Dzieło otwarte - Eco

1) Istnieją „dzieła otwarte” zwane dziełami w ruchu, których cechą charakterystyczną jest

zaproszenie odbiorcy do tworzenia dzieła wspólnie z autorem.

Akt świadomej swobody.
Idealnym przykładem jest : „Ulisses” Joyce'a , bo :

–

Daje nam pole możliwości.

–

Możliwość oglądania różnych punktów widzenia

–

Świat istnieje we wszystkich wymiarach (łącznie z czasem)

–

Rozdziały można czytać w rożnych kolejnościach i tak dojdzie się do sedna sprawy (Joyce
pisał różne rozdziały w tym samym momencie)

–

Każdy z nas może wybrać inną drogę przy poznawaniu tego działo.

Czytelnik sam powinien dobrać własny sposób, punkt widzenia, zdynamizowanie,
zwielokrotnienie, maksymalne wzbogacenie swoich narzędzi percepcji.

Wymaga od odbiorcy swobodnej i twórczej reakcji, choćby dlatego, że odbiorca nie może go
naprawdę zrozumieć, jeśli nie stworzy go na nowo w akcie kongenialnej współpracy z autorem.

2) Dzieło w ruchu.

Przykład : „Scambi” Pousseura

–

Odbiorca organizuje utwór we współpracy z autorem.

–

Współuczestniczy w tworzeniu dzieła.

Jest to muzyka, a chodzi o to, za\e składa się ona z szesnastu przebiegów muzycznych.

Każdy tych przebiegów można połączyć z dwoma innymi, nie naruszając logicznej całości dzieła:
dwa przebiegi zaczynają się identycznie (potem zaś rozwijają się odmiennie), natomiast dwa inne,
przeciwnie, prowadzą do jednakowego rozwiązania.

http://www.youtube.com/watch?v=Dj1etjMUeMQ

Nie ogranicza się tylko do muzyki, odnajdujemy ja również w innych sferach : plastycznej, we
wzornictwie przemysłowym i w literaturze.

–

budynek Wydziału Architektury Uniwersytetu w Cansas, określany jako uczelnia codziennie
od nowa komponowana.

–

Rozkładane fotele, czy ruchome lampy.

–

Tomiki wierszy pozwalające komponować własny wiersz.

–

Lub „Księga” Mallarmego

Współczesne dzieła w ruchu dążą do ustanowienia harmonijnych i konkretnych związków z życiem
pragnąc dać świadectwo wrażliwości i wyobraźni.

3) W istocie każde dzieło sztuki, nawet jeśli powstało przy jawnym lub ukrytym zastosowaniu

reguł poetyki konieczności, jest z istoty swej otwarte na potencjalnie nieskończoną serie
interpretacji, z których każda pozwala dziełu odżyć na nowo, wedle jakiejś perspektywy,
jakiegoś gatunku czy indywidualnego wykonania.

„Nieskończoność” dzieła skończonego --- dzieło skończone (zamknięte) a jednocześnie

nieskończone, bo:
Dzieło sztuki jest z jednej strony przedmiotem tak skomponowanym przez autora, aby każdy
odbiorca mógł odtworzyć sobie oryginalny jego kształt, stworzony w wyobraźni twórcy:

–

staje się więc dziełem zamkniętym, ponieważ został zrozumiany i dostarczyło takie wartości
estetyczne, jakie zamierzał autor.

Ale:

–

Odbiorca idąc za autorem, czyli reagując na bodźce i starając się zrozumieć ich powiązanie:
Każdy czytelnik inaczej zinterpretuje tekst, bo: inna kultura, gust, uprzedzenia, upodobania i
skłonności do czegoś, wiedza.

Zdolności formotwórcze: nieważne jak bardzo będziemy trzymać się drogi, którą nakazuje nam
autor albo kompozytor. Za każdym razem dzieło będzie inaczej odczytane lub zagrane.
[Jak nie można wejść drugi raz do tej samej rzeki.]

4) Metafora epistemologiczna:

Ukazuje, w jaki sposób nauka i kultura umysłowa danej epoki widzi otaczającą

rzeczywistość.

Średniowiecze: 4 możliwości odczytania dzieła:
Dosłowny, alegoryczny, moralny, mistyczny
Jednak odczytanie było ściśle kontrolowane, gdyż istniały lapidaria, encyklopedie i zwierzyny,
które mówiły jak odczytywać symbole pojawiające się w pismach.
Dzieło artystyczne odzwierciedlało koncepcję wszechświata – jako uporządkowanego
hierarchicznie – zamknięte i jednoznacznie.

Barok:
Nieświadomy przełom:

–

Pojawienie się dynamizmu

–

Dąży do nieokreśloności.

–

Zmusza do ciągłej zmiany punktu widzenia, oglądania dzieła w coraz to inny sposób, jakby
podlegało ono ciągłym zmianom.

Świadoma koncepcja pojawia się w symbolizmie drugiej połowy XIX.
(Ulisses)

Poetyka sugestii:

•

Dzieło staje się intencjonalnie otwarte la swobodnych relacji czytelnika.

•

Przy każdym odczytaniu utwór odradza się na nowo wzbogacony o emocje i intelektualny
wkład czytelnika.

5) Co ma Einstein do dzieła otwartego?:

–

Otwartość i dynamizm – nieokreśloność i nieciągłość.

–

Wielokierunkowy świat budowany przez czytelnika

–

Perspektywy mają tą sama wartość czasoprzestrzennego świata [przeszłość, teraźniejszość,
przyszłość = stanowią zwartą całość].

–

„Totalność wszechświata”

–

Nieciągłość i nieskończoność świadczą o istnieniu Boga Spinozy, który rządzi wg praw
doskonałych.

–

„W tym wszechświecie względność jest wynikiem nieskończonej zmienności
doświadczenia, nieskończoności możliwych ocen i perspektyw”.

–

W dziele sztuki, autor, istota z krwi i kości, podejmuję rolę Boga, co znaczy, że czuwa nad
organizacją tegoż dzieła.

–

Zachęca do interpretacji ukierunkowanej, do nieskrępowanego wyjścia w świat, który
pozostaje wszakże tym światem, którego chciał autor.

Autor pozostawia odbiorcy dzieło do dokończenia. Nie wie jak zostanie ono dokończone,

ale nawet ukończone będzie to „jego” dzieło, nawet jeśli ktoś skonkretyzuje je ostatecznie w sposób
inny, niżby to uczynił sam twórca. Dlaczego? Bo on proponuje racjonalne zorganizowanie,
ukierunkowanie i wyposaża we wskazówki, określając sposób ukończenia dzieła.

Dba też oto, aby czytelnik nie popadł w chaos :)