„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Maria Michalak

Prowadzenie ksiąg rachunkowych
341[03].Z4.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Teresa Jerzykowska-Słupska
mgr Krystyna Kielan

Opracowanie redakcyjne:
mgr Małgorzata Sienna


Konsultacja:
dr Bożena Zając

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[03].Z4.01
„Prowadzenie ksiąg rachunkowych” zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
technik handlowiec.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Organizacja rachunkowości w jednostce gospodarczej

11

5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Aktywa i pasywa jednostki gospodarczej

14

5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Ewidencjonowanie zmian w składnikach aktywów i pasywów

16

5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Zasady poprawiania błędów księgowych

19

5.4.1. Ćwiczenia 19
5.5. Dzielenie i łączenie kont

21

5.5.1. Ćwiczenia 21
5.6. Dowody księgowe

24

5.6.1 Ćwiczenia 24
5.7. Kategorie wynikowe i zasady ich ewidencji

26

5.7.1. Ćwiczenia 26
5.8. Techniczne formy rachunkowości

29

5.8.1. Ćwiczenia 29
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

31

7. Literatura

43

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Prowadzenie ksiąg rachunkowych”,

który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie
technik handlowiec 341[03]

W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne,
− cele kształcenia,
− przykładowe scenariusze zajęć,
− ćwiczenia, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności praktycznych,
− propozycje do ewaluacji osiągnięć ucznia,
− wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np.:
− interpretacja aktów prawnych,
− ćwiczenia kształtujące umiejętności księgowania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 testem zawierającym 20 zadań zamkniętych
wielokrotnego wyboru z jedną odpowiedzią prawidłową oraz testem w formie zadania
praktycznego.
W tym rozdziale podano również:

− plan testu w formie tabelarycznej,
− propozycje norm wymagań,
− instrukcję dla nauczyciela,
− instrukcję dla ucznia,
− kartę odpowiedzi,
− zestaw zadań testowych,
− plan testu praktycznego i klucz punktowania,
− propozycje norm wymagań,
− instrukcję dla nauczyciela,
− instrukcję dla ucznia,
− treść zadania praktycznego,
− wyposażenie stanowiska pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

341[03].Z4.01

Prowadzenie ksiąg rachunkowych

341[03].Z4.02

Gospodarowanie zasobami finansowymi

341[03].Z4.03

Ewidencja majątku przedsiębiorstwa

handlowego

341[03].Z4.04

Ustalanie wyniku finansowego i sporządzanie

sprawozdań finansowych

341[03].Z4.05

Obsługa systemu

finansowo-księgowego

Schemat układu jednostek modułowych

341[03].Z4

Finanse i rachunkowość

przedsiębiorstwa handlowego

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

− korzystać z różnych źródeł informacji,
− określić uregulowania prawne dotyczące rachunkowości,
− posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu ekonomii i rachunkowości,
− rozróżnić podstawowe typy operacji gospodarczych,
− określić podstawowe zasady sporządzania dokumentów księgowych,
− sporządzić podstawowe dowody księgowe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− posłużyć się podstawową terminologią z zakresu rachunkowości,
− rozróżnić jednostki gospodarcze, będące podmiotem ustawy o rachunkowości,
− rozróżnić rachunkowość finansową i zarządczą,
− określić funkcje i znaczenie rachunkowości,
− określić nadrzędne zasady rachunkowości,
− określić podstawowe zespoły planu kont,
− rozróżnić i sklasyfikować składniki aktywów i pasywów,
− rozróżnić typy operacji gospodarczych,
− określić wpływ operacji gospodarczych na składniki bilansu i sumę bilansową,
− sporządzić uproszczony bilans przedsiębiorstwa handlowego,
− rozróżnić rodzaje kont księgowych,
− określić zasady funkcjonowania kont bilansowych,
− powiązać konto z bilansem, otworzyć i zamknąć konta,
− posłużyć się zapisem podwójnym,
− odczytać treść zapisów księgowych na kontach bilansowych,
− sporządzić oraz zinterpretować zestawienie obrotów i sald,
− poprawić błędy księgowe w urządzeniach księgowych,
− sporządzić ewidencję analityczną do różnych kont syntetycznych,
− posłużyć się zapisem pojedynczym powtarzalnym,
− uzgodnić ewidencję analityczną z ewidencją syntetyczną,
− sporządzić, skontrolować i zadekretować dowody księgowe,
− przechowywać dowody księgowe,
− określić zasady funkcjonowania kont wynikowych,
− zaewidencjonować operacje gospodarcze na kontach wynikowych,
− zastosować zasady rozliczania kosztów w podstawowych przekrojach,
− ustalić wynik finansowy metodą księgową i statystyczną,
− dokonać ewidencji chronologicznej i systematycznej,
− posłużyć się technicznymi formami ewidencji księgowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Technik handlowiec 341[03]
Moduł: Finanse i rachunkowość przedsiębiorstwa handlowego 341[03].Z4
Jednostka modułowa: Prowadzenie ksiąg rachunkowych 341[03]Z4.01

Temat: Nadrzędne zasady rachunkowości.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności analizowania i interpretowania przepisów prawnych

w zakresie rachunkowości.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
– korzystać z ustawy o rachunkowości,
– scharakteryzować nadrzędne zasady rachunkowości,
– wyjaśniać treść zasad rachunkowości.
Metody nauczania - uczenia się:

− wykład,
− praca z tekstem (ustawa o rachunkowości art. 4 do 6),
− pogadanka,
− prezentacja wykonanego zadania, sesja plakatowa.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− praca zespołowa.

Czas: 45 minut.
Środki dydaktyczne:
– ustawa o rachunkowości (art. 4 do 6 dla każdego zespołu),
– arkusze papieru A 3,
– masa mocująca,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 7.

Przebieg zajęć:

1. Rozpoczęcie zajęć – sprawy organizacyjne.
2. Wprowadzenie:

− wyjaśnienie znaczenia znajomości, analizowania i stosowania przepisów prawnych

w prowadzeniu rachunkowości jednostki gospodarczej,

− omówienie zakresu wykonywanych ćwiczeń i formy organizacji zajęć,

3. Organizacja pracy i realizacja tematu:

− podział na grupy 3–4-osobowe najlepiej losowo, rozdanie środków dydaktycznych,
− każda grupa otrzymuje treść jednej zasady rachunkowości do opracowania,
− na wykonanie zadania należy przeznaczyć około 15 minut,
− nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela wyjaśnień.

4. Po zakończeniu pracy, przedstawiciele grup prezentują, omawiają swoje opracowania.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

5. Nauczyciel po każdej prezentacji uzupełnia, wyjaśnia lub koryguje prezentacje uczniów.

Uczniowie na plakatach dokonują uzupełnień lub poprawek według wskazówek nauczyciela
(jeśli zachodzi taka potrzeba).

6. Podsumowanie ze szczególnym zwróceniem uwagi na znacznie stosowania nadrzędnych

zasad rachunkowości.

7. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

Zakończenie zajęć

Podsumowanie i omówienie znaczenia znajomości, analizowania i stosowania przepisów

prawnych w prowadzeniu rachunkowości jednostki gospodarczej.

Praca domowa

Korzystając z literatury z rozdziału 7, przygotuj notatkę na temat znaczenia rachunkowości

dla jednostki gospodarczej.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące tej formy pracy z dokumentem prawnym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Technik handlowiec 341[03]
Moduł: Finanse i rachunkowość przedsiębiorstwa handlowego 341[03].Z4
Jednostka modułowa: Prowadzenie ksiąg rachunkowych 341[03]Z4.01

Temat: Księgowanie operacji gospodarczych z wykorzystaniem tabelarycznej formy

prowadzenia ewidencji.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności posługiwania się tabelaryczną formą prowadzenia

ewidencji księgowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
– dobrać konta księgowe do podanych operacji gospodarczych,
– otworzyć konta z bilansu otwarcia w księdze głównej,
– dokonać zapisu chronologicznego i systematycznego operacji gospodarczych,
– zamknąć konta,
– sprawdzić poprawność księgowań,
– organizować stanowisko pracy,
– gospodarować czasem.
Metody nauczania - uczenia się:

− instruktaż wstępny,
− ćwiczenia praktyczne symulowane,
− konsultacje.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− praca indywidualna.

Czas: 135 minut.
Środki dydaktyczne:

− karty Księgi głównej, do ewidencji tabelarycznej,
− wzorcowy plan kont, przykładowe plany kont jednostek handlowych,
− kalkulator,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

Przebieg zajęć:

1. Rozpoczęcie zajęć – sprawy organizacyjne.
2. Wprowadzenie, nawiązanie do tematu i omówienie celów oraz organizacji zajęć.
3. Organizacja pracy:

− uczniowie otrzymują treść ćwiczenia,
− organizują stanowisko pracy: pobierają karty Księgi głównej, plany kont, kalkulatory.

4. Realizacja zadania:
uczniowie:

− dokonują analizy podanych treści zadania i dobierają konta potrzebne do ewidencji,
− wykonują czynności niezbędne do wykonania ćwiczenia,

nauczyciel:

− obserwuje prace uczniów,
− udziela wyjaśnień,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

− konsultuje z uczniami zgłaszane problemy.

5. Po zakończeniu pracy:

− Nauczyciel prezentuje prawidłowo wykonaną ewidencję.
− Uczniowie porównują i sprawdzają swoje prace, dokonują ewentualnych poprawek

i korekt.

− Uczniowie wskazują elementy ćwiczenia, które sprawiły im najwięcej trudności.
− Nauczyciel podkreśla znaczenie wykonania takiego ćwiczenia w kształtowaniu

umiejętności praktycznych, zwraca uwagę na umiejętność organizowania stanowiska
pracy i gospodarowania czasem.

6. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich organizacji pracy.

Praca domowa

Dokonaj księgowań operacji gospodarczych z ćwiczenia wykonywanego na zajęciach

z zastosowaniem tabelarycznej formy prowadzenia ewidencji, jeżeli jednostka rozlicza koszty
w układzie „4” i „5”. W układzie „5” prowadzi konto „Koszty handlowe”.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące tej formy ćwiczeń praktycznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Organizacja rachunkowości w jednostce gospodarczej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień jednostki gospodarcze, które mają obowiązek stosować zasady określone

w ustawie o rachunkowości.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób jego wykonania oraz zwrócić uwagę na znaczenie analizowania i stosowania przepisów
prawnych w rachunkowości.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się artykułem 2 ustawy o rachunkowości,
2) zapisać, jakie kryteria decydują o obowiązku stosowania przez jednostkę zasad określonych

w ustawie.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– praca z tekstem – analiza i interpretacja przepisów ustawy o rachunkowości,
– sesja plakatowa,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− ustawa o rachunkowości,
− arkusze papieru A 3,
− masa mocująca,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ, czym wyrażają się nadrzędne zasady rachunkowości.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i sposób

jego wykonania oraz zwrócić uwagę na znaczenie analizowania i stosowania przepisów
prawnych w rachunkowości.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

2) zapoznać się z art. 4-6 ustawy o rachunkowości,
3) zapisać nadrzędne zasady rachunkowości i ich interpretację w formie tabelarycznej,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– praca z tekstem – analiza przepisów ustawy o rachunkowości,
– sesja plakatowa,
– ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− ustawa o rachunkowości,
− arkusze papieru formatu A3,
− masa mocująca,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj funkcje i znaczenie rachunkowości dla jednostki gospodarczej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami w materiale nauczania o funkcjach i znaczeniu rachunkowości,
2) zapisać istotne określenia na arkuszu papieru,
3) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– praca z tekstem – materiał nauczania oraz literatura rozdziału 7,
– sesja plakatowa,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− arkusze papieru formatu A3,
− masa mocująca,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Wskaż różnice między rachunkowością finansową a zarządczą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami charakteryzującymi rachunkowość finansową i zarządczą,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

2) określić różnice między nimi,
3) zapisać je w formie tabelarycznej na arkuszu papieru formatu A3,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy,

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– praca z tekstem - materiał nauczania oraz literatura rozdziału 7,
– sesja plakatowa,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− arkusze papieru formatu A3,
− masa mocująca,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 5

Zaproponuj numery kont księgi głównej dla jednostki handlowej na podstawie podanych

założeń:
− jednostka prowadzi sprzedaż hurtową i detaliczną,
− zakupione towary ewidencjonuje na oddzielnych kontach dla hurtu i detalu,
− przychody ze sprzedaży również ewidencjonuje na odrębnych kontach dla hurtu i detalu,
− środki pieniężne gromadzi na rachunku bankowym,
− prowadzi rozliczenia kasowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania, dotyczącym zakładowego planu kont,
2) zapoznać wzorcowym planem kont z komentarzem,
3) zaproponować numery kont na podstawie podanych założeń,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− plan kont z komentarzem,
− ustawa o rachunkowości,
− arkusze papieru formatu A3,
− masa mocująca,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Aktywa i pasywa jednostki gospodarczej

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zidentyfikuj, a następnie zaklasyfikuj podane składniki, którymi dysponuje jednostka

gospodarcza, do odpowiedniej grupy aktywów lub pasywów:
− gotówka w kasie,
− wyroby gotowe,
− samochód ciężarowy,
− należność za sprzedane towary – termin płatności 30 dni,
− obligacje z czteroletnim terminem wykupu,
− towary,
− budynki,
− kapitał zakładowy,
− zobowiązanie wobec dostawcy towarów –termin płatności 21 dni,
− udzielona pożyczka na okres 3-letni,
− zobowiązania wobec pracowników z tytułu wynagrodzeń,
− kredyt bankowy – okres spłaty 6 miesięcy,

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze strukturą aktywów i pasywów Rys. 1, 2, 3, 4, 5,
2) zidentyfikować składniki aktywów,
3) zidentyfikować składniki pasywów,
4) zakwalifikować składniki aktywów do odpowiedniej grupy,
5) zakwalifikować składniki pasywów do odpowiedniej grupy,
6) zapisać sklasyfikowane składniki aktywów i pasywów w formie tabelarycznej,
7) zaprezentować swoją pracę.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– dyskusja,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− zeszyt przedmiotowy lub komputer wyposażony w program do prezentacji PowerPoint,
− projektor i ekran,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Ćwiczenie 2

Zidentyfikuj a następnie zaklasyfikuj poszczególne składniki, którymi dysponuje jednostka

gospodarcza do odpowiedniej grupy aktywów lub pasywów, następnie ustal wartość
poszczególnych grup.

− środki pieniężne w banku

20 600,-

− kredyt bankowy – okres spłaty 4 lata

50 000,-

− niewypłacone wynagrodzenia pracowników

8 100,-

− towary w magazynie

11 000,-

− niezapłacony podatek dochodowy

2 500,-

− budynki produkcyjne

250 000,-

− kapitał podstawowy

500 000,-

− czeki obce

2 000,-

− weksle obce

10 000,-

− maszyny produkcyjne

85 000,-

− kapitał rezerwowy

40 000,-

− wartość zakupionej licencji

140 000,-

− udziały w innych jednostkach

50 000,-

− zestawy komputerowe (10 szt.)

34 000,-

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze strukturą aktywów i pasywów (rys. 1, 2, 3, 4, 5),
2) zidentyfikować składniki aktywów,
3) zidentyfikować składniki pasywów,
4) zakwalifikować składniki aktywów do odpowiedniej grupy,
5) zakwalifikować składniki pasywów do odpowiedniej grupy,
6) zapisać sklasyfikowane składniki aktywów i pasywów w formie tabelarycznej,
7) ustalić wartość poszczególnych grup,
8) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− zeszyt przedmiotowy lub komputer wyposażony w program do prezentacji PowerPoint,
− projektor podłączony do komputera i ekran,
− kalkulator,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. Ewidencjonowanie zmian w składnikach aktywów i pasywów

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ typ operacji gospodarczych oraz zmianę, jaką wywołuje w sumie bilansowej.

Lp. Treść operacji

Typ
operacji

Wpływ na
sumę
bilansową

1

sprzedano towary handlowe z odroczonym terminem płatności

2 zapłacono gotówką za zakupione towary handlowe

3 wypłacono z kasy wynagrodzenie pracownikowi

4 przeznaczono

część zysku na zakładowy fundusz socjalny

5 podjęto gotówkę z banku do kasy

6 zakupiono

środek trwały za gotówkę

7 spłacono zobowiązanie wobec dostawcy z kredytu bankowego

8 odbiorcy

wpłacili na rachunek bankowy należność za zakupione

towary

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać z typami operacji gospodarczych i ich wpływem na sumę bilansową,
2) określić typ operacji stosując oznaczenia umowne „A” – operacje aktywne, „P” - operacje

pasywne, „A-P” – operacje aktywno-pasywne,

3) określić zmianę w sumie bilansowej znakiem „+”, „-”, lub „0”,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– dyskusja,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− przykładowy układ bilansu,
− przybory do pisania lub komputer w wyposażony w program Microsoft Excel.
− literatura rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Otwórz konta teowe stanami początkowymi z bilansu otwarcia. Dokonaj ewidencji operacji

gospodarczych, sporządź zestawienie obrotów i sald oraz bilans końcowy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Dane z bilansu otwarcia na 01.01.0x r. Przedsiębiorstwa Handlowego „Mar-ket”

spółka z o.o. w Kielcach są następujące:

AKTYWA PASYWA

A.

Aktywa trwałe 51

000.- A. Kapitał własny 66

000,-

1. Środki trwałe 39

000,-

1.

Kapitał zakładowy 50

000,-

2. Długoterminowe papiery

wartościowe

12 000,-

2. Kapitał zapasowy

4 000,-

B.

Aktywa obrotowe

35 000,-

3. Zysk

12 000,-

1. Towary

22 000,- B. Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania

20 000,-

2. Należności

krótkoterminowe

4 000,-

1. Kredyty

bankowe

krótkoterminowe

14 000,-

3. Środki pieniężne w

banku

7 000,-

2. Zobowiązania z tytułu

dostaw

6 000,-

4. Środki pieniężne w kasie

2 000,-

Aktywa razem:

86 000,-

Pasywa razem:

86 000,-

Operacje gospodarcze do zaksięgowania (w zł):

1) odbiorca wpłacił należność za zakupione towary

2 000,-

2) zakupiono towary – termin zapłaty 14 dni

1 500,-

3) spłacono część zobowiązań wobec dostawców – z rachunku bieżącego 2

000,-

4) pobrano gotówkę z banku do kasy

1 500,-

5) odbiorca wpłacił na rachunek bankowy część należności za towary

1 000,-

6) spłacono ratę kredytu z rachunku bankowego

2 500,-

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z etapami księgowania „od bilansu do bilansu”,
2) zapoznać się z materiałem nauczania - Ogólna charakterystyka bilansu,
3) otworzyć konta stanami początkowymi z bilansu otwarcia,
4) ustalić korespondencję kont dla każdej operacji,
5) dokonać ewidencji operacji na kontach,
6) ustalić obroty kont,
7) sporządzić zestawienie obrotów i sald,
8) zamknąć konta,
9) sporządzić uproszczony bilans końcowy,
10) stwierdzić zachowanie równowagi bilansowej,
11) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Środki dydaktyczne:

− zeszyt przedmiotowy,
− druki - wzory bilansu,
− kalkulator,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Ułóż treść operacji gospodarczych do zapisów na kontach.

Dt Rachunek bieżący Ct Dt Kasa Ct

Dt Towary Ct

Sp. 15 000,-

8 000,- (2 Sp. 2 000,-

8 000,- (4

Sp. 30 000,- 200,- (3

1) 4 500,-

5 000,- (5 2) 8 000,-

6) 6 000,-

3) 200,-

Należności

Zobowiązania wobec

Rozrachunki z tytułu

Dt od odbiorców Ct

Dt dostawców Ct

Dt wynagrodzeń Ct

Sp. 16 000,-

4 500,- (1 5) 5 000,- 21 000,-Sp.

4) 8 000,-

16 500,- Sp.

6 000,- (6

(podane kwoty w złotych)

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania „Funkcjonowanie kont bilansowych”,
2) dokonać analizy ewidencji poszczególnych operacji gospodarczych,
3) ułożyć treść do każdej operacji gospodarczej,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− zeszyt przedmiotowy,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4. Zasady poprawiania błędów księgowych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zasady poprawiania błędów w dowodach wewnętrznych, zewnętrznych i ewidencji

księgowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać z się zasadami poprawiania błędów księgowych w dokumentach wewnętrznych,

zewnętrznych i ewidencji księgowej.

2) określić rodzaj błędu w dokumencie,
3) określić sposób jego poprawienia,
4) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− przykłady dokumentów wewnętrznych i zewnętrznych i ewidencji księgowej, zawierających

błędne zapisy,

− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Dokonaj poprawek, stosując zasady poprawiania błędów w ewidencji księgowej, po analizie

treści operacji gospodarczych i ich księgowania na kontach.

Lp. Treść operacji

Kwota w zł

1 Wpływ na rachunek bieżący środków pieniężnych od odbiorcy

2 000,-

2 Zakupiono

materiały za gotówkę

600,-

3 Odbiorca

zapłacił wekslem za zakupione towary

6 000,-

4 Pobrano

gotówkę z rachunku bieżącego do kasy

1 200,-

5

Zakupiono towary, za które zapłacono ze środków na rachunku bieżącym

3 500,-

6 Wpływ na rachunek bieżący środków pieniężnych od odbiorcy

1 300,-

7

Zakupiono towary za gotówkę

1 800,-

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Dt Rachunek bieżący Ct

Dt Należności od odbiorców Ct

Sp. 25 000,-

1 200,- (4

1) 2 000,-

5 500,- Sp.

1) 2 000,-

3 500,- (5

6) 1 300,-

6) 1 300,-

Dt Towary Ct

Dt Materiały Ct

Sp. 8 200,-

6 000,- (3

Sp. 3 500,-

7) 1 800,-

2) 600,-

5) 3 500,-

Dt Weksle obce Ct

Dt Kasa Ct

3) 6 000,-

Sp. 1 500,-

600,- (2

4) 1 200,-

1 800,- (7

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami poprawiania błędów w dokumentach wewnętrznych, zewnętrznych
i ewidencji księgowej,
2) sprawdzić poprawność księgowania operacji na kontach,
3) poprawić błędne księgowanie,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.5. Dzielenie i łączenie kont

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaksięguj podane operacje gospodarcze, dotyczące bieżącego miesiąca. Jednostka prowadzi

ewidencję analityczną do konta „Należności od odbiorców”. Uzgodnij ewidencję analityczną
z kontem syntetycznym.

Salda początkowe wybranych kont jednostki są następujące:

Nazwa konta

Stan początkowy w zł

Rachunek bieżący 26

000,-

Kasa

800,-

Należności od odbiorców

24 000,-

w tym: od odbiorcy „A”

8 000,-

od odbiorcy „B”

1 800,-

od odbiorcy „C”

14 200,-

Towary

30 000,-

Operacje gospodarcze:
Lp. Treść operacji

Kwota w zł

1

Odbiorca „A” wpłacił należność na rachunek bieżący

5 000,-

2

Odbiorca „B” wpłacił należność na rachunek bieżący

1 800,-

3 Sprzedano za gotówkę towary odbiorcy „D”

800,-

4

Odbiorca „C” wpłacił należność na rachunek bieżący

8 200,-

5 Sprzedano towary odbiorcy „D” z odroczonym terminem płatności

10 200,-

6 Sprzedano towary odbiorcy „B” z odroczonym terminem płatności

3 500,-

7

Odbiorca „C” wpłacił należność na rachunek bieżący

6 000,-

8 Sprzedano towar odbiorcy „A” z odroczonym terminem płatności

2 400,-

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania, dotyczącym zasad podziału poziomego kont oraz

z rys. 18,

2) otworzyć konta syntetyczne i konta analityczne,
3) zaksięgować operacje gospodarcze,
4) uzgodnić ewidencję analityczną z syntetyczną,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− zeszyt przedmiotowy lub komputer z programem Microsoft Excel,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

− kalkulator,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Zaksięguj podane operacje gospodarcze, dotyczące bieżącego miesiąca. Jednostka prowadzi

ewidencję analityczną do konta „Towary”. Uzgodnij ewidencje analityczną z kontem syntetycznym.

Salda początkowe wybranych kont jednostki są następujące:

Nazwa konta

Stan początkowy w zł

Rachunek bieżący 18 000,-
Kasa

600,-

Towary 8 000,-
w tym: towary „X”

2 500,-

towary „Y”

1 200,-

towary „Z”

4 300,-

Należności od odbiorców

10 500,-

Operacje gospodarcze:
Lp. Treść operacji

Kwota w zł

1 Odbiorca

wpłacił należność na rachunek bieżący

3 000,-

2 Sprzedano za gotówkę towary „X”

900,-

3 Zakupiono towary „R”, za które zapłacono z rachunku bieżącego

1 800,-

4

Odbiorca „C” wpłacił należność na rachunek bieżący

4 200,-

5 Sprzedano towary „Y” z odroczonym terminem płatności

400,-

6 Sprzedano towary „Z” z odroczonym terminem płatności

2 800,-

7 Zakupiono towary „Y” z odroczonym terminem płatności

3 800,-

8 Sprzedano towar „R” z odroczonym terminem płatności

1 100,-

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania, dotyczącym zasad podziału poziomego kont oraz

z rys. 18,

2) otworzyć konta syntetyczne i konta analityczne,
3) zaksięgować operacje gospodarcze,
4) uzgodnić ewidencję analityczną z syntetyczną,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− zeszyt przedmiotowy lub komputer z programem Microsoft Excel,
− kalkulator,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Ćwiczenie 3

Zastosuj łączenie kont i zaksięguj operacje gospodarcze dotyczące stycznia 0x. Jednostka

zdecydowała, by w nowym roku obrotowym rozrachunki z odbiorcami

i dostawcami prowadzić na jednym koncie aktywno-pasywnym. Ustal stan należności
i zobowiązań na koniec miesiąca.

Salda początkowe wybranych kont jednostki są następujące:

Nazwa konta

Stan początkowy w zł

Rachunek bieżący 21

000,-

Kasa

300,-

Należności od odbiorców

12 800,-

Zobowiązania wobec dostawców

10 100,-

Towary

3 210,-

Materiały

1 200,-

Weksle obce

4 000,-

Operacje gospodarcze:
Lp. Treść operacji

Kwota w zł

1 Odbiorca

wpłacił należność na rachunek bieżący

2 000,-

2 Sprzedano za gotówkę towary 200,-
3 Zakupiono towary z odroczonym terminem płatności

4 500,-

4 Odbiorca

wpłacił należność na rachunek bieżący

3 850,-

5 Sprzedano towary z odroczonym terminem płatności

1 400,-

6 Zapłacono dostawcy za zakupione towary z rachunku bieżącego

3 650,-

7 Zakupiono towary z odroczonym terminem płatności

3 800,-

8 Sprzedano towary z odroczonym terminem płatności

5 600,-

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać z się materiałem nauczania, dotyczącym zasad łączenia kont oraz z rys. 22,
2) otworzyć konto aktywno-pasywne,
3) zaksięgować operacje gospodarcze,
4) ustalić stan należności i zobowiązań na koniec miesiąca,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− zeszyt przedmiotowy lub komputer z programem Microsoft Excel,
− kalkulator,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

5.6. Dowody księgowe

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź dowody księgowe dla niżej podanych niżej operacji gospodarczych oraz raport

kasowy, przechowaj dowody księgowe.
Dane jednostki

P. H. „Kredka” sp. j. A. Winiarski i L. Królewiec
ul. Piotrkowska 24, 90-070 Aleksandrów Łódzki
NIP 726-02-83-983

Stan początkowy w kasie 200,- zł (z poprzedniego raportu kasowego)
Operacje gospodarcze dotyczą marca 2006 r.
Lp. Data

operacji

Treść operacji

Kwota
w zł

1 02.03.

przyjęto do kasy gotówkę pobraną z rachunku bankowego na
podstawie czeku własnego nr 354 234 000

2 000,-

2 10.03

przyjęto wpłatę gotówkową od odbiorcy zakupionego towaru na
podstawie faktury VAT nr 289/06

821,50

3 15.03 wypłacono pracownikowi zwrot kosztów podróży służbowej na

podstawie dokumentu „Polecenie wyjazdu służbowego” (dokument
sprawdzony pod względem merytorycznym i formalno-
rachunkowym, zatwierdzony do wypłaty)

242,80

4 22.03 wypłacono pracownikowi zaległe wynagrodzenie za miesiąc styczeń 1085,20
5 31.03 przyjęto wpłatę gotówkową od przedsiębiorstwa PH „Arbi”

H. Dębski, za wynajem pomieszczeń gospodarczych (zgodnie
z umową)

600,-

Raporty kasowe sporządzane są w okresach miesięcznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania, dotyczącym powstawania dokumentów księgowych,

ich charakterystyką i zasadami przechowywania dowodów księgowych,

2) dobrać dokumenty do operacji gospodarczych,
3) zapoznać się z przykładowymi dowodami księgowymi sporządzonymi na stanowisku pracy,
4) sporządzić dowody księgowe według poznanych zasad dla każdej operacji gospodarczej,
5) sporządzić raport kasowy,
6) przechowywać dowody księgowe marca 2006, według poznanych zasad.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Środki dydaktyczne:

− zbiór typowych dokumentów stosowanych w jednostkach gospodarczych,
− przykłady prawidłowo sporządzonych dokumentów,
− przybory do pisania,
− kalkulator,
− skoroszyt,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2
Podaj dekretacje dla dowodów księgowych potwierdzających zaistniałe operacje
gospodarcze.
Lp. Rodzaj dowodu

księgowego

Treść

Dt

Ct

1 Faktura

VAT

dotycząca zakupu towarów – termin płatności 21
dni

2 Wb

potwierdzający wpływ należności od
przedsiębiorstwa „X”

3 Lp

wypłacono z kasy wynagrodzenia pracownikom

4 Wb

potwierdzający spłatę zobowiązania wobec
dostawcy „Y”

5 Wb

potwierdzający spłatę raty kredytu
krótkoterminowego

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania, dotyczącym dekretowania dowodów księgowych,
2) dobrać konta i ich strony do księgowania podanych operacji,
3) wpisać nazwy kont po odpowiedniej stronie Dt lub Ct,
4) zaprezentować wynik swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– dyskusja,
– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− zeszyt przedmiotowy,
− przykłady dekretacji wypełnionych dokumentów,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

5.7. Kategorie wynikowe i zasady ich ewidencji

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Przedstaw ewidencję kosztów jednostki handlowej za bieżący miesiąc sprawozdawczy
w układzie rodzajowym (zespół kont „4”) i kalkulacyjnym (zespól kont „5”). Jednostka
handlowa prowadzi działalność na szczeblu hurtu i detalu, a powstałe koszty rozlicza na hurt
i detal.

Koszty, jakie jednostka poniosła w bieżącym miesiącu, są następujące (w zł):
1 zużycie materiałów biurowych:

(dla celów hurtu 150,-, detalu 270,-)

420,-

2

wynagrodzenia pracowników
(w tym: pracowników hurtu 7 200,-, detalu 5 600,-)

12 800,-

3 zużycie energii (hurt 500,-, detal 300,-)

820,-

4 amortyzacja

środków trwałych (hurt – 1500,- detal -800,-)

2 300,-

5 ubezpieczenia

społeczne – koszt pracodawcy (hurt 1 497,-, detal 1 164,-)

2 661,-

6 koszty

usług obcych (hurt 1 700,-, detal 1 100,-)

2 800,-

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania, dotyczącym funkcjonowania kont wynikowych,
2) zapoznać się z materiałem nauczania, dotyczącym klasyfikacji kosztów,
3) zapoznać się ze sposobem ewidencji kosztów w zespole kont „4” (rys. 24),
4) zapoznać się ze sposobem ewidencji kosztów w zespole kont „4” i „5” (rys. 25),
5) sporządzić ewidencję kosztów w układzie kont zespołu „4”,
6) sporządzić ewidencję kosztów w układzie kont „4” i „5”,
7) zaprezentować sporządzoną ewidencję.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− przykłady ewidencji kosztów w różnych układach (np. plansze),
− zeszyt przedmiotowy,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Ćwiczenie 2

Zaksięguj operacje gospodarcze związane ze sprzedażą towarów oraz dokonaj

przeksięgowań na konto „Wynik finansowy” – „Przychody ze sprzedaży” oraz „Wartość
towarów według cen zakupu”.
Salda wybranych kont (w zł) w jednostce handlowej przedstawiają się następująco:
Towary

28

000,-

(wartość towarów według cen zakupu),

Rachunek bieżący

22

000,-

Kasa

500,-

Należności od odbiorców

15 000,-

Operacje gospodarcze (w zł):
1

Sprzedano towary za gotówkę:

a) przychód ze sprzedaży 200 szt. po 80,- zł
b) rozchód towarów z magazynu 200 szt. po 50,- zł

16 000,-
10 000,-

2 Wpływ na rachunek bankowy należności od odbiorców

8 000,-

3

Sprzedano towary z odroczonym terminem płatności:

a) przychód ze sprzedaży 80 po 80,- zł
b) rozchód towarów z magazynu 80 szt. po 50- zł

6 400,-
4 000,-

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania, dotyczącym funkcjonowania kont wynikowych,
2) zapoznać się ze sposobem ewidencji operacji gospodarczych związanych ze sprzedażą

towarów (rys. 27),

3) sporządzić ewidencję podanych operacji,
4) przeksięgować „Przychody ze sprzedaży” oraz „Wartość sprzedanych towarów według cen

zakupu”,

5) zaprezentować sporządzoną ewidencję.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− przykłady ewidencji operacji gospodarczych związanych ze sprzedażą towarów (np.

plansze),

− zeszyt przedmiotowy,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Ustal wynik finansowy jednostki handlowej na podstawie podanych wielkości.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Salda kont wynikowych na koniec roku obrotowego są następujące (w zł):
Przychody ze sprzedaży towarów

850 000,-

Wartość towarów według cen zakupu

590 000,-

Pozostałe przychody operacyjne

21 000,-

Koszy według rodzaju

145 000,-

Pozostałe koszty operacyjne

9 000,-

Przychody finansowe

12 000,-

Koszty finansowe

7 200,-

Zyski nadzwyczajne

1 200,-

Straty nadzwyczajne

600,-

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania, dotyczącym funkcjonowania kont wynikowych,
2) zapoznać się ze sposobem ewidencji wyniku finansowego w materiale nauczania (rys 31).

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– prezentacja,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− przykłady ewidencji operacji gospodarczych związanych z ewidencją wyniku finansowego

(np. plansze),

− zeszyt przedmiotowy,
− kalkulator,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

5.8. Techniczne formy rachunkowości

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj odpowiednich księgowań operacji gospodarczych dotyczących stycznia 200x r.

z wykorzystaniem tabelarycznej formy prowadzenia ewidencji.

Przedsiębiorstwo Handlowe „Top-max” sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi, ul. Piotrkowska 240,

NIP 728-18-44-287, prowadzi działalność handlową. W zakładowym planie kont jednostka
określiła: rozliczanie kosztów w układzie rodzajowym, koszty są gromadzone na jednym koncie
„Koszty według rodzaju”. Towary ewidencjonowane są według cen zakupu.

Bilans początkowy na 01.01.200x r.

Lp. AKTYWA Suma

Lp. PASYWA Suma

1 Środki trwałe 22

000,-

1. Kapitał zakładowy 50

000,-

2 Należności od odbiorców

7 500,-

2. Kapitał zapasowy

4 000,-

3 Towary

20 000,-

3. Zobowiązania wobec

dostawców

12 000,-

4 Środki pieniężne w kasie

200,-

4. Zobowiązania wobec

pracowników z tytułu
wynagrodzeń

600,-

5 Środki pieniężne na

rachunku bankowym

16 900,-

Suma aktywów

66 600,-

Suma pasywów

66 600,-

Operacje gospodarcze stycznia 200x r.:
Lp. Data

Treść

Kwota w zł

1

04.01. Wb nr 1 – potwierdzający wpływ należności od odbiorców

5 000,-

2

05.01. Faktura nr 1/01 za sprzedane towary – termin płatności 21 dni

8 000,-

3

05.01. Wz – wydano sprzedane towary według cen zakupu

6 200,-

4

08.01 Faktura nr 21 od dostawcy za zakupione towary, termin płatności 14

dni i Pz – przyjęto towary do magazynu według cen zakupu

3 000,-

5

10.01. KW nr 1 – zapłacono gotówką za naprawę dźwigu 320,-

6

15.01. Wb nr 2 – potwierdzający spłatę zobowiązania wobec dostawcy

6 000,-

7

20.01. Wb nr 3 – potwierdzający wpływ należności od odbiorcy

2 500,-

8

28.01. KP nr 1 – pobrano z banku do kasy na wypłatę wynagrodzeń według

listy płac

600,-

9

28.01. KW - wypłacono wynagrodzenie pracownikowi

600,-

10 30.01 Wb nr 4 – potwierdzający spłatę zobowiązania wobec dostawcy

4 000,-

11 30.01. Faktura nr 2390 za zużycie energii elektrycznej – termin płatności 14

dni

360,-

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania, dotyczącym form prowadzenia ewidencji księgowej,
2) dokonać analizy podanych treści zadania i zaplanować konta potrzebne do ewidencji,
3) otworzyć konta z bilansu otwarcia oraz konta zaplanowane, potrzebne do ewidencji operacji

gospodarczych,

4) dokonać zapisu chronologicznego i systematycznego każdej operacji gospodarczej,
5) zamknąć konta,
6) sprawdzić poprawność księgowań (suma stron Dt kont = sumie stron Ct kont),
7) zaprezentować swoją pracę.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

− karty Księgi głównej do ewidencji tabelarycznej,
− wzorcowy plan kont, przykładowe plany kont jednostek handlowych,
− kalkulator,
− przybory do pisania,
− literatura z rozdziału 7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Prowadzenie ksiąg

rachunkowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

− zadania 1, 2, 3, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 16, 17, 18, są z poziomu podstawowego,
− zadania (oznaczone gwiazdką) 4, 6, 12, 15, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za nieprawidłową odpowiedź lub

jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

Ocena

Normy wymagań

dopuszczający za

rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny za

rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego

dobry za

rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu

ponadpodstawowego

bardzo dobry

za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. b, 4. c, 5. c, 6. b, 7. b, 8. b, 9. c, 10. c, 11. b,
12. d, 13. d, 14. c, 15. c, 16. a, 17. b, 18. c, 19. b, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Definiować pojęcie „dzień bilansowy”

A

P

b

2

Definiować zasadę podwójnego
księgowania

A P b

3

Określać funkcjonowanie kont
bilansowych

B P b

4

Określać treść operacji gospodarczej
do zapisu na kontach aktywów

B PP c

5

Ewidencjonować operacje gospodarcze
na kontach pasywów

C P c

6

Określać wpływ operacji gospodarczej
na składniki aktywów i sumę

C PP b

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

bilansową

7

Stosować zasadę szeregowania
składników aktywów w bilansie

C P b

8

Definiować zasadę szeregowania
składników pasywów w bilansie

A P b

9

Określać zasadę funkcjonowanie kont
wynikowych

B P c

10

Stosować zasadę zamykania kont
bilansowych

C P c

11

Wskazywać zakres stosowania zasady
pojedynczego powtarzanego

B P b

12

Określać funkcję konta „Umorzenie
środków trwałych”

B PP d

13

Wskazywać, na czym polega
sprawdzenie dowodu księgowego pod
względem merytorycznym

B P d

14

Stosować metody poprawiania błędów
w wewnętrznych dowodach
księgowych

C P c

15

Określić funkcję konta „Rozliczenie
kosztów”

B PP c

16

Ewidencjonować operacje gospodarcze
na kontach bilansowych

C P a

17

Ewidencjonować operacje gospodarcze
na kontach bilansowych i wynikowych

C P b

18

Rozpoznawać zasadę
ewidencjonowania kosztów w układzie
rodzajowym

B P c

19

Ustalać wynik finansowy jednostki na
podstawie podanych założeń

C PP b

20

Określać wpływ operacji wynikowej na
wynik finansowy jednostki

B PP c

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Przebieg testowania

INSTRUKCJA DLA NAUCZYCIELA

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań w teście oraz z zasadami punktowania.

4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadania wielokrotnego wyboru

z jedną odpowiedzią prawidłową.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, zapisz na tablicy czas

rozpoczęcia i zakończenia sprawdzianu.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć uczniów do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.

2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4. Test zawiera 20 zadań dotyczących zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych. Wszystkie

zadania w teście, to pytania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

− zaznacz prawidłową odpowiedź poprzez napisanie X we właściwej kratce,

(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie

ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż zadanie i wróć do niego,

gdy zostanie Ci wolny czas. Zadania oznaczone gwiazdką są trudniejsze niż pozostałe, ale to
chyba nie jest przeszkoda żeby na nie odpowiedzieć.

8. Na rozwiązanie

testu

masz

45

min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Dzień bilansowy określa:

a) dzień sporządzenia bilansu,
b) dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych,
c) dzień rozpoczęcia działalności jednostki,
d) zawsze dzień 1 stycznia.

2. Zasada podwójnego księgowania polega na zaksięgowaniu operacji gospodarczej na dwóch

kontach:

a) po tych samych stronach, w tej samej kwocie,
b) po przeciwnych stronach, w tej samej kwocie,
c) po przeciwnych stronach, na każdym koncie połowa kwoty,
d) po tych samych stronach, na każdym koncie połowa kwoty.

3. Zwiększenia stanu składnika aktywów i pasywów ewidencjonuje się zawsze po

a) dowolnie wybranej stronie konta
b) stronie salda początkowego,
c) stronie przeciwnej do salda początkowego,
d) każdej ze stron po połowie kwoty.

4. *Jaka powinna być treść operacji numer 1) zaksięgowanej na kontach?

Dt Rachunek bieżący Ct

Dt Kasa Ct

Sp. 9 000,-

450,- (1

Sp. 200,-

1) 450,-

a) spłacono zobowiązanie wobec dostawcy,
b) wpłacono utarg z kasy do banku,
c) pobrano gotówkę z banku do kasy,
d) wpływ należności od dostawców.

5. Konto „Zobowiązania wobec dostawców” wykazało na początek okresu sprawozdawczego

Sp. 8

000-. Dokonano spłaty zobowiązania w kwocie 2

000,-. Która

z pokazanych ewidencji jest poprawna?

a) b) c) d)

Zobowiązania wobec Zobowiązania wobec

Zobowiązania wobec Zobowiązania wobec

Dt dostawców Ct Dt dostawców Ct Dt dostawców Ct Dt dostawców Ct

Sp.8 000,-

2 000,- Sp. 8 000,-

2 000,- 8 000,-Sp.

8 000,- Sp.

2 000,-

2 000,-

6. *Zapłacono z rachunku bankowego zobowiązanie wobec dostawcy. Których składników

bilansu dotyczy ta operacja i jaki ma wpływ na sumę bilansową?

a) tylko składników aktywów – suma bilansowa zmniejszy się,
b) składnika aktywów i pasywów – suma bilansowa zmniejszy się,
c) tylko składników pasywów – suma bilansowa zmniejszy się,
d) składnika aktywów i pasywów – suma bilansowa nie zmieni się.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

7. Jednostka posiada niżej podane składniki aktywów. W której kolumnie uszeregowano je

zgodnie z zasadą obowiązującą w bilansie?

a) b) c) d)

-

środki trwałe,

-

towary,

-

środki pieniężne,

-

należności od
odbiorców,

-

inwestycje
długoterminowe.

-

środki trwałe,

-

inwestycje
długoterminowe,

-

towary,

-

należności od
odbiorców,

-

środki pieniężne.

-

inwestycje
długoterminowe,

-

środki trwałe,

-

towary

-

środki pieniężne,

-

należności od
odbiorców.

-

środki trwałe,

-

inwestycje
długoterminowe,

-

środki pieniężne,

-

towary,

-

należności od
odbiorców.

8. Składniki pasywów szeregowane są w bilansie według zasady

a) wzrastającej płynności,
b) wzrastającej wymagalności,
c) zmniejszającej się wymagalności,
d) zmniejszającej się płynności.

9. Konta wynikowe otwierane są

a) saldem początkowym z bilansu,
b) na początku każdego okresu sprawozdawczego,
c) kwotą pierwszej operacji,
d) na koniec okresu sprawozdawczego.

10. Które konto zostało prawidłowo zamknięte?

a) b)

c) d)

Zobowiązania wobec

Rachunek

Należności od

Dt Kasa Ct Dt dostawców Ct

Dt bieżący Ct

Dt odbiorców Ct

Sp 200,-

150,-

600,-

600,-Sp.

Sp. 2 000,-

800,-

8 000,- Sp.

320,-

1 200,-

2 000,-

800,-

8 000,-

520,- 150,-

600,- 1 800,-

Sk. 1 200,-

8 000,- Sk.

Sk. 270,-

Sk. 1 800,-

2 000,-

2 000,- 8 000,- 8 000,-

11. Zasada zapisu pojedynczego powtarzalnego obowiązuje na kontach:

a) syntetycznych,
b) analitycznych,
c) wynikowych,
d) bilansowych.

12. *Konto „Umorzenia środków trwałych” jest kontem:

a) uzupełniającym – występującym w bilansie,
b) analitycznym do konta „Środki trwałe”,
c) wynikowym, podlega przeksięgowaniu na „Wynik finansowy”,
d) korygującym do konta „Środki trwałe”.

13. Sprawdzenie dowodu księgowego pod względem merytorycznym polega na sprawdzeniu:

a) czy jest dekretacja na dokumencie,
b) czy dowód został sporządzony technicznie poprawnie,
c) poprawności obliczeń arytmetycznych,
d) prawidłowości rzetelności danych w nim zawartych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

14. W dokumencie wewnętrznym błędny zapis można poprawić przez:

a) zastosowanie storna czerwonego, jeśli błąd dotyczy kwoty,
b) użycie korektora i wpisanie poprawnego zapisu wraz z datą i podpisem poprawiającego,
c) skreślenie błędnego zapisu i wpisanie poprawnego wraz z datą i podpisem

poprawiającego,

d) zastosowanie storna czarnego, jeśli błąd dotyczy daty i numeru.

15. *Funkcja konta „Rozliczenie kosztów” polega na:

a) gromadzeniu i rozliczeniu kosztów związanych z działalnością finansową jednostki,
b) gromadzeniu i rozliczeniu kosztów działalności pozaoperacyjnej jednostki,
c) rozliczeniu kosztów według rodzaju na koszty według miejsc powstawania,
d) gromadzeniu kosztów pozostałej działalności operacyjnej.

16. Operację gospodarczą: Wb potwierdzający spłatę zobowiązania wobec dostawcy należy

zaksięgować na kontach:

a) Dt Zobowiązania wobec dostawców; Ct Rachunek bieżący,
b) Dt Rachunek bieżący; Ct Towary,
c) Dt Rachunek bieżący; Ct Zobowiązania wobec dostawców,
d) Dt Zobowiązania wobec dostawców; Ct Towary.

17. Operację gospodarczą udokumentowaną fakturą za energię elektryczną za bieżący miesiąc

należy zaksięgować:

a) Dt Rozrachunki z odbiorcami, Ct Zużycie energii,
b) Dt Zużycie energii, Ct Rozrachunki z dostawcami,
c) Dt Zużycie energii, Ct Rozrachunki z odbiorcami,
d) Dt Rozrachunki z dostawcami, Ct Zużycie energii.

18. Jednostka gospodarcza rozlicza koszty w zespole w układzie rodzajowym, gromadzi je

a jednym koncie. Jaką nazwę konta należy wpisać zamiast cyfry „2” w pokazanej ewidencji
kosztów w układzie rodzajowym?

Różne

Dt konta bilansowe Ct

Dt „2” Ct Dt Wynik finansowy Ct

1)

2)

1) bieżąca ewidencja kosztów,
2) przeksięgowanie roczne.

a) Koszty produkcji podstawowej,
b) Rozliczenie kosztów,
c) Koszty według rodzaju,
d) Koszty wynikowe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

19. *Jednostka handlowa ustaliła następujące obroty kont wynikowych w zł:
Przychody ze sprzedaży towarów

290 000,-

Wartość towarów według cen zakupu

185 500,-

Koszty według rodzaju

52 000,-

Pozostałe przychody operacyjne

2 800,-

Zyski nadzwyczajne

320,-

Pozostałe koszty operacyjne

3 450,-

Jaki jest wynik finansowy brutto jednostki?

a) 42 170,-
b) 52 170,-
c) 52 250,-
d) 56 550,-

20. *Jaki wpływ na wynik finansowy będzie miała operacja gospodarcza: zapłacono z rachunku

bieżącego fakturę za usługi telekomunikacyjne?

Wynik

finansowy:

a) pozostanie bez zmian,
b) wzrośnie o kwotę operacji,
c) zmniejszy się o kwotę operacji,
d) zmniejszy się o ½ kwoty operacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Prowadzenie ksiąg rachunkowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź Punktacja

1

a b c d

2

a b c d

3

a b c d

4

a b c d

5

a b c d

6

a b c d

7

a b c d

8

a b c d

9

a b c d

10

a b c d

11

a b c d

12

a b c d

13

a b c d

14

a b c d

15

a b c d

16

a b c d

17

a b c d

18

a b c d

19

a b c d

20

a b c d

Razem

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Prowadzenie ksiąg

rachunkowych”

Zadanie praktyczne:

− umiejętności 1, 2, 3, 4, 7a, 7b, 7e są z poziomu podstawowego,
− umiejętności 5, 6, 7c, 7d, są z poziomu ponadpodstawowego.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

Ocena

Normy wymagań

dopuszczający

40 punktów za spełnienie kryteriów umiejętności z poziomu podstawowego

dostateczny

58 punktów za spełnienie kryteriów umiejętności z poziomu podstawowego

dobry

80 punktów w tym, co najmniej 10 za spełnienie kryteriów umiejętności
z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry

96 punktów w tym, co najmniej 16 za spełnienie kryteriów umiejętności
z poziomu ponadpodstawowego

Plan testu i Klucz punktowania

Lp. Umiejętność/kryterium oceny

Liczba

punktów

Poziom

wymagań

Otworzyć konta według podanych założeń 0

-14

P

1

Kryteria oceniania: wszystkie konta otwarte prawidłowo (14
kont-nazwa konta, saldo po właściwej stronie - 1 punkt za
konto).

Ewidencjonować operacje gospodarcze

0 - 18

P

2

Kryteria oceniania: prawidłowa korespondencja kont,
prawidłowa kwota (9 operacji).

Zamknąć konta bilansowe

0 - 27

P

3

Kryteria oceniania: wszystkie konta zamknięte prawidłowo (9
kont - po 1 punkcie za: prawidłowe wartości sald końcowych,
salda po właściwej stronie, ustalanie sumy kontrolnej).

Sporządzić zestawienie obrotów i sald

0 - 27

P

4

Kryteria oceniania: ujęte wszystkie konta bilansowe (9 kont - 1
punkt za konto), prawidłowo ujęte obroty kont (9 kont - 1 punkt
za konto), zgodność obrotów debet i kredyt (9 punków).

Przeksięgować obroty kont wynikowych

0 - 12

PP

5

Kryterium oceniania: przeksięgowane wszystkie konta
wynikowe (6 kont – 1 punkt za ujęcie kwoty do przeksięgowania
po właściwej stronie konta wynikowego, 1 punkt za ujęcie kwoty
do przeksięgowania po właściwej stronie konta „Wynik
finansowy”).

Ustalić wynik finansowy

0 - 2

PP

6

Kryterium oceniania: prawidłowa kwota wyniku finansowego
(1 punkt), ujęta po właściwej stronie (1 punkt).

7 Sporządzić bilans końcowy

Kryterium oceniania:

0 - 10

a) ujęte wszystkie składniki aktywów (pominięty jeden lub

2

P

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

Lp. Umiejętność/kryterium oceny

Liczba

punktów

Poziom

wymagań

więcej składników 0).

b) ujęte wszystkie składniki pasywów (pominięty jeden lub

więcej składników 0)

2 P

c) składniki aktywów uszeregowane prawidłowo,

0 - 2

PP

d) składniki pasywów uszeregowane prawidłowo,

0 - 2

PP

e) zgodna suma bilansowa (niezgodna suma bilansowa 0),

2

P

Ogólna suma punktów możliwa do uzyskania

110

Przebieg testowania

INSTRUKCJA DLA NAUCZYCIELA

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia testu w formie zadania praktycznego, z co

najmniej jednotygodniowym wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3. Zapoznaj uczniów z typami zadań praktycznych oraz z zasadami punktowania.

4. Przeprowadź z uczniami próbę rozwiązywania zadań podobnych do zawartego w teście.

5. Omów z uczniami sposób rozwiązywania zadania, zwróć uwagę na organizację pracy

a zwłaszcza kolejność wykonywanych czynności i gospodarowanie czasem.

6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7. Rozdaj uczniom treść zadania oraz arkusze papieru, zapisz na tablicy czas rozpoczęcia

i zakończenia sprawdzianu.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć uczniów do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia rozwiązania zadania praktycznego.

10. Zbierz rozwiązane zadania oraz treść zadania praktycznego.

11. Sprawdź rozwiązanie zadania z zastosowaniem podanego klucza punktowania.

12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te elementy, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.

2. Podpisz imieniem i nazwiskiem arkusze pobrane do rozwiązania zadania.

3. Zapoznaj się z treścią zadania.

4. Test w formie zadania praktycznego, które będziesz rozwiązywać, pozwoli Ci sprawdzić

swoje umiejętności z zakresu „Prowadzenia ksiąg rachunkowych”.

5. Dokonaj analizy treści zadania, ustal kolejność czynności prowadzących do rozwiązania

zadania, dobra organizacja pracy pomoże Ci w osiągnięciu sukcesu.

6. Jeśli się pomylisz, pamiętaj o zasadach poprawiania błędów księgowych.

7. Pracuj systematycznie i spokojnie to pomoże Ci uniknąć pomyłek.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

9. Na rozwiązanie

testu

masz

90

min.

Powodzenia!

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– treść zadania testowego,
– arkusze papieru w kratkę A4, kalkulator.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

Treść zadania praktycznego

Przedsiębiorstwo handlowe „Finka” sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi, ul. Artyleryjska 3,
NIP 724-00-05-144, prowadzi ewidencję kosztów w układzie rodzajowym. Koszty według
rodzaju gromadzi na jednym koncie „Koszty według rodzaju”.
Na dzień 01.12. 200x salda kont w ewidencji księgowej wykazały następujące stany (w zł):
1.

Środki trwałe 28

000,-

2. Należności od odbiorców

10 600,-

3. Towary

20

000,-

4.

Środki pieniężne na rachunku bankowym

24 000,-

5. Kapitał zakładowy 50

000,-

6. Kapitał zapasowy

4 000,-

7. Zobowiązania wobec dostawców

18 000,-

8. Zobowiązania wobec pracowników z tytułu wynagrodzeń 600,-
9.

Przychody ze sprzedaży 85

200,-

10. Wartość towarów według cen nabycia

49 400,-

11. Koszty

według rodzaju

35 600,-

12. Pozostałe koszty operacyjne

1 300,-

13. Przychody finansowe

12 400,-

14. Koszty finansowe

1 800,-

Operacje gospodarcze grudnia:
Lp. Treść

Kwota w zł

1.

Wb nr 102 – potwierdzający wpływ należności od odbiorców

8 200,-

2.

Faktura nr 282/12 za sprzedane towary – termin płatności 21 dni

12 000,-

3.

Wz – wydano sprzedane towary według cen zakupu

7 050,-

4.

Faktura nr 342/12 od dostawcy za zakupione towary, termin płatności
14 dni i Pz – przyjęto towary do magazynu według cen zakupu

4 500,-

5.

KP nr 1 – pobrano gotówkę z banku do kasy

1 000,-

6.

KW - wypłacono wynagrodzenie pracownikowi

600,-

7.

Wb nr 103 – potwierdzający wpływ należności od odbiorcy

1 200,-

8.

Faktura nr 185 za naprawę lady chłodniczej – termin płatności 14 dni

500,-

9.

Wb nr 104 – potwierdzający spłatę zobowiązania wobec dostawcy

10 600,-

Wykonaj czynności niezbędne do:
− sporządzenia bilansu na 31.12.200x,
− ustalenia wyniku finansowego metodą księgową, dla PH. „Finka” sp. z o.o.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

7. LITERATURA

1. Borkowska G.: Zasady rachunkowości. WSiP, Warszawa 2006
2. Musiałkiewicz J.: Zasady rachunkowości. Ekonomik, Warszawa 2004
3. Kuczyńska-Cesarz A.: Zasady rachunkowości. Difin, Warszawa 2003
4. Matuszewicz J., Matuszewicz P.: Rachunkowość od podstaw. Finans-Serwis, Warszawa

2002

5. Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z

późn. zm.)

6. www.msp.money.pl
7. www.tf.pl
8. Wzorcowy plan kont. www.gofin.pl