Wskaźniki efektywności zaangażowania kapitałów

Analiza rentowności jest przeprowadzana z różnych punktów widzenia i może

obejmować zarówno określone rodzaje kapitałów, jak i różne wielkości wyniku, np. w

literaturze ekonomicznej wyróżnia się najczęściej:

−

rentowność kapitału całkowitego (aktywów, majątku) nazwaną rentownością gospodarczą

– ekonomiczną,

−

rentowność zaangażowanych kapitałów własnych lub kapitałów stałych określaną jako

rentowność finansowa,

−

rentowność sprzedaży nazywaną rentownością handlową.

Do grupy wskaźników efektywności zaangażowanego kapitału zalicza się
najczęściej:

-

wskaźnik rentowności kapitału całkowitego,

-

wskaźnik rentowności kapitału własnego,

-

wskaźnik rentowności kapitału podstawowego.

Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego zalicza się do najbardziej

syntetycznych mierników oceny efektywności gospodarowania. Na jego poziom wpływa
całokształt zjawisk i procesów gospodarczych zachodzących w przdsiębiorstwie. Wskaźnik

ten określa się jako stosunek zysku netto (zysk po opodatkowaniu) lub brutto (zysk przed
opodatkowaniem) do przeciętnej kwoty kapitału całkowitego (majątku, aktywów ogółem).

Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego

wyraża efektywność

przedsiębiorstwa w dziedzinie generowania zysku przedstawiając relacje stanowiące

wymierny obraz zdolności firmy do wytwarzania zysku z zainwestowanego kapitału
(własnego i obcego) – aktywów ogółem.

Omawiany wskaźnik ilustruje jaka kwota zysku netto lub brutto przypada na jednostkę
kapitału lub jaki procent zysku osiągniętego z zaangażowanych kapitałów.

−

wskaźnik rentowności kapitału całkowitego (Wrkc)

100

Kc

stan

przeciętny

Zn

x

Wrkc

=

−

wskaźnik rentowności aktywów ogółem (Wrao)

100

Ao

stan

przeciętny

Zn

x

Wrao

=

Przedstawiony wskaźnik jest niezwykle ważny w zarządzaniu przedsiębiorstwem,

gdyż odzwierciedlając zdolność aktywów – kapitałów do generowania zysku wskazuje na
efektywność firmy w zarządzaniu aktywami – majątkiem.

Przyjmując zysk netto lub brutto w liczniku wzoru Wrkc, zwraca się uwagę, że nie

zapewnia on obliczenia pełnego poziomu rentowności całego zainwestowanego kapitału

(własnego i obcego), gdyż jak wynika z zobowiązujących zasad systemu podatkowego i
ewidencji odsetek zysk netto i zysk brutto stanowią wielkości pomniejszone o odsetki

płacone od kapitału obcego.

Dlatego też dla uzyskania w pełni dokładnego pomiaru osiągniętej rentowności

zaangażowanego kapitału należy powiększać wymienione wielkości o kwotę zapłaconych
odsetek, zmniejszając je równocześnie o równowartość korzyści podatkowych (odsetki są

płacone przed opodatkowaniem, co zmniejsza podstawę opodatkowania i przynosi firmie
korzyści podatkowe).

−

wskaźnik rentowności kapitału całkowitego przed skorygowaniem odsetek o

podatek dochodowy

100

Kc

stan

przeciętny

Ko

od

odsetki

Zn

x

Wrkc

+

=

Wskaźniki rentowności kapitału własnego (Wrkw) odzwierciedla stosunek zysku netto

do przecietnego stanu łącznej kwoty zaangażowanego kapitału własnego w firmie. Rosnąca

wartość tego wskaźnika świadczy w syntetycznym wyrazie o wyższej efektywności
zaangażowanego kapitału własnego w różnych jego formach. Należy jednak zaznaczyć, że

ocena taka jest uzasadniona jedynie w warunkach stabilizacji lub wzrostu udziału kapitału
własnego w finansowaniu majątku.

Wśród wskaźników rentowności kapitału własnego należy wyróżnić:

Wskaźnik rentowności kapitału własnego w ogólnej jego kwocie, stanowiący

relację wyniku finansowego (zysku netto) do kapitału własnego skupiającego oprócz kapitału
akcyjnego i zapasowego, także kapitał uzyskany ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości

nominalnej, ewentualne kwoty kapitału powiększone na skutek przeszacowania aktywów, nie
rozliczony zysk z lat ubiegłych oraz zysk roku bieżącego.

Wzór na obliczenie wskaźnika rentowności kapitału własnego przyjmuje następujący układ:

100

Kw

stan

przeciętny

Zn

x

Wrkw

=

Wskaźnik rentowności kapitału podstawowego (Wrkp) stanowi dalsze

uszczególnienie wskaźnika rentowności kapitału własnego.

Podobnie jak przy wskaźniku rentowności kapitału własnego oblicza się go jako relację zysku

do kapitału podstawowego stosując wzór:

100

Kp

stan

przeciętny

Zn

x

Wrkp

=

Wskaźnik określa wielkość zysku, która przypada na jednostkę kapitału akcyjnego lub

udziałowego. Informuje akcjonariuszy o możliwościach osiągnięcia korzyści, a rosnąca

rentowność kapitału podstawowego zwiększa potencjalnie możliwości wzrostu zysków
akcjonariuszy.

Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji wiąże się z ciągłym

odnawianiem i powiększaniem aktywów przedsiębiorstwa. Powstają potrzeby kapitałowe,

które mogą być pokryte kapitałem własnym. W strukturze pasywów podmiotów
gospodarczych występują więc kapitały obce.

Istnienie dwóch źródeł zasilania wymaga prowadzenia stałych badań struktury

kapitału i jej wpływu na zysk i ryzyko firmy. Poziom finansowania przedsięwzięcia

inwestycyjnego za pomocą długu zewnętrznego wyznacza m.in. dźwignia finansowa.

Dźwignia finansowa wyraża strukturę kapitału i można ją zdefiniować jako użycie

niższego kosztu kapitału własnego wpływa na decyzje odnośnie stałego powiększania stopnia
zadłużenia. Wynika ono z zależności między strukturą kapitałową a rentownością kapitału

własnego, a mianowicie: im większy udział kapitału obcego w strukturze źródeł finansowania,
tym większa jest rentowność kapitału własnego. Tak polityka finansowa przedsiębiorstwa ma

miejsce tylko w tych przypadkach , gdy przeciętna rentowność całego kapitału (własnego i
obcego) jest wyższa od niż wysokość stopy odsetek płaconych przy pozyskiwaniu kapitału

obcego.

W analizie rentowności zainwestowanych kapitałów istotne są nie tylko wielkości

przedstawionych trzech podstawowych wskaźników, ale też relacje zachodzące między tymi
wskaźnikami. Porównanie wskaźnika rentowności kapitału całkowitego i wskaźnika

rentowności kapitału własnego informuje nas o występującej dźwigni finansowej lub też
madżudze finansowej. W zależności od wielkości uzyskanych wielkości przez te wskaźniki

mogą wystąpić dwa przypadki: Wrkw > Wrkc

→

dźwignia finansowa, Wrkw < Wrkc

→

madżuga finansowa.

Zbyt wysoki stopień zadłużenia firmy może pociągnąć za sobą wzrost

oprocentowania kredytów. Dodatkowa premia dla kredytodawcy, jako wynik zwiększonego

ryzyka, powoduje podwyższenia odsetek płaconych od kapitału obcego i w rezultacie osłabia
efekt dźwigni finansowej. Zbyt niski udział kapitału obcego w strukturze źródeł finansowania

obniża wysokość zapłaconych odsetek, jednak ze względu na niski poziom wskaźnika
struktury kapitałowej efekt dźwigni finansowej będzie bardzo niewielki.

KWWSQRWDWHNSODQDOL]DILQDQVRZDZVND]QLNL"QRWDWND