nastêpuje wy³adowanie, bêd¹ce Ÿród³em

promieniowania ultrafioletowego. Pobudza

ono do œwiecenia luminofory, emituj¹ce pro-

mieniowanie widzialne przechodz¹ce przez

przezroczyste elektrody i szk³o. Te wszyst-

kie zjawiska zachodz¹ w szczelinie 0,1 mm

miêdzy szklanymi warstwami. Ka¿dy piksel

sk³ada siê z trzech komórek pokrytych lumi-

noforem jednego z kolorów czerwonego,

zielonego niebieskiego RGB.

Ró¿nice konstrukcyjne

Stale trwaj¹ prace nad polepszeniem jako-

œci obrazu i wyd³u¿eniem czasu pracy ekra-

nu, który obecnie wynosi od 10 000 do

20 000 godzin. W ci¹gu dwóch lat znacznie

poprawiono kontrast i jaskrawoϾ obrazu

wprowadzaj¹c zmiany w konstrukcji ekranu

oraz sposobach sterowania punktami obra-

zowymi.

W roku 2000 stowarzyszenie dziennikarzy

EISA wyró¿ni³o tytu³em Europejski ekran

plazmowy roku 2000/2001 ekran TH42PW3

firmy Panasonic za now¹ jakoœæ obrazu

z najwiêkszym poziomem kontrastu (3000:1)

i najbogatsz¹ palet¹ barw i ostroœci¹ detali.

Firma Panasonic dla poprawy jakoœci obra-

zu komputerowego stosuje metodê progre-

sywnego skanowania trójwymiarowego, co

umo¿liwia wyœwietlanie obrazu poddane-

go kompresji o rozdzielczoœci SVGA, XGA,

SXGA, UXGA.

W konstrukcji ekranu zastosowano nowe

techniki, jak: sterowanie poziomem czerni

(Real Black Driving System) i wzmocnienie

jaskrawoœci (PADBI – Plasma Adaptive Brig-

thnees Intensifier), umo¿liwiaj¹ce odwzo-

rowanie naturalnych, ciemnych barw z za-

chowaniem jaskrawoœci obrazu. Dodatkowo

uk³ad PADBI tworzy 1024 odcienie szaroœci

to jest dwa razy wiêcej ni¿ systemy u¿ywa-

ne do tej pory. Zlikwidowano koniecznoϾ

stosowania wentylatorów ch³odz¹cych

ekran.

Cech¹ charakterystyczn¹ konstrukcji firmy

NEC s¹ filtry (rys. 2) nak³adane na poszcze-

gólne piksele (Capsulated Color Filter Tech-

nology). W czasie wy³adowania w ka¿dej ko-

mórce, oprócz trzech podstawowych kolo-

rów, powstaje œwiat³o pomarañczowe, ma-

j¹ce niekorzystny wp³yw na czystoœæ in-

nych kolorów. Dlatego do ka¿dej komórki do-

daje siê filtr w kolorze jej luminoforu. W re-

zultacie na zewn¹trz widaæ œwiat³o jednego

z trzech podstawowych kolorów. Komórki s¹

oddzielone od siebie mikroskopijnym czar-

nym paskiem dziêki czemu obraz jest bar-

dziej kontrastowy i ostry. Firma NEC propo-

nuje tak¿e sposób ochrony luminoforu przed

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 8/2001

MONITORY I TELEWIZORY

Z EKRANEM PLAZMOWYM

C

zo³owymi producen-

tami ekranów pla-

zmowych, z których

buduje siê monitory

i telewizory plazmo-

we, s¹ firmy Fujitsu,

LG, Nec, Panasonic,

Sony. Inne firmy, rów-

nie¿ sprzedaj¹ce te urz¹dzenia, ogranicza-

j¹ siê do konstrukcji obudowy, uk³adów ste-

rowania i tunerów telewizyjnych.

Zasada dzia³ania ekranu

plazmowego

Ekran jest skonstruowany z dwóch szkla-

nych p³aszczyzn (rys.1a, b), na których s¹

napylane przezroczyste elektrody, u³o¿one

wzglêdem siebie prostopadle. Miêdzy szkla-

nymi warstwami s¹ kanaliki wype³nione lu-

minoforem czerwonym, zielonym i niebie-

skim, oraz mieszanin¹ gazów szlachetnych

neonu i ksenonu czasem z dodatkiem helu.

Dzia³anie pojedynczego punktu obrazowe-

go przypomina dzia³anie lampy fluorescen-

cyjnej. Po przy³o¿eniu napiêcia do elektrod

Popularnoœæ ekranów

plazmowych roœnie,

œwiadczy o tym

zwiêkszaj¹ca siê

oferta rynkowa,

a tak¿e spadaj¹ce

ceny. Jest ju¿ ekran

plazmowy

o przek¹tnej 60 cali

(LG), a zapowiadane

s¹ o przek¹tnej

70 cali.

Rys. 2. Filtry stosowane przez firmê NEC

Rys. 1. Zasada dzia³ania ekranu plazmowego (a) i budo-

wa ekranu plazmowego PDP–502MXE firmy Pioneer (b)

a)

b)

Elektroda przezroczysta

P³yta szklana przednia

Warstwa dielektryka

Warstwa zabezpieczaj¹ca MgO

Elektroda pomocnicza

Czarne paski

¯ebrowanie

Elektroda adresowa

Zabezpieczenie warstwy adresowej

P³yta szklana tylna

Czerwony luminofor

Zielony luminofor

Niebieski luminofor

30

31

wypaleniem (AccuShield),

wyd³u¿aj¹cy trwa³oœæ ekra-

nu. Przy prezentacjach nieru-

chomych obrazów w rekla-

mach, tablicach informacyj-

nych œwiecenie tych samych

punktów przez d³u¿szy czas,

prowadzi do wypalania lumi-

noforu. Aby do tego nie dopu-

œciæ opracowano mo¿liwoœæ

zamiany wyœwietlanego obra-

zu z pozytywu na negatyw

(funkcja Inverse-odwracanie),

wówczas œwiec¹ inne punkty.

W menu do obs³ugi ekranu

nale¿y wybraæ funkcjê Inver-

se odwracanie. Drug¹ mo¿li-

woœci¹ jest nieznaczne prze-

suwanie obrazu po ekranie

(Picture orbiter). Ca³y wyœwie-

tlany obraz przesuwa siê po

ekranie w cyklu wskazówek

zegara. Zmiana ta jest dla wi-

dza praktycznie niezauwa-

¿alna, natomiast pozwala

”odpocz¹æ” pikselom wyœwie-

tlaj¹cym non-stop ten sam

obraz. Producent twierdzi, i¿

¿ywotnoœæ oferowanych

z tym systemem monitorów

zwiêksza siê 4-krotnie.

Firma Fujitsu wprowadzi³a

technologiê ALiS (Alternate

Lighting of Surfaces) w ekra-

nie PDS 4221. Zwiêkszono

liczbê wyœwietlanych linii

z 480 do 1000 spe³niaj¹c wy-

magania telewizji HDTV. Nie

zmieni³a siê liczba uk³adów

steruj¹cych. Usuniêto czar-

ne paski miêdzy poszczegól-

nymi pikselami zwiêkszaj¹c

w ten sposób jaskrawoœæ

z 350 cd/m

2

do 500 cd/m

2

.

Firma Pioneer w monitorze

PDP-502MXE stosuje jednak

cienkie czarne paski wokó³

pikseli w celu zmniejszenia odbiæ od œwia-

t³a zewnêtrznego i ograniczenia przenikania

œwiat³a z s¹siednich komórek i znacznego

zwiêkszenia kontrastu. Stosuje tak¿e lepszej

jakoœci niebieski luminofor i regulacjê tem-

peratury barwowej do wyboru zimnego lub

ciep³ego odcienia kolorów.

Przez cyfrow¹ obróbkê sygna³u wizyjnego

tzw. konwersjê sygna³u (Digital High Densi-

ty Image Scaling Technology), stosuj¹c me-

tody estymacji i interpolacji, otrzymano

znacznie lepsze odtwarzanie szczegó³ów

krawêdzi, szczególnie zauwa¿alne dla obra-

zów komputerowych.

Ze wzglêdu na rozmiary, ekrany plazmo-

we s¹ idealne do prezentacji w miejscach

publicznych, lotniskach, dworcach, a tak-

¿e w domu do kina domowego.

Produkowane s¹ do zastosowañ profesjo-

nalnych jako monitory lub do domu w posta-

ci telewizora.

Pewn¹ wad¹ ekranów plazmowych jest

ch³odzenie ekranu wiatraczkami, powodu-

j¹cymi niewielki ha³as, ograniczony w naj-

nowszych modelach do 22 dB. W ekranie

TH42PW3 firma Panasonic ju¿ zrezygnowa-

³a z ch³odzenia.

Monitory

Monitory plazmowe wspó³pracuj¹ zazwy-

czaj z komputerami. Tak jak monitory kine-

skopowe, wymagaj¹ wówczas odpowie-

dnich sterowników. Do zastosowañ reklamo-

wych na dworcach, sklepach firma NEC

wyposa¿a swoje monitory w napêd CD-

R lub komputer. Mo¿na wtedy powtarzaæ

NA RYNKU AV

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 8/2001

Rys. 3. Modu³ wideo do³¹czony z ty³u do monitora

Pioneer

Rys. 7. Najwiêkszy obecnie na polskim rynku monitor plazmowy FD-60X30R firmy LG

Parametry monitorów i telewizorów plazmowych

APLC – Advanced Peak Luminance Control WP

– White Pea

Ceny (lipiec) orientacyjne zale¿ne od kursu walut F – Filtr

prezentacjê w pêtli. Innym rozwi¹zaniem

s¹ prezentacje z timerem. Programuje siê

z wyprzedzeniem tygodniowym, dzieñ, go-

dzinê i Ÿród³o, z którego zostanie wyœwietlo-

na prezentacja lub reklama.

Do prezentacji mo¿na wykorzystywaæ dwa

okna lub cyfrowy zoom.

Menu ekranowe u³atwia wybór funkcji, w tym

równie¿ dopasowanie obrazu do formatu

ekranu. Wiêkszoœæ ekranów ma format 16:9,

co wymaga rozci¹gniêcia obrazu, najbar-

dziej popularnego formatu 4:3. Tak jak w te-

lewizorze za pomoc¹ funkcji OSD reguluje

siê kontrastem i jaskrawoœci¹ obrazu, ostro-

œci¹ konturów i odcieniem kolorów.

Niektóre monitory np. 42PD1 NEC maj¹

zmniejszon¹ gruboœæ ramki z 5 do 3,1 cm,

co umo¿liwia zbudowanie œciany wideo

sk³adaj¹cej siê z czterech monitorów. Wbu-

dowany w urz¹dzenia NEC procesor obra-

zu dzieli sygna³ automatycznie na cztery

czêœci. Oszczêdza to du¿y koszt zwi¹zany

z zakupem tzw, splittera sygna³u i pozwa-

la to pe³n¹ automatyzacjê instalacji.

Telewizor plazmowy

W zestawie kina domowego monitor wspó³-

pracuje z magnetowidem, odtwarzaczem

DVD lub tunerem satelitarnym i dekode-

rem. Razem z nim sprzedawane s¹ tunery

telewizyjne bêd¹ce oddzielnymi urz¹dze-

niami lub mocowanymi z ty³u do ekranu.

(rys. 3.) W ramie ekranu s¹ montowane

g³oœniki, czasem tak¿e umieszczony

wzmacniacz do g³oœników zewnêtrznych.

W kinie domowym jednak najlepiej skorzy-

staæ z zestawu amplitunera i szeœciu ko-

lumn g³oœnikowych.

Aby ogl¹daæ program telewizyjny niezbêd-

ny jest tuner telewizyjny z magnetowidu lub

dodatkowego urz¹dzenia. Tuner telewizyj-

ny firmy Philips FTR9952 (rys. 4.) zawiera

tak¿e szereg uk³adów poprawiaj¹cych sy-

gna³ wizyjny. W celu uzyskania optymalnej

jakoœci obrazu telewizyjnego s¹ stosowane

typowe uk³ady wysokiej klasy telewizorów:

– cyfrowy filtr grzebieniowy, który eliminuje

przenikanie siê kolorów,

– uk³ady Digital Crystal Clear i dynamicznej

regulacji kontrastu analizuj¹ce 25 razy w ci¹-

gu sekundy parametry obrazu by optymal-

nie ustawiæ kontrast,

– Digital Natural Motion, który redukuje widma

najszybciej poruszaj¹cych siê obiektów (wyni-

kaj¹ce z zastosowania techniki 100 Hz ).

System Active Control analizuje sygna³y

z urz¹dzeñ zewnêtrznych – magnetowidu i

odtwarzacza DVD, redukuje szumy, ustawia

optymaln¹ ostroœæ, kontrast i nasycenie ko-

lorów. Dwa tunery umo¿liwiaj¹ niezale¿ny

podgl¹d dwóch programów.

Zastosowano tak¿e Sleep timer , blokadê

elektroniczn¹, telegazetê z pamiêci¹ 440

stron. Mo¿liwy jest podgl¹d dwóch okienek

obok siebie lub jednego wiêkszego i oœmiu

mniejszych. Telewizor wyszukuje automa-

tycznie programy, do dyspozycji jest 100

pamiêci programów.

Przy wspó³pracy z komputerem uk³ad Lime-

sco dostosowuje rozdzielczoϾ obrazu kom-

puterowego XGA ,SVGA i VGA do rozdziel-

czoœci telewizora.

W ekran wbudowano 4

g³oœniki o mocy wyjœcio-

wej 40 W. Nabywca mo¿e

tak¿e dobraæ kolor obu-

dowy ( 5 kolorów).

Firma Grundig w Plana-

tronie 2 (rys. 5) oferuje

podstawê z wbudowany-

mi g³oœnikami, dekoder

Dolby Surround Pro Lo-

gic. Ekran o g³êbokoœci

obudowy 13,4 cm ma

wbudowany tuner telewi-

zyjny i niezbêdne uk³ady

elektroniczne.

Akcesoria

P³aski ekran ma kilka mo¿liwoœci mocowa-

nia. Firma Grundig po³¹czy³a go z szafk¹ na

urz¹dzenia audio-wideo. Ekran mo¿na mo-

cowaæ na specjalnej podstawie, wieszaæ

na œcianie lub podwieszaæ do sufitu (rys. 6).

Wiêkszoœæ firm oferuje dodatkowe kolumny

g³oœnikowe dopasowane wzorniczo do obu-

dowy ekranu.

Najbardziej rozpowszechnione s¹ ekrany

o przek¹tnej 42 cale, ale jesieni¹ maj¹ siê

pojawiæ u nas zarówno ekrany o mniejszej

przek¹tnej, 32 cale (Philips 32PF9964)

z funkcjami opisanymi dla modelu 42-calo-

wego, jak i znacznie wiêkszej przek¹tnej

60 cali (LG) (rys.7). Ciekawe, ¿e jest ju¿

telewizor LCD 28-calowy firmy Sharp. Awiêc

nied³ugo wœród ekranów 28

÷

32-calowych

bêdziemy mogli wybieraæ miêdzy telewizo-

rami z tradycyjnym kineskopem, ekranami

LCD lub plazmowymi.

W zestawieniu tabelarycznym przestawiono

podstawowe parametry monitorów i telewi-

zorów plazmowych na polskim rynku.

Ten krótki opis konstrukcji i parametrów nie

rozstrzygnie, która konstrukcja jest najlep-

sza, szczególnie dla parametrów kontrastu

i jaskrawoœci, dla których producenci nie

podaj¹ norm, wed³ug których dokonywano

pomiarów. Najlepszym rozwi¹zaniem po

analizie parametrów i cen jest porównanie

jakoœci obrazu kilku typów ekranów.

n

Jerzy Justat

32

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 8/2001

Rys. 6 Zestaw typowych akcesoriów: dodatkowe kolumny g³oœnikowe, uchwyty mocuj¹ce do sufitu,

œciany, stawiania na szafce.

Rys. 5. Telewizor Planatron2 z ekranem

umieszczonym w specjalnej szafce

Rys. 4. Telewizor z oddzielnym tunerem

– Philips 42FD 9932