www.ibm.com/pl/soa

© Copyright IBM Corporation 2006

Service Oriented Architecture

Projektowanie Modeli Usług dla rozwiązań typu SOA

Service Oriented Modeling and Architecture (SOMA ®)

IBM Global Business Services, zdefiniował zestaw usług konsultingowych oraz narzędzi

pomagających organizacjom na wdrożenie rozwiązań typu SOA. Jednym z kluczowych etapów

wdrożenia SOA jest zbudowanie efektywnego modelu usług, czyli zestawu dostępnych operacji, z

których w elastyczny sposób można komponować funkcje i procesy biznesowe.

Z doświadczeń IBM wynika, że budowa efektywnego modelu usługowego i informacyjnego sprawia

klientom najwięcej problemu. Z tego względu IBM opracował metodologię SOMA (Service Oriented

Modeling and Architecture) ułatwiająca zbudowanie modelu usług odzwierciedlającego potrzeby i

cele biznesu i jednoczenie optymalnie wykorzystującego istniejące zasoby IT.

Tak samo jak dobrze pojęta inżynieria oprogramowania wymaga stosowania metodologii takiej jak

OOAD (Object Oriented Analisys and Design), tak samo budowa rozwiązań SOA wymaga

zastosowania odpowiednich technik modelowania.

Obiekty

*

Komponenty

Usługi

Rosnący poziom abstrakcji modelowania rozwiązań IT

SOMA bazuje na doświadczeniach OOAD, ale jednocześnie opiera się na technikach dotyczących

modelowania procesów biznesowych oraz Architektury Korporacyjnej (EA – Enterprise Architecture) .

www.ibm.com/pl/soa

© Copyright IBM Corporation 2006

Service Oriented Architecture

W czym tkwi siła i efektywność metodologii SOMA

Aktualnie wielu klientów decyduje się na wdrożenie architektury zorientowanej na usługi (SOA).

Większość z nich, traktuje SOA jako pole do wdrożenia nowej platformy integracyjnej w konsekwencji

czego koncentruje się na aspektach technicznych związanych z produktami oraz projektowaniem

konkretnych rozwiązań opartych o Web Services. Z naszych doświadczeń wynika, że zbudowanie

rozwiązań SOA skutecznie realizujących cele biznesowe wymaga podejścia całościowego i głębokiej

analizy biznesowej oraz ekspertyzy i sporego zaangażowania zarówno IT jak i Biznesu. W przypadku

większości organizacji jest to bardzo trudne do zrealizowania przy wykorzystaniu jedynie zasobów

wewnętrznych. Organizacje decydujące się na wdrożenie SOA stają przed wyzwaniem zbudowania

silnych podstaw organizacyjnych umożliwiających realizację celów stawianych SOA oraz zdobyciem

odpowiedniej wiedzy i narzędzi. Jednocześnie nie posiadają odpowiedniego potencjału, a w

szczególności wcześniejszych doświadczeń, co powoduje, że często budowanie SOA jest jedynie

implementacją wybranych serwisów technicznych lub produktów. Jest oczywiste, że tego typu

podejście w żadnym wypadku nie może prowadzić do uzyskania oczekiwanych rezultatów jakie

mogłyby zostać osiągnięte przy podejściu całościowym.

Uważamy, że dla organizacji, które zdecydowały się na wdrożenie SOA oraz zidentyfikowały korzyści

wynikające z wdrożenia tego typu rozwiązania, kluczowym elementem jest wprowadzenie solidnych

podstaw organizacyjnych i operacyjnych wspierających proces realizacji SOA. Do takich podstaw

należy zbudowanie wewnętrznej komórki kompetencyjnej (SOA Centem of Excellence) oraz

ustanowienie procesów zarządczych (SOA Governance). Jednocześnie fundamentem wdrożenia jest

poprawnie zdefiniowany Model Usług oraz Model Informacyjny.

Budowa Modelu Usług jest jednym z najbardziej złożonych i kompleksowych etapów wdrożenia SOA,

ze względu na to że wymaga znajomości technik analizy biznesowej, dekompozycji procesów i

obszarów biznesowych, jak i głębokiego zrozumienia koncepcji architektury zorientowanej na usługi

oraz technologii umożliwiających jej realizację. Jednocześnie budowa Modelu Usług jest procesem

cyklicznym, który wymaga dobrego włączenia struktury organizacyjne i zarządcze (SOA Governance).

IBM stworzył metodologię, która w uporządkowany sposób ułatwiająca Klientom przejście etapu

budowy Modelu Usług i Modelu Informacyjnego. Główna siła i efektywność metodologii SOMA polega

na tym, że zbiera ona w jednym miejscu wieloletnie doświadczenia i sprawdzone techniki IBM

odnośnie

modelowania

biznesowego,

inżynierii

oprogramowania,

zarządzania

projektami

www.ibm.com/pl/soa

© Copyright IBM Corporation 2006

Service Oriented Architecture

wdrożeniowym oraz doświadczenia z wdrożeń SOA w wielu różnych sektorach rynku. Dla klientów

wiedza ta dostępna jest poprzez uporządkowane procedury, narzędzia (np. możliwość wykorzystania

Rational Method Composer, patrz poniżej) oraz gotowe do wykorzystania wzorce projektowe, wzorce

dokumentów analiz przykładowe struktury modeli itd.

Przykład narzędzi wspierających SOMA – Rational Method Composer

Jednym z głównych atutów metodologii SOMA jest zastosowanie analizy celów biznesowych oraz

wskaźników efektywności ( KPI), do identyfikacji usług (tzw. Modelowanie cel-usługa). Dzięki temu

uzyskuje się model usług efektywnie odzwierciedlający wymagania biznesu. Dzięki tej analizie jest

możliwe wyznaczenie optymalnego rozwiązania pomiędzy wymaganiami wydajnościowymi, kosztami

wdrożenia lub adaptacji zasobów technicznych oraz elastycznością i możliwością wielokrotnego

użycia zbudowanych usług.

Istotne jest również to , że SOMA nie istnieje w oderwaniu od całościowego podejścia IBM do budowy

SOA. Stanowi ona integralną część łańcucha technik pozwalających na adaptację organizacji i jej

ewolucji w stronę zorientowania na usługi. Dla przykładu, IBM proponuje wykorzystanie metody

Component Business Modeling (CBM) jako metody określenia strategicznych obszarów biznesowych.

Rezultaty CBM mogą stanowić produkty wejściowe i punk rozpoczęcia dla SOMA.

www.ibm.com/pl/soa

© Copyright IBM Corporation 2006

Service Oriented Architecture

Zastosowanie metodyki SOMA pozwala znacząco skrócić czas oraz zredukować koszty wdrożenia

SOA dzięki wykorzystaniu gotowych i sprawdzonych wzorców. Jednocześnie znacząco minimalizuje

się ryzyko popełnienia błędów w tworzeniu efektywnego modelu usługowego i nie zrealizowania celów

biznesowych.

Podsumowanie zalet metodologii proponowanej przez IBM

Opracowana na podstawie doświadczenia IBM jako lidera w rozwoju SOA, Web Services,

inżynierii oprogramowania (UML) oraz modelowania komponentów biznesowych (Component

Business Modeling)

Niezależna od produktów i narzędzi (ale ustalające kontekst dla podejmowania decyzji dot.

konkretnych produktów i technologii w późniejszych fazach cyklu życia produktu)

Jest metodologią zawierającą powtarzalne i jasno zdefiniowane fazy, etapy i wzorce

produktów końcowych

Jest metodologią sprawdzoną na różnych etapach projektów, przez wielu klientów na całym

ś

wiecie

Posiada wsparcie w postaci gotowych modeli biznesowych opracowanych przez IBM dla

wybranych sektorów rynku

Jest metodologią żywa, stale uaktualnianą i dopasowywaną do zmiennych trendów biznesu i

na podstawie najlepszych praktyk i „lessons learned”

Na jakie pytania odpowiada SOMA

Jak zidentyfikować usługi i jakie stosować kryteria przy ich identyfikacji?

Jak przetłumaczyć cele biznesowe na usługi?

Jaki poziom szczegółowości dla poszczególnych usług?

Tworzyć usługi od zera czy adaptować istniejące systemy?

Jak znaleźć optymalne rozwiązanie pod względem wydajności i elastyczności?

Tworzyć usługi jako Web Services czy wykorzystać inne technologie?

Jak usystematyzować tworzenie i adaptację usług?

Jakie stosować kryteria?

www.ibm.com/pl/soa

© Copyright IBM Corporation 2006

Service Oriented Architecture

Na czym polega metodologia SOMA

Projektowanie rozwiązań SOA oparte jest na modelu opisującym architekturę na wielu poziomach

abstrakcji wykorzystując specyficzne techniki modelowania pozwalające na efektywne uchwycenie

celów biznesowych. W ramach SOMA wykonywana jest Dekompozycja (Domain decomposition)

dekompozycja procesów biznesowych (Business Componentisation/Analysis), identyfikacja usług i

komponentów, specyfikacja usług i komponentów, wreszcie realizacja usług.

SOMA jest metodologią, która pomoże Państwu zbudować model usługowy i informacyjny, który jest

podstawą do zaprojektowania rozwiązania typu SOA. Model usługowy specyfikuje poszczególne

usługi oraz ich parametry wymagane do realizacji procesów i celów biznesowych.

Metodologia SOMA jest zestawem narzędzi, procedur, wzorców oraz technik dzięki którym możliwe

jest sprawne i efektywne zdefiniowanie modelu usług.

SOMA pozwala w ustrukturyzowany i uporządkowany sposób przejść od modelu biznesowego (np.

modelu procesów biznesowych, obszarów procesów komponentów biznesowych) do konkretnej

realizacji usług (serwisów) na poziomie technicznym. Przejście to wykorzystuje analizę biznesową

oraz elementy koncepcji modelowania obiektowego oraz dekompozycji procesów biznesowych.

W celu identyfikacji usług metodologia SOMA wykorzystuje trzy komplementarne podejścia:

Identyfikacja usług na podstawie dekompozycji obszarów i procesów oraz celów biznesowych

Specyfikacja usług i budowa zależności oraz hierarchii usług oraz test ekspozycji

Decyzje realizacyjne pozwalające określić sposób technicznej implementacji poszczególnych usług

www.ibm.com/pl/soa

© Copyright IBM Corporation 2006

Service Oriented Architecture

Analiza Biznesowa

Identyfikacja obszarów biznesowych
Identyfikacja celów i wymagań biznesowych (KPI)
Dekompozycja procesów biznesowych
Dekompozycja obszarów biznesowych

Model usług

Identyfikacja usług

Specyfikacja usług

Realizacja usług

Podejście SOMA

Identyfikacja

Identyfikacja ustala kandydatów - usługi i procesy (przepływy) wymagane dla SOA.

W czasie identyfikacji wykonywane są trzy czynności: dekompozycja obszarów –domen (top-down),

modelowanie cel-usługa (przekrojowo) i analiza istniejących zasobów (bottom-up). Wyniki kroku

identyfikacji są następnie wykorzystywane w kroku specyfikacji SOMA

dekompozycja obszarów biznesowych (Domain Decomposition)

modelowanie usług w kontekście celów biznesowych (Goal-Service Modeling)

analizę istniejących zasobów IT (Exisiting Assets Analysis)

Specyfikacja

Specyfikacja usług definiuje zależności, kompozycję, decyzje dotyczące ekspozycji usług, komunikaty,

ograniczenia związane z poziomem i jakością usług oraz kwestie zarządzania stanem dla usług.

www.ibm.com/pl/soa

© Copyright IBM Corporation 2006

Service Oriented Architecture

Specyfikacja obejmuje:

„Test Papierka Lakmusowego” w podejmowaniu decyzji dot. Ekspozycji

Identyfikację zależności między usługami. Szczegółowy przegląd danej usługi może odkryć jej

zależności z innymi usługami lub aplikacjami, które będą niezbędne do dostarczenia jej

funkcjonalności.

Identyfikację kompozycji usług i przepływów. Przegląd obszarów funkcjonalnych i procesów

biznesowych pozwoli ustalić kompozycję usług z innych usług i ich przepływ, dostarczający żądaną

funkcjonalność biznesową. Specyfikacja przepływu (usług) opisuje choreografię usług.

Identyfikację wymagań niefunkcjonalnych. Wymagania niefunkcjonalne definiują oczekiwany

poziom usługi (jakość).

Definicję specyfikacji komunikatów usług. Identyfikacja i specyfikacja formatu i zawartości

komunikatów wejściowych i wyjściowych dla usługi.

Udokumentowanie decyzji dot. zarządzania stanem. W przypadkach, gdy kompozycja usług

wymaga zarządzania stanem, dokumentowane są decyzje w kwestiach takich jak „Jakiego rodzaju

persystencja powinna być używana?”

Decyzje Realizacyjne

Decyzje realizacyjne pozwalają określić sposób implementacji w kwestiach architektury i projektu

technicznego, który gwarantowałby spełnienie wymagań funkcjonalnych oraz odpowiedni poziom

jakości usługi.

Decyzje realizacyjne obejmują:

Alokacja usług. Iteracyjna alokacja usług do komponentów

Alokacja komponentów do warstw w architekturze aplikacji

Badanie możliwości technicznych, zidentyfikowanie i oszacowanie ograniczeń technologicznych

wpływających na możliwość realizacji usług (zwłaszcza w przypadku usług realizowanych w

oparciu o już istniejące zasoby)

www.ibm.com/pl/soa

© Copyright IBM Corporation 2006

Service Oriented Architecture

Na jakim etapie wdrożenia SOA należy stosować modelowanie SOMA

Metodologia SOMA stosowana jest w początkowej fazie projektu adaptacji SOA.

SOMA obejmuje fazy projektowania wysokiego poziomu (Solution Outline, Makro Design)

SOMA obejmuje aspekty funkcjonalne i biznesowe projektowania rozwiązań SOA

Produktem SOMA jest projekt wysokiego poziomu wykorzystywany w dalszych fazach

projektowania i implementacji rozwiązań SOA

Jakie są rezultaty

Głównym rezultatem SOMA jest Model Usług

Model Usług jest zbiorem istotnych informacji dotyczące wszystkich aktualnie zidentyfikowanych

usług, które będą wykorzystane do realizacji procesów i celów biznesowych. Informacji zawarte w

Modelu Usług opisują kwestie biznesowe, funkcjonalne, niefunkcjonalne oraz dotyczące technicznej

realizacji. Model Usług zawiera też szczegóły dotyczące hierarchii, ekspozycji, złożoności oraz

zależności pomiędzy usługami jak również szczegóły dotyczące zapewnienia wymaganego poziom

jakości.

Model usług

www.ibm.com/pl/soa

© Copyright IBM Corporation 2006

Service Oriented Architecture

Model Usług jest budowany przyrostowo i powstaje w wynik iteracyjnej analizy identyfikacji usług.

Oprócz Modelu Usług, drugim kluczowym rezultatem prac jest stworzenie Modelu Informacji

odpowiadającego za kontekst biznesowy. Model Informacji zawieraj takie elementy jak:

Encje biznesowe, Relacje między encjami, Model koncepcyjny, Ekspozycję encji, Decyzje dotyczące

realizacji.

Poza powyższymi modelami, rezultatami SOMA są również:

Kontekst Biznesowy, Identyfikacja Procesów, Definicja Procesów, Katalog Reguł Biznesowych, Lista

Zdarzeń Biznesowych, Model Celów i Usług (Goal Service Model), Wymagania Niefunkcjonalne,

Model Przypadków Użycia

Korzyści zastosowania SOMA

SOMA pomaga Klientom wyspecyfikować usługi biznesowe oraz optymalnie wykorzystać zasoby

IT w celu ich realizacji technicznej.

SOMA pomaga Klientom zdefiniować i zaprojektować poszczególne serwisy techniczne jako

realizację usług na poziomie biznesowym aby zwiększyć elastyczność organizacji do zmiennych

wymagań biznesowych oraz zredukować koszty wdrażania nowych usług

IBM pomaga zaprojektować rozwiązanie typu SOA, które zapewni osiągniecie celów biznesowych

organizacji

Model Usług jako rezultat końcowy etapu modelowania SOMA pozwoli projektantom technicznym i

programistom na łatwe opracowanie szczegółowego projektu technicznego i implementację nowych

usług oraz na udostępnienie usług na podstawie istniejących systemów (legacy).

www.ibm.com/pl/soa

© Copyright IBM Corporation 2006

Service Oriented Architecture

Dalsze kroki

Na podstawie konkretnych wymagań Klientów, IBM może przygotować ofertę projektu SOMA,

odpowiednio „skrojoną” do specyfiki, stopnia zaawansowania technologicznego organizacji i

dostępności kontekstu biznesowego (opisy procesów, itd.). W ramach prac proponujemy

Opracowanie struktur organizacyjnych i zarządczych (Governance) dla SOA

Przeprowadzenia warsztatów adaptacji metodologii SOMA (Method Adoption Workshop)

Wykonanie pilotażowego projektu wykorzystującego SOMA

Informacje kontaktowe :

IBM Global Business Services

Marcin Roszczyk

tel. [phone]

email:

[e-mail]

Michał Suda

tel. [phone]

email:

[e-mail]