Stare i nowe oblicza

Stare i nowe oblicza

immunoterapii

immunoterapii

Magdalena

Magdalena

Hurkacz

Hurkacz

Katedra i Zak

Katedra i Zak

ł

ł

ad Farmakologii Klinicznej AM we Wroc

ad Farmakologii Klinicznej AM we Wroc

ł

ł

awiu

awiu

Kierownik: Dr hab. Anna

Kierownik: Dr hab. Anna

Wiela

Wiela

-

-

Hoje

Hoje

ń

ń

ska

ska

Immunoterapia

Immunoterapia





dziedzina farmakoterapii wykorzystuj

dziedzina farmakoterapii wykorzystuj

ą

ą

ca

ca

wp

wp

ł

ł

yw substancji leczniczych na uk

yw substancji leczniczych na uk

ł

ł

ad

ad

odporno

odporno

ś

ś

ciowy, w celu modyfikacji

ciowy, w celu modyfikacji

odpowiedzi immunologicznej.

odpowiedzi immunologicznej.

Immunoterapi

Immunoterapi

ę

ę

mo

mo

ż

ż

na

na

podzieli

podzieli

ć

ć

na:

na:





Immunostymulacj

Immunostymulacj

ę

ę





Immunomodulacj

Immunomodulacj

ę

ę





Immunosupresj

Immunosupresj

ę

ę

Immunoterapia jest

Immunoterapia jest

wykorzystywana obecnie w:

wykorzystywana obecnie w:





transplantologii

transplantologii





onkologii

onkologii





leczeniu zaburze

leczeniu zaburze

ń

ń

odporno

odporno

ś

ś

ci

ci





reumatologii

reumatologii





alergologii

alergologii

Immunoterapia

Immunoterapia

transplantologiczna

transplantologiczna





historycznie najstarsza ga

historycznie najstarsza ga

łąź

łąź

immunoterapii;

immunoterapii;





polega na zmniejszaniu naturalnej

polega na zmniejszaniu naturalnej

odporno

odporno

ś

ś

ci organizmu

ci organizmu

(immunosupresji) w celu zapobiegania

(immunosupresji) w celu zapobiegania

powik

powik

ł

ł

aniom po przeszczepie.

aniom po przeszczepie.

Immunosupresja

Immunosupresja





stan os

stan os

ł

ł

abionej lub zahamowanej

abionej lub zahamowanej

odpowiedzi immunologicznej na skutek

odpowiedzi immunologicznej na skutek

dzia

dzia

ł

ł

ania lek

ania lek

ó

ó

w (tzw.

w (tzw.

immunosupresor

immunosupresor

ó

ó

w

w

);

);





w transplantologii celem jest os

w transplantologii celem jest os

ł

ł

abienie

abienie

reakcji organizmu biorcy na antygeny

reakcji organizmu biorcy na antygeny

zawarte w przeszczepionym narz

zawarte w przeszczepionym narz

ą

ą

dzie.

dzie.

    
 
  
 

 
  

Historia leczenia

Historia leczenia

immunosupresyjnego

immunosupresyjnego





po

po

ł

ł

owa lat 50. XX wieku

owa lat 50. XX wieku

-

-

pocz

pocz

ą

ą

tek leczenia

tek leczenia

immunosupresyjnego;

immunosupresyjnego;





pierwsza metoda

pierwsza metoda

-

-

na

na

ś

ś

wietlenie ca

wietlenie ca

ł

ł

ego cia

ego cia

ł

ł

a

a

promieniami Roentgena (TBI

promieniami Roentgena (TBI

–

–

total

total

body

body

irradiation

irradiation

);

);





1958 rok, Boston

1958 rok, Boston

-

-

pierwszy przeszczep

pierwszy przeszczep

nerki w po

nerki w po

łą

łą

czeniu z na

czeniu z na

ś

ś

wietlaniem ca

wietlaniem ca

ł

ł

ego

ego

cia

cia

ł

ł

a i przeszczepieniem szpiku jako metod

a i przeszczepieniem szpiku jako metod

ą

ą

immunosupresji.

immunosupresji.

Historia leczenia

Historia leczenia

immunosupresyjnego

immunosupresyjnego





William E.

William E.

Goodwin

Goodwin

w 1960 roku

w 1960 roku

-

-

zastosowanie

zastosowanie

metotreksatu

metotreksatu

i

i

cyklofosfamidu

cyklofosfamidu

,

,

w przypadkach odrzucania przeszczepu

w przypadkach odrzucania przeszczepu

podawanie

podawanie

prednizonu

prednizonu

. Przeszczepiona nerka

. Przeszczepiona nerka

funkcjonowa

funkcjonowa

ł

ł

a pi

a pi

ęć

ęć

miesi

miesi

ę

ę

cy.

cy.





W 1960 roku

W 1960 roku

Calne

Calne

i

i

Murray

Murray

-

-

pocz

pocz

ą

ą

tek

tek

przeszczep

przeszczep

ó

ó

w nerek u ps

w nerek u ps

ó

ó

w, z zastosowaniem

w, z zastosowaniem

azatiopryny

azatiopryny

(AZA).

(AZA).

Historia leczenia

Historia leczenia

immunosupresyjnego

immunosupresyjnego





1961 rok

1961 rok

–

–

Calne

Calne

,

,

Peart

Peart

, Porter

, Porter

-

-

zastosowanie

zastosowanie

azatiopryny

azatiopryny

i

i

glikokortykosteroid

glikokortykosteroid

ó

ó

w

w

.

.





Lata 70. leczenie

Lata 70. leczenie

azatiopryn

azatiopryn

ą

ą

,

,

glikokortykosteroidami

glikokortykosteroidami

,

,

przeciwcia

przeciwcia

ł

ł

ami

ami

poliklonalnymi

poliklonalnymi

(surowica

(surowica

antytymocytarna

antytymocytarna

(ATG

(ATG

–

–

antytymocitic globuline

antytymocitic globuline

) i

) i

antylimfocytarna (ALG

antylimfocytarna (ALG

–

–

antylymphocytic globuline

antylymphocytic globuline

)

)

-

-

jednoroczne prze

jednoroczne prze

ż

ż

ycie przeszczepu wynosi

ycie przeszczepu wynosi

ł

ł

o 50%, a

o 50%, a

prze

prze

ż

ż

ycie biorc

ycie biorc

ó

ó

w

w

-

-

80

80

–

–

90%.

90%.





1979

1979

-

-

wprowadzanie do terapii

wprowadzanie do terapii

cyklosporyny

cyklosporyny

(

(

CsA

CsA

) i

) i

takrolimusa

takrolimusa

.

.

Historia leczenia

Historia leczenia

immunosupresyjnego

immunosupresyjnego





1985 rok

1985 rok

–

–

OKT3

OKT3

-

-

pierwsze przeciwcia

pierwsze przeciwcia

ł

ł

o

o

monoklonalne

monoklonalne

skierowane przeciw limfocytom biorcy.

skierowane przeciw limfocytom biorcy.





Lata 90.

Lata 90.

-

-

immunosupresja

immunosupresja

tr

tr

ó

ó

jlekowa

jlekowa

(

(

cyklosporyna

cyklosporyna

,

,

glikokortykosteroidy

glikokortykosteroidy

i

i

azatiopryna

azatiopryna

) lub

) lub

czterolekowa

czterolekowa

(surowica antylimfocytarna,

(surowica antylimfocytarna,

cyklosporyna

cyklosporyna

,

,

steroidy i

steroidy i

azatiopryna

azatiopryna

)

)

-

-

kanon terapii we wszystkich

kanon terapii we wszystkich

o

o

ś

ś

rodkach.

rodkach.





Pocz

Pocz

ą

ą

tek XXI wieku

tek XXI wieku

–

–

wprowadzenie nowych lek

wprowadzenie nowych lek

ó

ó

w:

w:

mykofenolanu mofetylu

mykofenolanu mofetylu

, humanizowanych

, humanizowanych

monoklonalnych

monoklonalnych

przeciwcia

przeciwcia

ł

ł

,

,

syrolimusa

syrolimusa

.

.

Terapia immunosupresyjna

Terapia immunosupresyjna





stosowanie nast

stosowanie nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cych grup lek

cych grup lek

ó

ó

w:

w:

–

–

Podstawowe leki immunosupresyjne

Podstawowe leki immunosupresyjne

–

–

Leki dodatkowe (

Leki dodatkowe (

antymitotyczne

antymitotyczne

)

)

–

–

Kortykosteroidy

Kortykosteroidy

–

–

Leki indukcyjne/Przeciwcia

Leki indukcyjne/Przeciwcia

ł

ł

a

a

Obecnie stosowane leki:

Obecnie stosowane leki:





Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy

–

–

zmniejszaj

zmniejszaj

ą

ą

liczb

liczb

ę

ę

limfocyt

limfocyt

ó

ó

w, co os

w, co os

ł

ł

abia si

abia si

ł

ł

y obronne organizmu;

y obronne organizmu;

–

–

monocyty i makrofagi szczeg

monocyty i makrofagi szczeg

ó

ó

lnie wra

lnie wra

ż

ż

liwe na dzia

liwe na dzia

ł

ł

anie

anie

glikokortykosteroid

glikokortykosteroid

ó

ó

w

w

–

–

jako leki immunosupresyjne stosowane:

jako leki immunosupresyjne stosowane:

prednizon

prednizon

,

,

prednizolon

prednizolon

,

,

metyloprednizolon

metyloprednizolon

;

;





Cyklofosfamid

Cyklofosfamid

–

–

zwi

zwi

ą

ą

zek

zek

alkuluj

alkuluj

ą

ą

cy

cy

, wi

, wi

ąż

ąż

e si

e si

ę

ę

z kwasami

z kwasami

nukleidowymi

nukleidowymi

zaburzaj

zaburzaj

ą

ą

c ich

c ich

funkcj

funkcj

ę

ę





Azatiopryna

Azatiopryna

–

–

dzia

dzia

ł

ł

a na ostatnie ogniwo odpowiedzi immunologicznej

a na ostatnie ogniwo odpowiedzi immunologicznej





Metotreksat

Metotreksat

–

–

hamuje

hamuje

syntez

syntez

ę

ę

DNA

DNA

, oraz syntez

, oraz syntez

ę

ę

i uwalnianie

i uwalnianie

interleukin

interleukin

1 i 2

1 i 2

–

–

hamuje tak

hamuje tak

ż

ż

e proliferacj

e proliferacj

ę

ę

limfocyt

limfocyt

ó

ó

w w hodowlach kom

w w hodowlach kom

ó

ó

rkowych.

rkowych.





Cyklosporyna

Cyklosporyna

–

–

hamuje aktywno

hamuje aktywno

ść

ść

limfocyt

limfocyt

ó

ó

w T, kt

w T, kt

ó

ó

re jako pierwsze atakuj

re jako pierwsze atakuj

ą

ą

przeszczepion

przeszczepion

ą

ą

tkank

tkank

ę

ę

.

.

    
 
  
 

 
  

Obecnie stosowane leki c.d.:

Obecnie stosowane leki c.d.:





Makrolaktamy immumomoduluj

Makrolaktamy immumomoduluj

ą

ą

ce

ce

(

(

takrolimus

takrolimus

,

,

pimekrolimus

pimekrolimus

)

)

–

–

hamuj

hamuj

ą

ą

uwalnianie

uwalnianie

prozapalnych cytokin

prozapalnych cytokin

.

.





Mykofenolan mofetilu

Mykofenolan mofetilu

–

–

inhibitor syntezy nukleotyd

inhibitor syntezy nukleotyd

ó

ó

w guaniny

w guaniny

de

de

novo

novo

; w

; w

po

po

łą

łą

czeniu z

czeniu z

cyklosporyn

cyklosporyn

ą

ą

(prawdopodobne

(prawdopodobne

dzia

dzia

ł

ł

anie synergistyczne) i

anie synergistyczne) i

kortykosteroidami

kortykosteroidami

-

-

cz

cz

ę

ę

sto

sto

stosowany w terapii GVHD.

stosowany w terapii GVHD.





Przeciwcia

Przeciwcia

ł

ł

a

a

poliklonalne

poliklonalne

–

–

blokuj

blokuj

ą

ą

m.in. zdolno

m.in. zdolno

ść

ść

limfocyt

limfocyt

ó

ó

w do rozpoznawania i

w do rozpoznawania i

łą

łą

czenia si

czenia si

ę

ę

z antygenami kom

z antygenami kom

ó

ó

rek przeszczepu.

rek przeszczepu.





Przeciwcia

Przeciwcia

ł

ł

a

a

monoklonalne

monoklonalne

–

–

uniemo

uniemo

ż

ż

liwiaj

liwiaj

ą

ą

rozpoznawanie obcych antygen

rozpoznawanie obcych antygen

ó

ó

w.

w.

Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy





wprowadzone do leczenia

wprowadzone do leczenia

immunosupresyjnego w latach 60.

immunosupresyjnego w latach 60.

Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy





Dzia

Dzia

ł

ł

ania niepo

ania niepo

żą

żą

dane:

dane:

–

–

cukrzyca, op

cukrzyca, op

ó

ó

ź

ź

nienie gojenia ran, nadci

nienie gojenia ran, nadci

ś

ś

nienie

nienie

t

t

ę

ę

tnicze, obni

tnicze, obni

ż

ż

enie odporno

enie odporno

ś

ś

ci,

ci,

osteoporoza

osteoporoza

,

,

oty

oty

ł

ł

o

o

ść

ść

,

,

hyperlipidemia

hyperlipidemia

, zmiany na sk

, zmiany na sk

ó

ó

rze

rze

(rozst

(rozst

ę

ę

py, nadmierne ow

py, nadmierne ow

ł

ł

osienie), krwawienie z

osienie), krwawienie z

przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa,

przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa,

martwica aseptyczna ko

martwica aseptyczna ko

ś

ś

ci, zaburzenia

ci, zaburzenia

psychiczne, za

psychiczne, za

ć

ć

ma.

ma.

Cyklofosfamid

Cyklofosfamid





lek

lek

alkiluj

alkiluj

ą

ą

cy

cy

;

;





stosowany zamiast

stosowany zamiast

azatiopryny

azatiopryny

, w przypadku

, w przypadku

wyst

wyst

ą

ą

pienia objaw

pienia objaw

ó

ó

w

w

hepatotoksyczno

hepatotoksyczno

ś

ś

ci

ci

.

.





Dzialania

Dzialania

niepo

niepo

żą

żą

dane:

dane:

–

–

uszkodzenie szpiku, krwotoczne zapalenie

uszkodzenie szpiku, krwotoczne zapalenie

p

p

ę

ę

cherza moczowego, uszkodzenie gonad, z trwa

cherza moczowego, uszkodzenie gonad, z trwa

łą

łą

bezp

bezp

ł

ł

odno

odno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

w

w

łą

łą

cznie.

cznie.

Azatiopryna

Azatiopryna

(

(

Aza

Aza

)

)





imidazolowa

imidazolowa

pochodna 6

pochodna 6

-

-

merkaptopuryny

merkaptopuryny

, jednego

, jednego

z pierwszych lek

z pierwszych lek

ó

ó

w immunosupresyjnych;

w immunosupresyjnych;





stosowana przede wszystkim w profilaktyce odrzucania

stosowana przede wszystkim w profilaktyce odrzucania

przeszczep

przeszczep

ó

ó

w, w leczeniu niekt

w, w leczeniu niekt

ó

ó

rych chor

rych chor

ó

ó

b

b

autoimmunizacyjnych

autoimmunizacyjnych

.

.





Dzia

Dzia

ł

ł

ania niepo

ania niepo

żą

żą

dane:

dane:

–

–

uszkodzenie szpiku, szczeg

uszkodzenie szpiku, szczeg

ó

ó

lnie

lnie

trombocytopenia

trombocytopenia

i leukopenia,

i leukopenia,

uszkodzenie czynno

uszkodzenie czynno

ś

ś

ci w

ci w

ą

ą

troby i zaburzenia

troby i zaburzenia

ż

ż

o

o

łą

łą

dkowo

dkowo

-

-

jelitowe.

jelitowe.





Azatiopryna

Azatiopryna

jest obecnie stosowana wy

jest obecnie stosowana wy

łą

łą

cznie w

cznie w

skojarzonym leczeniu z

skojarzonym leczeniu z

glikokortykosteroidami

glikokortykosteroidami

i z

i z

blokerami kalcyneuryny

blokerami kalcyneuryny

(

(

cyklosporyna

cyklosporyna

,

,

takrolimus

takrolimus

).

).

Cyklosporyna

Cyklosporyna

A (

A (

CsA

CsA

)

)





odkryta w czasie poszukiwa

odkryta w czasie poszukiwa

ń

ń

naturalnych lek

naturalnych lek

ó

ó

w

w

przeciwgrzybiczych

przeciwgrzybiczych

;

;





pierwsze

pierwsze

ź

ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

o leku

o leku

-

-

hodowle grzyba

hodowle grzyba

Tolypocladium inflatum

Tolypocladium inflatum

;

;





stosowana w transplantologii, zapobiega

stosowana w transplantologii, zapobiega

reakcji odrzucania

reakcji odrzucania

allogenicznego

allogenicznego

przeszczepu.

przeszczepu.

    
 
  
 

 
  

Cyklosporyna

Cyklosporyna

A

A





ponadto stosowana w:

ponadto stosowana w:

–

–

k

k

łę

łę

buszkowym

buszkowym

zapaleniu nerek,

zapaleniu nerek,

–

–

reumatoidalnym zapaleniu staw

reumatoidalnym zapaleniu staw

ó

ó

w,

w,

–

–

ł

ł

uszczycy,

uszczycy,

–

–

chorobie

chorobie

Crohna

Crohna

,

,

–

–

zapaleniu b

zapaleniu b

ł

ł

ony naczyniowej ga

ony naczyniowej ga

ł

ł

ki ocznej,

ki ocznej,

–

–

chorobach alergicznych (astma atopowa).

chorobach alergicznych (astma atopowa).

Cyklosporyna

Cyklosporyna

A

A





Dzia

Dzia

ł

ł

ania niepo

ania niepo

żą

żą

dane

dane

:

:

–

–

nefrotoksyczno

nefrotoksyczno

ść

ść

,

,

–

–

nadci

nadci

ś

ś

nienie t

nienie t

ę

ę

tnicze,

tnicze,

–

–

hepatotoksyczno

hepatotoksyczno

ść

ść

,

,

–

–

dr

dr

ż

ż

enia mi

enia mi

ęś

ęś

niowe,

niowe,

–

–

zaburzenia metaboliczne (

zaburzenia metaboliczne (

hyperkaliemia

hyperkaliemia

,

,

hyperurykemia

hyperurykemia

,

,

hyperglikemia

hyperglikemia

,

,

hyperlipidemia

hyperlipidemia

),

),

–

–

hirsutyzm

hirsutyzm

,

,

–

–

przerost dzi

przerost dzi

ą

ą

se

se

ł

ł

,

,

–

–

zwi

zwi

ę

ę

kszona cz

kszona cz

ę

ę

sto

sto

ść

ść

nowotwor

nowotwor

ó

ó

w sk

w sk

ó

ó

ry zwi

ry zwi

ą

ą

zanych z

zanych z

infekcj

infekcj

ą

ą

wirusem

wirusem

Epstein

Epstein

-

-

Barra

Barra

(PTLD).

(PTLD).

Cyklosporyna

Cyklosporyna

A

A





Interakcje

Interakcje

:

:

–

–

Pobudzenie

Pobudzenie

metabolizmu

metabolizmu

cyklosporyny

cyklosporyny

:

:





Fenobarbital

Fenobarbital

,

,

ryfampicyna

ryfampicyna

,

,

fenytoina

fenytoina

,

,

karbamazepina

karbamazepina

, antybiotyki

, antybiotyki

aminoglikozydowe

aminoglikozydowe

,

,

niesteroidowe

niesteroidowe

leki

leki

przeciwzapalne,

przeciwzapalne,

amiloryd

amiloryd

,

,

syrolimus

syrolimus

,

,

preparaty dziurawca

preparaty dziurawca

–

–

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu:

metabolizmu:





antybiotyki

antybiotyki

makrolidowe

makrolidowe

(erytromycyna,

(erytromycyna,

klarytromycyna

klarytromycyna

,

,

josamycyna

josamycyna

), leki

), leki

przeciwgrzybicze

przeciwgrzybicze

(

(

ketokonazol

ketokonazol

,

,

flukonazol

flukonazol

,

,

itrakonazol

itrakonazol

),

),

diltiazem

diltiazem

,

,

werapamil

werapamil

, sok

, sok

grejpfrutowy

grejpfrutowy

Takrolimus

Takrolimus

(FK

(FK

-

-

506)

506)





budowa antybiotyku

budowa antybiotyku

makrolaktamowego

makrolaktamowego





pierwotnie wyizolowany z fermentuj

pierwotnie wyizolowany z fermentuj

ą

ą

cej

cej

hodowli kolonii promieniowca

hodowli kolonii promieniowca

Streptomyces tsukubaensis

Streptomyces tsukubaensis





lek immunosupresyjny, swoim dzia

lek immunosupresyjny, swoim dzia

ł

ł

aniem

aniem

przypominaj

przypominaj

ą

ą

cy

cy

cyklosporyn

cyklosporyn

ę

ę

A

A

Takrolimus

Takrolimus





Stosowany w:

Stosowany w:

–

–

przeszczepach w

przeszczepach w

ą

ą

troby (stymuluje

troby (stymuluje

regeneracj

regeneracj

ę

ę

narz

narz

ą

ą

du)

du)

–

–

terapii schorze

terapii schorze

ń

ń

autoimmunizacyjnych

autoimmunizacyjnych

-

-

miejscowo

miejscowo

Takrolimus

Takrolimus





Dzia

Dzia

ł

ł

ania niepo

ania niepo

żą

żą

dane:

dane:

–

–

hyperglikemia

hyperglikemia

,

,

hyperkaliemia

hyperkaliemia

,

,

hyperurykemia

hyperurykemia

, sk

, sk

ł

ł

onno

onno

ść

ść

do chor

do chor

ó

ó

b

b

limfoproliferacyjnych

limfoproliferacyjnych

i

i

ch

ch

ł

ł

oniak

oniak

ó

ó

w

w

,

,

zm

zm

ę

ę

czenie,

czenie,

encefalopatia

encefalopatia

, b

, b

ó

ó

le g

le g

ł

ł

owy,

owy,

parestezje

parestezje

, drgawki, dr

, drgawki, dr

ż

ż

enia,

enia,

nadwra

nadwra

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

na

na

ś

ś

wiat

wiat

ł

ł

o, brak apetytu,

o, brak apetytu,

biegunka, dyspepsja, nudno

biegunka, dyspepsja, nudno

ś

ś

ci.

ci.

    
 
  
 

 
  

Takrolimus

Takrolimus





Intrerakcje

Intrerakcje

:

:

–

–

Pobudzenie

Pobudzenie

metabolizmu:

metabolizmu:





ryfampicyna

ryfampicyna

,

,

fenytoina

fenytoina

, antybiotyki

, antybiotyki

aminoglikozydowe

aminoglikozydowe

,

,

niesteroidowe

niesteroidowe

leki przeciwzapalne,

leki przeciwzapalne,

amiloryd

amiloryd

,

,

syrolimus

syrolimus

–

–

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu:

metabolizmu:





diltiazem

diltiazem

,

,

nifedypina

nifedypina

, leki przeciwwirusowe

, leki przeciwwirusowe

–

–

inhibitory

inhibitory

proteazy

proteazy

(

(

nelfinawir

nelfinawir

,

,

rytonawir

rytonawir

,

,

sakwinawir

sakwinawir

),

),

flukonazol

flukonazol

,

,

antybiotyki

antybiotyki

makrolidowe

makrolidowe

–

–

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu pierwszego przej

metabolizmu pierwszego przej

ś

ś

cia

cia

takrolimusa

takrolimusa

w

w

ś

ś

cianie jelita (zwi

cianie jelita (zwi

ę

ę

kszenie

kszenie

biodost

biodost

ę

ę

pno

pno

ś

ś

ci

ci

,

,

nasilenie dzia

nasilenie dzia

ł

ł

ania)

ania)





Sok grejpfrutowy

Sok grejpfrutowy

Syrolimus

Syrolimus

(

(

rapamycyna

rapamycyna

)

)





antybiotyk z rodziny makrocyklicznych

antybiotyk z rodziny makrocyklicznych

lakton

lakton

ó

ó

w

w

;

;





preparat uzyskano z hodowli promieniowca

preparat uzyskano z hodowli promieniowca

Streptomyces hygroscopicus

Streptomyces hygroscopicus

;

;





w badaniach do

w badaniach do

ś

ś

wiadczalnych nad

wiadczalnych nad

zapobieganiem odrzucania przeszczepu

zapobieganiem odrzucania przeszczepu

rapamycyna

rapamycyna

przewy

przewy

ż

ż

sza skuteczno

sza skuteczno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

cyklosporyn

cyklosporyn

ę

ę

i

i

takrolimus

takrolimus

.

.

Syrolimus

Syrolimus

(

(

rapamycyna

rapamycyna

)

)





Dzia

Dzia

ł

ł

ania niepo

ania niepo

żą

żą

dane:

dane:

–

–

Obrz

Obrz

ę

ę

ki ko

ki ko

ń

ń

czyn dolnych, b

czyn dolnych, b

ó

ó

le stawowe,

le stawowe,

zapalenie sk

zapalenie sk

ó

ó

ry, owrzodzenia jamy

ry, owrzodzenia jamy

ustnej, wysi

ustnej, wysi

ę

ę

k z op

k z op

ł

ł

ucnej,

ucnej,

hepatotoksyczno

hepatotoksyczno

ść

ść

–

–

Zmniejszanie dawki lub odstawienie

Zmniejszanie dawki lub odstawienie

powoduje ust

powoduje ust

ą

ą

pienie objaw

pienie objaw

ó

ó

w

w

Syrolimus

Syrolimus

(

(

rapamycyna

rapamycyna

)

)





Interakcje:

Interakcje:

Lek jest substratem dla

Lek jest substratem dla

izoenzymu

izoenzymu

CYP3A4 i dla P

CYP3A4 i dla P

-

-

gp

gp

–

–

Leki

Leki

nasilaj

nasilaj

ą

ą

ce

ce

metabolizm

metabolizm

syrolimusa

syrolimusa

:

:





glikokortykosteroidy

glikokortykosteroidy

,

,

ryfampicyna

ryfampicyna

–

–

Leki

Leki

hamuj

hamuj

ą

ą

ce

ce

metabolizm

metabolizm

syrolimusa

syrolimusa

:

:





cyklosporyna

cyklosporyna

(w postaci

(w postaci

mikroemulsji

mikroemulsji

)

)

–

–

Diltiazem

Diltiazem

zmniejsza dost

zmniejsza dost

ę

ę

pno

pno

ść

ść

biologiczn

biologiczn

ą

ą

syrolimusa

syrolimusa

–

–

Ketokonazol

Ketokonazol

zmniejsza wch

zmniejsza wch

ł

ł

anianie

anianie

syrolimusa

syrolimusa

Ewerolimus

Ewerolimus





Analog

Analog

syrolimusa

syrolimusa

podawany doustnie

podawany doustnie

Ewerolimus

Ewerolimus





Wskazania:

Wskazania:

–

–

z

z

apobieganie odrzucaniu

apobieganie odrzucaniu

przeszczep

przeszczep

ó

ó

w

w

u

u

doros

doros

ł

ł

ych biorc

ych biorc

ó

ó

w

w

allogenicznych

allogenicznych

przeszczep

przeszczep

ó

ó

w nerek lub serca, u kt

w nerek lub serca, u kt

ó

ó

rych

rych

ryzyko immunologiczne odrzucania jest

ryzyko immunologiczne odrzucania jest

ma

ma

ł

ł

e lub umiarkowane.

e lub umiarkowane.

    
 
  
 

 
  

Ewerolimus

Ewerolimus





Dzia

Dzia

ł

ł

ani

ani

a

a

niepo

niepo

żą

żą

dane:

dane:

–

–

b

b

ardzo cz

ardzo cz

ę

ę

sto:

sto:

leukopenia,

leukopenia,

hipercholesterolemia

hipercholesterolemia

,

,

hiperlipidemia

hiperlipidemia

.

.

–

–

c

c

z

z

ę

ę

sto:

sto:

zaka

zaka

ż

ż

enia wirusowe, bakteryjne i grzybicze,

enia wirusowe, bakteryjne i grzybicze,

posocznica,

posocznica,

ma

ma

ł

ł

op

op

ł

ł

ytkowo

ytkowo

ść

ść

, niedokrwisto

, niedokrwisto

ść

ść

,

,

koagulopatia

koagulopatia

, zesp

, zesp

ó

ó

ł

ł

hemolityczno

hemolityczno

-

-

mocznicowy,

mocznicowy,

hipertriglicerydemia

hipertriglicerydemia

, nadci

, nadci

ś

ś

nienie, torbiel

nienie, torbiel

limfatyczna u chorych po przeszczepieniu nerki,

limfatyczna u chorych po przeszczepieniu nerki,

zakrzepy

zakrzepy

ż

ż

ylne z zatorami, zapalenie p

ylne z zatorami, zapalenie p

ł

ł

uc, b

uc, b

ó

ó

l

l

brzucha, biegunka, nudno

brzucha, biegunka, nudno

ś

ś

ci, wymioty, tr

ci, wymioty, tr

ą

ą

dzik,

dzik,

powik

powik

ł

ł

ania ran chirurgicznych, zaka

ania ran chirurgicznych, zaka

ż

ż

enia uk

enia uk

ł

ł

adu

adu

moczowego.

moczowego.

Ewerolimus

Ewerolimus





Interakcje:

Interakcje:

–

–

cyklosporyna

cyklosporyna

zwi

zwi

ę

ę

ksza dost

ksza dost

ę

ę

pno

pno

ść

ść

biologiczn

biologiczn

ą

ą

leku

leku

Temsi

Temsi

rolimus

rolimus





Analog

Analog

syrolimusa

syrolimusa

podawany do

podawany do

ż

ż

ylnie lub

ylnie lub

doustnie

doustnie

Pimekrolimus

Pimekrolimus

(

(

Elidel

Elidel

)

)





nale

nale

ż

ż

y do grupy inhibitor

y do grupy inhibitor

ó

ó

w

w

kalcyneuryny

kalcyneuryny

,

,

pochodna

pochodna

aksomycyny

aksomycyny





charakteryzuje si

charakteryzuje si

ę

ę

cz

cz

ą

ą

steczk

steczk

ą

ą

o niewielkich

o niewielkich

rozmiarach, kt

rozmiarach, kt

ó

ó

ra mo

ra mo

ż

ż

e przenika

e przenika

ć

ć

w g

w g

łą

łą

b

b

sk

sk

ó

ó

ry, i dzi

ry, i dzi

ę

ę

ki temu mo

ki temu mo

ż

ż

e by

e by

ć

ć

stosowany

stosowany

miejscowo w postaci krem

miejscowo w postaci krem

ó

ó

w.

w.





lek ten wnika jedynie do sk

lek ten wnika jedynie do sk

ó

ó

ry zmienionej

ry zmienionej

chorobowo, a nie do zdrowej tkanki.

chorobowo, a nie do zdrowej tkanki.

Mykofenolan mofetilu

Mykofenolan mofetilu

(MMF)

(MMF)





ester 2

ester 2

-

-

morfolinoetylowego

morfolinoetylowego

kwasu

kwasu

mykofenolowego

mykofenolowego

;

;





Dzia

Dzia

ł

ł

ania niepo

ania niepo

żą

żą

dane:

dane:

–

–

wymioty, biegunka, leukopenia, zwi

wymioty, biegunka, leukopenia, zwi

ę

ę

kszona

kszona

cz

cz

ę

ę

sto

sto

ść

ść

zaka

zaka

ż

ż

e

e

ń

ń

, wt

, wt

ó

ó

rne zaka

rne zaka

ż

ż

enia

enia

cytomegalowirusem

cytomegalowirusem

(CMV).

(CMV).

Mykofenolan mofetilu

Mykofenolan mofetilu

(MMF)

(MMF)





interakcje:

interakcje:

–

–

Wypieranie

Wypieranie

mykofenolanu mofetylu

mykofenolanu mofetylu

z po

z po

łą

łą

cze

cze

ń

ń

z bia

z bia

ł

ł

kami

kami

krwi

krwi





salicylany

salicylany

–

–

Wypieranie

Wypieranie

przez

przez

mykofenolan mofetylu

mykofenolan mofetylu

z po

z po

łą

łą

cze

cze

ń

ń

z bia

z bia

ł

ł

kami

kami

krwi

krwi





teofilina

teofilina

,

,

fenytoina

fenytoina

–

–

Zwi

Zwi

ę

ę

kszenie

kszenie

st

st

ęż

ęż

e

e

ń

ń

w organizmie

w organizmie





digoksyna

digoksyna

    
 
  
 

 
  

Immunoglobuliny w du

Immunoglobuliny w du

ż

ż

ych

ych

dawkach

dawkach

-

-

IVIG

IVIG





Immunoglobuliny stosowane do

Immunoglobuliny stosowane do

ż

ż

ylnie w du

ylnie w du

ż

ż

ych

ych

dawkach dzia

dawkach dzia

ł

ł

aj

aj

ą

ą

poprzez:

poprzez:

–

–

blokowanie receptor

blokowanie receptor

ó

ó

w

w

Fc

Fc

na fagocytach

na fagocytach

–

–

hamowanie aktywno

hamowanie aktywno

ś

ś

ci sk

ci sk

ł

ł

adowych dope

adowych dope

ł

ł

niacza C3, C4

niacza C3, C4

oraz kompleksu MAC (

oraz kompleksu MAC (

membranolytic attac complex

membranolytic attac complex

,

,

kompleks atakuj

kompleks atakuj

ą

ą

cy b

cy b

ł

ł

on

on

ę

ę

kom

kom

ó

ó

rkow

rkow

ą

ą

) w procesie

) w procesie

zapalnym

zapalnym

–

–

hamowanie syntezy

hamowanie syntezy

prozapalnych cytokin

prozapalnych cytokin

–

–

zwi

zwi

ę

ę

kszanie katabolizmu

kszanie katabolizmu

IgG

IgG

poprzez blokowanie

poprzez blokowanie

receptora

receptora

FcRn

FcRn

–

–

dzia

dzia

ł

ł

anie

anie

immunomoduluj

immunomoduluj

ą

ą

ce

ce

(zmniejszenie produkcji

(zmniejszenie produkcji

autoprzeciwcia

autoprzeciwcia

ł

ł

)

)

Leflunomid

Leflunomid





pochodna

pochodna

izoksazolu

izoksazolu

o dzia

o dzia

ł

ł

aniu

aniu

immunosupresyjnym,

immunosupresyjnym,

immunomoduluj

immunomoduluj

ą

ą

cym

cym

,

,

przeciwzapalnym i

przeciwzapalnym i

antyproliferacyjnym

antyproliferacyjnym

.

.





Dzia

Dzia

ł

ł

ani

ani

a

a

niepo

niepo

żą

żą

dane

dane

:

:

zwi

zwi

ę

ę

kszenie

kszenie

ci

ci

ś

ś

nienia

nienia

t

t

ę

ę

tniczego

tniczego

, biegunka, nudno

, biegunka, nudno

ś

ś

ci, wymioty,

ci, wymioty,

jad

jad

ł

ł

owstr

owstr

ę

ę

t, choroby b

t, choroby b

ł

ł

ony

ony

ś

ś

luzowej jamy ustnej,

luzowej jamy ustnej,

b

b

ó

ó

le brzucha, zwi

le brzucha, zwi

ę

ę

kszenie aktywno

kszenie aktywno

ś

ś

ci enzym

ci enzym

ó

ó

w

w

w

w

ą

ą

trobowych

trobowych





Interakcje:

Interakcje:

hamuje aktywno

hamuje aktywno

ść

ść

izoenzymu

izoenzymu

CYP2C9

CYP2C9

Gusperimus

Gusperimus





Pochodna

Pochodna

spergualiny

spergualiny

z

z

Bacillus

Bacillus

laterosporus

laterosporus





Dzia

Dzia

ł

ł

ania niepo

ania niepo

żą

żą

dane:

dane:

–

–

nudno

nudno

ś

ś

ci, wymioty, uszkodzenie szpiku

ci, wymioty, uszkodzenie szpiku

kostnego, dr

kostnego, dr

ę

ę

twienie ko

twienie ko

ń

ń

czyn, gor

czyn, gor

ą

ą

czka

czka

Etanercept

Etanercept





bia

bia

ł

ł

ko receptorowe wi

ko receptorowe wi

ążą

ążą

ce si

ce si

ę

ę

z

z

ludzkim TNF

ludzkim TNF

-

-

α

α

, kt

, kt

ó

ó

re

re

kompetycyjnie

kompetycyjnie

hamuje wi

hamuje wi

ą

ą

zanie

zanie

cytokiny

cytokiny

z jej

z jej

receptorem kom

receptorem kom

ó

ó

rkowym.

rkowym.

Rituksymab

Rituksymab





chimeryzowane

chimeryzowane

mysio

mysio

-

-

ludzkie

ludzkie

przeciwcia

przeciwcia

ł

ł

o

o

monoklonalne

monoklonalne

,

,





zastosowanie

zastosowanie

-

-

leczenie samoistnej

leczenie samoistnej

krioglobulinemii

krioglobulinemii

.

.

Idealny lek immunosupresyjny

Idealny lek immunosupresyjny





Du

Du

ż

ż

a wybi

a wybi

ó

ó

rczo

rczo

ść

ść

dzia

dzia

ł

ł

ania

ania





Ma

Ma

ł

ł

a liczba dzia

a liczba dzia

ł

ł

a

a

ń

ń

niepo

niepo

żą

żą

danych

danych





Ma

Ma

ł

ł

a liczba interakcji

a liczba interakcji





Ma

Ma

ł

ł

e koszty stosowania

e koszty stosowania





Brak konieczno

Brak konieczno

ś

ś

ci monitorowania

ci monitorowania

st

st

ęż

ęż

e

e

ń

ń

we krwi

we krwi