Stare i nowe oblicza
Stare i nowe oblicza
immunoterapii
immunoterapii
Magdalena
Magdalena
Hurkacz
Hurkacz
Katedra i Zak
Katedra i Zak
ł
ł
ad Farmakologii Klinicznej AM we Wroc
ad Farmakologii Klinicznej AM we Wroc
ł
ł
awiu
awiu
Kierownik: Dr hab. Anna
Kierownik: Dr hab. Anna
Wiela
Wiela
-
-
Hoje
Hoje
ń
ń
ska
ska
Immunoterapia
Immunoterapia
dziedzina farmakoterapii wykorzystuj
dziedzina farmakoterapii wykorzystuj
ą
ą
ca
ca
wp
wp
ł
ł
yw substancji leczniczych na uk
yw substancji leczniczych na uk
ł
ł
ad
ad
odporno
odporno
ś
ś
ciowy, w celu modyfikacji
ciowy, w celu modyfikacji
odpowiedzi immunologicznej.
odpowiedzi immunologicznej.
Immunoterapi
Immunoterapi
ę
ę
mo
mo
ż
ż
na
na
podzieli
podzieli
ć
ć
na:
na:
Immunostymulacj
Immunostymulacj
ę
ę
Immunomodulacj
Immunomodulacj
ę
ę
Immunosupresj
Immunosupresj
ę
ę
Immunoterapia jest
Immunoterapia jest
wykorzystywana obecnie w:
wykorzystywana obecnie w:
transplantologii
transplantologii
onkologii
onkologii
leczeniu zaburze
leczeniu zaburze
ń
ń
odporno
odporno
ś
ś
ci
ci
reumatologii
reumatologii
alergologii
alergologii
Immunoterapia
Immunoterapia
transplantologiczna
transplantologiczna
historycznie najstarsza ga
historycznie najstarsza ga
łąź
łąź
immunoterapii;
immunoterapii;
polega na zmniejszaniu naturalnej
polega na zmniejszaniu naturalnej
odporno
odporno
ś
ś
ci organizmu
ci organizmu
(immunosupresji) w celu zapobiegania
(immunosupresji) w celu zapobiegania
powik
powik
ł
ł
aniom po przeszczepie.
aniom po przeszczepie.
Immunosupresja
Immunosupresja
stan os
stan os
ł
ł
abionej lub zahamowanej
abionej lub zahamowanej
odpowiedzi immunologicznej na skutek
odpowiedzi immunologicznej na skutek
dzia
dzia
ł
ł
ania lek
ania lek
ó
ó
w (tzw.
w (tzw.
immunosupresor
immunosupresor
ó
ó
w
w
);
);
w transplantologii celem jest os
w transplantologii celem jest os
ł
ł
abienie
abienie
reakcji organizmu biorcy na antygeny
reakcji organizmu biorcy na antygeny
zawarte w przeszczepionym narz
zawarte w przeszczepionym narz
ą
ą
dzie.
dzie.
Historia leczenia
Historia leczenia
immunosupresyjnego
immunosupresyjnego
po
po
ł
ł
owa lat 50. XX wieku
owa lat 50. XX wieku
-
-
pocz
pocz
ą
ą
tek leczenia
tek leczenia
immunosupresyjnego;
immunosupresyjnego;
pierwsza metoda
pierwsza metoda
-
-
na
na
ś
ś
wietlenie ca
wietlenie ca
ł
ł
ego cia
ego cia
ł
ł
a
a
promieniami Roentgena (TBI
promieniami Roentgena (TBI
–
–
total
total
body
body
irradiation
irradiation
);
);
1958 rok, Boston
1958 rok, Boston
-
-
pierwszy przeszczep
pierwszy przeszczep
nerki w po
nerki w po
łą
łą
czeniu z na
czeniu z na
ś
ś
wietlaniem ca
wietlaniem ca
ł
ł
ego
ego
cia
cia
ł
ł
a i przeszczepieniem szpiku jako metod
a i przeszczepieniem szpiku jako metod
ą
ą
immunosupresji.
immunosupresji.
Historia leczenia
Historia leczenia
immunosupresyjnego
immunosupresyjnego
William E.
William E.
Goodwin
Goodwin
w 1960 roku
w 1960 roku
-
-
zastosowanie
zastosowanie
metotreksatu
metotreksatu
i
i
cyklofosfamidu
cyklofosfamidu
,
,
w przypadkach odrzucania przeszczepu
w przypadkach odrzucania przeszczepu
podawanie
podawanie
prednizonu
prednizonu
. Przeszczepiona nerka
. Przeszczepiona nerka
funkcjonowa
funkcjonowa
ł
ł
a pi
a pi
ęć
ęć
miesi
miesi
ę
ę
cy.
cy.
W 1960 roku
W 1960 roku
Calne
Calne
i
i
Murray
Murray
-
-
pocz
pocz
ą
ą
tek
tek
przeszczep
przeszczep
ó
ó
w nerek u ps
w nerek u ps
ó
ó
w, z zastosowaniem
w, z zastosowaniem
azatiopryny
azatiopryny
(AZA).
(AZA).
Historia leczenia
Historia leczenia
immunosupresyjnego
immunosupresyjnego
1961 rok
1961 rok
–
–
Calne
Calne
,
,
Peart
Peart
, Porter
, Porter
-
-
zastosowanie
zastosowanie
azatiopryny
azatiopryny
i
i
glikokortykosteroid
glikokortykosteroid
ó
ó
w
w
.
.
Lata 70. leczenie
Lata 70. leczenie
azatiopryn
azatiopryn
ą
ą
,
,
glikokortykosteroidami
glikokortykosteroidami
,
,
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
ami
ami
poliklonalnymi
poliklonalnymi
(surowica
(surowica
antytymocytarna
antytymocytarna
(ATG
(ATG
–
–
antytymocitic globuline
antytymocitic globuline
) i
) i
antylimfocytarna (ALG
antylimfocytarna (ALG
–
–
antylymphocytic globuline
antylymphocytic globuline
)
)
-
-
jednoroczne prze
jednoroczne prze
ż
ż
ycie przeszczepu wynosi
ycie przeszczepu wynosi
ł
ł
o 50%, a
o 50%, a
prze
prze
ż
ż
ycie biorc
ycie biorc
ó
ó
w
w
-
-
80
80
–
–
90%.
90%.
1979
1979
-
-
wprowadzanie do terapii
wprowadzanie do terapii
cyklosporyny
cyklosporyny
(
(
CsA
CsA
) i
) i
takrolimusa
takrolimusa
.
.
Historia leczenia
Historia leczenia
immunosupresyjnego
immunosupresyjnego
1985 rok
1985 rok
–
–
OKT3
OKT3
-
-
pierwsze przeciwcia
pierwsze przeciwcia
ł
ł
o
o
monoklonalne
monoklonalne
skierowane przeciw limfocytom biorcy.
skierowane przeciw limfocytom biorcy.
Lata 90.
Lata 90.
-
-
immunosupresja
immunosupresja
tr
tr
ó
ó
jlekowa
jlekowa
(
(
cyklosporyna
cyklosporyna
,
,
glikokortykosteroidy
glikokortykosteroidy
i
i
azatiopryna
azatiopryna
) lub
) lub
czterolekowa
czterolekowa
(surowica antylimfocytarna,
(surowica antylimfocytarna,
cyklosporyna
cyklosporyna
,
,
steroidy i
steroidy i
azatiopryna
azatiopryna
)
)
-
-
kanon terapii we wszystkich
kanon terapii we wszystkich
o
o
ś
ś
rodkach.
rodkach.
Pocz
Pocz
ą
ą
tek XXI wieku
tek XXI wieku
–
–
wprowadzenie nowych lek
wprowadzenie nowych lek
ó
ó
w:
w:
mykofenolanu mofetylu
mykofenolanu mofetylu
, humanizowanych
, humanizowanych
monoklonalnych
monoklonalnych
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
,
,
syrolimusa
syrolimusa
.
.
Terapia immunosupresyjna
Terapia immunosupresyjna
stosowanie nast
stosowanie nast
ę
ę
puj
puj
ą
ą
cych grup lek
cych grup lek
ó
ó
w:
w:
–
–
Podstawowe leki immunosupresyjne
Podstawowe leki immunosupresyjne
–
–
Leki dodatkowe (
Leki dodatkowe (
antymitotyczne
antymitotyczne
)
)
–
–
Kortykosteroidy
Kortykosteroidy
–
–
Leki indukcyjne/Przeciwcia
Leki indukcyjne/Przeciwcia
ł
ł
a
a
Obecnie stosowane leki:
Obecnie stosowane leki:
Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidy
–
–
zmniejszaj
zmniejszaj
ą
ą
liczb
liczb
ę
ę
limfocyt
limfocyt
ó
ó
w, co os
w, co os
ł
ł
abia si
abia si
ł
ł
y obronne organizmu;
y obronne organizmu;
–
–
monocyty i makrofagi szczeg
monocyty i makrofagi szczeg
ó
ó
lnie wra
lnie wra
ż
ż
liwe na dzia
liwe na dzia
ł
ł
anie
anie
glikokortykosteroid
glikokortykosteroid
ó
ó
w
w
–
–
jako leki immunosupresyjne stosowane:
jako leki immunosupresyjne stosowane:
prednizon
prednizon
,
,
prednizolon
prednizolon
,
,
metyloprednizolon
metyloprednizolon
;
;
Cyklofosfamid
Cyklofosfamid
–
–
zwi
zwi
ą
ą
zek
zek
alkuluj
alkuluj
ą
ą
cy
cy
, wi
, wi
ąż
ąż
e si
e si
ę
ę
z kwasami
z kwasami
nukleidowymi
nukleidowymi
zaburzaj
zaburzaj
ą
ą
c ich
c ich
funkcj
funkcj
ę
ę
Azatiopryna
Azatiopryna
–
–
dzia
dzia
ł
ł
a na ostatnie ogniwo odpowiedzi immunologicznej
a na ostatnie ogniwo odpowiedzi immunologicznej
Metotreksat
Metotreksat
–
–
hamuje
hamuje
syntez
syntez
ę
ę
DNA
DNA
, oraz syntez
, oraz syntez
ę
ę
i uwalnianie
i uwalnianie
interleukin
interleukin
1 i 2
1 i 2
–
–
hamuje tak
hamuje tak
ż
ż
e proliferacj
e proliferacj
ę
ę
limfocyt
limfocyt
ó
ó
w w hodowlach kom
w w hodowlach kom
ó
ó
rkowych.
rkowych.
Cyklosporyna
Cyklosporyna
–
–
hamuje aktywno
hamuje aktywno
ść
ść
limfocyt
limfocyt
ó
ó
w T, kt
w T, kt
ó
ó
re jako pierwsze atakuj
re jako pierwsze atakuj
ą
ą
przeszczepion
przeszczepion
ą
ą
tkank
tkank
ę
ę
.
.
Obecnie stosowane leki c.d.:
Obecnie stosowane leki c.d.:
Makrolaktamy immumomoduluj
Makrolaktamy immumomoduluj
ą
ą
ce
ce
(
(
takrolimus
takrolimus
,
,
pimekrolimus
pimekrolimus
)
)
–
–
hamuj
hamuj
ą
ą
uwalnianie
uwalnianie
prozapalnych cytokin
prozapalnych cytokin
.
.
Mykofenolan mofetilu
Mykofenolan mofetilu
–
–
inhibitor syntezy nukleotyd
inhibitor syntezy nukleotyd
ó
ó
w guaniny
w guaniny
de
de
novo
novo
; w
; w
po
po
łą
łą
czeniu z
czeniu z
cyklosporyn
cyklosporyn
ą
ą
(prawdopodobne
(prawdopodobne
dzia
dzia
ł
ł
anie synergistyczne) i
anie synergistyczne) i
kortykosteroidami
kortykosteroidami
-
-
cz
cz
ę
ę
sto
sto
stosowany w terapii GVHD.
stosowany w terapii GVHD.
Przeciwcia
Przeciwcia
ł
ł
a
a
poliklonalne
poliklonalne
–
–
blokuj
blokuj
ą
ą
m.in. zdolno
m.in. zdolno
ść
ść
limfocyt
limfocyt
ó
ó
w do rozpoznawania i
w do rozpoznawania i
łą
łą
czenia si
czenia si
ę
ę
z antygenami kom
z antygenami kom
ó
ó
rek przeszczepu.
rek przeszczepu.
Przeciwcia
Przeciwcia
ł
ł
a
a
monoklonalne
monoklonalne
–
–
uniemo
uniemo
ż
ż
liwiaj
liwiaj
ą
ą
rozpoznawanie obcych antygen
rozpoznawanie obcych antygen
ó
ó
w.
w.
Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidy
wprowadzone do leczenia
wprowadzone do leczenia
immunosupresyjnego w latach 60.
immunosupresyjnego w latach 60.
Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidy
Dzia
Dzia
ł
ł
ania niepo
ania niepo
żą
żą
dane:
dane:
–
–
cukrzyca, op
cukrzyca, op
ó
ó
ź
ź
nienie gojenia ran, nadci
nienie gojenia ran, nadci
ś
ś
nienie
nienie
t
t
ę
ę
tnicze, obni
tnicze, obni
ż
ż
enie odporno
enie odporno
ś
ś
ci,
ci,
osteoporoza
osteoporoza
,
,
oty
oty
ł
ł
o
o
ść
ść
,
,
hyperlipidemia
hyperlipidemia
, zmiany na sk
, zmiany na sk
ó
ó
rze
rze
(rozst
(rozst
ę
ę
py, nadmierne ow
py, nadmierne ow
ł
ł
osienie), krwawienie z
osienie), krwawienie z
przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa,
przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa,
martwica aseptyczna ko
martwica aseptyczna ko
ś
ś
ci, zaburzenia
ci, zaburzenia
psychiczne, za
psychiczne, za
ć
ć
ma.
ma.
Cyklofosfamid
Cyklofosfamid
lek
lek
alkiluj
alkiluj
ą
ą
cy
cy
;
;
stosowany zamiast
stosowany zamiast
azatiopryny
azatiopryny
, w przypadku
, w przypadku
wyst
wyst
ą
ą
pienia objaw
pienia objaw
ó
ó
w
w
hepatotoksyczno
hepatotoksyczno
ś
ś
ci
ci
.
.
Dzialania
Dzialania
niepo
niepo
żą
żą
dane:
dane:
–
–
uszkodzenie szpiku, krwotoczne zapalenie
uszkodzenie szpiku, krwotoczne zapalenie
p
p
ę
ę
cherza moczowego, uszkodzenie gonad, z trwa
cherza moczowego, uszkodzenie gonad, z trwa
łą
łą
bezp
bezp
ł
ł
odno
odno
ś
ś
ci
ci
ą
ą
w
w
łą
łą
cznie.
cznie.
Azatiopryna
Azatiopryna
(
(
Aza
Aza
)
)
imidazolowa
imidazolowa
pochodna 6
pochodna 6
-
-
merkaptopuryny
merkaptopuryny
, jednego
, jednego
z pierwszych lek
z pierwszych lek
ó
ó
w immunosupresyjnych;
w immunosupresyjnych;
stosowana przede wszystkim w profilaktyce odrzucania
stosowana przede wszystkim w profilaktyce odrzucania
przeszczep
przeszczep
ó
ó
w, w leczeniu niekt
w, w leczeniu niekt
ó
ó
rych chor
rych chor
ó
ó
b
b
autoimmunizacyjnych
autoimmunizacyjnych
.
.
Dzia
Dzia
ł
ł
ania niepo
ania niepo
żą
żą
dane:
dane:
–
–
uszkodzenie szpiku, szczeg
uszkodzenie szpiku, szczeg
ó
ó
lnie
lnie
trombocytopenia
trombocytopenia
i leukopenia,
i leukopenia,
uszkodzenie czynno
uszkodzenie czynno
ś
ś
ci w
ci w
ą
ą
troby i zaburzenia
troby i zaburzenia
ż
ż
o
o
łą
łą
dkowo
dkowo
-
-
jelitowe.
jelitowe.
Azatiopryna
Azatiopryna
jest obecnie stosowana wy
jest obecnie stosowana wy
łą
łą
cznie w
cznie w
skojarzonym leczeniu z
skojarzonym leczeniu z
glikokortykosteroidami
glikokortykosteroidami
i z
i z
blokerami kalcyneuryny
blokerami kalcyneuryny
(
(
cyklosporyna
cyklosporyna
,
,
takrolimus
takrolimus
).
).
Cyklosporyna
Cyklosporyna
A (
A (
CsA
CsA
)
)
odkryta w czasie poszukiwa
odkryta w czasie poszukiwa
ń
ń
naturalnych lek
naturalnych lek
ó
ó
w
w
przeciwgrzybiczych
przeciwgrzybiczych
;
;
pierwsze
pierwsze
ź
ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
o leku
o leku
-
-
hodowle grzyba
hodowle grzyba
Tolypocladium inflatum
Tolypocladium inflatum
;
;
stosowana w transplantologii, zapobiega
stosowana w transplantologii, zapobiega
reakcji odrzucania
reakcji odrzucania
allogenicznego
allogenicznego
przeszczepu.
przeszczepu.
Cyklosporyna
Cyklosporyna
A
A
ponadto stosowana w:
ponadto stosowana w:
–
–
k
k
łę
łę
buszkowym
buszkowym
zapaleniu nerek,
zapaleniu nerek,
–
–
reumatoidalnym zapaleniu staw
reumatoidalnym zapaleniu staw
ó
ó
w,
w,
–
–
ł
ł
uszczycy,
uszczycy,
–
–
chorobie
chorobie
Crohna
Crohna
,
,
–
–
zapaleniu b
zapaleniu b
ł
ł
ony naczyniowej ga
ony naczyniowej ga
ł
ł
ki ocznej,
ki ocznej,
–
–
chorobach alergicznych (astma atopowa).
chorobach alergicznych (astma atopowa).
Cyklosporyna
Cyklosporyna
A
A
Dzia
Dzia
ł
ł
ania niepo
ania niepo
żą
żą
dane
dane
:
:
–
–
nefrotoksyczno
nefrotoksyczno
ść
ść
,
,
–
–
nadci
nadci
ś
ś
nienie t
nienie t
ę
ę
tnicze,
tnicze,
–
–
hepatotoksyczno
hepatotoksyczno
ść
ść
,
,
–
–
dr
dr
ż
ż
enia mi
enia mi
ęś
ęś
niowe,
niowe,
–
–
zaburzenia metaboliczne (
zaburzenia metaboliczne (
hyperkaliemia
hyperkaliemia
,
,
hyperurykemia
hyperurykemia
,
,
hyperglikemia
hyperglikemia
,
,
hyperlipidemia
hyperlipidemia
),
),
–
–
hirsutyzm
hirsutyzm
,
,
–
–
przerost dzi
przerost dzi
ą
ą
se
se
ł
ł
,
,
–
–
zwi
zwi
ę
ę
kszona cz
kszona cz
ę
ę
sto
sto
ść
ść
nowotwor
nowotwor
ó
ó
w sk
w sk
ó
ó
ry zwi
ry zwi
ą
ą
zanych z
zanych z
infekcj
infekcj
ą
ą
wirusem
wirusem
Epstein
Epstein
-
-
Barra
Barra
(PTLD).
(PTLD).
Cyklosporyna
Cyklosporyna
A
A
Interakcje
Interakcje
:
:
–
–
Pobudzenie
Pobudzenie
metabolizmu
metabolizmu
cyklosporyny
cyklosporyny
:
:
Fenobarbital
Fenobarbital
,
,
ryfampicyna
ryfampicyna
,
,
fenytoina
fenytoina
,
,
karbamazepina
karbamazepina
, antybiotyki
, antybiotyki
aminoglikozydowe
aminoglikozydowe
,
,
niesteroidowe
niesteroidowe
leki
leki
przeciwzapalne,
przeciwzapalne,
amiloryd
amiloryd
,
,
syrolimus
syrolimus
,
,
preparaty dziurawca
preparaty dziurawca
–
–
Hamowanie
Hamowanie
metabolizmu:
metabolizmu:
antybiotyki
antybiotyki
makrolidowe
makrolidowe
(erytromycyna,
(erytromycyna,
klarytromycyna
klarytromycyna
,
,
josamycyna
josamycyna
), leki
), leki
przeciwgrzybicze
przeciwgrzybicze
(
(
ketokonazol
ketokonazol
,
,
flukonazol
flukonazol
,
,
itrakonazol
itrakonazol
),
),
diltiazem
diltiazem
,
,
werapamil
werapamil
, sok
, sok
grejpfrutowy
grejpfrutowy
Takrolimus
Takrolimus
(FK
(FK
-
-
506)
506)
budowa antybiotyku
budowa antybiotyku
makrolaktamowego
makrolaktamowego
pierwotnie wyizolowany z fermentuj
pierwotnie wyizolowany z fermentuj
ą
ą
cej
cej
hodowli kolonii promieniowca
hodowli kolonii promieniowca
Streptomyces tsukubaensis
Streptomyces tsukubaensis
lek immunosupresyjny, swoim dzia
lek immunosupresyjny, swoim dzia
ł
ł
aniem
aniem
przypominaj
przypominaj
ą
ą
cy
cy
cyklosporyn
cyklosporyn
ę
ę
A
A
Takrolimus
Takrolimus
Stosowany w:
Stosowany w:
–
–
przeszczepach w
przeszczepach w
ą
ą
troby (stymuluje
troby (stymuluje
regeneracj
regeneracj
ę
ę
narz
narz
ą
ą
du)
du)
–
–
terapii schorze
terapii schorze
ń
ń
autoimmunizacyjnych
autoimmunizacyjnych
-
-
miejscowo
miejscowo
Takrolimus
Takrolimus
Dzia
Dzia
ł
ł
ania niepo
ania niepo
żą
żą
dane:
dane:
–
–
hyperglikemia
hyperglikemia
,
,
hyperkaliemia
hyperkaliemia
,
,
hyperurykemia
hyperurykemia
, sk
, sk
ł
ł
onno
onno
ść
ść
do chor
do chor
ó
ó
b
b
limfoproliferacyjnych
limfoproliferacyjnych
i
i
ch
ch
ł
ł
oniak
oniak
ó
ó
w
w
,
,
zm
zm
ę
ę
czenie,
czenie,
encefalopatia
encefalopatia
, b
, b
ó
ó
le g
le g
ł
ł
owy,
owy,
parestezje
parestezje
, drgawki, dr
, drgawki, dr
ż
ż
enia,
enia,
nadwra
nadwra
ż
ż
liwo
liwo
ść
ść
na
na
ś
ś
wiat
wiat
ł
ł
o, brak apetytu,
o, brak apetytu,
biegunka, dyspepsja, nudno
biegunka, dyspepsja, nudno
ś
ś
ci.
ci.
Takrolimus
Takrolimus
Intrerakcje
Intrerakcje
:
:
–
–
Pobudzenie
Pobudzenie
metabolizmu:
metabolizmu:
ryfampicyna
ryfampicyna
,
,
fenytoina
fenytoina
, antybiotyki
, antybiotyki
aminoglikozydowe
aminoglikozydowe
,
,
niesteroidowe
niesteroidowe
leki przeciwzapalne,
leki przeciwzapalne,
amiloryd
amiloryd
,
,
syrolimus
syrolimus
–
–
Hamowanie
Hamowanie
metabolizmu:
metabolizmu:
diltiazem
diltiazem
,
,
nifedypina
nifedypina
, leki przeciwwirusowe
, leki przeciwwirusowe
–
–
inhibitory
inhibitory
proteazy
proteazy
(
(
nelfinawir
nelfinawir
,
,
rytonawir
rytonawir
,
,
sakwinawir
sakwinawir
),
),
flukonazol
flukonazol
,
,
antybiotyki
antybiotyki
makrolidowe
makrolidowe
–
–
Hamowanie
Hamowanie
metabolizmu pierwszego przej
metabolizmu pierwszego przej
ś
ś
cia
cia
takrolimusa
takrolimusa
w
w
ś
ś
cianie jelita (zwi
cianie jelita (zwi
ę
ę
kszenie
kszenie
biodost
biodost
ę
ę
pno
pno
ś
ś
ci
ci
,
,
nasilenie dzia
nasilenie dzia
ł
ł
ania)
ania)
Sok grejpfrutowy
Sok grejpfrutowy
Syrolimus
Syrolimus
(
(
rapamycyna
rapamycyna
)
)
antybiotyk z rodziny makrocyklicznych
antybiotyk z rodziny makrocyklicznych
lakton
lakton
ó
ó
w
w
;
;
preparat uzyskano z hodowli promieniowca
preparat uzyskano z hodowli promieniowca
Streptomyces hygroscopicus
Streptomyces hygroscopicus
;
;
w badaniach do
w badaniach do
ś
ś
wiadczalnych nad
wiadczalnych nad
zapobieganiem odrzucania przeszczepu
zapobieganiem odrzucania przeszczepu
rapamycyna
rapamycyna
przewy
przewy
ż
ż
sza skuteczno
sza skuteczno
ś
ś
ci
ci
ą
ą
cyklosporyn
cyklosporyn
ę
ę
i
i
takrolimus
takrolimus
.
.
Syrolimus
Syrolimus
(
(
rapamycyna
rapamycyna
)
)
Dzia
Dzia
ł
ł
ania niepo
ania niepo
żą
żą
dane:
dane:
–
–
Obrz
Obrz
ę
ę
ki ko
ki ko
ń
ń
czyn dolnych, b
czyn dolnych, b
ó
ó
le stawowe,
le stawowe,
zapalenie sk
zapalenie sk
ó
ó
ry, owrzodzenia jamy
ry, owrzodzenia jamy
ustnej, wysi
ustnej, wysi
ę
ę
k z op
k z op
ł
ł
ucnej,
ucnej,
hepatotoksyczno
hepatotoksyczno
ść
ść
–
–
Zmniejszanie dawki lub odstawienie
Zmniejszanie dawki lub odstawienie
powoduje ust
powoduje ust
ą
ą
pienie objaw
pienie objaw
ó
ó
w
w
Syrolimus
Syrolimus
(
(
rapamycyna
rapamycyna
)
)
Interakcje:
Interakcje:
Lek jest substratem dla
Lek jest substratem dla
izoenzymu
izoenzymu
CYP3A4 i dla P
CYP3A4 i dla P
-
-
gp
gp
–
–
Leki
Leki
nasilaj
nasilaj
ą
ą
ce
ce
metabolizm
metabolizm
syrolimusa
syrolimusa
:
:
glikokortykosteroidy
glikokortykosteroidy
,
,
ryfampicyna
ryfampicyna
–
–
Leki
Leki
hamuj
hamuj
ą
ą
ce
ce
metabolizm
metabolizm
syrolimusa
syrolimusa
:
:
cyklosporyna
cyklosporyna
(w postaci
(w postaci
mikroemulsji
mikroemulsji
)
)
–
–
Diltiazem
Diltiazem
zmniejsza dost
zmniejsza dost
ę
ę
pno
pno
ść
ść
biologiczn
biologiczn
ą
ą
syrolimusa
syrolimusa
–
–
Ketokonazol
Ketokonazol
zmniejsza wch
zmniejsza wch
ł
ł
anianie
anianie
syrolimusa
syrolimusa
Ewerolimus
Ewerolimus
Analog
Analog
syrolimusa
syrolimusa
podawany doustnie
podawany doustnie
Ewerolimus
Ewerolimus
Wskazania:
Wskazania:
–
–
z
z
apobieganie odrzucaniu
apobieganie odrzucaniu
przeszczep
przeszczep
ó
ó
w
w
u
u
doros
doros
ł
ł
ych biorc
ych biorc
ó
ó
w
w
allogenicznych
allogenicznych
przeszczep
przeszczep
ó
ó
w nerek lub serca, u kt
w nerek lub serca, u kt
ó
ó
rych
rych
ryzyko immunologiczne odrzucania jest
ryzyko immunologiczne odrzucania jest
ma
ma
ł
ł
e lub umiarkowane.
e lub umiarkowane.
Ewerolimus
Ewerolimus
Dzia
Dzia
ł
ł
ani
ani
a
a
niepo
niepo
żą
żą
dane:
dane:
–
–
b
b
ardzo cz
ardzo cz
ę
ę
sto:
sto:
leukopenia,
leukopenia,
hipercholesterolemia
hipercholesterolemia
,
,
hiperlipidemia
hiperlipidemia
.
.
–
–
c
c
z
z
ę
ę
sto:
sto:
zaka
zaka
ż
ż
enia wirusowe, bakteryjne i grzybicze,
enia wirusowe, bakteryjne i grzybicze,
posocznica,
posocznica,
ma
ma
ł
ł
op
op
ł
ł
ytkowo
ytkowo
ść
ść
, niedokrwisto
, niedokrwisto
ść
ść
,
,
koagulopatia
koagulopatia
, zesp
, zesp
ó
ó
ł
ł
hemolityczno
hemolityczno
-
-
mocznicowy,
mocznicowy,
hipertriglicerydemia
hipertriglicerydemia
, nadci
, nadci
ś
ś
nienie, torbiel
nienie, torbiel
limfatyczna u chorych po przeszczepieniu nerki,
limfatyczna u chorych po przeszczepieniu nerki,
zakrzepy
zakrzepy
ż
ż
ylne z zatorami, zapalenie p
ylne z zatorami, zapalenie p
ł
ł
uc, b
uc, b
ó
ó
l
l
brzucha, biegunka, nudno
brzucha, biegunka, nudno
ś
ś
ci, wymioty, tr
ci, wymioty, tr
ą
ą
dzik,
dzik,
powik
powik
ł
ł
ania ran chirurgicznych, zaka
ania ran chirurgicznych, zaka
ż
ż
enia uk
enia uk
ł
ł
adu
adu
moczowego.
moczowego.
Ewerolimus
Ewerolimus
Interakcje:
Interakcje:
–
–
cyklosporyna
cyklosporyna
zwi
zwi
ę
ę
ksza dost
ksza dost
ę
ę
pno
pno
ść
ść
biologiczn
biologiczn
ą
ą
leku
leku
Temsi
Temsi
rolimus
rolimus
Analog
Analog
syrolimusa
syrolimusa
podawany do
podawany do
ż
ż
ylnie lub
ylnie lub
doustnie
doustnie
Pimekrolimus
Pimekrolimus
(
(
Elidel
Elidel
)
)
nale
nale
ż
ż
y do grupy inhibitor
y do grupy inhibitor
ó
ó
w
w
kalcyneuryny
kalcyneuryny
,
,
pochodna
pochodna
aksomycyny
aksomycyny
charakteryzuje si
charakteryzuje si
ę
ę
cz
cz
ą
ą
steczk
steczk
ą
ą
o niewielkich
o niewielkich
rozmiarach, kt
rozmiarach, kt
ó
ó
ra mo
ra mo
ż
ż
e przenika
e przenika
ć
ć
w g
w g
łą
łą
b
b
sk
sk
ó
ó
ry, i dzi
ry, i dzi
ę
ę
ki temu mo
ki temu mo
ż
ż
e by
e by
ć
ć
stosowany
stosowany
miejscowo w postaci krem
miejscowo w postaci krem
ó
ó
w.
w.
lek ten wnika jedynie do sk
lek ten wnika jedynie do sk
ó
ó
ry zmienionej
ry zmienionej
chorobowo, a nie do zdrowej tkanki.
chorobowo, a nie do zdrowej tkanki.
Mykofenolan mofetilu
Mykofenolan mofetilu
(MMF)
(MMF)
ester 2
ester 2
-
-
morfolinoetylowego
morfolinoetylowego
kwasu
kwasu
mykofenolowego
mykofenolowego
;
;
Dzia
Dzia
ł
ł
ania niepo
ania niepo
żą
żą
dane:
dane:
–
–
wymioty, biegunka, leukopenia, zwi
wymioty, biegunka, leukopenia, zwi
ę
ę
kszona
kszona
cz
cz
ę
ę
sto
sto
ść
ść
zaka
zaka
ż
ż
e
e
ń
ń
, wt
, wt
ó
ó
rne zaka
rne zaka
ż
ż
enia
enia
cytomegalowirusem
cytomegalowirusem
(CMV).
(CMV).
Mykofenolan mofetilu
Mykofenolan mofetilu
(MMF)
(MMF)
interakcje:
interakcje:
–
–
Wypieranie
Wypieranie
mykofenolanu mofetylu
mykofenolanu mofetylu
z po
z po
łą
łą
cze
cze
ń
ń
z bia
z bia
ł
ł
kami
kami
krwi
krwi
salicylany
salicylany
–
–
Wypieranie
Wypieranie
przez
przez
mykofenolan mofetylu
mykofenolan mofetylu
z po
z po
łą
łą
cze
cze
ń
ń
z bia
z bia
ł
ł
kami
kami
krwi
krwi
teofilina
teofilina
,
,
fenytoina
fenytoina
–
–
Zwi
Zwi
ę
ę
kszenie
kszenie
st
st
ęż
ęż
e
e
ń
ń
w organizmie
w organizmie
digoksyna
digoksyna
Immunoglobuliny w du
Immunoglobuliny w du
ż
ż
ych
ych
dawkach
dawkach
-
-
IVIG
IVIG
Immunoglobuliny stosowane do
Immunoglobuliny stosowane do
ż
ż
ylnie w du
ylnie w du
ż
ż
ych
ych
dawkach dzia
dawkach dzia
ł
ł
aj
aj
ą
ą
poprzez:
poprzez:
–
–
blokowanie receptor
blokowanie receptor
ó
ó
w
w
Fc
Fc
na fagocytach
na fagocytach
–
–
hamowanie aktywno
hamowanie aktywno
ś
ś
ci sk
ci sk
ł
ł
adowych dope
adowych dope
ł
ł
niacza C3, C4
niacza C3, C4
oraz kompleksu MAC (
oraz kompleksu MAC (
membranolytic attac complex
membranolytic attac complex
,
,
kompleks atakuj
kompleks atakuj
ą
ą
cy b
cy b
ł
ł
on
on
ę
ę
kom
kom
ó
ó
rkow
rkow
ą
ą
) w procesie
) w procesie
zapalnym
zapalnym
–
–
hamowanie syntezy
hamowanie syntezy
prozapalnych cytokin
prozapalnych cytokin
–
–
zwi
zwi
ę
ę
kszanie katabolizmu
kszanie katabolizmu
IgG
IgG
poprzez blokowanie
poprzez blokowanie
receptora
receptora
FcRn
FcRn
–
–
dzia
dzia
ł
ł
anie
anie
immunomoduluj
immunomoduluj
ą
ą
ce
ce
(zmniejszenie produkcji
(zmniejszenie produkcji
autoprzeciwcia
autoprzeciwcia
ł
ł
)
)
Leflunomid
Leflunomid
pochodna
pochodna
izoksazolu
izoksazolu
o dzia
o dzia
ł
ł
aniu
aniu
immunosupresyjnym,
immunosupresyjnym,
immunomoduluj
immunomoduluj
ą
ą
cym
cym
,
,
przeciwzapalnym i
przeciwzapalnym i
antyproliferacyjnym
antyproliferacyjnym
.
.
Dzia
Dzia
ł
ł
ani
ani
a
a
niepo
niepo
żą
żą
dane
dane
:
:
zwi
zwi
ę
ę
kszenie
kszenie
ci
ci
ś
ś
nienia
nienia
t
t
ę
ę
tniczego
tniczego
, biegunka, nudno
, biegunka, nudno
ś
ś
ci, wymioty,
ci, wymioty,
jad
jad
ł
ł
owstr
owstr
ę
ę
t, choroby b
t, choroby b
ł
ł
ony
ony
ś
ś
luzowej jamy ustnej,
luzowej jamy ustnej,
b
b
ó
ó
le brzucha, zwi
le brzucha, zwi
ę
ę
kszenie aktywno
kszenie aktywno
ś
ś
ci enzym
ci enzym
ó
ó
w
w
w
w
ą
ą
trobowych
trobowych
Interakcje:
Interakcje:
hamuje aktywno
hamuje aktywno
ść
ść
izoenzymu
izoenzymu
CYP2C9
CYP2C9
Gusperimus
Gusperimus
Pochodna
Pochodna
spergualiny
spergualiny
z
z
Bacillus
Bacillus
laterosporus
laterosporus
Dzia
Dzia
ł
ł
ania niepo
ania niepo
żą
żą
dane:
dane:
–
–
nudno
nudno
ś
ś
ci, wymioty, uszkodzenie szpiku
ci, wymioty, uszkodzenie szpiku
kostnego, dr
kostnego, dr
ę
ę
twienie ko
twienie ko
ń
ń
czyn, gor
czyn, gor
ą
ą
czka
czka
Etanercept
Etanercept
bia
bia
ł
ł
ko receptorowe wi
ko receptorowe wi
ążą
ążą
ce si
ce si
ę
ę
z
z
ludzkim TNF
ludzkim TNF
-
-
α
α
, kt
, kt
ó
ó
re
re
kompetycyjnie
kompetycyjnie
hamuje wi
hamuje wi
ą
ą
zanie
zanie
cytokiny
cytokiny
z jej
z jej
receptorem kom
receptorem kom
ó
ó
rkowym.
rkowym.
Rituksymab
Rituksymab
chimeryzowane
chimeryzowane
mysio
mysio
-
-
ludzkie
ludzkie
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
o
o
monoklonalne
monoklonalne
,
,
zastosowanie
zastosowanie
-
-
leczenie samoistnej
leczenie samoistnej
krioglobulinemii
krioglobulinemii
.
.
Idealny lek immunosupresyjny
Idealny lek immunosupresyjny
Du
Du
ż
ż
a wybi
a wybi
ó
ó
rczo
rczo
ść
ść
dzia
dzia
ł
ł
ania
ania
Ma
Ma
ł
ł
a liczba dzia
a liczba dzia
ł
ł
a
a
ń
ń
niepo
niepo
żą
żą
danych
danych
Ma
Ma
ł
ł
a liczba interakcji
a liczba interakcji
Ma
Ma
ł
ł
e koszty stosowania
e koszty stosowania
Brak konieczno
Brak konieczno
ś
ś
ci monitorowania
ci monitorowania
st
st
ęż
ęż
e
e
ń
ń
we krwi
we krwi