielęgnacyjne uprawy zbóż,

−

zaplanować i zorganizować zbiór zbóż,

−

scharakteryzować cechy morfologiczne roślin okopowych,

−

określić wymagania klimatyczne i glebowe ziemniaków,

−

charakteryzować wybrane odmiany ziemniaków i buraków,

−

określić sposoby uprawy roli pod produkcję roślin okopowych,

−

zaplanować nawożenie gleby pod ziemniaki i buraki,

−

scharakteryzować cechy sadzeniaków i materiału siewnego buraków,

−

dobrać techniki i sprzęt do sadzenia i siewu,

−

zastosować sposoby pielęgnacji upraw ziemniaków i buraków,

−

dobrać maszyny i urządzenia do wykonania zabiegów uprawowych, pielęgnacyjnych
i zbioru roślin okopowych,

−

określić wymagania przyrodnicze gryki,

−

opracować projekt uprawy roli pod grykę,

−

zaplanować nawożenie i sposoby pielęgnacji gryki,

−

wykorzystać grykę jako bazę pożytkową,

−

zorganizować zbiór i przechowywanie nasion gryki,

−

charakteryzować wymagania klimatyczne, glebowe, stanowisko rzepaku ozimego,

−

zaplanować sposoby uprawy roli pod uprawę rzepaku ozimego,

−

zaplanować nawożenie rzepaku ozimego dostosowane do stanowiska,

−

dobrać parametry siewu rzepaku ozimego,

−

wykonać zabiegi pielęgnacyjne i ochronne rzepaku,

−

rozpoznać szkodniki, choroby i chwasty rzepaku ozimego,

−

ocenić porę kwitnienia plantacji rzepaku,

−

określić zasady i sposoby zbioru oraz metody dosuszania rzepaku ozimego,

−

scharakteryzować zasady uprawy wybranych roślin motylkowych,

−

zaplanować uprawę roślin motylkowych,

−

dobrać właściwe parametry siewu roślin dla roślin motylkowych,

−

wykonać podstawowe zabiegi pielęgnacyjne i ochronne roślin motylkowych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej,
ochrony środowiska, bezpieczeństwa zdrowotnego żywności podczas uprawy roli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04].

Moduł:

Produkcja roślinna 321[04].Z1

Jednostka modułowa:

Organizacja produkcji roślinnej 321[04].Z1.04

Temat: Rośliny zbożowe.

Cel ogólny: Określanie cech morfologicznych zbóż.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

charakteryzować zboża pod względem wymagań glebowych, świetlnych, cieplnych,

−

wymienić i opisać fazy wzrostu zbóż,

−

opisywać poszczególne części rośliny zboża,

−

określać cechy charakterystyczne budowy morfologicznej dla czterech podstawowych
zbóż.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 3–4-osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kolekcja zasuszonych roślin zbóż,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma,

−

zestaw multimedialny.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu zajęć, uświadomienie celu zajęć.
3. wprowadzenie do tematu:

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat ogólnych wiadomości
dotyczących zbóż ich przynależności do rodzin botanicznych, wymagań glebowych,
ś

wietlnych i cieplnych. Nauczyciel charakteryzuje poszczególne fazy wzrostu zbóż.

Nauczyciel omawia poszczególne elementy składowe budowy rośliny zbożowej.
Nauczyciel po wykładzie zadaje pytanie: Jakie rodzaje kwiatostanów, źdźbeł,
ziarniaków, korzeni można spotkać wśród zbóż?

−

„Burza mózgów” – uczniowie udzielają różnych odpowiedzi, wszystkie zostają
zapisane na tablicy. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

−

nauczyciel prezentuje poszczególne gatunki zbóż. Omawia je i zwraca uwagę na
pojęcia takie jak: kłos, wiecha, źdźbło, podstawa blaszki liściowej, języczek, węzeł,
międzywęźle, korzenie przybyszowe. Po prezentacji nauczyciel zadaje pytanie: Jakie
charakterystyczne cechy posiadają poszczególne części rośliny zbożowej,

−

nauczyciel do odpowiedzi typuje ucznia. Uczeń udziela odpowiedzi. Nauczyciel
weryfikuje odpowiedzi. Następnie nauczyciel przydziela zadania grupom.

4. Realizacja zajęć.

Praca w grupach 3–4-osobowych:

−

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

−

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

−

uczniowie zapoznają się z budową morfologiczną czterech zbóż,

−

uczniowie dyskutują na temat cech odróżniających cztery podstawowe zboża,

−

uczniowie w grupach określają w jaki sposób najłatwiej można rodzaj zboża na
podstawie jego budowy morfologicznej,

Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek oraz kontroluje:

−

czy uczniowie zrozumieli zadanie,

−

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,

−

czy zachowują przepisy bhp.

Zakończenie zajęć

−

przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę. Charakteryzuje
budowę morfologiczną danego zboża,

−

uczniowie dyskutują na forum grupy na temat przydatność znajomości cech
morfologicznych zbóż.

Praca domowa
Narysować w zeszycie do przedmiotu podstawę blaszki liściowej: pszenicy, żyta, jęczmienia
i owsa.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieżąco podczas
dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04].

Moduł:

Produkcja roślinna 321[04].Z1

Jednostka modułowa:

Organizacja produkcji roślinnej 321[04].Z1.04

Temat: Ocena łanu rzepaku.

Cel ogólny: Ocenić łan rzepaku przed zimą.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

uzasadnić celowość dokonywania oceny łanu rzepaku ozimego,

−

tłumaczyć jak należy prowadzić łan i jakie elementy brać pod uwagę,

−

wskazywać momenty kiedy łan jest poddawany ocenie,

−

charakteryzować przyczyny powstawania anomalii w rozwoju rzepaku,

−

sprawdzać, czy nie występują objawy chorób lub uszkodzeń przez szkodniki,

−

decydować o dalszym postępowaniu z uprawą.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w trzech grupach.

Czas trwania zajęć: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

atlasy chorób i szkodników rzepaku,

−

linijki,

−

zeszyty,

−

przybory do pisania.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu zajęć, uświadomienie celu zajęć.
3. Wprowadzenie do tematu:

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat ogólnych wiadomości
dotyczących pielęgnacji łanu rzepaku. Nauczyciel omawia przebieg oceny łanu
rzepaku oraz momenty, w których tej oceny się dokonuje. Nauczyciel po wykładzie
zadaje pytanie: Jaki powinien być stan zasiewów rzepaku ozimego przed zimą?

−

„Burza mózgów” – uczniowie udzielają różnych odpowiedzi, wszystkie zostają
zapisane na tablicy. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi,

−

nauczyciel objaśnia pojęcie rozety zwartej, luźnej, wybujałej,

−

nauczyciel omawia czynniki, które spowodowały, że rozety liściowe są luźne,
wybujałe bądź zwarte. Nauczyciel omawia choroby i szkodniki rzepaku, które mogą
być bardziej groźne takie jak: pchełki i larwy gnatarza rzepakowca oraz podaje
metody walki z nimi. Po prezentacji nauczyciel zadaje pytanie: jakie czynniki mogą
spowodować zaburzenia w rozwoju młodych roślin rzepaku ozimego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

−

nauczyciel do odpowiedzi typuje ucznia. Uczeń udziela odpowiedzi. Nauczyciel
weryfikuje odpowiedzi. Następnie nauczyciel przydziela zadania grupom.

4. Realizacja zajęć praktycznego – terenowego.

Praca w trzech grupach:

−

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

−

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

−

uczniowie oglądają plantację rzepaku ozimego, wyrywają 10 roślin,

−

uczniowie z poszczególnych grup przystępują do pomiaru powierzchni 0,25 m

2

i liczą rośliny na tej powierzchni,

−

uczniowie w grupach opracowują charakterystykę plantacji biorąc pod uwagę
elementy według, których dokonuje się oceny, zapisują na papierze,

Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek oraz kontroluje:

−

czy uczniowie zrozumieli zadanie,

−

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,

−

czy zachowują przepisy bhp.

Zakończenie zajęć

−

przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę. Charakteryzuje
dany czynnik, który określa stan zasiewów rzepaku przed zimą,

−

uczniowie dyskutują na forum grupy czy plantacja rzepaku przed zimą jest w dobrym
stanie.

Praca domowa
Opracować na piśmie temat „Wpływ czynników klimatycznych i glebowych na wyniki
produkcyjne plantacji rzepaku”.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieżąco podczas
dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1 Produkcja zboża ozimego i jarego

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określanie cech morfologicznych zbóż.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować eksponaty suszonych i żywych roślin zbóż

w różnych stadiach rozwoju, rysunki, foliogramy, przeźrocza ze zbożami.

Podczas wykonywania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na budowę

morfologiczną poszczególnych gatunków zbóż.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć rysunki, foliogramy i przeźrocza przedstawiające poszczególne gatunki zbóż,
2) obejrzeć eksponaty zasuszonych i żywych roślin zbożowych,
3) określić dla czterech podstawowych gatunków zbóż charakterystyczne cechy w budowie

i umieścić je w tabeli,

Lp.

Gatunek zboża

Cechy charakterystyczne budowy morfologicznej

1.

pszenica

2.

ż

yto

3.

owies

4.

jęczmień

4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenie się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

rysunki, foliogramy, przeźrocza, eksponaty roślin,

−

rzutnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Ćwiczenie 2

Rozpoznawanie najczęściej występujących chorób i szkodników zbóż.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować okazy roślin porażonych chorobami, zaprawy

nasienne i atlasy chorób i szkodników zbóż.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na

najważniejsze choroby i szkodniki zbóż oraz rodzaj uszkodzeń przez nie powodowany.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z najważniejszymi chorobami zbóż; takimi jak rdze, głownia pyłkowa,

głownia zwarta, mączniak, śnieć, pleśń śniegowa, pasiastość liści jęczmienia,

2) zapoznać się z przepisami stosowania zapraw nasiennych oraz wskazaniami bhp,
3) obejrzeć szkodniki występujące w zbożach i powodowane przez nie uszkodzenia,
4) poznać sposoby zwalczania chorób i szkodników i krótko je opisać,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenie się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne

−

okazy roślin porażonych chorobami,

−

lupy,

−

zaprawy nasienne w oryginalnym opakowaniu,

−

atlasy chorób i szkodników zbóż,

−

poradnik dla producentów – specjalny dodatek do dwutygodnika „Agro Serwis”,

−

zboże wysokiej jakości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2.

Produkcja ziemniaka i buraka cukrowego

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Budowa nadziemnej i podziemnej części rośliny ziemniaka i buraka.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenie nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować rysunki, foliogramy, przeźrocza, eksponaty żywych

roślin ziemniaka i buraka cukrowego.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na budowę

poszczególnych części rośliny ziemniaka i buraka.

Ć

wiczenie powinno być wykonywanie w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć rysunki, foliogramy, przeźrocza z roślinami ziemniaka i buraka cukrowego,
2) obejrzeć eksponaty żywych roślin,
3) określić charakterystyczne cechy budowy ziemniaka i buraka,
4) narysować roślinę ziemniaka i buraka w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenie się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

rysunki, foliogramy, przeźrocza oraz okazy żywych roślin ziemniaka i buraka,

−

rzutnik.

Ćwiczenie 2

Rozpoznawanie chorób, szkodników i chwastów ziemniaka i buraka.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować okazy roślin, foliogramy, przeźrocza, rysunki,

zaatakowanych przez choroby i szkodniki ziemniaka i buraka cukrowego oraz ulotki
i materiały reklamowe środków ochrony roślin przeznaczonych dla ziemniaka i buraka.

Podczas wykonywania ćwiczenia szczególna uwagę uczeń powinien zwrócić na

najgroźniejsze choroby i szkodniki ziemniaka i buraka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z najważniejszymi chorobami, szkodnikami i chwastami występującymi

w uprawach ziemniaka i buraka,

2) obejrzeć choroby i szkodniki oraz uszkodzenia przez nie powodowane,
3) obejrzeć chwasty występujące w uprawach ziemniaka i buraka,
4) zapoznać się ze sposobami zwalczania chorób, szkodników i chwastów oraz krótko je

opisać,

5) zapoznać się z działaniem i postępowaniem z różnymi środkami ochrony roślin,

przeznaczonymi dla ziemniaka i buraka,

6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenie się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

eksponaty roślin zaatakowanych przez szkodniki choroby,

−

atlasy chorób i szkodników ziemniaka i buraka cukrowego,

−

foliogramy, przeźrocza, rysunki chorób i szkodników ziemniaka i buraka cukrowego,

−

ulotki, materiały reklamowe środków ochrony roślin przeznaczonych dla ziemniaka
i buraka cukrowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3.

Produkcja rzepaku ozimego

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ocena łanu rzepaku ozimego przed zimą.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić wygląd

plantacji i swoje działania na niej, aby nie wyrządzić szkód.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w trzech grupach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyrwać po 10 roślin rzepaku,
2) policzyć liście (rozwinięte i wpół rozwinięte) oraz blizny po liściach opadłych,
3) zmierzyć długość odcinka pędu od powierzchni gleby do pierwszych liści i do

wierzchołka,

4) policzyć rośliny na powierzchni 0,25 m

2

(w trzech miejscach),

5) ocenić, czy rozety są zwarte, czy luźne, czy można je określić jako wybujałe,
6) sprawdzić czy nie występują objawy chorób lub uszkodzeń przez szkodniki,
7) zestawić wyniki i opisowo przedstawić stan plantacji przed zimą,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenie się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

albumy z chorobami i szkodnikami rzepaku,

−

linijka, zeszyt, przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Systemy jesiennego i wiosennego zwalczania chwastów w rzepaku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególna uwagę uczeń powinien zwrócić na dobór

odpowiednich zabiegów w zależności od rodzaju uprawy.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z podręczników, notatek w zeszycie i foliogramów jakie są rodzaje siewu

rzepaku ozimego,

2) zapoznać się z elementami składającymi się na pielęgnację mechaniczną jesienią,
3) sprawdzić, jakie zabiegi mechaniczne niszczące chwasty należy zastosować na wiosnę,
4) sprawdzić, jakie kryteria decydują o wyborze stosowanego herbicydu,
5) określić dla każdego rodzaju uprawy, elementy składające się na walkę z chwastami

jesienią i wiosną, które następnie należy wpisać do tabeli,

Pora roku

Uprawa w szerokie rzędy

Uprawa w wąskie rzędy

jesień

wiosna

6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenie się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

foliogramy, zeszyty i podręczniki do przedmiotu produkcja roślinna,

−

rzutnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Rozpoznawanie stanów

biologicznych rodziny pszczelej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 7, 9, 10, 13, 14, 15, 19, 20, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 6, 8, 11, 12, 16, 17, 18, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. b, 4. c, 5. a, 6. b, 7. a, 8. a, 9. d, 10. c, 11. a,

12. b, 13. b, 14. b, 15. d, 16. a, 17. a, 18. c, 19. d, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

Odpowiedź

1

Określić przynależność zbóż do
rodziny botanicznej

B

P

c

2

Zdefiniować pojęcie ziarniaka

A

P

c

3

Zdefiniować fazy rozwojowe zbóż

A

P

b

4

Określić zawartość wody w ziarnie

B

P

c

5

Określić zabiegi uprawowe w zbożach
jarych

C

PP

a

6

Scharakteryzować pojęcie
mrozoodporności i podawać przykłady

C

PP

b

7

Określić wymagania glebowe zbóż

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

8

Określić optymalną temperaturę gleby
dosadzenia ziemniaków

C

PP

a

9

Wymienić cechy odmianowe
ziemniaka

A

P

d

10

Określić wymagania gryki co do
długości dnia

B

P

c

11

Określić wymagania co do przedplonu
dla ziemniaka

C

PP

a

12

Określić długość następstwa ziemniaka
po sobie

C

PP

b

13

Określić wymagania glebowe buraka
cukrowego

B

P

b

14 Określić obsadę roślin ziemniaka

A

P

b

15 Określić choroby ziemniaka

B

P

d

16 Określić szkodniki buraka cukrowego

C

PP

a

17

Określić przedplony dla buraka
cukrowego

C

PP

a

18

Rozróżnić fazy rozwojowe buraka
cukrowego

C

PP

c

19

Określić przynależność rzepaku do
rodziny botanicznej

A

P

d

20

Określić przebieg rozwoju rzepaku
ozimego

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Zboża to rośliny należące w przeważającej części do rodziny

a) krzyżowych.
b) rdestowatych.
c) traw.
d) psiankowatych.

2. Owocem zbóż jest

a) łuszczyna.
b) jagoda.
c) ziarniak.
d) strąk.

3. Krzewienie rozpoczyna się c chwilą pojawienia się

a) pierwszego liścia.
b) trzeciego liścia.
c) pierwszego węzła.
d) liścia flagowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

4. O dojrzałości pełnej ziarniaków mówimy, gdy zawartość wody wynosi

a)

poniżej 50%.

b) około 35%.
c) poniżej 20%.
d) powyżej 40%.

5. W przypadku zbóż jarych podstawowym jesiennym zabiegiem uprawowym jest

a) orka przedzimowa.
b) wyrównanie powierzchni pola.
c) talerzowanie.
d) zagęszczanie podglebia.

6. Najbardziej mrozoodporny gatunek zboża to

a) jęczmień ozimy.
b) żyto.
c) pszenica ozima.
d) proso.

7. Średnie wymagania glebowe mają

a) jęczmień ozimy i jary.
b) pszenica ozima i jara.
c) owies i kukurydza.
d) żyto i gryka.

8. Optymalne temperatury gleby do sadzenia ziemniaka to

a) 6–8

o

C.

b) 10–15

o

C.

c) 0–2

o

C.

d) 2–4

o

C.

9. Cechą, która nie należy do odmianowych jest

a) wierność plonowania.
b) odporność na choroby.
c) przydatność do przechowywania.
d) przynależność do rodziny psiankowatych.

10. Gryka jest rośliną

a) dnia krótkiego.
b) dnia długiego.
c) obojętną na długość dnia.
d) cieniolubną.

11. Bardzo dobrym przedplonem dla ziemniaka są

a) motylkowe lub mieszanki motylkowych z trawami.
b) zboża.
c) inne rośliny okopowe.
d) ziemniak.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

12. Następstwo ziemniaka po sobie uprawianego w monokulturze może wynosić

a) 4 lata.
b) 2–3 lata.
c) 3–4 lata.
d) 4–5 lat.

13. Buraki cukrowe najlepiej plonują na glebach o odczynie – pH wynoszącym

a) 6,5–7,0.
b) mniej niż 6,5.
c) więcej niż 7,0.
d) 6,0.

14. Gęstość sadzenia ziemniaka powinna być tak dobrana, aby uzyskać obsadę na 1 ha

a) 100 tyś. łodyg.
b) 200–250 tyś. łodyg.
a) 100–150 tyś. łodyg.
b) 300 tyś. łodyg.

15. Choroba nie dotycząca ziemniaka to

a) parch prószysty.
b) rak ziemniaka.
c) alternarioza.
d) kędzierzawka płaszczyńcowa.

16. Do najgroźniejszych szkodników buraka cukrowego należą

a) larwa śmietek.
b) pryszczarek Heski.
c) stonka.
d) niezmiarka paskowana.

17. Buraki cukrowe najlepiej siać po

a) zbożach.
b) ziemniakach.
c) roślinach krzyżowych.
d) motylkowych pastewnych.

18. Zasadniczy przyrost plonu buraka cukrowego następuje w fazie

a) tworzenia pędu kwiatowego i kwitnienia.
b) 16- u liści.
c) formowania się korzenia spichrzowego.
d) korzenia dojrzałego.

19. Rzepak ozimy należy do rodziny

a) komosowatych.
b) psiankowatych.
c) rdestowatych.
d) krzyżowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

20. Przed zimą rzepak powinien rozwinąć

a) do 8 par liści.
b) do 2 par liści.
c) do 3 par liści.
d) do 6 par liści.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Organizacja produkcji roślinnej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Organizacja produkcji

roślinnej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 7, 9, 10, 13, 14, 15, 19, 20, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 6, 8, 11, 12, 16, 17, 18, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. d, 5. a, 6. d, 7. b, 8. c, 9. d, 10. c, 11. b,

12. a, 13. b, 14. c, 15. d, 16. a, 17. c, 18. b, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

Odpowiedź

1

Określić wymagania wodne zbóż
jarych

B

P

b

2

Określić typy kwiatostanów u zbóż

A

P

a

3

Scharakteryzować fazy rozwojowe u
zbóż

A

P

c

4

Określić sposoby zapylania u zbóż

B

P

d

5

Scharakteryzować budowę
dymorficzną kwiatów

C

PP

a

6

Określić porę zbioru gryki

C

PP

d

7

Scharakteryzować prowadzenie łanu
zbóż

B

P

b

8

Określić zboża najmniej narażone na
konkurencję chwastów

C

PP

c

9

Scharakteryzować przydatność melasy
w żywieniu zwierząt

A

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

10

Scharakteryzować budowę bulwy
ziemniaka

B

P

c

11

Określić długość okresu wegetacji
buraka cukrowego

C

PP

b

12

Określić potrzeby pokarmowe buraka
cukrowego

C

PP

a

13

Scharakteryzować sposób wysiewu
nawozów azotowych pod buraki

B

P

b

14

Określić minimalną średnicę bulwy
ziemniaka jadalnego wczesnego

A

P

c

15

Scharakteryzować polową zdolność
wschodów buraka cukrowego

B

P

d

16

Określić termin siewu buraka
cukrowego

C

PP

d

17 Określić rodzaj kwiatostanu rzepaku

C

PP

c

18

Określić zawartość tłuszczu nasion
rzepaku

C

PP

b

19

Scharakteryzować przedplony rzepaku
ozimego

A

P

a

20 Określić potrzeby pokarmowe rzepaku

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ze zbóż jarych największe wymagania wodne ma

a) kukurydza.
b) owies.
c) jęczmień.
d) proso.

2. Typy kwiatostanów występujących u zbóż to

a) kłos i wiecha.
b) grono i baldach.
c) koszyczek i główka.
d) sierpik i wachlarzyk.

3. Wschody u zbóż to faza, w której pojawia się

a) pierwszy węzeł.
b) korzonek zarodkowy.
c) pierwszy zielony liść.
d) trzeci zielony liść.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

4. Obcopylnym gatunkiem zbóż jest

a) jęczmień.
b) pszenica.
c) owies.
d) żyto.

5. Dymorficzną budowę kwiatów posiada

a) gryka.
b) proso.
c) jęczmień.
d) pszenica.

6. Zbiór gryki należy rozpocząć, gdy zabarwienie brunatne ma

a) 40–50% nasion.
b) 45–50% nasion.
c) 70–80% nasion.
d) 60–70% nasion.

7. Po wschodach obsada roślin nie powinna być mniejsza niż

a) 50%.
b) 85%.
c) 60%.
d) 70%.

8. Spośród zbóż najmniej narażonym na konkurencję chwastów jest

a) pszenica.
b) owies.
c) żyto.
d) jęczmień.

9. Melasa ma największą wartość w żywieniu

a) bydła opasowego.
b) drobiu.
c) bydła mlecznego.
d) trzody chlewnej i koni.

10. Bulwa ziemniaka w części wierzchołkowej posiada

a) ślad przyczepu do stolonu.
b) mniej oczek.
c) więcej oczek.
d) grubszą skórkę.

11. Długość okresu wegetacyjnego buraka cukrowego optymalnie powinna wynosić

a) 190–200 dni.
b) 180–190 dni.
c) 160–170 dni.
d) 150–160 dni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

12. Specyfiką buraka cukrowego są potrzeby pokarmowe w stosunku do

a) sodu.
b) żelaza.
c) manganu.
d) cynku.

13. Całkowitą dawkę nawozów azotowych pod buraki cukrowe należy wysiać przedsiewnie,

gdy wynosi ona
a) do 125 kg.
b) do 100 kg.
c) do 130 kg.
d) do 150 kg.

14. Minimalna średnica bulwy ziemniaka jadalnego wczesnego przy sprzęcie do 20.VIII

wynosi
a) 25 mm.
b) 40 mm.
c) 28 mm.
d) 30 mm.

15. PZW (polowa zdolność wschodów) dla buraka cukrowego wynosi

a) 20–30%.
b) 30–40%.
c) 40–50%.
d) 40–70%.

16. Siew buraków należy rozpocząć, gdy temperatura wierzchniej warstwy gleby przekroczy

a) 10

o

C.

b) O

o

C.

c) 2

o

C.

d) 5

o

C.

17. Kwiaty rzepaku zebrane są w

a) koszyczek.
b) wiechę.
c) grono.
d) baldach.

18. Nasiona rzepaku zawierają % tłuszczu

a) 20–30.
b) 40–50.
c) 10–20.
d) 15–25.

19. Najgorszym przedplonem z roślin zbożowych dla rzepaku jest

a) owies.
b) pszenica.
c) jęczmień ozimy.
d) jęczmień jary.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

20. Duże potrzeby pokarmowe rzepaku ozimego swą w stosunku do

a) magnezu i sodu.
b) siarki i boru.
c) manganu i żelaza.
d) cynku i jodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Organizacja produkcji roślinnej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

7. LITERATURA

1. Czerko Z. (red.): Technologie produkcji roślinnej. PWRiL, Warszawa 2005
2. Fityna M. (red.): Technologie produkcji roślinnej. Hortpress, Warszawa 1995
3. Gruczek T. (red.): Produkcja ziemniaków metodami ekologicznymi. Radom 2004
4. Kuś Jan: Optymalizacja uprawy roli. Puławy 1998

Czasopisma:
–

Rzepak

–

Rzepak biopaliwa

–

Zboże wysokiej jakości

–

Buraki cukrowe