Mean Creek

reż. Jacobs Aaron Estes

MATERIAŁY DYDAKTYCZNE

DLA NAUCZYCIELI

SPIS TREŚCI

1. Informacje o filmie. (str. 2)
2. Scenariusz lekcji wychowawczej. (str. 6)

Temat: „Meen Creek”. Pokonaj gniew!
Załącznik 1: Karta pracy: Dopasuj. (str. 9)
Załącznik 2: Karta pracy: Pokonaj gniew. (str. 10)
Załącznik 3: Scenki. (str. 11)
Załącznik 4: Prezentacja multimedialna do pobrania z bazy filmów na stronie

www.nhef.pl.

3. Scenariusz języka polskiego. (str. 12)

Temat:

Nigdy nam tego nie zapomną.

Załącznik 1: Pytania dla grup. (str. 15)
Załącznik 2: Kartka z cytatami. (str. 15)

stowarzyszenie nowe horyzonty

zamenhofa 1, 00-153 warszawa, tel. [phone], fax [phone], www.nhef.pl

INFORMACJE O FILMIE

Opracował: Adam Trwoga

NOTA O FILMIE

Tytuł: Mean Creek;
Kraj i rok produkcji: USA 2004;
Reżyseria:

Jacob Aaron Estes

;

Scenariusz:

Jacob Aaron Estes;

Producent: Susan Johnson, Rick Rosenthal, Hagai Shaham;
Zdjęcia: Sharon Meir;
Muzyka: tomandandy;
Montaż: Madeleine Gavin;
Obsada aktorska: Rory Culkin (Sam), Ryan Kelley (Clyde), Scott Mechlowicz (Martini Blank), Trevor
Morgan (Rocky), Josh Peck (Georges), Carly Schroeder (Millie), J.W. Crawford (Tom), Michael Fisher-
Welsh (Pan Levinworth), Raissa Fleming (Maggie Tooney), Kaz Garas (Detektyw Wright), Shelly Lipkin
(Pan Merrick), Heath Lourwood (Jasper), Ryan Peterson (Kasjer), Hagai Shaham (Policjant), Branden
Williams (Kile), William Mapother (Strażnik Leśny), Melissa Brooks (nauczycielka).

NAGRODY

• 2004 – Humanitas Prize dla reżysera Jacoba Aarona Estesa na Festiwalu Sundance;
• 2004 – MFF w Sztokholmie – nagroda za najlepszy debiut reżyserski dla Jacoba Aarona

Estesa;

• 2005 – Independent Spirit Awards: Specjalne wyróżnienie dla nastoletnich aktorów (Rory

Culkin, Ryan Kelley, Scott Mechlowicz, Trevor Morgan, Josh Peck, Carly Schroeder);

• 2005 – Independent Spirit Awards: Nagroda Specjalna im. Johna Cassavetesa dla twórców

filmu (Jacob Aaron Estes, Susan Johnson, Rick Rosenthal, Hagai Shaham);

• 2005 – Young Artist Awards: nominacja w kategorii

Najlepsza Kreacja Aktorska w Filmie

Fabularnym (Rory Culkin, Carly Schroeder);

NOTA O REŻYSERZE

Jacob Aaron Estes, amerykański scenarzysta i reżyser, urodził się 6 września 1972 roku

w Tulare County w Kalifornii (USA). Zadebiutował w roku 2001 krótkometrażowym,
niskobudżetowym horrorem Summoning. Mean Creek to jego pełnometrażowy reżyserski
i scenopisarski debiut fabularny, bardzo dobrze przyjęty przez krytykę filmową i publiczność. W 2004
roku Estes napisał także scenariusz do filmu Ricka Rosentahla Nearing Grace na podstawie powieści
Scotta Sommera. Po kilkuletniej przerwie powrócił do reżyserii komedią The Details (2010) o młodym
małżeństwie próbującym pozbyć się z ogrodu szopów praczy. Pracuje także nad dramatem
biograficznym Gifted (2011) o życiu kontrowersyjnego filantropa Zella Kravinsky'ego.

FILMOGRAFIA

• Summoning (2001, reżyseria, scenariusz),
• Mean Creek (2004, reżyseria, scenariusz),
• Nearing Grace (2005, scenariusz), The Details (2010, reżyseria, scenariusz),
• The Gifted (2011, reżyseria, scenariusz).

O FILMIE

Mean Creek, mimo iż jest debiutem reżyserskim Jacoba Aarona Estesa, to film bardzo

dojrzały zarówno w warstwie fabularnej (Estes jest także autorem scenariusza), jak i realizacyjnej.
Uwagę zwraca też znakomite poprowadzenie gry młodych aktorów, którzy tworzą tutaj niezwykle
wiarygodne, wielowymiarowe postaci.

Film jest portretem grupki amerykańskich nastolatków z małego miasteczka w stanie Oregon.

W żaden sposób nie przypomina jednak sielskich, hollywoodzkich obrazków w stylu Hannah Montana
czy High School Musical, w których schematyczni, stereotypowi bohaterowie dążą do nieuchronnego
sukcesu. Daleki jest także od produkcji, które można by umiejscowić na przeciwległym biegunie
„nastoletniego” kina, takich jak brutalne Dzieciaki (Kids) Larry'ego Clarke'a, serwujące widzowi
wstrząsający portret współczesnej młodzieży zepsutej przez seks, alkohol i narkotyki, całkowicie
pozbawionej nadzoru dorosłych i (w efekcie?) norm moralnych. Estes daleki jest od żonglowania
stereotypami, czy to pozytywnymi, czy negatywnymi, skupia się raczej na wnikliwej obserwacji. Jego
bohaterowie to w gruncie rzeczy dobre dzieciaki, może tylko poranione przez los, które na własne
życzenie wplątują się w straszliwą sytuację. Reżyser posługuje się przy tym prostymi środkami wyrazu
i niewielkim budżetem, znakomicie wpisując swój film w nurt amerykańskiego kina niezależnego.

Tytuł: Tytułowy Mean Creek to rzeka, na spływ którą udaje się szóstka głównych bohaterów.

Jej nazwę można przetłumaczyć jako podły, fatalny potok. Jakby na potwierdzenie – film otwiera
(podczas napisów) obraz mętnej, nieprzezroczystej wody. Obraz ten powróci pod koniec filmu,
w scenie śmierci George'a – wtedy zyska właściwy sens. Miejsce, do którego udają się nastolatki, to
rzadko odwiedzane przez ludzi uroczysko – piękna, dzika rzeka, która stanie się scenerią mającego się
tu rozegrać dramatu. Rzeka w wielu kulturach symbolizuje przemijanie, upływ czasu, wędrówkę, ale
także przemianę. Brudna i spieniona kojarzy się z negatywnymi emocjami, mrocznymi zakamarkami
umysłu, zwiastuje nieszczęście. Dla młodych ludzi Mean Creek rzeczywiście okaże się miejscem
fatalnym, to tu w ciągu kilku chwil jeden z nich zginie, a życie pozostałych legnie w gruzach.

Kompozycja filmu: Fabułę spina klamra kompozycyjna, którą stanowi obraz z amatorskiej

kamery George'a. W pierwszej scenie widzimy otyłego chłopca regulującego kamerę, a następnie
rzucającego (kiepsko) piłką do kosza. Drugi chłopiec ogląda kamerę i potrąca ją. Pierwszy porzuca grę,
podbiega do niego i zaczyna go bić. To George i Sam, prześladujący i prześladowany. Pobicie Sama
przez George'a (już kolejne) skłania starszego brata dręczonego chłopaka do obmyślenia zemsty. Tu
następuje zawiązanie akcji. Struktura fabuły Mean Creek jest prosta. Mamy jeden główny wątek,
którym jest właśnie zemsta na George'u. Przygotowania do niej i wydarzenia na łódce stają się zaś
pretekstem do bliższego poznania wszystkich sześciorga bohaterów, zrozumienia ich motywacji,
oddania wielowymiarowości postaci. Fabuła zawiera czytelny punkt kulminacyjny i perypetię (kłótnia
na rzece i przypadkowa śmierć George'a, decyzja o przyznaniu się do winy), zakończenie przynosi
ostateczne odkrycie „tajemnicy” George'a (sygnalizowanej już wcześniej) – jego ogromnej
samotności i poczucia odtrącenia, które próbował przezwyciężać zarówno przy pomocy pięści, jak
i noszonej wszędzie kamery.

Bohaterowie: Jest ich sześcioro. Sam ma 12-13 lat, jest drobnym, delikatnym chłopcem,

z byle powodu bitym przez George'a. Ma w sobie dużo dziecięcej naiwności i bezbronności, poddaje
się pomysłom starszego brata, jednak stara się zachować wpływ na ich realizację, postępować
zgodnie z własnym sumieniem („Nie możemy zbić George'a, bo staniemy się tacy jak on”). Po śmierci
George'a czuje się głęboko winny. Woli się przyznać, niż zataić zbrodnię, bo to w jego oczach odbiera
mu miejsce w społeczeństwie („Kiedy skończymy ogólniak i pójdziemy na studia, zostaniemy
lekarzami i prawnikami, to jak wtedy będzie?”).

Millie to przyjaciółka Sama z klasy, jest bezpretensjonalna, subtelna i bardzo rozważna.

Poznajemy ją, kiedy układa listę tematów do poruszenia na pierwszej randce z Samem. Wbrew
własnej woli zostaje wplątana w akcję ukarania George'a i nie pochwala jej, próbuje jej zapobiec. Po
utonięciu chłopaka czuje się jednak współwinna, nie unika odpowiedzialności.

Clyde, Martini i Rocky to trójka przyjaciół. Rocky jest starszym bratem Sama, by go chronić,

mobilizuje kumpli do „zajęcia się” Georgem. Opracowuje jednak plan w taki sposób, by Sam, chłopiec
z zasadami, mógł go zaakceptować. Clyde jest najsubtelniejszy i najrozsądniejszy z całej trójki. Nie pali
trawki, nie próbuje nikomu imponować. Wychowuje go para gejów, przez co chłopak ciągle słucha
docinków kolegów i ich wątpliwości co do jego własnej orientacji. Najciekawszą postacią jest Martini,
upozowany trochę na Jamesa Deana, przystojny i zbuntowany przywódca grupy. Stara się
dominować, przy każdej okazji demonstruje, jak jest silny i nieprzejednany. To on upiera się, by
„zabawić się z Georgem”, kiedy pozostali chcą zrezygnować („Jestem facetem, który zawsze do końca
doprowadza to, co zaplanował”). Z bliska okazuje się jednak, że to postać wielowymiarowa. Kolejne
demonstracje siły i talentów przywódczych osłaniają pokiereszowanego emocjonalnie chłopaka,
którego ojciec alkoholik popełnił samobójstwo, matka jest lekomanką, a brat chętnie wyładowuje na
nim własne frustracje. Im słabszy się czuje Martini, tym twardszego udaje. To on, konsekwentnie
broniąc swego wizerunku twardziela, stanie się największym przegranym całej historii.

George, oprawca Sama, widziany jest na początku oczyma kolegów – jako tępy, brutalny

osiłek, który z byle powodu wpada w furię. Pochodzi z zamożnej rodziny, wszędzie nosi ze sobą
kamerę i wszystko nagrywa. W pozostałych bohaterach budzi wyłącznie niechęć. Myśl o upokorzeniu
go sprawia chłopcom przyjemność. W miarę, jak go poznają, ukazuje się jednak jego inne oblicze.
George potrafi być sympatyczny, jeśli okaże mu się odrobinę życzliwości. Z naiwnym entuzjazmem
reaguje na zaproszenie na łódkę. Staje się jasne, że to po prostu zakompleksiony i nieśmiały chłopak
(pod tym względem podobny do Sama), który pięścią próbuje wywalczyć dla siebie szacunek. George
rozpaczliwie potrzebuje akceptacji, jednak sam potrafi w jednej chwili zniszczyć wszystko, co zyskał.
Jest niesłychanie porywczy, wydaje się, że życie przysparza mu tyle cierpienia, że na każdą dodatkową
krzywdę reaguje furią i agresją. Ma ewidentne problemy psychiczne – jest gotów każde słowo
interpretować jako atak na siebie, a wtedy wpada w szał, przestaje się kontrolować. Na łódce próbuje
zaimponować innym („kiedyś wypaliłem całą paczkę American Spirit Menthol”), a kiedy to się nie
udaje, instynktownie stara się przypodobać najsilniejszemu – Marty'emu. Po krótkiej wymianie zdań,
nagle, wprost eksploduje porażającą agresją, potwornie przykre i raniące innych słowa wyrzuca
z siebie z prędkością karabinu maszynowego. Jest jasne, że ten chłopak potrzebuje pomocy, nie kary,
sytuacja wymyka się spod kontroli. George idzie na dno, wraz z nim tonie włączona kamera...

Kamera: Jest ważną bohaterką Mean Creek. Zapis z niej otwiera i zamyka film, co jakiś czas

pojawia się także w trakcie akcji. Pozwala widzowi zobaczyć świat oczyma George'a, a co za tym idzie
staje się drzwiami do jego psychiki, pomaga go zrozumieć. Tym bardziej, że chłopiec komentuje to, co
nagrywa, a przede wszystkim jest świadomy, po co to robi. Rejestruje wszystko – grę w kosza, swój
dom, widok z okna, wyprawę z kolegami. Dokumentuje nie tylko wydarzenia, ale również ich brak,
w oku kamery wszystko staje się ważne.

Nie każe mu tego robić jakiś wyjątkowo rozwinięty zmysł reporterski. Impulsem do rejestracji

każdego okruchu własnego życia jest dla George'a straszliwa samotność i poczucie niedopasowania.
Nastolatek czuje się nierozumiany, nie potrafi się komunikować z rówieśnikami, a bolesna
świadomość własnej inności nakazuje mu poszukiwać jej wytłumaczenia w byciu lepszym od innych.
W przejmującej scenie kończącej film, w której znów oglądamy zapis z kamery George'a, tłumaczy on
motywację, jaką się kierował, nagrywając własne życie. Mówi o planie nagrania „wszystkiego”
i zakopania po to, by po latach mógł to odnaleźć jakiś „obcy, wysoko rozwinięty gatunek”, zdolny
pojąć i docenić, z czym ma do czynienia. Zwykli ludzie poprzestają na pozorach, „nie widzą wnętrza,
nie wiedzą, że jest tam milion rzeczy”). Filmowanie to rozpaczliwa próba nadania sensu własnej
egzystencji, obrony przed nierozumianym wrogiem – światem.

Kamera ma także porządkować rzeczywistość, wprowadzać w nią logikę. Mały Sam,

wpatrując się w kamerę w pokoju przesłuchań, szepcze: „W życiu nie widziałem takiego chaosu”. Jego
poukładany świat legł przecież w gruzach. A jednak – w sposób symboliczny – to właśnie nagranie
z kamery George'a wprowadzi w finale pewien porządek, powie nam prawdę o tym, jaki właściwie był
George. I dla bohaterów, i dla widza będzie to prawda bardzo bolesna.

Zdjęcia: W filmie niewątpliwie przykuwa uwagę pięknie sfotografowana przez Sharone Meir

rzeka – żywa, dzika, tajemnicza, staje się ważną bohaterką opowieści. Dynamikę obrazu podkreśla

sposób realizacji. Niemal cały film kręcony jest z ręki, dzięki czemu widz ma wrażenie, że ogląda
zarejestrowany na taśmie wycinek rzeczywistości. Podkreślają je wstawki z amatorskiej kamery
George'a.

Ważną rolę w Mean Creek odgrywa światło. W pierwszej części dominuje naturalne światło

słoneczne, blask sielskich letnich dni zapamiętanych przez każdego z dzieciństwa. Obraz jest tutaj
nostalgiczny, nieco senny, co podkreśla subtelna ścieżka dźwiękowa. Po śmierci George'a światło się
zmienia, dominuje mrok, duszna atmosfera zagubienia. Kiedy bohaterowie postanawiają się przyznać
i idą do matki George'a, jest już wieczór. Przed domem oślepia ich ostry blask żarówki zapalającej się
nagle nad gankiem – jest niczym policyjny reflektor demaskujący winnych.

Montaż nie jest agresywny, początek filmu przynosi sporo długich ujęć. Rytm scen zyskuje

dynamikę na łódce, by znów ulec spowolnieniu po utonięciu chłopca. Wtedy też w dość rozgadanym
dotąd filmie zaczyna dominować milczenie. Każde słowo zyskuje dodatkowy ciężar.

Przyjęcie filmu: Mean Creek okazał się udanym debiutem, który przyniósł Estesowi kilka

nagród za reżyserię. Docenili go zwłaszcza wielbiciele kina niezależnego (choć wśród fanów filmu
pojawiają się głosy, że niedostatecznie). Podkreślano znakomitą rolę młodych aktorów, z których
większość miała już doświadczenie aktorskie. Uwagę zwróciły przede wszystkim kreacje Scotta
Mechlowicza (Martini Blank) oraz Rory'ego Culkina (Sam), młodszego i chyba bardziej
utalentowanego brata sławnego Macaulaya.

SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ

Opracowały: Dominika Orłowska, Karolina Orłowska

Temat: „Mean Creek”. Pokonaj gniew!

CZAS

Całkowity czas: ok. 90 minut

WPROWADZENIE (10 minut)

Ćwiczenie 1: „Zgadzam się – nie zgadzam”
Czas: 10 minut
Nauczyciel dzieli salę na 2 części. Po prawej stronie zawiesza hasło „zgadzam się”, a po lewej „nie
zgadzam się”.
Uczniowie stoją na środku sali. Nauczyciel odczytuje stwierdzenia, do których uczniowie mają się
ustosunkować, stając w odpowiedniej części sali.

Przejawem znęcania się są:

• fizyczne zaczepki
• plotki
• obraźliwe smsy i mmsy
• gapienie się
• szantażowanie
• napastowanie seksualne
• wykluczenie z grupy
• pisanie o kimś na ścianach np. w toalecie
• wulgarne gesty
• śledzenie

Wskazówka dla nauczyciela:
Wszystkie powyższe zachowania są przejawami znęcania się.

Podsumowanie:
Ćwiczenie ma na celu uświadomienie uczniom różnorodnych form znęcania się.

BLOK GŁÓWNY – JAK PRZECIWDZIAŁAĆ ZNĘCANIU SIĘ? (65 minut)

Celem ćwiczeń opisanych w tym bloku jest zdobywanie umiejętności:
1. rozpoznawania rodzajów przemocy,
2. radzenia sobie w sytuacji znęcania,
3. pomocy osobom, które są ofiarami przemocy,
4. rozwiązywania konfliktów,
5. rozładowywania negatywnych emocji.

Ćwiczenie 1: „Dopasuj”
Czas: 10 minut
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdaje im Karty Pracy „Dopasuj”. Zadaniem uczniów jest
dopasowanie przejawów znęcania do trzech kategorii.

Wskazówka dla nauczyciela:
Przemoc fizyczna: atak, napastowanie seksualne, nadużywanie swojej przewagi nad inną osobą,
fizyczne zaczepki lub dokuczanie, zmuszanie innej osoby do robienia nieprzyjemnych rzeczy, rzucanie
w kogoś przedmiotami.
Przemoc słowna: obelgi, bezpośrednie obrażanie ofiary, plotki i obraźliwe żarty, groźby.
Przemoc psychiczna: poniżanie, wykluczanie/izolacja/milczenie, pisanie o kimś na ścianach np.
w toalecie, wulgarne gesty, śledzenie/szpiegowanie, obraźliwe SMSy i MMSy, wiadomości na forach
internetowych, telefony i e-maile (zawierające groźby, poniżające), niszczenie rzeczy należących do
ofiary, straszenie, gapienie się, szantażowanie.

Podsumowanie:
Ćwiczenie ma na celu zweryfikowanie i usystematyzowanie wiedzy uczniów na temat znęcania się.

Materiały:

• Karta Pracy „Dopasuj”

PREZENTACJA
Czas: 10 minut
Nauczyciel prowadzi prezentację na temat powodów znęcania się nad innymi. Slajdy nr: 1-5

Ćwiczenie 2: „Pokonaj gniew”
Czas: 15 minut
Nauczyciel dzieli uczniów na 5-6 grup. Rozdaje grupom Karty Pracy „Pokonaj gniew”. Zadaniem
uczniów jest stworzenie listy rad. Ma ona zawierać sposoby radzenia sobie z gniewem, wykluczające
zachowania agresywne, krzywdzące w stosunku do siebie i innych. Należy dopisać słowo/hasło/całe
zdanie do liter tworzących zdanie „pokonaj gniew”.
Na zakończenie ćwiczenia grupy odczytują wyniki swojej pracy.

Przykład:
P-orozmawiaj z przyjacielem
O-pisz swoje emocje
K…
O…
N-arysuj swój gniew
A…
J…
G…
N…
I-dź poćwiczyć
E…
W-yrzuć złość krzycząc w pustym pokoju

Materiały:

• Karta Pracy „Pokonaj Gniew”

Podsumowanie:

Celem ćwiczenia jest spojrzenie na problem znęcania się z punktu widzenia oprawcy oraz
samodzielne poszukiwanie sposobów rozładowania negatywnych emocji.

ZAKOŃCZENIE (15 minut)

Ćwiczenie 1: „Komiks”
Czas: 15 minut
Nauczyciel dzieli uczniów na 5-6 grup. Zadaniem grup jest narysowanie komiksu skierowanego do
młodzieży opowiadającego o tym, jak przeciwdziałać znęcaniu się. Komiks powinien zawierać
przesłanie i odpowiadać na pytanie, dlaczego i jak przeciwdziałać znęcaniu się?
Na zakończenie ćwiczenia grupy prezentują i omawiają swoje prace.

Materiały:

• Duże arkusze szarego papieru
• Kredki
• Flamastry

Podsumowanie:
Ćwiczenie ma na celu podsumowanie wiedzy zdobytej przez uczniów w toku zajęć oraz wykonanie
pracy w bliskiej młodzieży formie, jaką jest komiks.

ZAŁĄCZNIK 1
Karta Pracy: „Dopasuj”

telefony i e-maile (zawierające groźby, poniżające), atak, wykluczanie/izolacja/milczenie,
napastowanie seksualne, nadużywanie swojej przewagi nad inną osobą, fizyczne zaczepki lub
dokuczanie, wiadomości na forach internetowych, obelgi, niszczenie rzeczy należących do ofiary,
straszenie, zmuszanie innej osoby do robienia nieprzyjemnych rzeczy, wulgarne gesty, obraźliwe
SMSy i MMSy, rzucanie w kogoś przedmiotami, bezpośrednie obrażanie ofiary, gapienie się, plotki
i obraźliwe żarty, groźby, poniżanie, pisanie o kimś na ścianach np. w toalecie,
śledzenie/szpiegowanie, szantażowanie.

Przemoc fizyczna

Przemoc słowna

Przemoc psychiczna

ZAŁĄCZNIK 2
Karta Pracy: „Pokonaj Gniew”

P

O

K

O

N

A

J

G

N

I

E

W

ZAŁĄCZNIK 3
„Scenki” – do pocięcia na karteczki do losowania

1. Przemoc słowna – plotki i obraźliwe żarty

Grupa osób plotkuje i żartuje z innej osoby, która przebywa w tym samym pomieszczeniu. Na
szczęście znajduje się ktoś, kto staje po stronie ofiary.
Wskazówka dla osoby wspierającej: nie śmiej się z żartów, raczej przeciwstawiaj się im i mów, że
to wcale nie jest śmieszne.

2. Przemoc fizyczna – atak

Grupa chłopców/dziewcząt rozmawia na przerwie o tym, jak poprzedniego dnia po lekcjach
poturbowali kolegę/koleżankę z klasy, bo uważają, że jest „wieśniakiem”/„wieśniarą”. Do
rozmowy włącza się osoba stająca po stronie ofiary.
Wskazówka dla osoby wspierającej: nie atakuj, ale raczej zapytaj osobę, która się znęca, jakie jest
wytłumaczenie jej zachowania. Bądź łagodny, ale i stanowczy.

3. Przemoc psychiczna – wykluczanie/izolacja/milczenie

Jedna osoba w klasie jest bardzo samotna, nikt nie zaprasza jej do rozmowy, jest ignorowana
przez grupę. Na szczęście znajduje się ktoś, kto staje po stronie ofiary.
Wskazówka dla osoby wspierającej: spróbuj włączyć ofiarę do grupy twoich kolegów/koleżanek.

4. Przemoc słowna – groźby

Jedna osoba grozi koledze/koleżance z klasy, że jeśli nie da przepisać pracy domowej, to po
zajęciach „dostanie za swoje”. Na szczęście znajduje się ktoś, kto staje po stronie ofiary.
Wskazówka dla osoby wspierającej: zaangażuj innych kolegów i koleżanki z klasy do pomocy
ofierze. Jak grupa może wesprzeć ofiarę?

5. Przemoc fizyczna – rzucanie w kogoś przedmiotami

Grupa chłopców/dziewcząt rozmawia na przerwie o tym, jak podczas poprzedniej lekcji obrzucili
kolegę/koleżankę z klasy śmieciami, papierkami itp., bo jego/jej mama jest sprzątaczką. Do
rozmowy włącza się osoba stająca po stronie ofiary.
Wskazówka dla osoby wspierającej: wyraź jasno, że jakakolwiek forma przemocy nie jest do
zaakceptowania i wyraź oczekiwanie, aby osoba stosująca przemoc natychmiast jej zaprzestała

.

6. Przemoc psychiczna – obraźliwe SMSy i MMSy

Grupa osób rozmawia na przerwie o tym, jak podczas weekendu wysyłali koledze/koleżance
obraźliwe SMSy i MMSy, ponieważ jest Wietnamczykiem/Wietnamką. Rozmowie przysłuchuje się
osoba stająca po stronie ofiary.

Wskazówka dla osoby wspierającej: spróbuj przekonać ofiarę znęcania się do poszukania
pomocy u dorosłych.

SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO

Opracowały: Dorota Bąk, Izabela Jach

Temat:

Nigdy nam tego nie zapomną.

CELE LEKCJI

Po lekcji uczeń powinien:

• odtwarzać wydarzenia w filmie ze wskazaniem na zawiązanie akcji i punkt kulminacyjny;
• charakteryzować bohaterów filmu;
• umieć powiązać cechy charakteru bohatera z jego decyzjami;
• wskazać powiązania między czynem, jego przyczynami i konsekwencjami;
• oceniać postawy bohaterów, umieć wypowiadać się na ich temat.

METODY I FORMY PRACY

• praca w grupach,
• elementy dramy,
• dyskusja,
• ćwiczenie firm wypowiedzi (plan wydarzeń, charakterystyka).

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

•••• Film: Mean Creek, reż. J. A. Estes, USA 2004.
•••• Kartka z cytatami – dialogami z filmu

CZAS

2 lekcje

PRZEBIEG LEKCJI

1. Praca w grupach. Nauczyciel dzieli klasę na 5 grup. Każda grupa dostaje kartkę z pytaniami, na

które ma odpowiedzieć.
Pytania: 1. Jakie były Wasze ogólne wrażenia po obejrzeniu filmu. 2. Które ze spraw poruszonych
w filmie wywołały Wasze emocje? 3. Która scena zrobiła na was największe wrażenie? 4. Czego
dowiedzieliście się o świecie, ludziach i życiu?

2. Dyskusja. Grupy prezentują swoje ustalenia. Nauczyciel pyta, jakie są wspólne opinie i wrażenia.

Jakie filmowe tematy są najważniejsze? Sugerowane ustalenia: samotność, czyn i jego
konsekwencje, gniew, zemsta.

3. Ćwiczenie form wypowiedzi. Nauczyciel prosi o zrekonstruowanie wydarzeń doprowadzających

do śmierci Georgesa i ich zapis w punktach. Uczniowie pracują w grupach. Nauczyciel moderuje
pracę. Podpowiada, na bieżąco sprawdza i poprawia błędy. Następnie prosi o podanie tych
wydarzeń, które stanowią zawiązanie akcji i punkt kulminacyjny. Uczniowie powinni podać:
pobicie Sama przez George’a, plan Rockiego, wyprawę łódką, porzucenie planu, zabawę
w „prawda czy wyzwanie”, wyjawienie prawdy George’owi, jego agresja i gniew wymierzone
w Clyda i Martiniego, wypadek (Rocky podczas kłótni wpycha George’a do rzeki), śmierć
George’a.

4. Dyskusja. Nauczyciel pełni funkcję moderatora. Zadaje pytania: Jaka jest bezpośrednia przyczyna

wypadku? Czy wina leży tylko po stronie grupy czy też po stronie ofiary? Dlaczego grupa
odstępuje od planu? Czy poczucie samotności, izolacji, niezrozumienia usprawiedliwia agresję?
Dlaczego bohaterowie filmu nie zwracają się o pomoc do dorosłych (nauczycieli, rodziców,
policji)?

5. Praca w grupach. Kolejnym zadaniem dla grup będzie charakterystyka postaci. Każda z grup

losuje kartkę z imieniem bohatera (SAM, CLYD, MARTINI, ROCKY, MILIE). Nauczyciel prosi o
odpowiedz na pytania zapisane pod imieniem.
Pytania: 1. Kim jest? 2. Co wiemy o rodzinie, rodzicach? 3. Dlaczego przyłącza się do planu
grupy? 4. Jak przyjmuje wiadomość o odstępstwie od planu? 5. Co sądzi o George’u? 6. Jak się
zachowuje po wypadku?
Każda z grup dostaje również kartkę z dialogami i wypowiedziami bohaterów, która pomoże przy
charakterystyce postaci.

SAM
Ma 12-13 lat, jest drobnym, delikatnym chłopcem, z byle powodu bitym przez George'a. Ma
starszego brata. Praktycznie nic nie wiemy o ich rodzinie. Jest ofiarą George’a. Ma w sobie dużo
dziecięcej naiwności i bezbronności, poddaje się pomysłom starszego brata, jednak stara się
zachować wpływ na ich realizację, postępować zgodnie z własnym sumieniem. Woli się przyznać,
niż zataić zbrodnię. Nie chce być taki jak George. Odstępuje od planu pod wpływem Millie
i dlatego, że George okazał się miły. „W życiu nie widziałem takiego chaosu” – te słowa najlepiej
oddają to, co myśli po śmierci George’a.

CLYD
Przyjaciel Rockiego i Martiniego. Clyde jest najsubtelniejszy i najrozsądniejszy z całej trójki. Nie
pali trawki, nie próbuje nikomu imponować. Wychowuje go para gejów, przez co chłopak ciągle
słucha docinków kolegów i ich wątpliwości co do jego własnej orientacji. Wydaje się, że
odstępstwo od planu przyjmuje z uczuciem ulgi. To on zostaje z ciałem George’a i szepcze
„przepraszam”. Od początku jest za tym, żeby się przyznać. Nie chce uciekać od
odpowiedzialności, choć sytuacja go przerasta.

MARTINI.
Przywódca grupy. Stara się dominować, przy każdej okazji demonstruje, jak jest silny
i nieprzejednany. To on upiera się, by „zabawić się z Georgem”, kiedy pozostali chcą
zrezygnować („Jestem facetem, który zawsze do końca doprowadza to, co zaplanował”). Z bliska
okazuje się jednak, że to postać wielowymiarowa. Kolejne demonstracje siły i talentów
przywódczych osłaniają pokiereszowanego emocjonalnie chłopaka, którego ojciec alkoholik
popełnił samobójstwo, matka jest lekomanką, a brat chętnie wyładowuje na nim własne
frustracje. Im słabszy się czuje Martini, tym twardszego udaje. To on, konsekwentnie broniąc
swego wizerunku twardziela, stanie się największym przegranym całej historii. Nie chce się
przyznać, uważa, że to niczego nie zmieni. Decyduje się na wyjazd do Meksyku, ucieka.

ROCKY
Brat Sama. To on jest pomysłodawcą planu. Chce pomścić brata i upokorzyć George’a.
Opracowuje jednak plan w taki sposób, by Sam, chłopiec z zasadami, mógł go zaakceptować. Jest
za tym, żeby przyznać się do winy, choć nie uważa tego za najlepszy pomysł, nie wie, co ma
robić.

MILIE
Przyjaciółka Sama z klasy, bezpretensjonalna, subtelna i bardzo rozważna. Wbrew własnej woli
zostaje wplątana w akcję ukarania George'a i nie pochwala jej, próbuje jej zapobiec. Po śmierci
George’a mówi do Sama „Nie chcę tu być”. Czuje się jednak współwinna, nie unika
odpowiedzialności. Od początku jest za tym żeby się przyznać. To ona mówi „Nigdy nam tego nie
zapomną”.

6. Elementy dramy. Nauczyciel prosi każdą z grup, aby w imieniu wylosowanej postaci

odpowiedziała na pytania Sama do Milie „Jak skończymy ogólniak i pójdziemy na studia,
zostaniemy lekarzami, prawnikami … to jak wtedy będzie?”

ZAŁĄCZNIK 1: Pytania dla grup

1. Jakie były Wasze ogólne wrażenia po obejrzeniu filmu?
2. Które ze spraw poruszonych w filmie wywołały Wasze emocje?
3. Która scena zrobiła na was największe wrażenie?
4. Czego dowiedzieliście się o świecie, ludziach i życiu?

ZAŁĄCZNIK 2: Kartka z cytatami

Rocky: Coś się wydarzy Sam… komuś się oberwie.
Sam: Możemy zadzwonić na policję.
Rocky: Policja nic nie zrobi.
Sam: Chciałbym być większy
Rocky: Ja jestem większy, nie mówiąc o tym, że mądrzejszy (…) on nie będzie lepszy od ciebie


Millie: Gdybyś mógł go zabić pstrykając palcami, zrobiłbyś to?
Sam: …………………………………………...


Sam: Jakbyśmy mu coś zrobili, to bylibyśmy tacy jak sami jak on.
Rocky: Więc musimy go zranić.


Clyde: Przecież na to zasługuje.
Martini: Zasługuje na wszystko, co go tam spotka.


Milie: Sam, co wy kombinujecie z George’em?
Sam: To nic złego, taki żart (…)
Milie: To podłe.
Sam: On jest podły.
Milie: To głupi grubas z problemami.


Sam: On nie jest taki zły.
Rocky: Zachowuje się jak ktoś miły, ale taki nie jest. Jest tutaj z nami tylko dlatego, że ma okazję by
coś zdobyć.
Sam: Zdobyć przyjaciół… każdy chce mieć przyjaciół
Rocky: Chciałbyś być jego kumplem? I tak kręciłby się po szkole i wszystkich bił.


George: Cieszę się że jest tak miło, nic poza tym … po prostu fajny dzień


Rocky: Chcę to odwołać (…) Nie wiedziałem, że jest taki miły.
Martini: On nie jest miły, to rozpuszczony, opóźniony, głupi dureń, który bije twojego brata.


George: Clyd, pamiętasz jak zdzieliłem cię metalowym kijem. Pamiętasz dlaczego to zrobiłem?
Clyd: Nie wiem.
George: Coś musiałeś zrobić.
Clyd: Nigdy nikomu nic nie zrobiłem.

George: Oczywiście, że zrobiłeś.
Clyd: Nie, po prostu mnie zaatakowałeś.
George: Dziecko nie atakuje tak bez powodu.
Sam: Ty zawsze atakujesz bez powodu.


Martini: Prawda jest taka, że nie zaprosiliśmy cię tutaj, bo się skrycie kochaliśmy w tobie przez te
wszystkie lata. Zaprosiliśmy cię , bo pobiłeś Sama, więc wymyśliliśmy plan, by cię upokorzyć
George: To prawda?
Sam: Tak. Ale później zmieniliśmy plan, bo cię polubiliśmy.
Martini: Ci frajerzy zmienili zdanie, ale ja nie. Jestem facetem, który zawsze kończy, to co zaczął.


Martini: Przyjaciele Martiniego Blanka się wspierają, to dlatego ty jesteś w wodzie, bo nie masz
nikogo.


Milie: Nigdy nam tego nie zapomną.
Sam: Nic nie zrobiłaś.
Milie: Nie chcę tu dłużej być.


Rocky: Kiedyś chciałem go zabić, a teraz nie żyje.
Martni: Może nadszedł jego czas, może było mu pisane?
Rocky: Dlaczego miało by tak być?
Martini: Bo nic się nie dzieje bez powodu.

Sam: Co by było gdybyśmy powiedzieli, że graliśmy w prawda czy wyzwanie i wyzwaliśmy go żeby
wskoczył do rzeki, a on wskoczył.

Martini: Szukam jego kamery, gdyby się odnalazła wszyscy dowiedzieliby się, co zrobiliśmy.
Rocky: I tak się dowiedzą, bez względu na to czy ją odnajdziemy czy nie.
Martini: Nie, jeśli nie powiemy.
Clyd: To był tylko wygłup. Jesteśmy czyści.
Martini: Nikt nie będzie darzył sympatią kogoś, kto wrzuca grubasa do rzeki. Jak sami się zgłosimy, to
mamy przechlapane
Sam: Co się teraz wydarzy? Superman obleci ziemię dookoła i cofnie czas?


Martini: Musimy zakopać ciało.
Clyd: Będzie wyglądać, jakbyśmy to zaplanowali.


Martini: Właśnie popełniliśmy poważne przestępstwo. Jeśli ktokolwiek sypnie, mamy przechlapane.
Clyd: To był wypadek.
Martini: To nie był wypadek. Zaplanowaliśmy to od samego początku.
Clyd: Ale nikt nie musi o tym wiedzieć.
Martini: Domyślą się. Ktoś powie o słowo za dużo i zaleją nas potokiem pytań
Clyd: To wszystko? Będziemy udawać, że jesteśmy niewinni?
Martini: Zamknij się. Jeżeli masz lepszy pomysł, to lepiej go nam wyjaw. Zawsze musisz korzystać
z najlepszego pomysłu na jaki wpadłeś, w innym wypadku pozostaje ci zastanawianie się co dalej.

Milie: To był wasz plan. Ja tam tylko byłam.


Sam: Jedyne co wiem, to to, że nie jestem niczego pewien.


Rocky: Podjęliśmy decyzję.
Martini: Zamierzacie sypnąć.
Rocky: Musimy powiedzieć, to jedyny sposób.
Martini: Nie ma jedynego sposobu. To bzdury. Dobrze wiecie.
Rocky: Dokąd idziesz?
Martini: Byle dalej od was. Daliście ciała. Wiecie o tym? Pojadę do Meksyku. A jak myślisz?
Rocky: Nie wiem, co myśleć.
Martini: Jak nie wiesz, co myśleć, to nie powinieneś podejmować decyzji.


Sam: Mówił straszne rzeczy, których nie powinien mówić.
Policjant: Jak twój brat wypchnął George’a, to jak sądzisz, zrobił to świadomie czy nie?
Sam: W życiu nie widziałem takiego chaosu…

George: Wnętrze mojego umysłu wypełnia milion spraw. Ale ludzie nie widzą wnętrza. Nie wiedzą,
że jest tam milion rzeczy. Skoro nikt tego nie widzi, nikt tak naprawdę tego nie wie. Ale pewnego dnia
się o tym dowiedzą. Ale pewnego dnia się dowiedzą, bo uknułem taki misterny plan. Sfilmować
wszystko. Udokumentować każdą dziedzinę mojego życia i zakopać to w ogródku zamknięte
w kapsule. Tak by pewnego dnia jakiś obcy, wysoce rozwinięty gatunek mógł to odnaleźć i zrozumieć.