WARSZAWA

2006

© Copyright by Dariusz Prokopowicz

Ekonomia

Ekonomia

Ekonomia

Ekonomia

Ekonomia

Ekonomia

Ekonomia

Ekonomia

Rynek kapitałowy

Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz

2

Zagadnienia tematu:

Zagadnienia tematu:

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

–

–

jego cechy i funkcje

jego cechy i funkcje

Podmioty na rynku kapita

Podmioty na rynku kapita

ł

ł

u

u

Podstawowe instrumenty rynku kapita

Podstawowe instrumenty rynku kapita

ł

ł

u

u

Podstawowe segmenty rynku kapita

Podstawowe segmenty rynku kapita

ł

ł

owego

owego

3

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

Na rynku kapitału dokonuje się transakcji kapitałem
pieniężnym, za który uważamy fundusze pieniężne
nadające się do lokowania na terminy 1 roku i dłuższe.

Istotną cechą rynku kapitału jest to, że mamy do

czynienia tutaj oprócz transakcji pożyczkowych także

z transakcjami o

charakterze udziałowym

,

polegającymi na nabywaniu prawa własności do

majątku jednostki gospodarującej.

4

Do celów tego rynku zalicza się:

uzyskiwanie dochodu przez inwestorów

alokacja kapitału

właściwa wycena instrumentów tego rynku

transformacja kapitału.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

5

Podmioty na rynku kapita

Podmioty na rynku kapita

ł

ł

u

u

W odróżnieniu od rynku pieniądza, na rynku kapitału
występuje większa różnorodność uczestników.

Podmioty te można podzielić na następujące
podstawowe grupy:

jednostki nadwyżkowe,

jednostki deficytowe,

pośrednicy finansowi,

instytucje zabezpieczające pewność lokat,

organizatorzy obrotów,

środki informacji o tym rynku.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

6

Jednostki nadwyżkowe to jednostki mające kapitał
do zaoferowania.

Grupa ta nazywana jest także terminem

inwestorzy

,

czyli podmioty, które pragną ulokować na rynku
posiadane fundusze.

Do tej grupy zalicza się sektor

gospodarstw

domowych

.

Określenie tego sektora jako

nadwyżkowy

oznacza, iż

w ujęciu saldowym kwota lokowanych środków
przewyższa kwotę środków zaczerpniętych z rynku
kapitału.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

Jednostki nadwyżkowe

7

Jednostki deficytowe - są to jednostki zgłaszające
zapotrzebowanie na kapitał finansowy.

Zalicza się do nich

sektor publiczny

(główną

przyczyną jest chronicznie utrzymujący się deficyt
budżetowy o konieczność jego sfinansowania) i

sektor przedsiębiorstw

.

Podmioty te, na rynku papierów wartościowych
zwana jest

emitentami

, ponieważ emisja papierów

wartościowych służy tym jednostkom jako
instrument pozyskania środków finansowych.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

Jednostki deficytowe

8

Ze względu na duże rozproszenie jednostek
zainteresowanych transakcjami na rynku kapitałowym,
istotne znaczenie mają pośrednicy finansowi.

Mogą oni przyjmować od jednostek nadwyżkowych lokaty
a następnie zgromadzone środki we własnym imieniu i na
własne ryzyko umieszczać u pożyczkobiorców.

Mogą też tylko organizować przepływ środków
finansowych od jednostek nadwyżkowych do jednostek
deficytowych.

Do typowych pośredników należą:

banki, biura i domy maklerskie, fundusze inwestycyjne,
fundusze emerytalne, towarzystwa ubezpieczeniowe

.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

Pośrednicy finansowi

9

Istotne znaczenie mają instytucje zabezpieczające
pewność lokat.

Są to instytucje dopuszczające papiery do
publicznego obrotu, kontrolujące wiarygodność i
rzetelność informacji o sytuacji majątkowej i
gospodarczej spółek np.

:

K

omisja

N

adzoru

F

inansowego

(

dawniej

K

omisja

P

apierów

W

artościowych

i G

iełd)

firmy ratingowe

ustalające wiarygodność emitentów i

zagrożenie ich papierów ryzykiem niespłacalności
np. Standard&Poor czy Moody’s.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

Instytucje zabezpieczające

pewność lokat

10

Organizacji obrotów na rynku kapitału służą takie
instytucje jak np.:

Giełda Papierów Wartościowych,

oraz subrynki: Catalyst, NewConnect

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych,

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

Organizatorzy obrotów

11

Bardzo ważną rolę w rozwoju i umacnianiu rynku
kapitałowego odgrywają środki informacji o tych
rynkach. Są to:

agencje informacyjne

np. Reuters, Bloomberg.

wydawnictwa specjalistyczne

, do których

(bardziej znanych w

Polsce)

należy zaliczyć np. broszury i ulotki wydawane przez

giełdę, Ceduła Giełdy Warszawskiej, Biuletyn miesięczny giełdy,
Informator Giełdowy czy materiały edukacyjne i informacyjne
zamieszczane w Internecie.

opracowania analityczne

serwisy informacyjne domów

maklerskich funkcjonujące również w Internecie.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

Środki informacji o rynku

12

Podstawowe instrumenty

Podstawowe instrumenty

rynku kapita

rynku kapita

ł

ł

u

u

Najważniejszymi instrumentami finansowymi na
rynku kapitału są:

średnio i długoterminowe
depozyty bankowe,

obligacje,

Akcje.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

Instrumenty

wierzycielskie

Instrumenty

własnościowe

13

Depozyt bankowy

to ogólna nazwa inwestycji finansowej,

polegającej na powierzeniu środków finansowych bankowi
przez inwestora

(zwanego depozytariuszem)

na pewien okres.

Obligacja

jest papierem wartościowym emitowanym w serii,

w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela
obligacji

(obligatoriusza)

i zobowiązuje się wobec niego

spełnienia kreślonego świadczenia

(wykupu obligacji),

które

może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.

Akcja

to instrument finansowy

(papier wartościowy)

reprezentujący częściowy udział jego właściciela w kapitale
spółki akcyjnej.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

Podstawowe instrumenty

Podstawowe instrumenty

rynku kapita

rynku kapita

ł

ł

u

u

14

Prawa wynikaj

Prawa wynikaj

ą

ą

ce z akcji

ce z akcji

Do podstawowych praw związanych z akcją należą:

prawo do dywidendy

, czyli prawo akcjonariusza do udziału w

rocznych zyskach wypracowanych przez spółkę akcyjną,

prawo do uczestnictwa

w walnym zgromadzeniu spółki wraz z

prawem głosu,

prawo poboru

nowych akcji,

prawo do akcji

, które są wyemitowane ale z określonych

względów (np. rejestracja w Sądzie Gospodarczym) nie znalazły
się jeszcze w obrocie,

prawo do określonej części majątku

spółki akcyjnej, które może

być zrealizowane jedynie w momencie likwidacji spółki i
dopiero po zaspokojeniu wierzytelności wewnętrznych.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

15

Rynkowa wycena akcji

Rynkowa wycena akcji

Do głównych czynników wpływających na
rynkową wartość akcji należy zaliczyć m.in.:

przewidywaną stopę wzrostu firmy,

przewidywaną dywidendę,

wielkość ryzyka związanego z inwestycją,

poziom stóp procentowych.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

16

Ocena emitenta i jego akcji

Ocena emitenta i jego akcji

Jednym z podstawowych wskaźników,
stosowanych do oceny spółek których papiery
wartościowe są w obrocie rynkowym, jest:

Wskaźnik C/Z

– tj. cena (rynkowa) akcji do

zysku przypadającego na 1 akcję

(po uregulowaniu przez spółkę należności, w tym
podatkowych).

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

17

Podstawowe segmenty

Podstawowe segmenty

rynku kapita

rynku kapita

ł

ł

owego

owego

Biorąc pod uwagę takie kryteria jak:

rodzaj instrumentów finansowych,

rodzaj uczestników oraz pośredników
finansowych,

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

rynek kapitału można podzielić na cztery
podstawowe segmenty.

18

Rys. Podstawowe segmenty na rynku kapita

Rys. Podstawowe segmenty na rynku kapita

ł

ł

owego.

owego.

Rynek kapitałowy

Bankowy rynek

kredytu

ś

rednio i

długoterminowego

Rynek prywatnych

dłu

ż

nych papierów

warto

ś

ciowych

Rynek publicznych

dłu

ż

nych papierów

warto

ś

ciowych

Rynek własno

ś

ciowych

prywatnych papierów

warto

ś

ciowych

W

literaturze, dość często pojęcie rynku kapitałowego zawężane jest do

rynku papierów wartościowych. W charakterystyce segmentów tego rynku
brak jest

Bankowego rynku kredytu średnio i długoterminowego

.

19

Bankowy rynek kredytu

Bankowy rynek kredytu

ś

ś

rednio i d

rednio i d

ł

ł

ugoterminowego

ugoterminowego

Kredyt bankowy jest jedną z możliwości pozyskania
zwrotnych kapitałów na rynku finansowym.

Najczęściej przyjmuje się, że kredyty średnioterminowe
udzielane są na okres od 1 roku do 5 lat a długoterminowe
powyżej 5 lat.

Głównym problemem banków komercyjnych udzielających
średnio i długoterminowych kredytów jest

transformacja

terminów

.

Około 65 % depozytów stanowią lokaty terminowe

(z czego

znaczna część to lokaty krótkoterminowe do 1 roku)

a lokat na

okres przekraczających 3 lata jest niewiele.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

20

W związku z tym celem ograniczenia ryzyka:

Ryzyko

ograniczane jest też poprzez przekształcanie

średnioterminowych kredytów w krótkoterminowe za
pomocą ustalania dla nich krótkich terminów spłaty

(6

i 12 miesięcy)

z możliwością odnowienia tych kredytów

gdy nadejdą terminy ich spłaty.

Inną z metod ograniczania ryzyka jest udzielanie
kredytów konsorcjalnych.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

Bankowy rynek kredytu

Bankowy rynek kredytu

ś

ś

rednio i d

rednio i d

ł

ł

ugoterminowego

ugoterminowego

21

Zmiana znaczenia kredytów długoterminowych

Kredyty długoterminowe odgrywają istotną rolę
szczególnie w finansowaniu

budownictwa

mieszkaniowego

.

Bankowe kredyty długoterminowe odgrywają coraz
mniejszą rolę na rynku kapitałowym ze względu na

ograniczoną płynność

bankowych wierzytelności.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy

Bankowy rynek kredytu

Bankowy rynek kredytu

ś

ś

rednio i d

rednio i d

ł

ł

ugoterminowego

ugoterminowego

22

Rynek papier

Rynek papier

ó

ó

w warto

w warto

ś

ś

ciowych

ciowych

Podstawowymi instrumentami rynku papierów
wartościowych są akcje i obligacje, które można
określić jako instrumenty tradycyjne lub pierwszej
generacji.

Stanowią bowiem one bazę dla różnego rodzaju
finansowych

instrumentów pochodnych

.

Giełda

, to w tradycyjnym ujęciu regularne spotkanie

stron zawierających transakcje kupna i sprzedaży,
odbywające się w określonym czasie i miejscu,
podporządkowane określonym zasadom oraz
podmiotów pośredniczących w zawieraniu transakcji.

Rynek kapita

Rynek kapita

ł

ł

owy

owy