„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Halina Włodarczyk

Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich
ręcznie sterowanych 743[04].Z2.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Maria Michalak
mgr inż. Ewelina Śmiszkiewicz



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Halina Włodarczyk



Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[07].Z2.03
„Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu rękodzielnik wyrobów włókienniczych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

4

3.

Cele kształcenia

5

4.

Materiał nauczania

6

4.1.

Wiadomości podstawowe

6

4.1.1.

Materiał nauczania

6

4.1.2.

Pytania sprawdzające

19

4.1.3.

Ćwiczenia

19

4.1.4.

Sprawdzian postępów

20

4.2.

Wykonywanie dzianin na szydełkarkach ręcznie sterowanych

21

4.2.1.

Materiał nauczania

21

4.2.2.

Pytania sprawdzające

31

4.2.3.

Ćwiczenia

31

4.2.4.

Sprawdzian postępów

33

5.

Sprawdzian osiągnięć

34

6.

Literatura

39

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o sposobie wytwarzani dzianin

na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych.

W poradniku znajdziesz:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

−

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań, zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,

−

literaturę uzupełniającą.

Jeżeli udzielenie odpowiedzi na niektóre pytania lub wykonanie niektórych ćwiczeń

sprawi Ci trudności zawsze możesz zwrócić się o pomoc do nauczyciela.

Schemat układu jednostek modułowych

743[04].Z2

Wyroby dziane

743[04].Z2.01

Wykonywanie podstawowych form konstrukcyjnych dziewiarskich wyrobów odzieżowych

743[04].Z2.02

Wykonywanie ręczne dzianin

743[04].Z2.03

Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych

743[04].Z2.04

Wykonywanie dziewiarskich wyrobów odzieżowych

743[04].Z2.05

Naprawa, renowacja I konserwacja dzianin I dziewiarskich wyrobów odzieżowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

przestrzegać przepisów bhp,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii i przepisami bhp,

−

klasyfikować surowce włókiennicze,

−

rozróżniać sploty dziewiarskie,

−

przygotowywać przędzę do dziania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

wyjaśnić budowę i zasady działania maszyn dziewiarskich ręcznie sterowanych,

–

scharakteryzować zasady formowania oczek dzianiny,

–

określić obszar pracy falowarki, szydełkarki płaskiej oraz osnowarki,

–

określić zastosowanie dziewiarskich splotów maszynowych,

–

scharakteryzować technologie wytwarzania dzianin na maszynach ręcznie sterowanych,

–

zaplanować proces technologiczny wykonywania dzianin na maszynach dziewiarskich
ręcznie sterowanych,

–

przygotować surowce do wytwarzania dzianin,

–

dobrać parametry dzianin,

–

obsłużyć maszyny i urządzenia zgodnie z instrukcjami obsługi,

–

wykonać dzianiny o różnych splotach na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych,

–

skontrolować przebieg procesu wytwarzania dzianin,

–

rozpoznać i usunąć powstałe wady,

–

zdjąć elementy wyrobów dzianych z maszyn,

–

sporządzić dokumentację wytworzonych dzianin,

–

wykonać czynności związane z konserwacją i magazynowaniem wyrobów dzianych,

–

dokonać konserwacji maszyn i urządzeń,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Wiadomości podstawowe

4.1.1. Materiał nauczania

Charakterystyka dzianin

Oczka powiązane ze sobą tworzą dzianinę. Dzianiny dzielą się na dwie zasadnicze grupy:

rządkowe i kolumienkowe. W dzianinach rządkowych oczka są formowane wzdłuż rządków
z jednej lub wielu nitek. W dzianinach kolumienkowych oczka są formowane wzdłuż
kolumienek z jednej lub kilku układów równoległych nitek, czyli z jednej lub wielu osnów
rys. 1a,b przedstawia dzianiny rządkowe wytwarzane w postaci płaskiej, rys. 2 a, b w postaci
rękawa, rys. 1a i rys. 1b z jednej nitki, rys. 2b z czterech nitek.

a)

b)

Rys. 1. a b Dzianiny rządkowe [5]

a)

b)

Rys. 2. a b Dzianiny rządkowe [5]

gdzie: 1, 2, 3, 4 – nitki.

W dzianinach kolumienkowych z jednej nitki osnowy oczka mogą być tworzone tylko

wzdłuż jednej kolumienki lub kolejno w coraz to wyższym rządku w wielu kolumienkach.
Liczba nitek w osnowach może być różna i może wynosić od kilkunastu do kilku tysięcy nitek
w zależności od wzoru tworzonej dzianiny i charakterystyki technicznej maszyny. Dzianiny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

kolumienkowe wytwarza się na osnowarkach. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z jednej
osnowy przedstawia rys. 3. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z dwóch osnów przedstawia
rys. 4.

Rys. 3. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z jednej osnowy [5]

Rys. 4. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z dwóch osnów [5]

Dzianiny mogą być wytwarzane jako metrażowe w postaci płaskiej lub rękawa oraz jako

wyroby odpowiednio ukształtowane w postaci wyrobów odpasowanych lub półodpasowanych
lub elementów tych wyrobów.

Splot dziewiarski – jest najmniejszym elementem budowy dzianiny, utworzonym przez

charakterystyczne dla danego splotu połączenie oczek lub przeploty przędz, powtarzającym
się w określonym porządku wzdłuż rządków i wzdłuż kolumienek. Splot charakteryzuje się
określonym raportem.

Raport splotu R jest to najmniejsza liczba oczek w rządku lub kolumience, po której

powtarza się porządek tworzenia oczek.

W raporcie splotu rozróżnia się raport rządkowy R

r

i raport kolumienkowy R

k.

Raport rządkowy R

r

jest to liczba rządków oczek w wysokości raportu, którą określa się

wzdłuż linii kolumienek.

Raport kolumienkowy R

k

jest to liczba kolumienek oczek w szerokości raportu, którą

określa się wzdłuż linii rządków.
W dzianinach wzorzystych należy rozróżnić raport lub raporty splotów składowych i raport
ogólny wzoru dzianiny charakteryzowany określoną szerokością S(R

k

) i wysokością H (R

r

).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

W skład ogólnego raportu wzoru dzianiny mogą wchodzić różne sploty, a także dzianiny

o danym splocie mogą charakteryzować się różnymi raportami wzoru.

Kolejne raporty wzoru mogą układać się wzdłuż jednego rzadka lub mogą być

przesunięte względem siebie o kilka rządków. Przykłady ułożenia raportów wzorów pokazuje
rys. 5.a,b.

a)

b)

Rys. 5 a i b. Przykłady ułożenia raportów wzorów [5]

gdzie:
a – kolejne raporty wzoru układają się wzdłuż jednego rządka,
b – kolejne raporty wzoru przesunięte względem siebie o kilka rządków.

Podział dzianin według rodzajów splotów i według przeznaczenia

Dzianiny rządkowe i kolumienkowe według stopnia złożoności budowy splotu i wyglądu

zewnętrznego dzielą się na: gładkie i wzorzyste.

Dzianiny gładkie charakteryzuje ujednolicona wyrównana gładka powierzchnia. Odnosi

się to zarówno do struktury dzianiny jak i do jej barwy.

Dzianina wzorzysta – to dzianina jedno- lub wielobarwna o widocznym wzorze barwnym

lub strukturalnym.
W każdej z dwóch głównych grup dzianin wyróżnia się sploty podstawowe, pochodne
i wzorzyste.

Sploty podstawowe – to najprostsze sploty zbudowane z oczek o jednakowej, typowej

budowie.

Sploty pochodne – to proste sploty o zwiększonych raportach względem raportów

splotów podstawowych, tworzone przez poszerzenie raportu kolumienkowego lub
rządkowego oraz przez łączenie różnych splotów podstawowych.

Sploty wzorzyste – charakteryzują się bardziej skomplikowaną budową, chociaż stopień

jej złożoności może być różny. Powstają one najczęściej przez zmianę kształtu oczek
charakterystycznych dla splotów podstawowych i pochodnych lub przez wprowadzenie do
tych oczek dodatkowych nitek w postaci wątku, pętli, okrywy włókiennej, pętelkowej itp.

Efekty wzorzyste w dzianinach uzyskuje się w różny sposób, np. przez:

–

wprowadzanie przędz o różnych barwach, grubościach lub przędz z różnych surowców
do dzianin o splotach podstawowych i pochodnych.

–

okresowe wyłączanie lub ciągłą przemienną selekcję igieł na maszynie podczas
wytwarzania dzianiny – powstają wtedy dzianiny żakardowe.

–

łączenie w różny sposób splotów podstawowych:
1.

przewieszanie (przekładanie) wierzchołków lub podstaw oczek – dzianiny rządkowe
ażurowe,

2.

nabieranie oczek – dzianiny nagraniowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

3.

wzajemne krzyżowanie i przemieszczanie oczek,

4.

wprowadzanie do dzianiny nieprzerobionej w oczka przędzy wątku lub tez luźnych
włókien tworzących okrywę futerkową – dzianiny wątkowe, podbiciowe, futerkowe,

5.

tworzenie na powierzchni dzianiny pętli przez wydłużenie podstaw lub łączników
oczek – dzianiny welurowe, pluszowe.

Podział dzianin rządkowych według splotów

W grupie dzianin rządkowych splotami podstawowymi są:

−

lewoprawy Lp,

−

dwuprawy Dp,

−

dwulewy Dl.

Splot lewoprawy – charakteryzuje się najprostsza budową i najmniejszym

sprowadzającym się do jednego oczka raportem. W splocie tym wzdłuż rządków i wzdłuż
kolumienek występują obok siebie oczka ułożone tą samą stroną: prawą po prawej stronie
dzianiny i lewą po stronie lewej. Naprężenia w przędzy wynikające z procesu dziania i jej
przeplotu w tym splocie powodują zwijanie się brzegów dzianiny. Rządki zwijają się na
zewnątrz prawą stroną oczek, a kolumienki – lewą. Splot ten charakteryzuje się dużą
skłonnością do spruwania („lecenia”) oczek. Splot lewoprawy przedstawia rys. 6.

Rys. 6. Splot lewoprawy [5]

Splot dwuprawy – tworzą dwa – uszeregowane obok siebie wzdłuż rządka oczka,

z których jedno jest ułożone stroną prawą, a drugie obok – stroną lewą. Powtarzalność tego
raportu sprawia, że w dzianinie obok siebie występują na przemian: jedna kolumienka oczek
ułożonych stroną prawą i druga – ułożonych stroną lewą. Przeplot przędzy w tym splocie
i wynikające z niego naprężenia w przędzy powodują zbliżanie się i wzajemne zachodzenie
na siebie kolumienek oczek. Po obu stronach dzianiny widać głównie kolumienki prawej
strony oczek – stąd nazwa splotu – dwuprawy. Kolumienki lewej strony oczek są widoczne
tylko po rozciągnięciu dzianiny wzdłuż rządków. Dzianina ta nie zwija się wzdłuż brzegów,
nazywana jest dzianiną ściągaczową. Splot dwuprawy przedstawia rys. 7.

Rys. 7. Splot dwuprawy [5]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Splot dwulewy – tworzą dwa oczka 1 i 2 przeplecione jedno nad drugim w tej samej

kolumience i ułożone względem siebie przeciwnymi stronami: jedno stroną prawą, drugie nad
nim stroną lewą. Przez powtarzalność tego raportu w dzianinie występują przemiennie dwa
rządki oczek: jeden rządek oczek ułożonych stroną prawą, drugi nad nim – lewą. Dzianinę
wykonaną tym splotem charakteryzuje duża puszystość, dobra ciepłochronność i duża
rozciągliwość wzdłuż kolumienek. Dzianina nie zwija się na brzegach, po obu stronach
widoczne są łuki lewej strony oczek – stad nazwa dzianiny dwulewa. Splot dwulewy
pokazano na rys. 8.

Rys. 8. Splot dwulewy [5]

Dzianiny o splotach pochodnych

W grupie dzianin lewoprawych splotem pochodnym jest splot powstały przez połączenie

dwóch splotów lewoprawych i rozsuniętych (oddalonych i przesuniętych względem siebie)
kolumienkach oczek. Podstawy oczek jako łączniki jednego splotu układają się po lewej
stronie oczek splotu drugiego. Rys. 9. przedstawia splot pochodny.

Rys. 9. Splot pochodny [5]

Splot interlokowy – jest połączeniem dwóch splotów dwuprawych. Powstaje on przez

ułożenie naprzeciwko siebie dwóch splotów dwuprawych przesuniętych wzdłuż rządka
o jedno oczko względem siebie. W wyniku tego przesunięcia otrzymuje się dzianinę
dwuprawą dwuwarstwową, w której wszystkie oczka ułożone są naprzeciwko siebie lewymi
stronami do środka dzianiny, a prawe strony oczek tworzą zewnętrzną powierzchnię dzianiny.
Dzianina ta nie zwija się na brzegach i dlatego jest łatwa w krojeniu i konfekcjonowaniu.
Splot interlokowy pokazano na rys. 10.

Rys. 10. Splot interlokowy [5]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Dzianinami ażurowymi nazywamy dzianiny z nieprującymi się (trwałymi) prześwitami

(ażurami). Efekty ażurowe w dzianinach rządkowych uzyskuje się przez:
a)

okresowe przerywanie ciągłości kolumienek w wyniku dołączania (przez przekładanie)
określonych wzorem kolumienek oczek do kolumienek sąsiednich lub dalszych,
a następnie ponownego tworzenia oczek w tych kolumienkach (rys. 11. a),

b)

okresowe przerywanie ciągłości rządków uzyskiwane przez zawieszanie (jako wynik
przekładania) podstaw oczek z rządka przerywanego z wierzchołkami sąsiednich oczek
w wyższych (później wykonanych) rządkach – dzianiny te nazywa się ananasowymi
(rys. 11. b),

c)

połączenie obu wymienionych sposobów.
Kształt i wielkość ażurowych prześwitów mogą być różne. Różne też może być

rozmieszczenie ażurów na powierzchni dzianiny. Najczęściej są to dzianiny lewoprawe,
dwuprawe i dwuprawe pochodne, rzadziej dwulewe.

a)

b)

Rys. 11. a.b. Dzianiny rządkowe ażurowe [5]

Podział dzianin kolumienkowych według splotów

Kolumienkowe sploty podstawowe różnią się długością łączników pomiędzy dwoma

sąsiednimi oczkami tworzonymi z jednej nitki osnowy i układem tych oczek względem siebie.

Są to następujące sploty:

−

łańcuszek,

−

trykot,

−

sukno,

−

aksamit,

−

atłasy.

Dzianiny o tych splotach mogą być wykonywane jako lewoprawe i dwuprawe. Dzianiny

lewoprawe są wytwarzane na osnowarkach jednogrzebieniowych, a dwuprawe na
dwugrzebieniowych. Wszystkie sploty podstawowe mogą być zbudowane z oczek otwartych,
zamkniętych lub łącznie z obu rodzajów oczek, uzyskując odpowiednio nazwę splotu
o oczkach otwartych, zamkniętych lub mieszanych. Podstawowe sploty kolumienkowe
przedstawiają rys. 12, 13, 14, 15 i 16.

Rys. 12. Łańcuszek [5]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Rys. 13. Trykot [5]

Rys. 14. Sukno [5]

Rys. 15. Aksamit [5]

Rys. 16. Atłas [5]

Podstawowe parametry strukturalne dzianin:

−

długość przędzy w pojedynczym oczku l (mm),

−

wymiary płaskie oczka – wysokość rządka oczka B(mm) i szerokość kolumienki oczek
A(mm),

−

ścisłość rządkowa P

r

, kolumienkowa P

k

, powierzchniowa P

rk

,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

−

współczynnik kształtu oczka K,

−

wrobienie rządkowe W

r

i kolumienkowe W

k

,

−

zapełnienie dzianiny.

Podstawową cechą strukturalna wynikającą z rodzaju splotu, a także struktury przędzy,

jest spruwalność dzianin.

Długość przędzy w pojedynczym oczku l (mm) określonego splotu dzianiny powinna być

odpowiednio dobrana do grubości i rodzaju przędzy, z której ma być wytworzona dzianina.

[ ]

mm

n

l

l

w

=

l

w

– długość odcinka przędzy wrobionego i zmierzonego np. w czasie jednego lub wielu cykli

maszyny,

n – liczba oczek powstałych z odcinka przędzy

l

w

.

Długość wrobionej w oczko przędzy

l

na danej maszynie dziewiarskiej zależy od

wielkości kilku parametrów technologicznych:

−

grubość, budowa i napięcie wstępne przędzy oraz prędkość jej podawania,

−

numer uiglenia maszyny i grubość igieł,

−

głębokość spychania igieł i odległość między krawędziami łożysk,

−

siła i prędkość odbioru dzianiny.

Wymiary oczek i ścisłość dzianiny

Jako jednostkę długości przyjmuje się najczęściej 100 mm, stąd:

B

P

r

2

10

=

;

A

P

k

2

10

=

;

B

A

P

rk

⋅

=

4

10

gdzie:
B – wysokość rządka w mm,
A – szerokość kolumienki w mm.

Współczynnik kształtu oczka

r

k

P

P

B

A

k

=

=

W większości użytkowych dzianin rządkowych i kolumienkowych wartość k zawiera się

w granicach 0,66 – 0,85

Wrobienie przędzy w dzianinie

A

l

W

r

=

;

B

l

W

k

=

;

Na podstawie wartości tych wrobień można przewidywać przybliżone wymiary oczek po

relaksacji w dzianinach o danej długości przędzy w oczku, a także obliczyć długość przędzy
L

w

w próbce dzianiny lub w wyrobie oraz szerokość S i długość L dzianiny.

b

a

A

w

L

r

w

⋅

⋅

⋅

=

lub

b

a

B

w

L

k

w

⋅

⋅

⋅

=

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

r

w

a

l

S

⋅

=

;

k

w

b

l

L

⋅

=

;

gdzie:
a – liczba oczek w szerokości dzianiny,
b – liczba oczek w długości dzianiny.

Dzianiny rządkowe są wytwarzane na maszynach szydełkujących i falujących,

kolumienkowe na maszynach osnowowych.

Dzianiny rządkowe mogą być jednołożyskowe – jednostronne i dwułożyskowe –

dwustronne. Dzianiny jednołożyskowe są wytwarzane na maszynach z jednym układem
igłowym – łożyskiem; dwułożyskowe – na maszynach z dwoma układami łożyskowymi.

Maszyny dziewiarskie dzieli się na:

–

szydełkarki,

–

osnowarki,

–

falowarki.
Każdą z klas dzieli się na dwie grupy: płaskie i cylindryczne, a te z kolei dzieli się na

dwie podgrupy: jedno- i dwułożyskowe lub jedno- lub dwugrzebieniowe.

Szydełkarki pracują metodą szydełkowania jednostopniowego lub dwustopniowewgo.
Metodą szydełkowania jednostopniowego wytwarzane są dzianiny o splocie

lewoprawym, dwuprawym i dwulewym na maszynach jednołożyskowych i płaskich
dwułożyskowych.

Metodą szydełkowania dwustopniowego są wytwarzane dzianiny i splocie dwuprawym

i interlokowym na maszynach dwułożyskowych. Metoda ta polega na kolejnym tworzeniu
oczek, najpierw na igłach jednego układu, a następnie z pewnym opóźnieniem wynoszącym
kilka igieł na igłach drugiego układu.

Dla bliższego scharakteryzowania maszyny należy podać jej wielkość i numer uiglenia.
Wielkość maszyny charakteryzują:

−

w maszynach płaskich – długość robocza łożysk,

−

w maszynach cylindrycznych – średnica cylindra.

Numer uiglenia Nu określa liczbę igieł a więc podziałek uiglenia tu zawartych

w jednostce długości grzebienia lub łożyska igłowego.

tu

l

Nu

=

gdzie:
l – jednostka długości,
tu – podziałka uiglenia.

Podziałką uiglenia nazywa się odległość pomiędzy osiami symetrii dwóch sąsiadujących

igieł znajdujących się w układzie igłowym maszyny (łożysku lub grzebieniu), a więc jest to
suma grubości poprzecznego przekroju igły oraz odległości pomiędzy igłami.

tu= d+δ

gdzie:
d – grubość igły,
δ – odległość między igłami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Dla maszyn w których igły są osadzone względem siebie równolegle, podziałka uiglenia

jest wielkością stałą. Wyznaczanie podziałki uiglenia dla maszyn płaskich obrazuje rys. 17.

Rys. 17. Wyznaczanie podziałki uiglenia dla maszyn płaskich [3]

Współzależność numeru uiglenia i grubości przędzy

Z numerem uiglenia maszyny wiążą się wymiary poszczególnych elementów

bezpośrednio biorących udział w procesie formowania oczek. Jeśli wyższy jest numer uiglenia
(dla określonego systemu numeracji), to cieńsza jest igła i płaszczka oraz mniejsze są
odległości między igłami. Aby zapewnić prawidłowe warunki przerobu, należy przestrzegać
zasady, że na maszynie określonego numeru uiglenia może być przerabiana przędza o takiej
grubości, aby mogła się swobodnie zmieścić między płaszczką lub żeberkami łożyska a igłą,
tzn. powinien być spełniony warunek

δ

⋅

≥

f

η [mm]

gdzie:
δ – odległość między płaszczką lub żeberkami a igłą w punkcie jej styku z przędzą,
η – współczynnik nierównomierności przędzy,

f

– grubość przędzy w stanie ściśniętym.

Zasadnicze elementy współpracujące przy formowaniu oczka

Igły

Budowę igły języczkowej jednostronnej stosowanej w szydełkarkach płaskich

przedstawia rys. 18.

Rys. 18. Budowa igły języczkowej [5]

gdzie:
1 – trzon igły,
2 – haczyk (główka),
3 – języczek z osią,
4 – kolanko,
5 – stopka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Igła haczykowa umożliwia przeciąganie przędzy przez oczko po wciśnięciu ostrza

haczyka do wycięcia w trzonie igły. Igły haczykowe w szydełkarkach wykonują w maszynach
przeważnie ruch razem, rys. 19. przedstawia igłę haczykową.

Rys. 19.

Igła haczykowa [5]

Igły języczkowe posiadają charakterystyczny element – języczek służący do zamykania

haczyka podczas przeciągania przędzy przez oczko, rys. 20 przedstawia igłę języczkową.

Rys. 20.

Igła języczkowa [5]

Igły dwudzielne – do zamykania haczyka służy pręcik prowadzony wewnątrz trzonu igły

(igła rurkowa) – rys. 21.

Rys. 21. Igła dwudzielna – rurkowa [5]

Igłę suwakową – przedstawia rys. 22.

Rys. 22. Igła suwakowa [5]

Igły pręcikowe wykorzystywane są przy tworzeniu splotów złożonych, najczęściej

pluszów dziewiarskich, rys. 23. przedstawia igłę pręcikową.

Rys. 23. Igła pręcikowa [5]

Igły dziewiarskie występują w jednym lub dwóch układach odpowiadając jednemu lub

dwu łożom igłowym w maszynie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Z igłami współpracują płaszczki, które dzieli się na:

–

płaszczki spychające,

–

płaszczki przytrzymujące,

–

płaszczki przytrzymująco-spychające,

–

płaszczki falujące i rozdzielające.
Płaszczki to odpowiednio ukształtowane płytki stalowe, które dla jednego określonego

typu maszyny mają jednakowe kształty i wymiary. Ich grubość zależy od numeru uiglenia
maszyny. Płaszczki znajdują zastosowanie w szydełkarkach jednołożyskowych płaskich
i okrągłych. Rola ich sprowadza się do przytrzymywania dzianiny w momencie wysuwania
igły w przednie położenie. Płaszczkę przytrzymującą szydełkarki płaskiej przedstawia rys. 24.

Rys. 24. Płaszczka przytrzymująca szydełkarki płaskiej [5]

Płaszczki osnowarek przedstawia rys. 25 i 26.

Rys. 25. Płaszczka stosowana w maszynach pracujących igłami haczykowymi i dwudzielnymi [5]

Rys. 26. Płaszczka stosowana w maszynach pracujących igłami języczkowymi [5]

W procesie formowania oczka płaszczki wycięciem 1 przytrzymują dzianinę w czasie

ruchu igły z tylnego w przednie położenie, ścianka 2 odciąga oczko poprzednio
uformowanego rządka ku tyłowi igły, występ 3 przytrzymuje dzianinę przy pionowym ruchu
igły i oddziela podaną na igłę nitkę od uprzednio uformowanego oczka, górna krawędź
płaszczki 4 spełnia rolę grzebienia spychającego, nasuwając oczko poprzednio uformowanego
rzadka na „zaprasowany” haczyk igły. Płaszczki posiadają odpowiednie ruchy posuwisto –
zwrotne najczęściej w jednej płaszczyźnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Podpychacze – przygotowują igły lub płaszczki do spełnienia technologicznego zadania

w szydełkarkach płaskich i okrągłych. Konstrukcja ich zależy od konstrukcji zamków.
Podpychacz jest obsadzony w tym samym rowku, w którym znajduje się igła.

Do najprostszych podpychaczy należą sprężynki używane w maszynach saneczkowych

ręcznych. Sprężynka służy do wynoszenia igły do położenia pracującego. Podpychacze
przedstawia rys. 27.

Rys. 27. Podpychacze [5]

Wygięciem 1 sprężynka naciska na igłę.
Wygięcie 2 służy do zamocowania.
Kolanko 3 zakłada się na wygięty trzon igły języczkowej w celu umożliwienia włączenia jej
do pracy.

Wodziki igieł – są to płytki odpowiednio ukształtowane, wyposażone w jedno lub dwa

kolanka. Wodziki igieł przedstawia rys. 28.

Rys. 28. Wodziki igieł [5]

gdzie:
1 – wgłębienie,
2 – garbik,
3 – kolanko,
6 – dolna krawędź wodzika.

Wgłębienie służy do umieszczenia haczyka igły, garbik chroni haczyk przed

wysunięciem. Wodzik służy do prowadzenia igieł o dwóch haczykach. Są one głównym
wyposażeniem szydełkarek płaskich i cylindrycznych przeznaczonych do wytwarzania
splotów dwulewych. Aby podczas przesuwania igły haczyk nie wysunął się z wgłębienia 1,
wodziki są stale dociskane do igieł. Wodzik używany w szydełkarkach płaskich ma zazwyczaj
jedno kolanko. Dolna krawędź jest ścięta, co umożliwia mu uniesienie się podczas
przejmowania lub przekazywania igły.

Iglice – służą do podawania nitek osnowy do igieł formujących oczko. Najczęściej

stosowane są igielnice wykonane ze stalowego drutu spłaszczonego w jednym końcu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

W miejscu spłaszczonym znajduje się otwór 1, który służy do przewlekania nitki osnowy.
Iglice osnowarki przedstawia rys. 29.

Rys. 29. Iglica osnowarki [5]

Prasa – jest to listwa metalowa o grubości około 1 do 1,5 mm. Krawędź naciskająca

haczyki igieł jest zaokrąglona. Prasy mogą być o krawędzi pełnej lub wycinanej.

Kolejną wielkością charakterystyczną maszyn dziewiarskich jest liczba obszarów pracy

informująca o liczbie utworzonych rządków splotu na jeden pełny cykl maszyny np. przesuw
zamka, obrót cylindra.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Co to jest podziałka uiglenia?

2.

Jakie zasadnicze elementy uczestniczą w formowaniu oczka?

3.

Jakie znasz rodzaje igieł stosowanych w maszynach dziewiarskich?

4.

Od czego zależy grubość płaszczek?

5.

Co to jest raport splotu?

6.

Jak obliczyć długość przędzy w pojedynczym oczku?

7.

W jaki sposób obliczysz zużycie surowca na wykonanie dzianiny o określonych
wymiarach?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustal dziewiarskie sploty maszynowe jakimi zostały wykonane próbki dzianin, które

otrzymałeś od nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

przejrzeć katalogi splotów dziewiarskich,

2)

porównać sploty w katalogach ze splotami próbek dzianin,

3)

ustalić sploty próbek,

4)

ponumerować próbki i zapisać nazwy ustalonych splotów,

5)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

katalogi maszynowych splotów dziewiarskich,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

−

próbki dzianin o różnych splotach wykonane na maszynach dziewiarskich,

−

lupa.

Ćwiczenie 2

Sklasyfikuj otrzymane igły dziewiarskie ze względu na ich rodzaj i zastosowanie. Podaj

ich charakterystyczne cechy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

wyszukać informacje o dziewiarskich igłach maszynowych,

2)

podać charakterystyczne cechy poszczególnych rodzajów igieł,

3)

ustalić różnice w budowie igieł,

4)

dokonać klasyfikacji igieł,

5)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

katalogi dziewiarskich igieł maszynowych,

−

dziewiarskie igły maszynowe,

−

katalogi maszyn dziewiarskich.

Ćwiczenie 3

Na podstawie otrzymanej próbki dzianiny określ jakie będzie zużycie surowca na

wykonanie dzianiny o podanych wymiarach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

policzyć liczbę oczek wzdłuż rządków i kolumienek,

2)

określić liczbę oczek wzdłuż rządków i kolumienek potrzebną do wykonania dzianiny
o określonych wymiarach,

3)

spruć jeden rządek,

4)

zmierzyć długość wyprutej przędzy,

5)

wyliczyć zużycie surowca na wykonanie dzianiny o określonych wymiarach,

6)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbka dzianiny wykonana na maszynie dziewiarskiej,

−

lupa,

−

miara krawiecka,

−

kalkulator.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

zdefiniować pojęcie podziałki uiglenia?

2)

rozróżnić dziewiarskie igły maszynowe?

3)

określić zużycie surowca do wykonania dzianiny?

4)

rozróżnić elementy dzianiny?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

4.2. Wykonywanie dzianin na szydełkarkach ręcznie sterowanych

4.2.1. Materiał nauczania

Szydełkarki płaskie są powszechnie nazywane maszynami saneczkowymi. W zależności

od modelu i wielkości służą do produkcji dodatków, np.: kołnierzy, mankietów, plis a także
do wytwarzania całych wyrobów, elementów lub odcinków dzianin.

W każdej szydełkarce płaskiej, niezależnie od budowy i przeznaczenia, wyodrębnia się

następujące zespoły (przedstawione na rys. 31):

−

jedno lub dwa łożyska igłowe z igłami, podpychaczami, sprężynkami 1,

−

łoża 2 do których przymocowane są łożyska,

−

podstawy pod łoża 3,

−

sanki 4,

−

głowica zamkowa z zamkami 5,

−

urządzenie podające przędzę 6,

−

mechanizm napędowy sanek 7,

−

mechanizm do przesuwu łożyska 8,

−

mechanizm do odsuwania łożyska 9,

−

urządzenie do odbioru dzianiny 10,

−

stojak do cewek z przędzą 11.

Rys. 31. Szydełkarka płaska [6]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Łożyska igłowe szydełkarek płaskich nazywane powszechnie płytami o grubości

8–15 mm i długości 200–1800 mm. Szerokość łożyska pozostaje w ścisłym związku
z rodzajem i długością igieł i innych elementów z nimi współpracujących. Łożysko igłowe
szydełkarki zwykłej przedstawia rys. 32.

Rys. 32. Łożysko igłowe szydełkarki zwykłej [6]

gdzie:
1 – rowek,
2 – żeberka,
3 – łata,
4 – listwa,
5 – grzebień spychający,
6 – igły,
7 – podpychacze i sprężyny.

Szerokość rowka odpowiada grubości igły. Dopuszczalna tolerancja luzu między igłą

a żeberkiem nie przekracza 0,05 mm. Grubość żeberka i szerokość rowka tworzą podziałkę
igłową. Podziałka jest stała na całej długości łożyska.

Łożysko może być jednolite lub składane z segmentów. Łożyska jednolite mają maszyny

o przeznaczeniu przemysłowym, łożyska składane z segmentów – aparaty dziewiarskie
domowe.

Sanki stanowią korpus dla głowic zamkowych, zabieraków wodzikowych, mechanizmów

do automatycznego ustawiania kształtek zamkowych, szczotek i noży do otwierania
języczków igieł i mechanizmów do programowania pracy kształtek.

Głowica zamkowa

jest korpusem, do którego przymocowane są kształtki zamków oraz

mechanizmy z nimi związane.

Zamki to zespół kształtek nadający kolankom igieł ruchy posuwisto zwrotne podczas

każdego suwu sanek.

Zamki dzielimy na:

–

podstawowe proste, składające się z dwóch rodzajów kształtek: wynoszącej i spychającej,
pozwalające na wytwarzanie dzianin o splotach podstawowych,

–

podstawowe złożone, w których kształtki wynoszące są najczęściej dzielone
i indywidualnie sterowane, pozwalające na formowanie splotów podstawowych,
pochodnych i wzorzystych,

–

podstawowe wtórne, wyposażone w dwie pary kształtek spychających,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

–

podstawowe ze wspomaganiem, wyposażone w dodatkowe kształtki wynoszące lub
spychające umożliwiające formowanie splotów pochodnych i dzianin wzorzystych.

Każdy zamek składa się z kilku lub kilkunastu kształtek o nazwach związanych z ich

funkcjami.

Wyróżniamy:

–

kształtki wynoszące, przemieszczające igły z tylnego w określone, przednie położenie,

–

kształtki spychające, przemieszczające igły z przedniego w tylne położenie,

–

kształtki prowadzące,

–

kształtki pomocnicze,

–

kształtki zabezpieczające,

–

mostki.

Przy udziale kształtek spychających regulowana jest ścisłość dzianiny. Do dokładnego

ustawienia tych kształtek służą tabliczki podziałkowe.

Wszystkie kształtki zamkowe przedstawia rys. 33.
W celu określenia położenia poszczególnych kształtek zamka wprowadzono ich

oznaczenia, dla tylnego łożyska podany jest układ kształtek zamka zwykłego, dla przedniego
łożyska układ kształtek zamka wtórnego.

Rys. 33. Oznaczenie kształtek zamka [2]

Kształtki wynoszące oznacza się literami A, B, C, D, E, F, G, H.
Litera A oznacza prawą ruchomą kształtkę wynoszącą przedniego łożyska.
Litery B i C oznaczają ruchome kształtki wynoszące tylnego łożyska.
Litera D oznacza lewą ruchomą kształtkę wynoszącą przedniego łożyska.
Taki sam kierunek oznaczeń przyjęto dla ruchomych części E, F, G, H kształtek

wynoszących w zamkach specjalnych do nabierania. Jeżeli na rysunku części ruchome
kształtek są zakreskowane oznacza to wyłączenie części z pracy.

Kształtki spychające zamka zwykłego oznacza się cyframi rzymskimi I, II, III, IV, zamka

wtórnego V, VI.

Urządzenie podające szydełkarki płaskiej pracuje na zasadzie negatywnego podawania

przędzy. Przędza przewleczona przez prowadniki, naprężacz talerzykowy, kompensator
utrzymujący stałe jej napięcie i wodzik odwija się z nawoju gdyż ciągnięta jest przez igły
podczas przesuwania głowicy zamkowej.

Urządzeniem odbierającym w szydełkarkach z ręcznym napędem jest grzebień

odciągający z zawieszonymi ciężarkami, natomiast w szydełkarkach z napędem
mechanicznym, dzianina odbierana jest przez wałki odbierające.

Efekty wzornicze na dzianinach wytwarzanych na szydełkarkach płaskich można uzyskać

przez:
–

odpowiednie ustawienie kształtek zamkowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

–

wyłączanie z pracy grup igieł co pozwala na tworzenie wzorów prążkowych, których
struktura wpływa na obniżenie masy produkowanej dzianiny,

–

ręczne przekładanie pojedynczych oczek z jednej igły na sąsiednie, co umożliwia
tworzenie splotów ażurowych,

–

wykorzystanie przędz o różnych barwach, co powoduje powstanie kolorowych pasów
w produkowanej dzianinie.
Najciekawsze efekty wzornicze można otrzymać łącząc różne sposoby wzorowania.

Przygotowanie przędzy i maszyny do dziania

Przędza do dziania na szydełkarce płaskiej jest nawinięta na cewkach. Nawój zawsze

powinien wykazywać jednakową gęstość. Ilość przędzy nawiniętej na cewkach jest
ograniczona miejscem ustawienia cewek na stojaku. Przerabia się przędzę barwioną w jednej
partii, niedopuszczalne jest mieszanie partii, gdyż występują na dzianinie odcienie
w rządkach.

Maszynę przed ustawieniem cewek z przędzą należy oczyścić z kurzu i brudu. Nie należy

przed dzianiem dzianiny z przędzy o jasnych kolorach smarować igieł. Jeśli zajdzie taka
konieczność należy po smarowaniu przerobić trochę innej przędzy i w ten sposób igły
oczyścić.

Włączenie do pracy określonej liczby igieł odbywa się przez wciśnięcie sprężynek. Igła

brzegowa w przednim łożysku jest zawsze z lewej strony, a tylnym łożysku – z prawej strony.

Przędzę ze stojaka przewleka się przez prowadnik zbierający, a następnie przeprowadza

się ją między talerzykami hamulca i prowadnikiem kompensatora do prowadnika końcowego,
z którego nitka przechodzi do lejka podającego. Lejek z przewleczoną przędzą ustawia się po
prawej stronie maszyny.

Kształtki wynoszące ustawia się w położenie pracujące, a kształtki spychające na

właściwą wysokość. Po tym ustawieniu wykonuje się dwa próbne suwy i sanki ustawia się po
prawej stronie. Włącza się do pracy wodzik z nitką, nastawia się licznik obrotów na „zero”
i maszyna jest przygotowana do działania.

Zarabianie

Zależnie od raportu włączonych do pracy igieł proces zarabiania ma inny przebieg.

Zarabianie maszyn do wykonania dzianiny o splocie lewoprawym na jednym łożysku
sprowadza się do następujących czynności:
1.

Wybór łożyska do pracy, na którym będzie wykonywana dzianina. Najczęściej dzianinę
o splocie lewoprawym wykonuje się na tylnym łożysku.

2.

Sanki ustawia się po prawej stronie maszyny, gdzie uprzednio był ustawiony wodzik.

3.

W tylnym łożysku włącza się do pracy określoną ilość igieł. Włącza się do pracy zamki
tylnego łożyska.

4.

Odsuwa się przednie łożysko.

5.

Grzebień odciągający bierze się do lewej ręki usuwa z niego drut i wsuwa go od dołu
między łożyska. Iglice grzebienia odciągającego ustawia się naprzeciw zębów
spychających tylnego łożyska i nieznacznie je odchyla, aby nie zawadziły o lejek
wodzika.

6.

W tym położeniu (trzymając lewą ręką grzebień) przesuwa się sanki z wodzikiem
z prawej na lewą stronę maszyny. Nastąpi wtedy podanie nitki na igły. Po osiągnięciu
przez sanki lewej strony, prawą ręką wprowadza się drut w otwory iglic grzebienia
odciągającego, po czym na grzebieniu zawiesza się obciążniki.

Zarabianie szydełkarki jednołożyskowej przedstawia rys. 34.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Rys. 34. Zarabianie szydełkarki jednołożyskowej [5]

Wytwarzanie dzianin o splotach podstawowych i pochodnych

W zależności od liczby łożysk w maszynie wytwarzanie dzianin można ująć w dwie

grupy: dzianiny wykonane na jednym łożysku splotem podstawowym lewoprawym i dzianiny
wykonane na dwóch łożyskach splotem podstawowym dwuprawym. Na szydełkarkach
jednołożyskowych może być wykonana pierwsza grupa dzianin, natomiast na szydełkarkach
dwułożyskowych mogą być wytwarzane dzianiny obu grup. W warunkach przemysłowych
i domowych najczęściej spotykaną maszyną jest szydełkarka dwułożyskowa.

Zarabianie szydełkarki dwułożyskowej przy włączeniu igieł do pracy 1x1 (jedna igła

z przedniego, druga z tylnego łożyska) wykonuje się następująco.
1.

Ustawia się sanki po prawej stronie maszyny.

2.

Włącza się do pracy kształtki wynoszące, a kształtki spychające ustawia się na środkową
podziałkę skali tabliczki.

3.

Włącza się do pracy określoną liczbę igieł w jednym i drugim łożysku.

4.

Włącza się zbierak do wodzika i razem z sankami wolno przesuwa z lewej na prawą
stronę maszyny. Kształtki wynoszące przesuwają igły z tylnego w przednie położenie.
Podczas tego ruchu igły zostaną zasilone i, po osiągnięciu przez nie tylnego położenia
z podanej nitki, utworzą drabinkę nazywaną powszechnie rządkiem wyjściowym.

5.

Po ustawieniu sanek po lewej stronie należy wziąć grzebień odciągający w lewą rękę,
wyciągnąć drut z iglic i od dołu między łożyska wsunąć iglice, tak aby wystawały ponad
drabinkę.

6.

Prawą ręką wprowadza się drut w otwory igielnic, po czym opuszcza się grzebień na
drabinkę.

7.

Zawiesza się obciążniki na grzebień, dobierając je stopniowo.

8.

Sprawdza się czy drut nie wisi na haczykach igieł. W takim przypadku igłę należy
ostrożnie usunąć z pod drutu.

9.

Wykonuje się jeden obrót (2 suwy) „na okrągło”. W tym celu wyłącza się z pracy dwie
kształtki wynoszące po przekątnej, następnie włącza się wszystkie kształtki i maszyna jest
przygotowana do dziania. Rządek „na okrągło” jest niezbędny w celu uzyskania trwałego
i elastycznego brzegu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Metody dziania splotów podstawowych techniką szydełkowania

Proces formowania oczek techniką szydełkowania polega na kolejnym włączaniu do

pracy pojedynczych igieł w celu uchwycenia podawanej nitki, z której – przeciągając ją przez
oczka uprzednio uformowanego rządka – igły formują początkowo pętle, a następnie oczka.
Ogólne zasady szydełkowania są we wszystkich szydełkarkach jednakowe. Różnica polega na
kolejności przebiegu poszczególnych faz formowania, budowie uczestniczących w nim
elementów oraz ustawieniu mechanizmów sterujących.

Metody dziania splotów lewoprawych rządkowych.
Formowanie splotu na jednym łożysku szydełkarki płaskiej przeprowadza się dwoma

sposobami:

−

przy podawaniu nitki podczas ruchu zamków, sposób powszechnie stosowany przy pracy
na jednym łożysku, we wszystkich szydełkarkach dwułożyskowych i w większości
szydełkarek jednołożyskowych,

−

przy podawaniu nitki przy zamkach nieruchomych, sposób stosowany w niektórych
ręcznych aparatach dziewiarskich jednołożyskowych.

Sposób pierwszy jest powszechnie stosowany przy pracy na jednym łożysku, we

wszystkich szydełkarkach dwułożyskowych i w większości szydełkarek jednołożyskowych.
Sposób drugi w niektórych ręcznych aparatach dziewiarskich jednołożyskowych.
Proces formowania splotu lewoprawego na jednym łożysku szydełkarki płaskiej przedstawiają
rys. 35. a i b.

a)

b)

Rys. 35. Proces formowania splotu lewoprawego na szydełkarce płaskiej [5]

Opis formowania splotu lewoprawego na szydełkarce płaskiej

Kształtka wynosząca 6 przesuwająca się z głowicą zamkową (w kierunku zaznaczonym

strzałką) spotyka kolanka igieł znajdujące się w tylnym położeniu (punkt a), naciskając na nie
wymusza ich przesuw w kierunku osi x (pozycja I). Pod zamkniętym haczykiem igły znajduje

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

się oczko uprzednio uformowane z nitki n (igły są zarobione). Pod działaniem kształtki 6 igły
przemieszczają się do punktu b. Zawieszone na igłach oczka n przytrzymane grzebieniem
spychającym obracają języczki igieł w kierunku ich trzonów (pozycja II – otwieranie
języczków). Przy dalszym ruchu zamka igły przesuną się do punktu c, gdzie oczka
poprzedniego rządka nasuną się na odchylone języczki igieł (pozycja III – zrzucenie oczek).
W punkcie c kolanka igieł napotykają na kształtkę wynoszącą 11, która przesunie je
w położenie przednie d. Oczka n zsuną się z języczków na trzony igieł (pozycja IV –
wyniesienie). Od punktu d na kolanka igieł działa kształtka spychająca – mostek 8, która
przesuwa je w kierunku powrotnym. Oczka n opierają się o grzebień spychający łożyska.
W czasie ruchu powrotnego igieł oczka przesuną się do języczków, a potem nieznacznie je
uniosą (punkt g). W tym położeniu lejek mija igły, podając przędzę n

1

(pozycja V podawanie).

Przy dalszym ruchu zamka igły przesuną się do punktu e – oczko obróci języczek w kierunku
haczyka, nakrywając go. Pod zamkniętym haczykiem znajduje się nowa nitka n

1

(pozycja VI

prasowanie). Igły pozostają teraz pod działaniem kształtki 10, która powoduje dalsze
przesuwanie ich w dół. W punkcie f nastąpi spotkanie oczka n z uchwyconą pod haczykiem
nitką n

1

(nazywane połączeniem) i od tego punktu rozpoczyna się przeciąganie nitki przez

oczko (spychanie ), w wyniku czego powstaje nowe oczko z nitki n

1

po osiągnięciu przez igły

punktu h(pozycja VII formowanie). Zakończenie procesu formowania nastąpi po opuszczeniu
przez kolanka igieł punktu h i odprężeniu przędzy w utworzonym oczku. Igły unoszą się
nieznacznie, oczko przyjmuje ostateczną formę.

Po zmianie kierunku ruchu głowicy zamkowej, cykl formowania oczek rozpoczyna się od

nowa (z igłami współpracują kształtki: wynosząca 7 i spychająca 12).

Inne możliwości technologiczne szydełkarek płaskich

Na szydełkarkach płaskich można przeprowadzić poszerzenie wykonywanej dzianiny

przez dodawanie igieł, nadrobienie dzianiny po napchnięciu dzianiny na igły, trwałe
zakończenie dzianiny zabezpieczające przed pruciem, wykonanie rządków rozdzielających
miedzy dwiema sztukami.

Poszerzenie przez dodawanie igieł ma na celu zwiększenie szerokości wykonywanych

rządków w wyrobie. Odbywa się w dwojaki sposób – przez przełożenie skrajnych oczek na
włączoną do pracy igłę, albo przez włączenie igieł bez przekładania oczek. Włączenie igieł
odbywa się z tej strony, po której w danej chwili znajdują się sanki. Jeżeli sanki są po lewej
stronie maszyny, to włączenie igieł następuje przez nacisk na sprężynkę również z lewej
strony w tylnym łożysku. Potem sanki przesuwa się na drugą stronę, wykonując rząd oczek,
a igła włączona formuje pętlę. W położeniu sanek po drugiej stronie maszyny można dodać
igłę po prawej stronie w przednim łożysku. Następnie przesuwa się sanki w poprzednie
położenie i teraz dopiero można ponownie dodać igłę po lewej stronie, lecz w przednim
łożysku.

Napychanie dzianiny oznacza nałożenie na haczyki igieł oczek wykonanej już dzianiny.

Najczęściej czynność ta znajduje zastosowanie w razie przypadkowego zrzucenia dzianiny
z igieł.

Trwałemu zakończeniu podlegają części wyrobów wykonane jako dopasowane

z trwałymi brzegami. Na ręcznej szydełkarce płaskiej wykończenie wykonuje się dwoma
sposobami.

Sposób pierwszy polega na ustawieniu sanek po prawej stronie maszyny, przełożeniu

oczek z igieł przedniego na igły tylnego łożyska i następnie wykonaniu jednego rządka oczek
lewoprawych, potem sczepia się je pierwszy od prawej w stronę lewą. Sczepianie rozpoczyna
się od przełożenia oczek z ostatniej igły na przedostatnią, którą następnie unosi się tak aby
oczka zsunęły się na trzon igły, a pod haczyk podprowadza się dalszy odcinek nitki. Igłę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

przesuwa się w tylne położenie i formuje na niej oczko, które przekłada się znowu na
przedostatnią igłę. Powtarza się tę czynność, aż do wykonania całkowitego sczepienia
tj. zakończenia dolnej części wyrobu.

Drugi sposób zakończenia jest następujący. Sanki ustawia się z lewej strony maszyny,

z igły przedniego łożyska przekłada się oczka na igły tylnego łożyska, wykonuje się rządek
o splocie lewoprawym na igłach tylnego łożyska. Powtórnie włącza się do pracy kształtki
wynoszące i wykonuje jeden suw dla uformowania jednego rządka oczek dwuprawych.
Wyłącza się z pracy wodzik i kształtkę wynoszącą w tylnym zamku, po czym wykonuje się
suw na lewą stronę, wtedy pętle z igły z przedniego łożyska zostaną zrzucone. Kosztem tych
pętli na igłach tylnego łożyska powstanie rządek wydłużonych oczek. Rządek ten zakańcza
się za pomocą igły do zarabiania lub zwykłej igły języczkowej po usunięciu obciążenia
dzianiny. Ostatnie oczko zarabia się nitką, a jej końce wciąga się w dzianinę. Sposób
zakończania dzianin na szydełkarce dwułożyskowej przedstawia rys. 36.

Rys. 36.

Sposób zakończania dzianin na szydełkarce dwułożyskowej [5]

Urządzenie do odsuwania łożyska. Aby ułatwić ręczne nakładanie dzianiny na igły,

załapanie zrzuconych oczek podczas wykonywania dzianiny, usuwanie usterek w dzianinie,
oraz kontrolę przyczyn powstawania zrywów, zwiększa się rozstaw łożysk. Przy normalnym
ustawieniu łożysk odstęp między łożyskami równa się podziałce uiglenia, a więc jest bardzo
wąski i wszystkie manipulacje przy naprawie dzianiny są utrudnione. Najczęściej odsuwa się
łożysko przednie. Rys. 37. przedstawia urządzenie do odsuwania łożyska.

Rys. 37. Urządzenie do odsuwania łożyska: 1 – łożysko igłowe, 2 – łoże maszyny, 3 – wkręty z podkładkami,

4 – otwór jarzmowy, 5 – wałek, 6 – rączka, 7 – kułak, 8 – dźwignia podpychająca, 9 – zasuwka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Łożysko opuszcza się po obróceniu rączką 6 wałka 5. Następuje zwolnienie nacisku

kułaka 7 na łożysko i usunięcie zasuwki 9 dźwignią 8. Łożysko odsuwa się pod wpływem
własnego ciężaru.

Wykończanie dzianin

Półprodukty w postaci dzianiny lub wyrobów są poddawane procesom obróbki

chemicznej, mechanicznej lub termicznej, które mają na celu:

–

podniesienie ich walorów estetycznych i użytkowych,

–

wygładzenie powierzchni i nadanie odpowiedniej formy lub kształtu.
W wyniku operacji barwiarsko-wykończalniczych dzianiny uzyskują lepszy chwyt i stają

się bardziej przydatne do dalszego przetwarzania. Dobór przebiegu procesu oraz kolejność
operacji zależą od rodzaju surowca, z którego wykonano dzianinę, od jej formy (metraż,
odcinki dzianin, wyroby odpasowane) oraz przeznaczenia.

Dzianiny lub wyroby wykonane z przędz naturalnych barwionych wymagają wyłącznie

operacji wykończeniowych, natomiast produkty wytwarzane z przędz surowych wymagają
także operacji barwienia.

Podstawowe operacje wykończania dzianin:

−

pranie – usuwanie wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń zawartych w dzianinie. Polega na
fizykochemicznym działaniu środków piorących przy zastosowaniu względnego ruchu
cieczy i materiału pranego,

−

płukanie – płukanie ma na celu usuwanie zanieczyszczeń za pomocą czystej wody przez
wielokrotną wymianę kąpieli,

−

bielenie – usunięcie z włókien zanieczyszczeń naturalnych oraz nabytych
w operacjach dziania, oraz nadania włóknom miękkości i naturalnej bieli,

−

barwienie – polega na wiązaniu barwnika z włóknem w środowisku wodnym lub za
pomocą reakcji termicznej;

−

odwadnianie – może być mechaniczne lub termiczne. Odwadnianie mechaniczne ma na
celu usunięcie wody zawartej w dzianinie przez wirowanie, odsysanie, wyżymanie.
Suszenie jest to usuwanie z dzianiny wilgoci za pomocą energii cieplnej;

−

gładzenie – ma na celu wyrównywanie powierzchni dzianiny przy jednoczesnym
nieznacznym jej rozszerzeniu;

−

stabilizacja – celem stabilizacji jest nadanie dzianinie lub wyrobom określonych
właściwości, np. – stabilności wymiarów liniowych i kształtu:

−

odporności na deformację w dalszych procesach technologicznych (pranie,
barwienie), a także w warunkach użytkowania,

−

odpowiedniego wyglądu zewnętrznego i układności wyrobu.

Dzianiny stabilizuje się w formie nawoju, nawinięte na specjalny wałek,

−

wykończanie ozdobne – do najczęściej stosowanych metod zdobienia dzianin należą:
drukowanie i wytłaczanie. Drukowanie jest procesem, który pozwala na naniesienie na
powierzchnię dzianiny wzorów wielobarwnych. Wytłaczanie jest to zdobienie
powierzchni dzianiny przez nanoszenie efektów imitujących skórę w wyniku działania
siły docisku i temperatury,

−

apreturowanie ma na celu nadanie dzianinie pewnych właściwości odpowiadających
wymaganiom, jakie stawia się wykonanym z niej wyrobom finalnym. Rodzaje
stosowanych apretur są następujące: przeciwgniotliwe, przeciwkurczliwe, hydrofobowe,
hydrofilowe, brudospieralne, antyelektrostatyczne, antypillingowe, zmiękczające,
usztywniające, ognioodporne, przeciwgrzybiczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Przyczyny powstawania błędów w dzianinie

Błędy powstałe w procesie dziania klasyfikuje się na: wynikające z jakości przędzy,

spowodowane źle pracującą lub źle ustawioną maszyną, spowodowane niestaranną obsługą
maszyny.
a)

poprzeczne zgrubienia i pocienienia występujące okresowo wzdłuż rządków powstają
wskutek nierównomierności grubości przędzy. Przędze źle wybarwione oraz mieszanie
przędz o różnych odcieniach powodują powstanie w dzianinie poprzecznych pasów
o różnych odcieniach. Często spotykanym błędem jest wrobienie przędzy zabrudzonej.
Nie należy smarować części maszyny w pobliżu przędzy i dzianiny. Należy zabezpieczać
wycieki oleju. Ważnym błędem powodującym obniżenie jakości dzianiny, są oczka
zrzucone. Występują one w miejscach nadmiernych zgrubień, dużych węzłów, oraz
w wyniku niewłaściwego podawania. Błędy powstałe na dzianinie wskutek zrzuconych
oczek przedstawiają rys. 38. i rys. 39.

Rys. 38. Zrzucone oczka na dzianinie o splocie lewo – prawym [5]

Rys. 39. Zrzucone oczka na dzianinie o splocie dwuprawym [5]

Dzianiny rządkowe wykazują dużą skłonność do prucia, więc niezabezpieczone

zrzucone oczko powoduje „ lecenie oczek”, tworząc w dzianinie drabinkę.

Dziury powstające w dzianinie z winy przędzy występują głównie na skutek zbyt

niskiej średniej wytrzymałości przędzy oraz dużej nierównomierności wytrzymałości.

b) błędy w dzianinie powstałe w wyniku nieprawidłowej pracy maszyny mogą być

spowodowane złą pracą igieł, płaszczek, kształtek zamków, urządzeń podających, złym
ustawieniem lejków lub urządzeń odbierających.

Oczka nabrane mogą powstać wskutek uszkodzenia igieł, a szczególnie haczyka

i języczka, zbyt dużego luzu w rowku, niewłaściwego ustawienia kształtek zamków,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

nieprawidłowego odbierania dzianiny, złej pracy płaszczek lub zabrudzenia kanałów
igłowych.

Najczęściej spotykane uszkodzenia igieł to złamany haczyk, wygięty języczek lub

haczyk, co powoduje , że haczyk jest źle przykrywany języczkiem.

Igły za ciasno lub za luźno osadzone w łożysku, igły ocierające się o płaszczki,

zacinające się języczki są często przyczyną przecinania przędzy.

Dziury w dzianinie powstają również przy niewłaściwym ustawieniu kształtek

spychających względem urządzeń podających lub przy uszkodzeniu kształtek
i elementów prowadzących przędzę.

c) błędy powstałe z winy dziewiarza to:

−

nierówne rządki oczek powstałe na skutek złego ustawienia kształtek spychających,

−

nierówne oczka w rządkach powstałe w wyniku złej pracy igieł – igła nie została
wymieniona zaraz po uszkodzeniu,

−

okresowe spadanie oczek i tworzenie się dziur wskutek nieprawidłowego ustawienia
lejków podających,

−

zabrudzenia przędzy i dzianiny spowodowane nieuważnym obchodzeniem się
z surowcem, zanieczyszczeniem maszyny lub nieprawidłowym smarowaniem.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Od czego zależy grubość płaszczek?

2.

Czy znasz elementy szydełkarki płaskiej?

3.

Jak obliczyć liczbę igieł potrzebną do wykonania dzianiny o określonej szerokości?

4.

Jak obliczyć liczbę obrotów do wykonania dzianiny o określonej długości?

5.

Czy wiesz jaki rodzaj igieł stosowany jest w szydełkarkach płaskich?

6.

Jakie elementy szydełkarki płaskiej uczestniczą w tworzeniu oczek?

7.

Jakie mogą występować błędy dziania?

4.2.3.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz liczbę igieł do wykonania dzianiny z anilany o masie liniowej (32 tex x 2) 2

splotem lewoprawym na szydełkarce płaskiej. Szerokość dzianiny – 50 cm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

pobrać przędzę oraz narzędzia pomocnicze,

2)

sprawdzić numer i stan uiglenia maszyny, zamków, kształtek, ustawienia i przesuwu
wodzika,

3)

określić wielkość próbki dzianiny,

4)

wykonać próbkę dzianiny,

5)

ustalić ilość igieł, które powinieneś włączyć by uzyskać właściwą szerokość dzianiny,

6)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przędza anilana o masie liniowej (32 tex x 2) 2,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

−

narzędzia pomocnicze,

−

szydełkarka płaska,

−

fartuch ochronny.

Ćwiczenie 2

Na podstawie próbki wykonanej w ćwiczeniu 1 oblicz liczbę obrotów do wykonania

dzianiny o długości 200 cm i wykonaj dzianinę o podanych wymiarach (50 cm x 200 cm).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

na podstawie próbki dzianiny obliczyć liczbę obrotów, które należy wykonać by uzyskać
właściwą długość dzianiny,

2)

zarobić dzianinę,

3)

wykonać rządek rozpoczynający dzianinę,

4)

wykonać dzianinę zgodnie z założeniami (splot i wymiary),

5)

skontrolować przebieg dziania, usuwając ewentualne błędy,

6)

zakończyć i zdjąć dzianinę,

7)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbka dzianiny z ćwiczenia 1,

−

przędza anilana o masie liniowej (32 tex x 2) 2,

−

narzędzia pomocnicze,

−

szydełkarka płaska,

−

fartuch ochronny.

Ćwiczenie 3

Wykonaj dzianinę z anilany o masie liniowej (32 tex x 2) 2 splotem dwustronnie

nabieranym. Dzianinę wykonaj na szydełkarce płaskiej o numerze uiglenia Nu 8. Wymiary
dzianiny 30 cm x 100 cm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

określić wielkość próbki,

2)

wykonać próbkę dzianiny o określonym splocie w celu obliczenia liczby obrotów, które
należy wykonać aby uzyskać właściwą długość dzianiny, oraz liczby igieł, które należy
włączyć by uzyskać właściwą szerokość dzianiny,

3)

zarobić dzianinę,

4)

wykonać rządek rozpoczynający dzianinę,

5)

wykonać dzianinę zgodnie z założeniami (splot i wymiary),

6)

skontrolować przebieg dziania, usuwając ewentualne błędy,

7)

zakończyć i zdjąć dzianinę,

8)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przędza anilana o masie liniowej (32 tex x 2) 2,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

−

narzędzia pomocnicze,

−

szydełkarka płaska,

−

fartuch ochronny.

Ćwiczenie 4

Na podstawie instrukcji obsługi szydełkarki płaskiej ustal punkty smarowania i dokonaj

bieżącego czyszczenia i konserwacji maszyny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zapoznać się z instrukcją obsługi i konserwacji szydełkarki oraz przepisami bhp,

2)

ustalić punkty smarowania,

3)

ustalić środki smarujące,

4)

ustalić narzędzia i przybory potrzebne do przeprowadzenia konserwacji,

5)

zgromadzić odpowiednie narzędzia, przybory i środki potrzebne do konserwacji,

6)

odszukać punkty smarowania na maszynie,

7)

dokonać czyszczenia i konserwacji szydełkarki,

8)

zastosować przepisy bhp,

9)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

szydełkarka płaska,

−

instrukcja obsługi szydełkarki,

−

narzędzia i przybory niezbędne do przeprowadzenia konserwacji,

−

zestaw środków smarujących,

−

fartuch ochronny,

−

przepisy bhp.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

omówić zasadę działania szydełkarki płaskiej?

2)

ustalić liczbę igieł potrzebną do wykonania dzianiny o określonej
szerokości?

3)

określić zadania kształtek w maszynach dziewiarskich?

4)

rozróżnić elementy szydełkarki płaskiej?

5)

dokonać konserwacji szydełkarki płaskiej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

5.

SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeżeli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do głównych elementów szydełkarki płaskiej (saneczkowej) zalicza się

a)

łożysko i igły.

b)

łożysko i głowicę.

c)

głowicę i zamek.

d)

igły i głowicę.

2. Raport splotu jest to

a) najmniejsza liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek

łączenia oczek.

b) największa liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek

łączenia oczek.

c) jednakowa liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek

łączenia oczek.

d) najmniejsza liczba oczek w rządku i największa liczba oczek w kolumience, po

której powtarza się porządek łączenia oczek.

3.

Do ręcznego wytwarzania dzianych wyrobów rękodzielniczych ma zastosowanie
a) przeszywarka.
b) falowarka.
c) szydełkarka.
d) osnowarka.

4.

Na szydełkarce płaskiej można wykonać splot
a) atłas.
b) lewoprawy.
c) aksamit.
d) interlok.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

5.

Dzianina kolumienkowa jest to dzianina
a) w której kolejne oczka są formowane wzdłuż kolumienek z jednego lub kilku

układów nitek ułożonych równolegle obok siebie.

b) wykonana splotem lewoprawym.
c) w której kolejne oczka są formowane z jednej lub wielu nitek wzdłuż rządków.
d) wykonana splotem dwulewym.

6.

Oznaczenie literowe Dp określa splot dziewiarski

a) dobierany.
b) dwuprawy.
c) interlokowy.
d) dzersej.

7.

Raport rządkowy jest to

a) liczba kolumienek oczek w szerokości raportu, którą określa się wzdłuż linii

rządków.

b) najmniejsza liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek

tworzenia oczek.

c) największa liczba oczek w rządku, po której powtarza się porządek tworzenia oczek.
d) liczba rządków oczek w wysokości raportu, którą określa się wzdłuż linii

kolumienek.

8.

Na rysunku przedstawiono splot

a) dwulewy.
b) atłas.
c) dwuprawy.
d) interlok.

9.

Rządki zwijają się na zewnątrz prawą stroną oczek, a kolumienki – lewą w dzianinie

a) lewoprawej rządkowej.
b) dwuprawej rządkowej.
c) trykocie.
d) dwulewej rządkowej.

10.

Wyrób włókienniczy wytworzony splotem dwulewym to

a) koronka.
b) tkanina.
c) dzianina rządkowa.
d) plecionka.

11.

Dzianiny kolumienkowe wytwarzane są na maszynach

a) szydełkujących.
b) falujących.
c) przędzarkach.
d) osnowowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

12.

Numer uiglenia Nu określa

a) liczbę igieł zawartych w jednostce długości grzebienia lub łożyska igłowego.
b) grubość igieł.
c) liczbę igieł zawartych w całym grzebieniu.
d) liczbę igieł zawartych w łożysku igłowym.

13.

Na rysunku pokazano igłę

a) haczykową.
b) pręcikową.
c) rurkową.
d) suwakową.

14.

Element maszyny dziewiarskiej pokazany na rysunku to

a) igła.
b) płaszczka.
c) podpychacz.
d) wodzik.

15.

Rysunek przedstawia

a) lecenie oczek wzdłuż kolumienkowych.
b) lecenie oczek wzdłuż rządków.
c) dzianinę ażurową.
d) dzianinę wzorzystą.

16.

Apreturowanie dzianin polega na

a) gładzeniu powierzchni dzianiny.
b) zdobieniu powierzchni dzianiny.
c) nadaniu dzianinie stabilności wymiarów liniowych i kształtu.
d) nadaniu dzianinie właściwości jakie mają posiadać wyroby finalne z niej wykonane.

17.

Elementy pokazane na rysunku występują

a) w maszynach saneczkowych ręcznych
b) w osnowarkach.
c) w falowarkach.
d) w krosnach.

18.

Sploty pochodne od podstawowych powstają między innymi w wyniku

a) wprowadzenia dodatkowej nitki do splotu podstawowego.
b) przekładania oczek.
c) przesunięcia oczek względem siebie.
d) nabierania dodatkowych oczek.

19.

Dzianina, w której w stanie nierozciągniętym, po obu stronach widoczne są tylko oczka
prawe wykonana jest splotem

a) trykot.
b) dwulewym.
c) lewoprawym.
d) dwuprawym rządkowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

20.

Rysunek przedstawia

a) dzianinę ażurową.
b) lecenie oczek wzdłuż kolumienek.
c) lecenie oczek wzdłuż rządków.
d) dzianinę wzorzystą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych

Zakreśl poprawną odpowiedź

.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

6.

LITERATURA

1.

Bartos J.: Włókiennictwo. Poradnik inżyniera. Tom 1 i 2. WNT, Warszawa 1988

2.

Dziamara H.: Dziewiarstwo maszynowo-ręczne. Technologia dla ZSZ, WSiP, Warszawa
1987

3.

Korliński W.: Podstawy dziewiarstwa. WNT, Warszawa

4.

Kornobis E. (red.): Laboratorium podstaw dziewiarstwa. Politechnika Łódzka, Łódź 1997

5.

Kornobis E.: Mrożewski Z., Stajniak K.: Dziewiarstwo cz. 1 i 2. WSiP, Warszawa 1990

6.

Stajniak K.: Technologia dziewiarstwa – maszyny szydełkujące

7.

Waśniewski S.: Dziewiarstwo maszynowe. WSiP, Warszawa 1988