Scenariusz wypadkowy

Ryzyko zawodowe

Zgodnie z definicją zawartą w

Dyrektywie Seveso II

, poważna awaria

jest to „zdarzenie, takie jak poważna emisja, pożar lub eksplozja, w
wyniku niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji
dowolnego zakładu objętego zakresem zastosowania tej dyrektywy,
prowadzące do powstania, natychmiast lub z opóźnieniem, poważnego
niebezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego i/lub środowiska, związanego
z obecnością jednej bądź wielu substancji niebezpiecznych”.

liczba ZDR/ liczba ZZR

ZZR

– Zakład Zwiększonego

Ryzyka

ZDR

– Zakład Dużego Ryzyka

W Polsce łączna liczba zakładów
podlegających przepisom o
przeciwdziałaniu poważnym
awariom przemysłowym (ZDR +
ZZR) wynosi 342.

Scenariusz wypadkowy



Dla zakładów z grupy ZZR i ZDR i blisko sąsiadujących ze względu

na tzw. efekt domina



W oparciu o analizę znanych awarii przewiduje się możliwość

powstania substancji niebezpiecznych



Rozpatruje się możliwość pożarów, zachodzenia reakcji

niekontrolowanych i niepożądanych



Zagrożenia antropotechniczne



Warunki pogodowe



Systemy bezpieczeństwa



Systemy ratownictwa

Substancje niebezpieczne



Bardzo toksyczne (

T

+

)



Toksyczne, w dużych ilościach (

T

)



Skrajnie łatwopalne (

F

+

)



Wybuchowe (

E

)

Pożary



Substancje obecne w zakładzie (magazyny)



Wytwarzane w procesie



Powstające w wyniku awarii

Reakcje niekontrolowane

– w obrębie procesu, ale w wyniku awarii o

zbyt dużej szybkości (polimeryzacja egzotermiczna, autokataliza, hydroliza
– np.. W wyniku awarii chłodzenia, przedostania się wody do reaktora,
zanieczyszczeń pełniących rolę katalizatorów

Reakcje niepożądane

– reagują substancje, które normalnie są rozdzielone

(np.. Izocyjanian metylu i woda w Bhopalu)

Z tego samego stanu wyjściowego mogą powstać różne procesy - konieczna
znajomość mechanizmów tworzenia (zmienne p. T, kataliza) -

Reakcje niepożądane (przykłady produktów)

5

10

15

20

25

Liczba awarii

37

7

Kwas chlorosulfonowy

HCl

HOCl

HNO

3

NaOCl

H

2

SO

4

Tiosiarczan sodu

W 2 awariach

NaNO

3

, (CH

3

CO)

2

O, FeCl

3

, H

2

O

2

, SiCl

4

, TiCl

4

, NaOH

W 1 awarii (m.in.)

Aceton, akrylonitryl, NH

3

, As, Be, Br

2

, Cl

2

, SCl

2

, K

2

Cr

2

O

7

, HF,

Al, HCOOH, SnCl

4

, PCl

3

, CaC

2

, LiAlH

4

, CH

3

COOH, C

2

H

5

OH,

Pożary
W kryteriach około 2000 substancji

CO (F+, T)

SO

2

(T)

NO

2

(T+)

Tlenki metali (T+, kancerogenne)

PCDD (polichlorodibenzodioksyny)
COCl

2

(fosgen)

Ocena prawdopodobieństwa w reakcjach niekontrolowanych



Ekstremalnie duże – PCDD, fosgen



Bardzo duże – benzydyna, nitroaminy, H

2

S, etery chlorometylowe,

acetylen



Duże – PH

3

, nitrozoaminy, aldehyd akrylowy, dimetylosiarczan, tlenki

azotu, cyjanki, HX, fluorowce, ketony



Średnie – izocyjanian metylu, azydki nitropochodnych, BX

3

, R-NH

2

,

formaldehyd, estry fosforowe

Zagrożenia antropotechniczne



Lokalne zdarzenie wypadkowe



Poważne zdarzenie wypadkowe



Katastrofa (przekracza granice zakładu)

-

najcięższe, o najgroźniejszych skutkach,

bez względu na prawdopodobieństwo)

-

najbardziej wiarygodne, najpoważniejsze

skutki, uważane za możliwe, np. pęknięcie

rurociągu, pełne zbiorniki+pożar zewnętrzny,

awaria pochodni lub absorberów

W warunkach
obrony
cywilnej

W warunkach
pokojowych

Ryzyko tolerowane

Ryzyko
akceptowane

Ryzyko nie
akceptowane

Potencjał bezpieczeństwa

Potencjał zagrożeń

Inwentaryzacja
zagrożeń

Inwentaryzacja systemów
bezpieczeństwa i ochrony

Zdolność do
powodowania
strat

Zdolność do
zapobiegania
stratom

Czynniki
wymierne

Czynniki
niewymierne

Rodzaj

i ilość

subst.,

aparatura

p,T

Najlepsza

dostępna
technolo-

gia

Ocena
nadzwyczajnych
zagrożeń środowiska
przez zakłady
chemiczne

Dyrektywa Seveso 2

– poważne awarie w zakładach stosujących

substancje niebezpieczne (także palne)

Bezpieczeństwo procesowe

Dyrektywy ATEX

– dotyczą tzw. atmosfer wybuchowych

-

producenci sprzętu i urządzeń ochronnych

-stanowisko pracy

Bezpieczeństwo zawodowe

OBIE DYREKTYWY ŁĄCZNIE !!!

ATEX 137

– ocena ryzyka



Obszar atmosfery wybuchowej



Prawdopodobieństwo źródeł zapłonu



Możliwe skutki wybuchu

Strefy ATEX



ponad 1000godz/rok

– stale



max 100 godz/rok

– prawdopodobne



max 10 godz/rok

– mało prawdopodobne przy

normalnej pracy



J.S.Michalik, A,Gajek , Bezpieczeństwo Pracy, 10, (375), 2002, 14-18



Council Directive 96/82/EC, 1998 (wersja pol.), tzw. Dyrektywa Seveso II



V.Cozzani, S.Zanelli

– A Study of Emission of Unwanted Compounds

Linked to Industrial Disasters, Bruksela, 1997



Ustawa z 27.04.2001

– Prawo Ochrony Środowiska – Dz.U. nr 62, poz.

627



J.S.Michalik, A.Gajek

– „Tworzenie się niebezpiecznych substancji

chemicznych podczas poważnych awarii przemysłowych”, CIOP,
Warszawa, 2002



Bieżące informacje CIOP (Centralny Instytut Ochrony Pracy)