POWIATOWY URZĄD PRACY W GORLICACH
38-300 Gorlice
tel. (0-18) 353-

Gorlice, październik 2009

A

NALIZA SYTUACJI OSÓB

DEFAWORYZOWANYCH NA

PRACY

Analiza porównawcza skali i struktur
bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia
zawodowego oraz bez wykształcenia średniego

POWIATOWY URZĄD PRACY W GORLICACH

300 Gorlice, ul. Michalusa 18,

-55-20, e-mail: [e-mail]

NALIZA SYTUACJI OSÓB

DEFAWORYZOWANYCH NA RYNKU

Analiza porównawcza skali i struktury bezrobotnych
bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia
zawodowego oraz bez wykształcenia średniego

bezrobotnych

PUPIIC-RW-410-20/09

2

Wstęp

Niniejszy raport jest poświęcony analizie sytuacji osób będących w szczególnej sytuacji na rynku

pracy z uwagi na brak kwalifikacji zawodowych, brak doświadczenia zawodowego lub niski poziom

wykształcenia (brak wykształcenia średniego). Czynniki te zostały wyszczególnione w art. 49 ustawy

z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DZ.U. z 2008 r. nr 69,

poz. 415 z późn. zm.) jako cechy kwalifikujące osoby do skorzystania z dodatkowych form wsparcia.

Zasadniczo posiadanie tylko jednej z nich pozwala na przypisanie osobie statusu grupy ryzyka

zatrudnieniowego. Zdarza się również, że osoby są w szczególnej sytuacji ze względu na dwie,

a nawet trzy wymieniane cechy.

Definicje dwóch analizowanych kategorii osób bezrobotnych są określone w wyżej wymienionej

ustawie. Ilekroć zatem w raporcie jest mowa o:

•

bezrobotnym bez kwalifikacji zawodowych - oznacza to bezrobotnego nieposiadającego

kwalifikacji do wykonywania jakiegokolwiek zawodu poświadczonych dyplomem,

świadectwem, zaświadczeniem instytucji szkoleniowej lub innym dokumentem

uprawniającym do wykonywania zawodu,

•

bezrobotnym bez doświadczenia zawodowego – oznacza to bezrobotnego nie

posiadającego doświadczenia zawodowego uzyskanego w trakcie zatrudnienia,

wykonywania innej pracy zarobkowej lub prowadzenia działalności gospodarczej przez

okres co najmniej 6 miesięcy,

W odniesieniu do osób bez wykształcenia średniego zwyczajowo należy rozumieć, że są to osoby

posiadające wykształcenie zasadnicze zawodowe lub gimnazjalne i niższe.

Dane pozyskane ze sprawozdań Urzędu

Głównym źródeł informacji wykorzystanych w raporcie są sprawozdania MPiPS-01 „O rynku pracy”

wraz z towarzyszącymi im załącznikami: Załącznik 1 „Bezrobotni według czasu pozostawania bez

pracy, wieku, poziomu wykształcenia i stażu pracy”. Ponadto w raporcie wykorzystano statystykę

struktur bezrobotnych w podziale na gminy i miasta powiatu. W przypadku braku istotnych danych

statystycznych korzystano z elektronicznego rejestru osób bezrobotnych.

Dane pozyskane z rejestru osób bezrobotnych

Zestawienia statystyczne nie zawsze były wystarczające. W szczególności brakowało danych,

które określałyby strukturę grupy osób kwalifikujących się do więcej niż jednej kategorii (osób

mogących zarówno być bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia oraz bez

wykształcenia średniego).

Uwagi

W raporcie często używane są skrócone terminy:

a.

„bez kwalifikacji” – oznacza bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych,

b.

„bez wykształcenia” – oznacza bezrobotnych bez wykształcenia średniego,

c.

„bez doświadczenia” – oznacza bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego.

d.

„osoba z kategorii łączonych” – oznacza osobę bezrobotną kwalifikującą się do dwóch lub

trzech analizowanych grup (tj. w/w punktów a, b, c)

Przynależność osób bezrobotnych do poszczególnych grup oparto na wyliczeniach elektronicznego

rejestru Systemu PULS.

Dane procentowe prezentowane na wykresach i w tabelach zaokrąglono do wartości całkowitych

z uwagi na ich łatwiejszą przyswajalność oraz zapamiętywanie przez czytelnika. W wyniku

zastosowanych zaokrągleń, poszczególne wartości mogą nie sumować się do 100%.

3

Spis Treści

1.

Poziom bezrobocia .................................................................................................... 4

2.

Struktura bezrobocia ................................................................................................. 6

2.1.

Płeć .................................................................................................................................................. 6

2.2.

Wiek ................................................................................................................................................ 7

2.3.

Wykształcenie ................................................................................................................................. 8

2.4.

Czas pozostawania w rejestrze ....................................................................................................... 9

2.5.

Staż pracy ........................................................................................................................................ 9

2.6.

Miejsce zamieszkania ................................................................................................................... 10

3.

Aktywność osób bezrobotnych ............................................................................... 12

3.1.

Płynność rynku – napływ a podjęcia pracy .................................................................................. 12

3.2.

Uczestnictwo osób bezrobotnych w aktywnych programach wsparcia ..................................... 13

Podsumowanie ....................................................................................................... 15

Spis Tabel i Wykresów ............................................................................................ 18

4

1.

Poziom bezrobocia

Dane statystyczne dowodzą, iż liczba osób bezrobotnych o analizowanych cechach jeszcze do

niedawna charakteryzowała się dynamicznym spadkiem (za lata 2006 i 2007 brak jest ścisłych

danych o liczebności osób bez doświadczenia zawodowego według definicji ustawy).

Rok 2009, a w zasadzie okres ostatnich 12 miesięcy (wrzesień 2008 - wrzesień 2009)

odznaczający się wzrostem poziomu bezrobocia (o 491 osób) skutkował również zwiększeniem

populacji osób bez wykształcenia średniego oraz osób bez doświadczenia zawodowego.

Spadkowy trend utrzymany został w przypadku osób bez kwalifikacji zawodowych – aktualnie

było ich mniej o 142 osoby.

Dane o liczebności poszczególnych grup osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy

przedstawiono na poniższym wykresie.

Wykres 1.1:

Liczba bezrobotnych bez kwalifikacji, bez wykształcenia średniego, bez doświadczenia

zawodowego w latach 2006-2009. Dane według stanu na dzień 30 września danego roku.

Dalsza analiza danych statystycznych dot. zmian poziomu bezrobocia wskazuje, że frekwencja

osób bez kwalifikacji, osób nie posiadających doświadczenia oraz osób o niskim poziomie

wykształcenia ulegała obniżeniu.

W końcu września br. co druga osoba bezrobotna (49%) posiadała co najwyżej wykształcenie

zasadnicze zawodowe. Co trzeci zarejestrowany bezrobotny zgodnie z ustawą był osobą bez

doświadczenia zawodowe. 12% zarejestrowanych to osoby bez kwalifikacji zawodowych.

1657

1 340

851

709

5311

4150

2 775

2 896

1 861

1 957

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

IX 2006

IX 2007

IX 2008

IX 2009

Bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych

Bezrobotni bez wykształcenia średniego

Bezrobotni bez doświadczenia zawodowego

5

Wykres 1.2:

Udział bezrobotnych bez kwalifikacji, bez wykształcenia średniego, bez doświadczenia

zawodowego w latach 2006-2009. Dane według stanu na dzień 30 września danego roku.

Ze względu na specyfikę kategorii osób bezrobotnych w szczególnej sytuacji, na temat których

podjęto analizę, wartym jest określenie poziomu zachodzących pomiędzy nimi związków.

Oczywistą sprawą jest możliwość przynależenia jednej osoby do dwóch, a nawet trzech

analizowanych kategorii.

Poniżej zaprezentowano matrycę, która łączy poszczególne kategorie wskazując liczebność

osób kwalifikujących się do dwóch oraz trzech grup.

Tabela 1.1:

Liczebność osób bezrobotnych w podziale na kategorie – nazwy skrócone

(tabela dwuwymiarowa). Dane według stanu na dzień 30.09.2009 roku.

Wyszczególnienie

Brak doświadczenia

Brak kwalifikacji

Brak wykształcenia

488

315

Brak doświadczenia

171

Ze względu na przynależność osób bezrobotnych do dwóch kategorii stwierdza się, że

najczęściej występowały połączenia w zakresie braku wykształcenia średniego oraz zarazem

braku doświadczenia zawodowego – 488 osób.

Najrzadszą kombinacją wymienionych kategorii był brak doświadczenia zawodowego

z jednoczesnym brakiem kwalifikacji zawodowych – 171 osób.

Część wspólną wszystkich w/w kombinacji, tj. osoby łączące przynależność do wszystkich

analizowanych kategorii bezrobotnych, posiadało 156 osób.

Podsumowując, łącznie do co najmniej dwóch kategorii osób zaliczało się 1130 osób.

57%

55%

51%

49%

34%

33%

18%

18%

16%

12%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

IX 2006

IX 2007

IX 2008

IX 2009

Bezrobotni bez
wykształcenia średniego

Bezrobotni bez
doświadczenia
zawodowego

Bezrobotni bez kwalifikacji
zawodowych

156

6

2.

Struktura bezrobocia

2.1.

Płeć

Liczebna przewaga kobiet notowana wśród ogółu bezrobotnych (kobiet stanowiły 58%) była

jeszcze większa w przypadku osób bez kwalifikacji zawodowych (64%) oraz osób bez

doświadczenia zawodowego (63%). Wśród osób bez wykształcenia średniego udział mężczyzn

i kobiet był równomierny. Porównanie struktury według kategorii płci przedstawiono poniżej.

Wykres 2.1:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii płeć. Dane według stanu na dzień

30.09.2009 roku.

W dużo gorszej sytuacji na rynku pracy są osoby łączące w sobie dwie lub trzy w/w kategorie.

Wiadomo już, że ich liczebność wynosiła w końcu września 1130 osób. Strukturę płci osób

z kategorii łączonych przedstawiono w poniższym zestawieniu.

Tabela 2.1:

Porównanie struktury płci bezrobotnych w kategoriach łączonych. Jedna osoba może należeć tylko

do jednej z wymienionych w tabeli grup. Dane według stanu na dzień 30.09.2009 roku.

Wyszczególnienie

bez

wykształcenia,
doświadczenia

i kwalifikacji

bez

wykształcenia

i doświadczenia

bez

doświadczenia

i kwalifikacji

bez

wykształcenia

i kwalifikacji

Razem

Liczebność grupy

156

488

171

315

1130

kobiety

67%

53%

80%

52%

x

mężczyźni

33%

47%

20%

48%

x

W kategoriach łączonych kobiety stanowiły znaczną przewagę wśród osób bez doświadczenia

i bez kwalifikacji – 80%. Osoby w najtrudniejszej sytuacji – osoby, które nie posiadały

wykształcenia, doświadczenia w pracy oraz kwalifikacji to w 67% kobiety. W innych kategoriach

łączonych udział kobiet i mężczyzn był zrównoważony.

Bezrobotni

bez kwalifikacji zawodowych

Bezrobotni

bez doświadczenia zawodowego

Bezrobotni

bez wykształcenia średniego

kobiety

64%

63%

50%

mężczyźni

36%

37%

50%

64%

63%

50%

36%

37%

50%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

7

2.2.

Wiek

Porównanie struktury osób bezrobotnych w kategorii wiek ukazało, że wśród osób bez

doświadczenia zawodowego dominują osoby młode – w wieku 18-24 lat (63%). W miarę

wysoki udział osób młodych był też wśród bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych –

stanowiły one 36% analizowanej grupy. Co do bezrobotnych bez wykształcenia średniego

rozkład był równomierny – tj. liczebność osób ze wszystkich przedziałów wiekowych była

podobna. Mając jednak na uwadze strukturę wieku ogółu osób bezrobotnych można wskazać,

że brak wykształcenia średniego charakteryzuje zdecydowanie częściej osoby po 35 roku życia.

Wykres 2.2:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii wiek. Dane według stanu na dzień

30.09.2009 roku.

Z uwagi na dość istotny czynnik jakim jest wiek, podobną analizę przeprowadzono również dla

osób w kategoriach łączonych (poniższe zestawienie).

Tabela 2.2:

Porównanie struktury wieku bezrobotnych w kategoriach łączonych. Jedna osoba może należeć

tylko do jednej z wymienionych w tabeli grup. Dane według stanu na dzień 30.09.2009 roku.

Wyszczególnienie

bez

wykształcenia,
doświadczenia

i kwalifikacji

bez

wykształcenia

i doświadczenia

bez

doświadczenia

i kwalifikacji

bez

wykształcenia

i kwalifikacji

Razem

Liczebność grupy

156

488

171

315

1130

18-24.

44%

53%

83%

7%

x

25-34.

32%

35%

15%

11%

x

35-44.

13%

10%

1%

29%

x

pow. 45.

11%

3%

1%

52%

x

Grupa osób, które były w najbardziej niekorzystnej sytuacji na rynku pracy (łączą w sobie

wszystkie trzy kategorie) składała się w 44% z osób młodych do 24 lat. Najwięcej było ich

jednak w grupie osób bez doświadczenia i bez kwalifikacji zawodowych – stanowili oni 83%.

Rzadko u osób młodych dochodziło do łączenia kategorii braku wykształcenia średniego

z jednoczesnym brakiem kwalifikacji – w tej grupie dominację miały osoby powyżej 45 lat–52%.

Bezrobotni

bez kwalifikacji zawodowych

Bezrobotni

bez doświadczenia zawodowego

Bezrobotni

bez wykształcenia średniego

18–24

36%

63%

20%

25–34

18%

30%

24%

35–44

17%

5%

26%

45–54

22%

2%

24%

55–59

6%

0%

5%

60–64 lata

1%

0%

1%

36%

63%

20%

18%

30%

24%

17%

5%

26%

22%

2%

24%

6%

0%

5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

8

2.3.

Wykształcenie

Struktura poziomu wykształcenia jest przesądzona w przypadku osób bez kwalifikacji

zawodowych (osoby te mogły posiadać tylko wykształcenie średnie ogólne lub wykształcenie

gimnazjalne i niższe) oraz w przypadku osób bez wykształcenia średniego (osoby te mogły

posiadać tylko wykształcenie zasadnicze zawodowe lub gimnazjalne i niższe). U tych

pierwszych - osób bez kwalifikacji zawodowych – większość (66%) stanowiły osoby

z wykształceniem gimnazjalnym i niższym.

Populacja osób o najniższym wykształceniu była silnie ograniczona u osób bez doświadczenia

zawodowego, wśród których to najwięcej osób posiadało wykształceni średnie zawodowe

(36%).

Wśród bezrobotnych bez wykształcenia średniego zdecydowaną przewagę miały osoby po

szkołach zasadniczych zawodowych – 74% (z uwagi, że takich osób było najwięcej

w rejestrze). Szczegółowe dane prezentuje poniższy wykres.

Wykres 2.3:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii wykształcenia. Dane według stanu na

dzień 30.09.2009 roku. LEGENDA: GM – gimnazjalne i niższe, ZZ – zasadnicze zawodowe, SO –

średnie ogólnokształcące, SZ – policealne i średnie zawodowe, WY – wyższe.

W zakresie analizy kategorii łączonych, stwierdza się, że grupę osób bez wykształcenia

średniego, doświadczenia i kwalifikacji charakteryzowały wyłącznie osoby o gimnazjalnym

i niższym poziomie wykształcenia. Podobna sytuacja była wśród osób bez wykształcenia

i kwalifikacji.

Tabela 2.3:

Porównanie struktury wykształcenia bezrobotnych w kategoriach łączonych. Jedna osoba może

należeć tylko do jednej z wymienionych w tabeli grup. Dane według stanu na dzień 30.09.2009r.

Wyszczególnienie

bez wykształcenia,

doświadczenia

i kwalifikacji

bez

wykształcenia

i doświadczenia

bez

doświadczenia

i kwalifikacji

bez

wykształcenia

i kwalifikacji

Razem

Liczebność grupy

156

488

171

315

1130

gimnazjalne i niższe

100%

12%

0%

100%

x

zasadnicze zawodo.

0%

88%

0%

0%

x

średnie ogólno.

0%

0%

100%

0%

x

Bezrobotni

bez kwalifikacji zawodowych

Bezrobotni

bez doświadczenia zawodowego

Bezrobotni

bez wykształcenia średniego

GM

66%

11%

26%

ZZ

0%

22%

74%

SO

34%

19%

0%

SZ

0%

36%

0%

WY

0%

13%

0%

66%

11%

26%

0%

22%

74%

34%

19%

0%

0%

36%

0%

0%

13%

0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

9

Osoby bez doświadczenia i kwalifikacji to wyłącznie bezrobotni ze średnim ogólnokształcącym

wykształceniem. Wśród osób bez wykształcenia średniego i doświadczenia dominowali

bezrobotni po szkołach zasadniczych zawodowych stanowiąc 88% ich populacji.

2.4.

Czas pozostawania w rejestrze

Struktura czasu pozostawania w rejestrze bezrobotnych wydaje się być bardziej przechylona ku

długotrwałemu bezrobociu u osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych oraz

u bezrobotnych bez wykształcenia średniego Nie oznacza to jednak, że są to bezpośrednie

przyczyny dłuższego czasu pozostawania na bezrobociu, które głównie mogą być zależne (jak

wynika z innych analiz) od płci oraz wieku osób bezrobotnych.

Wykres 2.4:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii czas pozostawania bez pracy. Dane

według stanu na dzień 30.09.2009 roku.

2.5.

Staż pracy

Staż pracy badanych grup osób bezrobotnych jest zróżnicowany. Oczywiście długość stażu

mocno koreluje z wiekiem wskazując, iż im osoby starsze tym posiadają dłuższy staż pracy.

U osób z grupy bez doświadczenia zawodowego 82% nigdy nie pracowało, pozostałe 18%

wykonywało pracę, jednak jej okres nie przekraczał 6 miesięcy (zgodnie z definicją ustawy).

Wysoki odsetek osób nie posiadających stażu zanotowano również wśród osób z grupy bez

kwalifikacji zawodowych – 41%. Grupę tę w dużej mierze stanowiły osoby młode.

Szczegółowe porównanie struktur przedstawiono na poniższym wykresie.

Bezrobotni

bez kwalifikacji zawodowych

Bezrobotni

bez doświadczenia zawodowego

Bezrobotni

bez wykształcenia średniego

do 1

12%

17%

12%

1–3

15%

18%

15%

3–6

12%

15%

13%

6–12

22%

21%

24%

12–24

13%

12%

13%

pow. 24

26%

17%

23%

12%

17%

12%

15%

18%

15%

12%

15%

13%

22%

21%

24%

13%

12%

13%

26%

17%

23%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

10

Wykres 2.5:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii staż pracy. Dane według stanu na

dzień 30.09.2009 roku.

Staż pracy, jak już wspomniano, silnie koreluje z wiekiem osób bezrobotnych i tym samym jest

od niego zależny. Racjonalnie na staż pracy raczej nie ma większego wpływu fakt posiadania

kwalifikacji zawodowych bądź określonego poziomu wykształcenia. Determinantem, poza

wiekiem, może natomiast okazać się płeć – bezrobotne kobiety odznaczały się krótszym, od

bezrobotnych mężczyzn, stażem pracy.

2.6.

Miejsce zamieszkania

Analizując miejsce zamieszkania osób bezrobotnych nie stwierdzono, by którakolwiek z gmin

powiatu odznaczała się szczególnie odmiennym (większym lub mniejszym) udziałem

bezrobotnych z omawianych grup. Sytuacja przedstawiała się podobnie w ogólnym podziale na

miasto i wieś – w każdej z analizowanych grup przeważały osoby ze wsi stanowiąc od 65% do

67% ich populacji. W poniższym zestawieniu przedstawiono liczebność osób w podziale na

jednostki terytorialne powiatu (uwzględniono miasta).

Tabela 2.4:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii miejsce zamieszkania. Dane według

stanu na dzień 30.09.2009 roku.

Wyszczególnienie

Bezrobotni

ogółem

Bezrobotni

bez kwalifikacji

zawodowych

Bezrobotni

bez

doświadczenia

zawodowego

Bezrobotni

bez

wykształcenia

średniego

miasto

36%

35%

33%

33%

wieś

64%

65%

67%

67%

Biecz miasto

286

34

108

132

Biecz wieś

733

91

265

406

Bezrobotni

bez kwalifikacji zawodowych

Bezrobotni

bez doświadczenia zawodowego

Bezrobotni

bez wykształcenia średniego

do 1 roku

16%

18%

11%

1–5

15%

0%

22%

5–10

10%

0%

14%

10–20

11%

0%

20%

20 –30

6%

0%

11%

30 lat i więcej

2%

0%

2%

bez stażu

41%

82%

19%

16%

18%

11%

15%

0%

22%

10%

0%

14%

11%

0%

20%

6%

0%

11%

2%

0%

2%

41%

82%

19%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

11

Bobowa miasto

133

19

52

55

Bobowa wieś

250

35

101

126

Gorlice miasto

1736

194

478

757

Gorlice wieś

987

100

308

490

Lipinki

399

52

149

216

Łużna

463

51

176

213

Moszczenica

230

31

80

118

Ropa

181

14

64

89

Sękowa

307

46

91

181

Uście Gorlickie

220

42

85

113

Naturalnie, w związku z największą liczbą zarejestrowanych bezrobotnych najwięcej również

osób z analizowanych kategorii było zamieszkałych w mieście Gorlice, kolejno gminie Gorlice

oraz wiejskiej części gminy Biecz

W analizie osób bezrobotnych kategorii łączonych wykazano, że ogólny podział na

mieszkańców wsi i miast był nieco zróżnicowany w poszczególnych grupach. We wszystkich

grupach natomiast była zachowana przewaga osób zamieszkałych na wsi. Największy,

wyróżniający się, odsetek mieszkańców miast był wśród osób bezrobotnych bez doświadczenia

i kwalifikacji zawodowych – stanowili oni 42%. Porównanie omawianych struktur zamieszczono

w poniższej tabeli.

Tabela 2.5:

Porównanie struktury miejsca zamieszkania bezrobotnych w kategoriach łączonych. Jedna osoba

może należeć tylko do jednej z wymienionych w tabeli grup. Dane według stanu na dzień

30.09.2009 roku.

Wyszczególnienie

bez wykształcenia,

doświadczenia

i kwalifikacji

bez

wykształcenia

i doświadczenia

bez

doświadczenia

i kwalifikacji

bez

wykształcenia

i kwalifikacji

Razem

Liczebność grupy

156

488

171

315

1130

miasto

29%

27%

42%

32%

x

wieś

71%

73%

58%

68%

x

12

3.

Aktywność osób bezrobotnych

Informacje w zakresie aktywności osób bezrobotnych z badanych grup, tj. osób bez kwalifikacji

zawodowych, bez doświadczenia zawodowego, bez wykształcenia średniego, oparto na

możliwych do wyliczenia bilansach napływu i podjęć pracy oraz dostępnych danych

o uczestnictwie w/w osób w aktywnych programach rynku pracy.

Analizie poddano zestaw danych za cały kalendarzowy rok 2008.

3.1.

Płynność rynku – napływ a podjęcia pracy

W 2008 roku do ewidencji bezrobotnych napłynęło 6755 osób. W tym samym okresie

wyłączono z rejestru 8096 osób. Najczęstszą przyczyną wyłączeń było podjęcie pracy –

stanowiło 41% ich ogółu.

Wskaźnik płynności rynku pracy, który przyjęto jako iloraz liczby podjęć pracy i napływu osób

bezrobotnych do rejestru osiągnął w 2008 roku wartość 0,50. Oznacza to, że na jedną osobę

wykreśloną w tym czasie z ewidencji za przyczyną podjęcia pracy przypadały dwie osoby

napływające do rejestru. Biorąc pod uwagę zanotowane w 2008 roku zmniejszenie liczby

bezrobotnych należy przyznać, że wskaźnik ten był na i tak dość niskim poziomie.

W poniższym zestawieniu prezentowana jest wartość omawianego wskaźnika dla badanych

grup osób: bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego, bez wykształcenia

średniego.

Wykres 3.1:

Porównanie rocznego wskaźnika płynności rynku pracy ogółu bezrobotnych, bezrobotnych bez

kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego, bez wykształcenia średniego. Dane za

rok 2008.

Najniższą z prezentowanych wartość wskaźnika płynności rynku pracy osiągnęli bezrobotni bez

kwalifikacji zawodowych – 0,37. Nieco lepiej było wśród bezrobotnych bez doświadczenia

zawodowego – 0,40. Wskaźnik na tym samym poziomie co u ogółu rejestrowanych osób,

osiągnęli bezrobotni bez wykształcenia średniego – 0,50.

Bezrobotni ogółem

Bezrobotni bez

kwalifikacji zawodowych

Bezrobotni bez
doświadczenia

zawodowego

Bezrobotni bez

wykształcenia średniego

Napływ bezrobotnych

6755

891

2706

3026

Bezrobotni, którzy podjęli pracę

3356

329

1090

1500

Wskaźnik płynności rynku pracy

0,50

0,37

0,40

0,50

0,50

0,37

0,40

0,50

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

13

3.2.

Uczestnictwo osób bezrobotnych w aktywnych programach

wsparcia

Dla zobrazowania uczestnictwa osób bezrobotnych omawianych kategorii w aktywnych

formach wsparcia posłużono się następującym wskaźnikiem:

Liczba osób z danej kategorii rozpoczynających udział

w aktywnej formie wsparcia w 2008 roku

X 100%

Liczba osób ogółem rozpoczynających udział w aktywnej formie

wsparcia w 2008 roku

Wzór stosowano oddzielnie do każdej z realizowanych w 2008 roku formy wsparcia. Analizie

poddano szkolenia zawodowe, staże, przygotowania zawodowe, prace interwencyjne, roboty

publiczne, prace społecznie użyteczne, a także usługi poradnictwa indywidualnego, szkolenia

i zajęcia aktywizacyjnych organizowane w Klubie Pracy.

Wartości, które uzyskano w wyniku stosowania w/w wzoru przyrównano do

średniomiesięcznego udziału osób z analizowanych grup w bezrobociu ogółem.

Tabela 3.1:

Średniomiesięczne liczby osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego, bez wykształcenia średniego, oraz ich udział w ogółem zarejestrowanych. Dane za

rok 2008.

Wyszczególnienie

Bezrobotni

ogółem

Bezrobotni bez

wykształcenia

średniego

Bezrobotni bez

doświadczenia

zawodowego

Bezrobotni bez

kwalifikacji

zawodowych

średniomiesięczna liczba osób

6027

3201

2038

977

średniomiesięczny
udział w ogółem bezrobotnych

x

53%

34%

16%

Procentowe udziały osób bez kwalifikacji zawodowych, osób bez doświadczenia zawodowego

oraz osób bez wykształcenia średniego w ogółem rozpoczynających w 2008 roku formy

wsparcia prezentowane są na poniższym wykresie. Dane procentowe dla poszczególnych form

wsparcia nie sumują się do 100% z uwagi, iż jedna osoba mogła należeć do dwóch, a nawet

trzech kategorii.

Obliczenia oparte o prezentowany na początku rozdziału wskaźnik potwierdzają wyraźne

zróżnicowanie udziału osób z omawianych grup w realizowanych formach wsparcia.

Na udział omawianych osób w aktywnych formach wsparcia wpływ miało wiele czynników.

Zaliczyć do nich można np. wiek (przykład: osoby bez doświadczenia zawodowego to

w większości młodzi do 24 lat, stąd zapewne ich główny udział w organizowanych stażach), jak

również przynależność do grup szczególnego ryzyka na rynku pracy (wyznaczającą możliwość

objęcia niektórymi formami pomocy).

Determinantami uczestnictwa w poszczególnych aktywnych programach były także

wewnętrzne aspiracje oraz aktywność i chęć podjęcia przez bezrobotnych zatrudnienia

14

Wykres 3.2:

Udział osób bezrobotnych bez wykształcenia średniego, bez doświadczenia zawodowego, bez

kwalifikacji zawodowych w ogółem bezrobotnych rozpoczynających poszczególne aktywne formy

wsparcia. Dane za rok 2008.

Bezrobotni bez wykształcenia średniego stanowiący średniomiesięcznie 53% ogółu

bezrobotnych w 2008 roku, najczęściej rozpoczynali roboty publiczne (stanowili 89% osób

aktywizowanych tą formą wsparcia), prace społecznie użyteczne (stanowili 86% osób),

szkolenie w Klubie Pracy (stanowili 85% osób), oraz zajęcia aktywizacyjne w Klubie Pracy

(stanowili 68% osób).

Osoby bez doświadczenia zawodowego, które stanowiły średnio 34% ogółu bezrobotnych,

ewidentnie najczęściej rozpoczynały staż (stanowiły 92% osób aktywizowanych tą formą

wsparcia). Można przyznać, ze często również skorzystały one z usługi poradnictwa

indywidualnego (stanowiły 57% osób aktywizowanych tą formą wsparcia).

Osoby bez kwalifikacji zawodowych, które średniomiesięcznie stanowiły 16% ogółu

bezrobotnych, często były kierowane na roboty publiczne (stanowiły 27% osób

aktywizowanych tą formą wsparcia), prace społecznie użyteczne (stanowiły 32% osób

aktywizowanych tą formą wsparcia) oraz rozpoczynały szkolenia z aktywnego poszukiwania

pracy organizowane w Klubie Pracy (stanowiły 28% osób aktywizowanych tą formą wsparcia).

18%

28%

22%

32%

27%

17%

12%

15%

4%

16%

13%

20%

57%

22%

10%

29%

38%

92%

33%

34%

68%

85%

53%

86%

89%

57%

45%

10%

41%

53%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

zajęcia aktywizacyjne w Klubie Pracy

szkolenie w Klubie Pracy

usługi poradnictwa indywidualnego

prace społecznie użyteczne

roboty publiczne

prace interwencyjne

przygotowanie zawodowe w miejscu pracy

staż

szkolenia zawodowe

średniomiesieczna liczba bezrobotnych

Bezrobotni bez wykształcenia średniego
Bezrobotni bez doświadczenia zawodowego
Bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych

15

Podsumowanie

Zgromadzone w raporcie dane zostały poniżej podsumowane. Starano się dobrać zarazem dość

ogólne i istotne sentencje, z punktu widzenia specyfiki oamwianych grup oraz działań

pomocowych, które można wobec nich podjąć by ułatwić im powrót do pracy. W kilku

aspektach szczególną uwagę w analizie skupiono na osobach z kategorii łączonych.

Wnioski podzielono według głównych rozdziałów opracowania.

Poziom bezrobocia

•

Najwięcej bezrobotnych kwalifikowało się do grupy osób w szczególnej sytuacji na

rynku pracy ze względu na brak wykształcenia średniego – 2896 osób, kolejno ze

względu na brak doświadczenia zawodowego – 1957 osób, zaś najrzadziej ze względu

na brak kwalifikacji zawodowych – 709 osób.

•

Z danych statystycznych wynika, iż w ostatnich 12 miesiącach (IX 2008 –

IX 2009), udział wszystkich trzech omawianych grup osób bezrobotnych uległ

niewielkiemu obniżeniu (bezrobotni bez wykształcenia średniego – z 51% do 49%

ogółu zarejestrowanych; bezrobotni bez doświadczenia zawodowego – z 34% do 33%;

bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych – z 16% do 12%).

•

Omawiane kategorie osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy nie wykluczają się

wzajemnie. Z zaobserwowanych związków jakie miedzy nimi zachodzą można

wywnioskować, że do więcej niż jednej kategorii zaliczyć można było 1130 osób

(tj. 19% ogółu zarejestrowanych). Najczęściej występowały połączenia w zakresie

braku wykształcenia średniego oraz zarazem braku doświadczenia zawodowego –

488 osób. Najrzadszą kombinacją wymienionych kategorii był brak doświadczenia

zawodowego z jednoczesnym brakiem kwalifikacji zawodowych – 171 osób. Część

wspólną wszystkich w/w kombinacji (tj. osoby łączące przynależność do wszystkich

analizowanych kategorii bezrobotnych) posiadało 156 osób.

Struktura bezrobocia

•

W dwóch z trzech analizowanych grup osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy

kobiety stanowiły zdecydowaną przewagę – wśród bezrobotnych bez kwalifikacji

zawodowych (64%) oraz wśród bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego (63%).

Liczba kobiet i mężczyzn bez wykształcenia średniego była porównywalna, a wniosek

jaki może z tego wynikać jest taki, że to mężczyźni częściej odznaczali się niższym niż

średnim poziomem wykształcenia (z uwagi na mniejszy udział mężczyzn w bezrobociu

rejestrowanym).

16

W kategoriach łączonych kobiety stanowiły znaczną przewagę wśród osób bez

doświadczenia i bez kwalifikacji – 80%.

•

W zakresie analizy struktury wiekowej badanych grup osób można wskazać na

dominację osób młodych (18-24 lat) wśród bezrobotnych bez doświadczenia

zawodowego (63%). Wysoki odsetek osób młodych (do 24 lat) był również wśród

bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych (36%).

Grupa osób, które były w najbardziej niekorzystnej sytuacji na rynku pracy (łączą

w sobie wszystkie trzy kategorie) składała się w 44% z osób młodych do 24 lat.

Najwięcej osób młodych było w grupie osób bez doświadczenia i bez kwalifikacji

zawodowych – stanowili oni 83% tej łączonej kategorii.

•

Struktura poziomu wykształcenia jest przesądzona w przypadku osób bez kwalifikacji

zawodowych (osoby te mogły posiadać tylko wykształcenie średnie ogólne lub

wykształcenie gimnazjalne i niższe; dominowały osoby z wykształceniem gimnazjalnym

i niższym) oraz w przypadku osób bez wykształcenia średniego (osoby te mogły

posiadać tylko wykształcenie zasadnicze zawodowe lub gimnazjalne i niższe;

dominowały osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym). Wśród bezrobotnych

bez doświadczenia zawodowego najwięcej osób posiadało wykształceni średnie

zawodowe (36%).

W zakresie analizy kategorii łączonych, stwierdza się, że grupę osób bez wykształcenia

średniego,

doświadczenia

i

kwalifikacji

charakteryzowały

wyłącznie

osoby

o gimnazjalnym i niższym poziomie wykształcenia. Podobna sytuacja była wśród osób

bez wykształcenia i kwalifikacji.

Osoby bez doświadczenia i kwalifikacji to wyłącznie bezrobotni ze średnim

ogólnokształcącym wykształceniem. Wśród osób bez wykształcenia średniego

i doświadczenia dominowali bezrobotni po szkołach zasadniczych zawodowych

stanowiąc 88% ich populacji.

•

Struktura czasu pozostawania w rejestrze bezrobotnych wydaje się być bardziej

przechylona ku długotrwałemu bezrobociu u osób bezrobotnych bez kwalifikacji

zawodowych oraz u bezrobotnych bez wykształcenia średniego. Nie oznacza to jednak

że są to bezpośrednie przyczyny dłuższego czasu pozostawania w rejestrze, które mogą

(jak wynika z innych analiz) być zależne od płci oraz wieku osób bezrobotnych.

•

Struktura stażu pracy naturalnie mocno koreluje ze strukturą wieku wskazując, iż im

osoby starsze tym z reguły posiadają dłuższy staż pracy. Nie biorąc pod uwagę osób

bez doświadczenia zawodowego, wysoki odsetek osób bez stażu pracy był wśród osób

bez kwalifikacji zawodowych (41%). Racjonalnie na staż pracy raczej nie ma większego

wpływu fakt posiadania kwalifikacji zawodowych bądź określonego poziomu

wykształcenia.

•

Analizując miejsce zamieszkania osób bezrobotnych nie stwierdzono, by którakolwiek

z gmin powiatu odznaczała się szczególnie odmiennym (większym lub mniejszym)

17

udziałem bezrobotnych z omawianych grup. Sytuacja przedstawiała się podobnie

w ogólnym podziale na miasto i wieś – w każdej z analizowanych grup przeważały

osoby ze wsi, stanowiąc od 65% do 67% ich poszczególnych populacji.

W analizie osób bezrobotnych kategorii łączonych wykazano, że ogólny podział na

mieszkańców wsi i miast był nico zróżnicowany w poszczególnych grupach. We

wszystkich grupach była jednak zachowana przewaga osób zamieszkałych na wsi.

Największy, wyróżniający się, odsetek mieszkańców miast był wśród osób

bezrobotnych bez doświadczenia i kwalifikacji zawodowych – stanowili oni 42%.

Aktywność osób bezrobotnych

•

Wskaźnik płynności rynku pracy, który przyjęto jako iloraz liczby podjęć pracy

i napływu osób bezrobotnych do rejestru osiągnął w 2008 roku wartość 0,50.

Najniższą z prezentowanych wartość wskaźnika płynności rynku pracy osiągnęli

bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych – 0,37. Nieco lepiej było wśród bezrobotnych

bez doświadczenia zawodowego – 0,40. Wskaźnik na tym samym poziomie, co u ogółu

rejestrowanych osób, osiągnęli bezrobotni bez wykształcenia średniego – 0,50.

•

Obliczenia, których dokonano w raporcie potwierdzają wyraźne zróżnicowanie udziału

osób z omawianych grup szczególnej sytuacji na rynku pracy w realizowanych formach

wsparcia. Na udział w aktywnych formach wsparcia wpływ miało wiele czynników.

Zaliczyć do nich można m.in. czynniki demograficzne, przynależność do grup

szczególnego ryzyka na rynku pracy (wyznaczająca możliwość objęcia niektórymi

formami pomocy), wewnętrzne aspiracje oraz aktywność i chęć podjęcia przez

bezrobotnych zatrudnienia. Analizowany zakres informacji dostarcza wiedzy

podsumowującej współzależność wszystkich czynników i tym samym określa

prawdopodobieństwo uczestnictwa poszczególnych kategorii osób w realizowanych

aktywnych formach wsparcia.

O

PRACOWAŁ

:

R

OBERT WAL

18

Spis Tabel i Wykresów

Wykres 1.1:

Liczba bezrobotnych bez kwalifikacji, bez wykształcenia średniego, bez doświadczenia

zawodowego w latach 2006-2009. Dane według stanu na dzień 30 września danego roku.

Wykres 1.2:

Udział bezrobotnych bez kwalifikacji, bez wykształcenia średniego, bez doświadczenia

zawodowego w latach 2006-2009. Dane według stanu na dzień 30 września danego roku.

Wykres 2.1:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii płeć. Dane według stanu na dzień

30.09.2009 roku.

Wykres 2.2:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii wiek. Dane według stanu na dzień

30.09.2009 roku.

Wykres 2.3:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii wykształcenia. Dane według stanu na

dzień 30.09.2009 roku.

Wykres 2.4:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii czas pozostawania bez pracy. Dane

według stanu na dzień 30.09.2009 roku.

Wykres 2.5:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii staż pracy. Dane według stanu na

dzień 30.09.2009 roku.

Wykres 3.1:

Porównanie rocznego wskaźnika płynności rynku pracy ogółu bezrobotnych, bezrobotnych bez

kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego, bez wykształcenia średniego. Dane za

rok 2008.

Wykres 3.2:

Udział osób bezrobotnych bez wykształcenia średniego, bez doświadczenia zawodowego, bez

kwalifikacji zawodowych w ogółem bezrobotnych rozpoczynających poszczególne aktywne formy

wsparcia. Dane za rok 2008.

Tabela 1.1:

Liczebność

osób

bezrobotnych

w

podziale

na

kategorie

–

nazwy

skrócone

(tabela dwuwymiarowa). Dane według stanu na dzień 30.09.2009 roku.

Tabela 2.1:

Porównanie struktury płci bezrobotnych w kategoriach łączonych. Jedna osoba może należeć tylko

do jednej z wymienionych w tabeli grup. Dane według stanu na dzień 30.09.2009 roku.

Tabela 2.3:

Porównanie struktury wykształcenia bezrobotnych w kategoriach łączonych. Jedna osoba może

należeć tylko do jednej z wymienionych w tabeli grup. Dane według stanu na dzień 30.09.2009r.

Tabela 2.4:

Porównanie struktury bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego i bez wykształceni średniego według kategorii miejsce zamieszkania. Dane według

stanu na dzień 30.09.2009 roku.

Tabela 2.5:

Porównanie struktury miejsca zamieszkania bezrobotnych w kategoriach łączonych. Jedna osoba

może należeć tylko do jednej z wymienionych w tabeli grup. Dane według stanu na dzień

30.09.2009 roku.

Tabela 3.1:

Średniomiesięczne liczby osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia

zawodowego, bez wykształcenia średniego, oraz ich udział w ogółem zarejestrowanych. Dane za

rok 2008.