OGÓ LNE REGUŁY DE KLIN AC YJNE

Do której deklinacji zaliczyć należy jakiś rzeczownik, poznajemy z zakończenia genetivu singularis, a
mianowicie:

I

deklinacja –

ae

II

deklinacja –

i

III

deklinacja –

is

IV

deklinacja –

us

V

deklinacja –

ei

DEKLINACJA I

Do deklinacji I należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone w genetivie na

-ae

oraz niektóre

rodzaju męskiego np. agricola – rolnik, scriba – pisarz, nauta – żeglarz, poeta – poeta.

SINGULARIS

PLURALIS

N.=V. porta

Gen. portae

Dat. portae

Acc. portam

Abl. porta

N.=V. portae

Gen. portarum

Dat. portis

Acc. portas

Abl. portis

DEKLINACJA II

Do deklinacji II należą rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w nominativie na

-us

oraz

-er

oraz

rodzaju nijakiego zakończone na

-um

, a w genetivie na

-i

.

W

W

z

z

ó

ó

r

r

o

o

d

d

m

m

i

i

a

a

n

n

y

y

n

n

a

a

-

-

u

u

s

s

SINGULARIS

PLURALIS

N. hortus

Gen. horti

Dat. horto

Acc. hortum

Abl. horto

V. horte

N. horti

Gen. hortorum

Dat. hortis

Acc. hortos

Abl. hortis

V. horti

Wzór odmiany na -er

SINGULARIS

PLURALIS

N.=V. magister

Gen. magistri

Dat. magistro

Acc. magistrum

Abl. magistro

N.=V. magistri

Gen. magistrorum

Dat. magistris

Acc. magistros

Abl. magistris

Wzór odmiany na -um

SINGULARIS

PLURALIS

N.=V. verbum

Gen. verbi

Dat. verbo

Acc. verbum

Abl. verbo

N.=V. verba

Gen. verborum

Dat. verbis

Acc. verba

Abl. verbis

DEKLINACJA III

Do tej deklinacji, należą rzeczowniki, które mają w genetivie końcówkę

-is

. Te deklinację dzielimy na

trzy grupy:

a.) spółgłoskowa

Do tej deklinacji należą rzeczowniki nierównozgłoskowe, tzn. te które mają więcej sylab w genetivie
niż w nominativie, mające zarazem przed końcówką genetivus singularis tylko jedną spółgłoskę.

Rodzaj męski

SINGULARIS

PLURALIS

N.=V. homo

Gen. hominis

Dat. homini

Acc. hominem

Abl. homine

N.=V. homines

Gen. hominum

Dat. hominibus

Acc. homines

Abl. hominibus

Rodzaj żeński

SINGULARIS

PLURALIS

N.=V. natio

Gen. nationis

Dat. nationi

Acc. nationem

Abl. natione

N.=V. nationes

Gen. nationum

Dat. nationibus

Acc. nationes

Abl. nationibus

Rodzaj nijaki

SINGULARIS

PLURALIS

N.=V. corpus

Gen. corporis

Dat. corpori

Acc. corpus

Abl. corpore

N.=V. corpora

Gen. corporum

Dat. corporibus

Acc. corpora

Abl. corporibus

Do tej grupy należy tzw. rodzina z pieskiem: pater, patris – ojciec; mater, matris- matka; frater, fratris
– brat; senex, senis – starzec; iuvenis, iuvenis – młodzieniec; vates, vatis – wieszcz; canis, canis – pies.

b.) samogłoskowa

Tworzą ją rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w nominativie na

-e

,

-ar

,

-al

.

SINGULARIS

PLURALIS

N.=V. mare

Gen. maris

Dat. mari

Acc. mare

Abl. mari

N.=V. maria

Gan. marium

Dat. maribus

Acc. maria

Abl. maribus

c.)mieszana

Do tej grupy należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego i męskiego: nierównozgłoskowe mające dwie lub
więcej spółgłosek przed zakończeniem genetivusa singularis oraz rzeczowniki równozgłoskowe
zakończone w nominativie na

-is

,

-es

.

SINGULARIS

PLURALIS

N.=V. ars

Gen. artis

Dat. arti

Acc. artem

Abl. arte

N.=V. artes

Gen. artium

Dat. artibus

Acc. artes

Abl. artibus

Ogólne różnice w odmianie:

spółgłoskowa

samogłoskowa

mieszana

Abl. sing.

-e

-i

-e

Gen. plur.

-um

-ium

-ium

N. Acc. V plur.

-es, -a

-ia

-es

DEKLINACJA IV

Według tej deklinacji odmieniają się rzeczowniki rodzaju męskiego, zakończone w nominativie na

-us

, oraz rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w nom na

-u

, genetivus singularis dla obu

rodzajów ma końcówkę

-us

.

Rodzaj męski

SINGULARIS

PLURALIS

N.=V. fructus

Gen. fructus

Dat. fructui

Acc. fructum

Abl. fructu

N.=V. fructus

Gen. fructuum

Dat. fructibus

Acc. fructus

Abl. fructibus

Rodzaj nijaki

SINGULARIS

PLURALIS

N.=V. cornu

Gen. cornus

Dat. cornu

Acc. cornu

Abl. cornu

N.=V. cornua

Gen. cornuum

Dat. cornibus

Acc. cornua

Abl. cornibus

DEKLINACJA V

Według tej deklinacji odmieniają się rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone w nominativie
singularis na

-es

, w genetivie na

-ei

.

SINGULARIS

PLURALIS

N.=V. species

Gen. speciei

Dat. speciei

Acc. speciem

Abl. specie

N.=V. species

Gen. specierum

Dat. speciebus

Acc. species

Abl. speciebus