LEKI IMMUNOTROPOWE



LEKI IMMUNOSUPRESYJNE





LEKI IMMUNOMODULUJĄCE



IMMUNOSUPRESJA

JEST TO DZIAŁANIE ZMIERZAJĄCE

DO OSŁABIENIA FUNKCJI

UKŁADU IMMUNOLOGICZNEGO

ORGANIZMU.

ŚRODKI IMMUNOSUPRESYJNE



Promienie jonizujące



Leki immunosupresyjne

1.

Glikokortykosteroidy

2.

Inhibitory kalcyneuryny

3.

Leki onkostatyczne:

alkilujące i

antymetabolity

4.

Globulina antylimfocytarna

5.

Przeciwciała monoklonalne

LEKI IMMUNOSUPRESYJNE

Zastosowanie w terapii:



Choroby z autoagresji



Choroby o podłożu

immunologicznym



Zapobieganie odrzucania

przeszczepu
oraz reakcji GVH.



Schorzenia alergiczne zagrażające

życiu

LEKI IMMUNOSUPRESYJNE

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



Skłonność do rozwoju zakażeń
bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych



Utrudnione gojenie ran



Predyspozycje do rozwoju chorób
rozrostowych



Toksyczność narządowa:

nefrotoksyczność, hepatotoksyczność,
mielotoksyczność, kardiotoksyczność

GLIKOKORTYKOSTEROIDY



Hydrokortyzon



Kortyzon



Prednizon



Prednizolon



Metyloprednizolon



Deksametazon



Betametazon

GLIKOKORTYKOSTEROIDY

EFEKTY DZIAŁANIA



SUPLEMENTACJA



PRZECIWZAPALNE



PRZECIWALERGICZNE



IMMUNOSUPRESYJNE



PRZECIWNOWOTWOROWE



LIMFOLITYCZNE

TERAPIE

GLIKOKORYKOSTERYDOWE



Terapia suplementacyjna niedoboru
hormonalnego

(cisawica = choroba Addisona)



Terapia przeciwzapalna i/lub
przeciwalergiczna



Terapia immunosupresyjna



Terapia przeciwnowotworowa

(

leczenie

nowotworów rozrostowych układu
białokrwinkowego

)



Terapia przeciwwstrząsowa

ZASADY DAWKOWANIA



Najniższe dawki stosuje się w terapii
suplementacyjnej.



Dawki przeciwzapalne i przeciwalergiczne są ok.
10 razy wyższe.



Dawki immunosupresyjne są 2 razy wyższe niż
dawki przeciwzapalne.



Dawki przeciwwstrząsowe są 5-10 razy wyższe niż
dawki immunosupresyjne.

GLIKOKORTYKOSTERYDY

mechanizm immunosupresyjnego

działania



Indukcja apoptozy tymocytów

 GS podnoszą

stężenie wolnego wapnia w cytozolu

tymocytów, aktywując gen dla wiążącej wapń

kalmoduliny, która stymuluje endogenne

nukleazy rozkładające własne DNA czego

następstwem jest śmierć komórki.



Zahamowanie syntezy cząsteczek MHC klasy I

i II

– upośledzenie prezentacji antygenów

przez komórki APC



Zahamowanie syntezy monokin i cytokin:

IL-

1, IL-2, IL-6, TNF, IFN



Zahamowanie syntezy nabłonkowych

czynników adhezyjnych

GLIKOKORTYKOSTERYDY

mechanizm immunosupresyjnego

działania



Bezpośrednie działanie limfolityczne



Zahamowanie chemotaksji, migracji,
fagocytozy, aktywności bójczej makrofagów i
neutrofilów



Upośledzenie czynności cytotoksycznej
limfocytów T i komórek NK



Zwiększenie katabolizmu immunoglobulin
(przede wszystkim IgA i IgG)



Zahamowanie syntezy swoistych przeciwciał



Hamowanie syntezy nieprawidłowych
autoprzeciwciał

WSKAZANIA DO STOSOWANIA GS

JAKO LEKÓW

IMMUNOSUPRESYJNYCH



Niedokrwistość autoimmunologiczna



Trombocytopenia autoimmunologiczna



Autoimmunologiczne zapalenie stawów



Toczeń rumieniowaty systemowy i krążkowy



Astma (kot)



Atopowe zapalenie skóry, alergiczne dermatozy,
atopowy świąd



Zespół naczyniówkowo-skórny



Wrzodziejące zapalenie jelit



Przewlekłe zapalenie jelita grubego



Limfocytarno-plazmocytowe zapalenie dziąseł u
kotów

PRZECIWWSKAZANIA



Choroby infekcyjne wywołane przez bakterie,
wirusy i grzyby



Zapalenie tworzywa kopytowego



Choroba wrzodowa



Ciąża



Infekcje gałki ocznej



Jaskra



Owrzodzenia rogówki



Okres gojenia ran i złamań



Zwierzęta w okresie wzrostu



Cukrzyca



Choroby wątroby



Nefropatie przebiegające z dużą utratą białek

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE



Czynnościowy zanik kory nadnerczy



Wystąpienie jatrogennego zespołu Cushinga (

zmiany

atroficzne skóry, suchość skóry, zanik mięśni,

osteoporoza, gromadzenie się tkanki tłuszczowej

)



Osteoporoza

: efekt zahamowania wchłaniania wapnia

w jelitach i readsorpcji w nerkach

złamania kości



Hypokaliemia i nadciśnienie



Hyperglikemia 

cukrzyca



Zatrzymanie sodu i wody 

obrzęki



Inwolucja grasicy 

dysfunkcja limfocytów T



immunosupresja zwiększona wrażliwość na

zakażenie



Indukcja owrzodzeń

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE



Opóźnione gojenie 

zahamowanie bliznowacenia



Napady padaczkowe, zmiany zachowania



Polifagia



Polidypsja (zwiększone pragnienie)



Poliuria



Proteinuria z następowym uszkodzeniem kłębuszków

nerkowych



Poronienia



Działanie teratogenne 

zmiany zniekształceniowe płodu



Zaburzenia hormonalne: zmniejszenie uwalniania

gonadotropin 

spadek libido



Scieńczenia skóry i wyłysienia



Owrzodzenia i perforacja rogówki, jaskra.

INHIBITORY KALCYNEURYNY



Cyklosporyna A



Tacrolimus



Kalcyneuryna:

białko enzymatyczne o aktywności

fosfatazy białkowej serynowo-treoninowej.



Kalcyneuryna funkcjonuje jako element szlaku
sygnalizacyjnego prowadzącego do aktywacji
komórek T.



Aktywacja kalcyneuryny powoduje defosforylację
cytoplazmatycznej podjednostki białka
regulatorowego NFATc i jego przemieszczenie do
jądra komórkowego i połączenia z jednostką
jądrową NFATn



ekspresja genów dla cytokin : IL-

2, IL-3, IL-4, IL-5, IFN-γ, TNFα, GM-GSF

INHIBITORY KALCYNEURYNY

MECHANIZM:



Inhibitory kalcyneuryny łączą się z białkami
cytozolowymi:

cyklosporyna z cyklofiliną

, a

takrolimus z makrofiliną-12

.



Powstały kompleks (

lek+białko cytozolowe

)

uniemożliwia defosforylację NFATc



Nie dochodzi do syntezy i uwalniania cytokin.



Blokada degranulacji mastocytów



Ograniczenie ekspresji genów
zaangażowanych w produkcję genów
biorących udział w powstawaniu
leukotrienów.

INHIBITORY KALCYNEURYNY



Zahamowanie proliferacji limfocytów T 

przez

hamowanie syntezy i uwalniania IL-
2

obniżenie ekspresji receptorów dla IL-2



Hamowanie uwalniania:

IL-2, IL-3, IL-4, IL-5,

IL-8, TNFα, G-CSF.



Zmniejszenie klonalnej proliferacji T i B
limfocytów.



Zahamowanie odpowiedzi proliferacyjnej CD4 i
CD8 T limfocytów.



Osłabienie funkcji:

neutrofilów, makrofagów,

NK, eozynofilów , komórek tucznych

(



uwalniania histaminy)

INHIBITORY KALCYNEURYNY



Stosowana systemowo i miejscowo u psów
i kotów oraz jedynie miejscowo u koni

(leczenie zapalenia naczyniówki)

Drogi podania:



Doustnie

 kapsułki (prep. Immunosporin) i

płyn (prep. Equoral)



Dożylnie

( prep.Sandimmun)



Dospojówkowo

 maść (prep. Optimmune)

WSKAZANIA



Atopowe zapalenie skóry



Pęcherzyca skóry



Czyraczyca gruczołów okołoodbytowych

(+

ketokonazol)



Astma

(kot)



Niedokrwistość autoimmunologiczna



Trombocytopenia autoimmunologiczna



Toczeń rumieniowaty układowy



Zapalenie wielostawowe



Aplastyczna niedokrwistość

WSKAZANIA



Suche rogowaciejące zapalenie spojówek



Przewlekłe powierzchowne zapalenie
spojówek



Plasmocytowe zapalenie spojówek



Eozynofilowe zapalenie spojówek u kotów



Zapalenie naczyniówki przedniej części oka
(koń)

---------------------------------------------------------

CS-A NIE JEST SKUTECZNA W TERAPII ZAPALENIA

KŁĘBUSZKÓW

NERKOWYCH

O

PODŁOŻU

IMMUNOLOGICZNYM U PSÓW !!!!!

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE



Anoreksja



Wymioty



Spadek masy ciała



Biegunka lub luźny stolec



Zmiany przerostowe dziąseł



Uszkodzenie nerek i/lub wątroby



Predyspozycja do rozwoju infekcji



Predyspozycja do rozwoju nowotworzenia.

PRZECIWWSKAZANIA



Okres ciąży i karmienia



Dysfunkcja nerek i/lub wątroby



Choroba nowotworowa



Psy w wieku poniżej 6 miesięcy



Psy o wadze niższej niż 2 kg



U zwierząt z występującą infekcją systemową lub
gałki ocznej



Zwierzęta chore na cukrzycę 

ostrożnie

INTERAKCJE

Leki zwiększające stężenie Cs-A we krwi 

wzrost

ryzyka działania toksycznego



Azole o działaniu przeciwgrzybiczym



Blokery wolnych kanałów wapniowych



Glikokortykosterydy



Digoksyna



Antybiotyki makrolidowe



Metoklopramid



Leki nefrotoksyczne

(NLPZ, aminoglikozydy,

amfoterycyna B)



Diuretyki oszczędzające potas

INTERAKCJE

Leki zmniejszające stężenie Cs-A we krwi 

spadek efektywności działania



Nafcilina



Rifampina



Fenobarbital



Fenytoina



Odpowiedź na uodpornianie czynne
upośledzone !!!!!

TAKROLIMUS



Stosowany jedynie miejscowo u psów.



Nie stosuje się u psów systemowo.



Jest bardziej toksyczny dla organizmu psa
niż cyklosporyna.



Podawany miejscowo 2x dziennie w
postaci 0,1-0,3% maści.

Stosowany w terapii:



atopowego zapalenia skóry



tocznia rumieniowatego krążkowego.



pęcherzycy rumieniowatej

AZATIOPRYNA



Jest pochodną imidazolową 6-merkaptopuryny.



Wykazuje działanie przeciwnowotworowe i
immunosupresyjne.

Mechanizm:



W organiźmie ulega przekształceniu do 6-
merkaptopuryny

 antymetabolitu puryn



Blokowanie grup SH przez alkilacje



Hamowanie biosyntezy kwasów nukleinowych



uniemożliwienie proliferacji komórek układu
odpornościowego zwłaszcza limfocytówT



Wykazuje słabszą aktywność hamującą funkcję
komórek B.

AZATIOPRYNA



Efekt immunosupresyjnego działania występować
może dopiero po 6 tygodniach podawania !!!!



Azatiopryna jest stosowana jedynie u psów.



Jest podawana tylko doustnie



Nie wolno azatiopryny stosować u kotów 

powoduje zagrażające życiu uszkodzenie szpiku
kostnego !!!!



Nie występuje korelacja pomiędzy wielkością
stężenia azatiopryny w surowicy a wystąpieniem
działań niepożądanych lub toksycznych !!!

AZATIOPRYNA

Wskazania  azatiopryna +GS



Zapalenie wielomięśniowe



Zapalenie wielostawowe



Wrzodziejące zapalenie jelit



Trombocytopenia autoimmunologiczna



Niedokrwistość autoimmunologiczna



Czyraczyca odbytu



Zespół zapalenia błony naczyniowej i
skóry



Autoimmunologiczne zmiany skórne


rumień wielopostaciowy i pęcherzyca

AZATIOPRYNA

Działania niepożądane:



Mielotoksyczność

 leukopenia, niedokrwistość,

trombocytopenia



Zaburzenia gastryczne



Słaby wzrost włosa



Ostre zapalenie trzustki



Hepatotoksyczność



Ryzyko infekcji



Ryzyko nowotworzenia



Działanie teratogenne i mutagenne

AZATIOPRYNA

Przeciwwskazania:



Okres ciąży i karmienia



Uszkodzenie funkcji wątroby i/lub nerek



U pacjentów z choroba nowotworową



U pacjentów z czynna infekcją



U pacjentów nadwrażliwych na
azatioprynę.

AZATIOPRYNA

INTERAKCJE 

nie wolno stosować

równocześnie z:



Inhibitorami konwertazy angiotensyny



benazepril, enalapril



Sulfasalazyną



Lekami zwiotczającymi wywołującymi blok
niedepolaryzacyjny



tubokuraryna,

pankuronium



Lekami wywołującymi działanie
mielotoksyczne



cyklofosfamid,

potencjonowane sulfonamidy

.

CYKLOFOSFAMID



Lek przeciwnowotworowy z grupy alkilujących.



Wykazuje działanie immunosupresyjne.



Może być stosowany u psów i kotów doustnie i
parenteralnie (1-2,2 mg/kg)

Wskazania:



Toczeń rumieniowaty układowy



Pęcherzyca,



Kłębuszkowe zapalenie nerek



Reumatoidalne zapalenie stawów



Proliferacyjne zapalenie cewki moczowej

CYKLOFOSFAMID



NIE NALEŻY STOSOWAĆ W TERAPII
NIEDOKRWISTOŚCI
AUTOIMMUNOLOGICZNEJ !!!

Działania niepożądane:
Psy

–

jałowe krwotoczne zapalenie pęcherza

moczowego wywołane przez metabolit
akroleinę

infekcje pęcherza, uszkodzenie szpiku,

wyłysienia (

pudle i bobtaile

), zapalenie żołądka i

jelit, zwłóknienie płuc, bezpłodność

Koty - anoreksja, nudności , wymioty, krwiomocz,

bezmocz.

CYKLOFOSFAMID

INTERAKCJE:



z barbituranami

wzrost metabolizmu cyklofosfamidu



z allopurinolem i diuretykami tiazydowymi



nasilenie mielotoksyczności



z doksorubicyną

 nasilenie kardiotoksyczności

antybiotyku



z digoksyną

 zmniejszone wchłanianie glikozydu

nasercowego



z sukcynylocholiną

 nasilone działanie zwiotczające

mięśnie szkieletowe.



z neuroleptykami fenotiazydowymi

 hamowanie

metabolizmu cyklofosfamidu

MYKOFENOLAN MOFETYLU



Lek o działaniu immunosupresyjnym



Stosowany jedynie u psów



Podawany jest doustnie



Duże różnice osobnicze w biodostępności
leku.



We krwi ulega natychmiastowej hydrolizie do
kwasu mykofenolowego 

aktywny

metabolit !!!.



Nie ma zależności pomiędzy wielkością dawki
substancji macierzystej a stężeniem kwasu
mykofenolowego !!!!!

MYKOFENOLAN MOFETYLU

Kwas mykofenolanowy hamuje aktywność

enzymu dehydrogenazy monofosforanu
inozyny



enzym niezbędny do syntezy nukleotydów

guaninowych



puryny niezbędne do proliferacji

limfocytów.

MYKOFENOLAN MOFETYLU

Efekt:



Hamowanie proliferacji limfocytów T i B



Hamowanie różnicowania limfocytów
cytotoksycznych



Hamowanie wytwarzania przeciwciał



Indukcja apoptozy limfocytów



Hamowanie wytwarzania NO



Upośledzenie dojrzewania komórek
dendrytycznych



Hamowanie podziałów fibroblastów i miocytów

MYKOFENOLAN MOFETYLU

Wskazania:



Niedokrwistość hemolityczna o podłożu
immunologicznym

 12-17 mg/kg po +

prednizolon 2 mg/kg po 1 x dz



Pęcherzyca zwykła i pęcherzyca liściasta

22-

39 mg/kg po w 3 dawkach dziennych +
glikokortykosteryd



Trombocytopenia o podłożu immunologicznym

 10 mg/kg po w 2 dawkach dziennych



Kłębuszkowe zapalenie nerek

10-20 mg/kg w 2

dawkach

MYKOFENOLAN MOFETYLU

Działania niepożądane:



Limfopenia



Zwiększona podatność na infekcje



Nowotworzenie



Zaburzenia gastryczne 

czasami bardzo

intensywne !!

Interakcje:



Nie stosować z azatiopryną  nasilone

działanie mielotoksyczne



Korzystna interakcja z glikokortykosterydmi



Nie stosować równocześnie szczepień
profilaktycznych