Bajka o złym katoliku i dobrym protestancie.

Z

ŁY KATOLIK

Bernard Gui, łac. Bernardus Guidonis (ur. w 1261 lub 1262 w Royères w centralnej Francji, zm. 1331
w zamku Lauroux w północno-zachodniej Francji) — dominikanin, historyk Kościoła, inkwizytor, autor
podręcznika inkwizycji Practica Inquisitionis Haereticae Pravitatis.

Życie i działalnośd

Bernard Gui złożył śluby zakonne 16 września 1280 roku w klasztorze w Limoges. Kształcił się

w dziedzinie teologii w znanym klasztorze w Montpellier oraz filozofii w Bordeaux. Działał w różnych
klasztorach Francji, m.in. Carcassonne.

Został mianowany 16 stycznia 1307 inkwizytorem hrabstwa Tuluzy, wyznaczonym przez

Papieża Klemensa V. Tę funkcję sprawował do 1323 roku. Zdając sobie sprawę, że dochodzi do
ponownego odradzania się kataryzmu, 10 sierpnia 1310 wydał nakaz aresztowania głównych
działaczy ruchu katarskiego w Langwedocji: Pierre'a Autiera, Pierre'a Sanche i Sanciusa Mercadiera.
W sumie w czasie swojej działalności jako inkwizytora (w latach 1308–1323) wydał 930 wyroków, z
czego od marca 1308 do kwietnia 1312 — 459. Z tej liczby ogółem wydał 41 wyroków śmierci (z
czego 29 razy między marcem 1308 a wrześniem 1313). 31 wyroków śmierci dotyczyło recydywistów.

W tymże okresie (1308–1313) nakazał również dokonanie 49 (z ogólnej liczby 69) ekshumacji

połączonych z paleniem zwłok zmarłych oskarżonych o kataryzm. Wydał również 22 nakazy spalenia
domostw, w których podejmowano gościną katarów lub były miejscem odprawienia
Consolamentum. Innymi karami stosowanymi przez niego były m.in. więzienie (zastosowane w
stosunku do 308 osób), zaliczenie aresztu na poczet kary (139 osób), ekskomunika nałożona na
zbiegłych (40 osób). Udział kobiet w ogólnej ilości przesłuchanych przez Bernarda Gui wynosił ok.
40%, a wśród osób, które skazał ok. 46%.

W swoim dziele zwraca on jednakże uwagę na fakt, że zeznania przesłuchiwanych były

częściowo dopasowywane do założeo, jakie przyjmowali śledczy w toku dochodzenia. Z jednej strony
chciał bowiem zlikwidowad bonhommes, z drugiej natomiast zastraszyd sprzyjających im
mieszkaoców Langwedocji. Jego działania doprowadziły do zahamowania odrodzenia katarskiego w
XIV wieku (rozbicie grupy Autierów w 1312). 14 stycznia 1322 był jednym z rozgrzeszających Arnolda
Sicre, ex-katara, dzięki któremu doszło do pojmania ostatniego bonhomme w południowej Francji —
Guillaume'a Bélibaste.

W latach 1316–1318, pomimo że nominalnie pełnił wciąż funkcję inkwizytora, był

prokuratorem generalnym zakonu dominikanów w kurii papieskiej, co w praktyce skutkowało
brakiem działalności inkwizytorskiej w tych latach.

Od 1323 roku był biskupem diecezji Tuy, rok później został został biskupem diecezji Lodève.

Funkcję tę sprawował aż do śmierci, 30 grudnia 1331 r. Był również teologiem; zainicjował m.in.
proces kanonizacyjny Tomasza z Akwinu, który zakooczył się jeszcze za życia Gui.

Pełna statystyka jego wyroków jest następująca:
1) Wyroki skazujące (633)
* wyroki śmierci — 41
* potępienia zbiegłych heretyków (in absentia) — 40
* wyroki przeciw osobom zmarłym przed zakooczeniem procesu — 20, w tym
o 3 uznano za zatwardziałych heretyków, a ich szczątki spłonęły na stosie (gdyby żyli,
otrzymaliby karę śmierci)
o pozostałych 17 gdyby żyło zostałoby skazanych na więzienie
* nakazy ekshumacji szczątków zmarłych heretyków — 69, w tym:
o 66 spalono następnie na stosie

o w 3 przypadkach ograniczono się tylko do ekshumacji
* wyroki więzienia — 308, w tym:
o 268 o normalnym rygorze
o 31 o zaostrzonym rygorze
o 1 na czas jednego roku
* nakazy noszenia krzyży — 136, w tym:
o 57 pojedyncze krzyże
o 79 podwójne krzyże
* nakazy odbycia pielgrzymki — 17
* nakaz udziału w krucjacie — 1
* odroczenie wymierzenia kary — 1
2) Wyroki polegające na złagodzeniu odbywanych kar już skazanym heretykom (274)
* zamiana więzienia na noszenie krzyży — 139
* zamiana noszenia krzyży na pielgrzymkę — 135
3) Inne wyroki (23)
* nakazy zburzenia domów w których gromadzili się heretycy — 22, w tym
o 8 w związku z wyrokami "wiecznego więzienia" o normalnym rygorze
o 14 w związku z nakazami ekshumacji i spalenia zwłok
* potępienie i spalenie ksiąg żydowskich — 1
Łącznie: 930 wyroków

Dzieło
Swoje doświadczenia jako inkwizytor opisał w Practica Inquisitionis Heretice Pravitatis, podręczniku
inkwizycji. Książka zawiera informacje o herezjach i heretykach (w rozumieniu średniowiecznym):
Katarach (z własną interpretacją Consolamentum), Waldensach, tzw. fałszywych apostołach,
Beginkach, Żydach, czarodziejach i nekromantach.

Czarna legenda i kultura masowa

Bernard Gui stał się symbolem inkwizycji i jej "czarnej legendy", głównie dzięki stworzeniu

Księgi Inkwizycji, a także powieści Umberta Eco Imię róży, oraz jej ekranizacji.

Warto dodad, że w Księdze Inkwizycji Gui podkreślał koniecznośd dowiedzenia winy

oskarżonego oraz sprzeciwiał się torturom i "nadprzyrodzonym" próbom dowiedzenia winy na rzecz
"nowoczesnego" procesu sądowego. Według Romana Konika Bernard Gui jako jeden z pierwszych
inkwizytorów zaczął analizowad zeznania oskarżonych pod kątem chorób psychicznych i w
przypadku ich stwierdzenia odstępował od dalszego postępowania.

Obecnie czynione są próby wszczęcie procesu beatyfikacyjnego zakonnika.

D

OBRY PROTESTANT

.

Fragment historii opisującej częśd działalnośd Jana Kalwina w Genewie. Twórcy ""republiki

chrześcijaoskiej", w której (przynajmniej w teorii) panowała równośd wszystkich wiernych:

Od 1542 do 1546 stracono 58 osób, a 78 skazano na wygnanie. Wśród skazanych na śmierd były tzw.
"czarownice z Peney" - 34 kobiety oskarżone o roznoszenie zarazy – dżumy za pomocą maści
rozsmarowywanej na odrzwiach i klamkach oraz za pomocą czarów. Winowajcy przyznali się do
rozprzestrzeniania zarazy i zostali straceni. Innym przykładem surowości dyscypliny kościelnej w
Genewie jest spalenie Hiszpana Miguela Serveta w 1553, przede wszystkim z powodu
heterodoksyjnego poglądu na Trójcę Świętą. Spalenie Serveta jest jednocześnie obrazem
niekonsekwencji Kalwina, skoro inne osoby, które wyznawały bliskie bądź identyczne poglądy, zostały
przeważnie skazane na wygnanie. Kalwin podzielał wiarę swoich współczesnych w skutecznośd
despotycznych rządów, realnośd czarów itp. Nie różnił się pod tym względem od ogółu protestantów
oraz katolików.