Porady dotyczące uczenia osób z wysoko-funkcjonującą formą Autyzmu

str. 1

Porady dotyczące uczenia osób z wysoko-funkcjonującą
formą Autyzmu

autorzy: Susan Moreno i Carol O'Neal

Aczkolwiek artykuł ten jest skierowany do osób pracujących z Autystykami to zauważyłam w nim wiele cennych
wskazówek, które mogą być pomocne w nauczaniu dzieci z zespołem Aspergera.

(

Rozalia

)

1. Autystycy mają problemy organizacyjne niezależnie od inteligencji lub wieku. Taka

osoba ucząca się "na same piątki", posiadająca fotograficzną pamięć, może nie być w
stanie pamiętać o przyniesieniu ołówka lub na kiedy ma być przygotowane zadanie
(np. referat). W takich przypadkach pomoc powinna byś udzielana w jak najłatwiejszy
sposób - przyczepienie obrazka ołówka do okładki zeszytu, podanie dokładnego spisu,
co powinno być zrobione w domu i na kiedy. Należy zawsze chwalić, jeżeli uczeń sam
będzie pamiętał o czymś, czego raz zapomniał. Nie krytykuj, gdy coś mu nie wyjdzie.
"Kazanie" nie tylko nie pomoże, ale najpewniej pogorszy sytuacje. Dziecko takie
może zacząć wierzyć w to, że nie jest w stanie pamiętać. Osoby takie wydają się mieć
albo najbardziej wysprzątaną szafkę i biurko, albo najbardziej nieporządną.

*

. Ci,

którzy mają problem w utrzymaniu porządku wymagają pomocy w częstym
sprzątaniu, aby mogli oni znaleźć potrzebne im przedmioty. Należy pamiętać, że
uczniowie z autyzmem nie podejmują świadomej decyzji, aby być nieporządnymi,
raczej nie potrafią poradzić sobie z tym problemem bez specyficznego przygotowania.
(Najlepiej małymi kroczkami, bez przymusu).

2. Osoby cierpiące na autyzm mają problem z myśleniem abstrakcyjnym i pojęciowym.

Część z nich może z czasem przyswoić sobie tą umiejętność - część nigdy. Jeżeli
musisz posłużyć się zwrotem abstrakcyjnym, pomóż autystykowi zrozumieć,
używając wskazówek - rysunków, opisów. Staraj się nie używać ogólnikowych
zwrotów, „dlaczego to zrobiłeś". Zamiast tego powiedz "nie spodobało mi się, jak
trzasnąłeś książką o pulpit, gdy powiedziałam, że czas na lekcje WF. Następnym
razem odłóż książkę spokojnie i powiedz mi, że jesteś zdenerwowany. Czy chciałeś w
ten sposób dać mi do zrozumienia, że nie chcesz iść na salę gimnastyczną - czy też, że
nie chcesz przerywać czytania?" Unikaj pytań wymagających opisowych odpowiedzi.
Bądź tak precyzyjna w wypowiedziach do takiego ucznia jak tylko to możliwe.

3. Narastanie problemów z zachowaniem może wskazywać na narastanie stresu.

Czasami stres ten może być wywołany poczuciem "utraty kontroli". W wielu
przypadkach jedynym sposobem na zniesienia stresu u ucznia jest fizyczne
opuszczenie miejsca lub sytuacji wywołującej stres. Jeżeli takie sytuacje mają miejsce
to powinno się przygotować program pomagający autystykowi - uczący, jak powinien
się zachować w takim układzie. Dobrym pomysłem jest ustalenie "bezpiecznego
miejsca", "bezpiecznej osoby" - gdzie taki uczeń może pójść, gdy sytuacja go
przerasta.

4. Nie odbieraj złego zachowania, jako osobistą porażkę. Osoby z wysoko-funkcjonującą

formą autyzmu nie są manipulantami, którzy z rozmysłem próbują uczynić życie
bardziej skomplikowanym. Najczęściej złe zachowanie jest wynikiem wysiłku
włożonego w wykonanie różnych zadań, które mogą być dezorientujące, wywołujące
strach, zakłopotanie. Autystycy są egocentrykami, jest to jeden z podstawowych
elementów upośledzenia. Bardzo powszechne są też kłopoty z odczytywaniem reakcji
innych.

Porady dotyczące uczenia osób z wysoko-funkcjonującą formą Autyzmu

str. 2

5. Większość ludzi z wysoko-funkcjonującą formą autyzmu posługuje się i interpretuje

mowę dosłownie. Do czasu, aż uda Ci się rozpoznać możliwości takiego ucznia unikaj
idiomów, żartów opartych na podwójnym znaczeniu wyrażeń, sarkazmu (np.
mówienie "brawo", gdy dziecko obleje się keczupem), pseudonimów, "ksywek"

6. Pamiętaj, że interpretowanie mimiki i języka ciała może sprawiać wielkie problemy

lub nawet być niemożliwe.

7. Jeżeli wydaje Ci się, że uczeń ma kłopot ze zrozumieniem zagadnienia - podziel je na

mniejsze części lub zmień sposób tłumaczenia, użyj innej techniki uczenia (wizualna,
słowna, dotykowa).

8. Unikaj nadmiernego omawiania (potoku mowy). Używaj krótkich zdań, gdy widzisz,

że uczeń Cię nie rozumie. Chociaż najprawdopodobniej nie ma on kłopotów za
słuchem i wydaje się, że uważa - może mieć on kłopot ze zrozumieniem głównego
problemu i "wyłapaniem" najważniejszych informacji.

9. Przygotowuj ucznia do wszelkich możliwych zmian w otoczeniu takich jak:

zastępstwo nauczycieli, spotkania, zmiana rozkładu zajęć. Używaj schematów, planów
i rysunków.

10. Kontrola zachowania może działać, ale jeżeli jest nieprawidłowo przeprowadzana

może powodować mechaniczne zachowanie się (jak robot) lub objawić się jakąś formą
agresji. Staraj się uczyć dziecko zachowań odpowiednich do wieku w miarę jego
dorastania.

11. Aby uzyskać postęp w rozwoju niezbędne jest stosowanie takich samych zasad

dotyczących wymagań, pochwał i traktowania dziecka zarówno w domu jak i w
szkole. Dotyczy to też wakacji.

12. Bądź świadoma, że bodźce słuchowe i wizualne mogą być odbierane przez autystyka,

jako "za dużo" lub "za mało". Przeszkadzać może, np. "bzyczenie" świetlówki.
Przeanalizuj zmianę miejsca, gdzie taki uczeń siedzi. Usuń rupiecie w zasięgu wzroku
dziecka, jeżeli wydaje Ci się, że uczeń może się rozpraszać lub frustrować z powodu
wystroju klasy.

13. Jeżeli autystyczny uczeń zaczyna powtarzać te same pytania lub argumentacje

powinnaś to przerwać, zanim przeistoczy się to w monotonną "litanię". Mało
skuteczne jest w takim przypadku udzielanie kolejnych logicznych odpowiedzi.
Spróbuj poprosić dziecko, aby napisało na kartce swoje pytania lub wypowiedzi i
odpisz, bądź zaproponuj, aby ono samo napisało logiczną odpowiedź. Możesz też
spróbować zamienić się rolami - ty zadawaj te pytania, a uczeń niech odpowie
stawiając się w twojej sytuacji. Temat argumentacji lub pytań niekoniecznie jest
źródłem niezadowolenia takiego ucznia. Częściej jest to próba zwrócenia uwagi na
poczucie utraty kontroli lub niepewność związaną z jakąś sytuacja lub osobą z
otoczenia.

14. Ponieważ autystycy mają różne kłopoty z komunikacją, nie polegaj na uczniu, że

przekaże ważne informacje (zadania, regulaminy, spotkania) rodzicom. Do czasu, aż
przekonasz się, że dziecko opanowało tą umiejętność. Przekazanie przez dziecko
notatki też może zawieść - uczeń może zgubić kartkę w drodze do domu lub
zapomnieć ją przekazać. Powinnaś dzwonić do rodziców tak często, aż się przekonasz,
że dziecko nauczyło się przekazywać dokładnie twoje informacje. Ciągły kontakt
rodziców i szkoły jest niezbędny.

15. Jeżeli zajęcia w klasie wymagają dobrania się w pary, pracy z partnerem - losuj

numery lub wybierz inną dowolną metodę wyboru. Możesz też poprosić jakąś
konkretną osobę o zajęcie się dzieckiem autystycznym, zanim klasa zacznie " się
dobierać". W innym przypadku może zdarzyć się, że uczeń z autyzmem pozostanie

Porady dotyczące uczenia osób z wysoko-funkcjonującą formą Autyzmu

str. 3

bez pary, co byłoby niewskazane, jako że mógłby on dużo skorzystać z pracy z
partnerem.

16. Zanim nie ustalisz zakresu możliwości dziecka nie przyjmuj niczego za pewnik. Np.

autystyk może być "geniuszem" matematycznym z algebry, a nie potrafić posługiwać
się monetami (nie wie ile powinien dostać reszty). Albo też może mieć niesamowitą
pamięć - zakodowywać przeczytane książki, wiadomości sportowe, a nie być w stanie
zapamiętać, że trzeba przynieść coś do pisania na lekcje. Nierównomierny rozwój
umiejętności jest jedną z oznak autyzmu.

* W kanadyjskiej szkole podstawowej każde dziecko ma szafkę na kurtkę i buty oraz biurko z półką,
gdzie zostawia zeszyty, przybory, podręczniki. Nie ma codziennego noszenia wszystkiego szkoła -
dom. Tylko to, co jest w danym dniu zadane..