Nadzór i kontrola warunków

pracy

1

System ochrony pracy w Polsce

mgr Piotr Janczewski

2

SYSTEM OCHRONY PRACY W POLSCE

PARLAMENT

RADA

MINISTRÓW

WOJEWÓDZCY

INSPEKTORZY

SANITARNI

PIP

WYŻSZY

URZĄD

GÓRNICTWA

MINISTERSTWO

ZDROWI

MINISTERSTWO GOSPODARKI

I PRACY

INNE

MINISTERSTWA

GUS

INSTYTUT

MEDYCYNY

PRACY

GŁÓWNY

INSPEKTOR

SANITARNY

UDT

CIOP- PIB

ZAKŁAD

UBEZPIECZEŃ

SPOŁECZNYCH

INNE

INSTYTUTY

NAUKOWO

BADAWCZE

RADA

OCHRONY PRACY

INSPEKTORATY

DOZORU

TECHNICZNEGO

INNE SŁUŻBY

INSPEKCJI

ORGANIZACJE

PRACODAWCÓW

PONADZAKŁADOWE

ORGANIZACJE

ZWIĄZKÓW

ZAWODOWYCH

SŁUŻBY

BHP

KOMISJA BHP

ZAKŁADOWE ORGANIZACJE

ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH

SŁUŻBA

MEDYCYNY

PRACY

SIP

ZAKŁAD PRACY

(PRACODAWCY)

Paostwowa Inspekcja Pracy

Paostwowa Inspekcja Pracy działa na podstawie przepisów

ustawy z dnia 6 marca 1981 roku o Paostwowej Inspekcji

Pracy. Podlega Sejmowi RP, a nadzór nad nią sprawuje

Rada Ochrony Pracy powołana przez Marszałka Sejmu.

Paostwową Inspekcję Pracy tworzą: Główny Inspektorat

Pracy; 16 okręgowych inspektoratów pracy oraz

inspektorzy pracy działający w ramach terytorialnej

właściwości okręgowych inspektoratów pracy. PIP jest

powołana do kontroli i nadzoru przestrzegania prawa

pracy, a w szczególności przepisów i zasad bhp, przepisów

dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i

innych świadczeo wynikających ze stosunku pracy, czasu

pracy, urlopów, ochrony pracy kobiet, młodocianych i osób

niepełnosprawnych oraz inicjowania przedsięwzięd w

sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym.

3

Główny Inspektor Sanitarny

Główny Inspektorat Sanitarny, jako centralny urząd

administracji rządowej, funkcjonuje od dnia 1 stycznia 2000 r.

Utworzony został w wyniku reformy administracji publicznej.

Zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o

Paostwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 1998 r. Nr 90, poz. 575

z późn. zm.) stanowi on aparat pomocniczy dla kierującego

Paostwową Inspekcją Sanitarną Głównego Inspektora

Sanitarnego. Główny Inspektorat Sanitarny działa na podstawie

nadanego mu w drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia z 30

grudnia 1999 r. statutu. Zgodnie z przepisami statutu w skład

Głównego Inspektoratu Sanitarnego wchodzą:



Departament Przeciwepidemiczny i Oświaty Zdrowotnej



Departament Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów

Użytku



Departament Higieny Środowiska



Departament Organizacyjno-Prawny



Departament Ekonomiczno-Administracyjny

4

Urząd Dozoru Technicznego

Dozór techniczny to działalnośd zmierzająca do

zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeo

technicznych, które mogą stwarzad zagrożenie dla

życia lub zdrowia ludzkiego, mienia lub środowiska.

Urząd Dozoru Technicznego jest paostwową

placówką realizującą zadania związane z

wykonywaniem dozoru technicznego w zakresie

ustalonym w ustawie o dozorze technicznym i aktach

wykonawczych do tej ustawy.

5

Dozorem technicznym objęte są wszystkie

urządzenia techniczne

(windy, wózki

widłowe, itp.). Niektóre z nich stwarzają

zagrożenie poprzez:

rozprężanie gazów znajdujących się pod

ciśnieniem różnym od atmosferycznego,

wyzwolenie energii potencjalnej lub

kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub

ładunków w ograniczonym zasięgu,

rozprzestrzenianie się materiałów

niebezpiecznych o właściwościach trujących

lub żrących w czasie ich magazynowania lub

transportu w zbiornikach bezciśnieniowych.

6

Działalnośd obejmuje fazę wytwarzania i fazę

eksploatacji urządzeo. W fazie wytwarzania

organa jednostek dozoru technicznego:

uzgadniają dokumentacje projektowe,

konstrukcyjno-techniczne łącznie z instrukcjami

eksploatacji

sprawdzają kompetencje wytwórców urządzeo

technicznych oraz materiałów i elementów do

budowy tych urządzeo

wykonują badania typu urządzeo przed

uruchomieniem produkcji które stanowią

podstawę do wydania świadectwa i oznaczenia

urządzeo przez wytwórcę

7

Społeczna Inspekcja Pracy

• USTAWA z dnia 24 czerwca 1983 r.
o społecznej inspekcji pracy.
(Dz. U. z dnia 30 czerwca 1983 r.)
Dz.U.83.35.163

• UCHWAŁA RADY PAŃSTWA
z dnia 6 lipca 1983 r.
w sprawie wytycznych do działalności
społecznych inspektorów pracy.
M.P.83.23.128

8

Społeczna Inspekcja Pracy

Społeczna inspekcja pracy jest służbą
społeczną pełnioną przez pracowników,
mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
oraz ochronę uprawnieo pracowniczych,
określonych w przepisach prawa pracy.
Społeczna inspekcja pracy reprezentuje interesy
wszystkich pracowników w zakładach pracy i jest
kierowana przez zakładowe organizacje
związkowe.

9

Społeczna Inspekcja Pracy

Społeczną inspekcję pracy w zakładzie pracy

tworzą:

 zakładowy społeczny inspektor pracy - dla

całego zakładu pracy,

 oddziałowi (wydziałowi) społeczni inspektorzy

pracy - dla poszczególnych oddziałów

(wydziałów),

 grupowi społeczni inspektorzy pracy - dla

komórek organizacyjnych oddziałów

(wydziałów).

10

Społeczni inspektorzy pracy mają prawo:

 kontrolowad stan budynków, maszyn, urządzeo technicznych i

sanitarnych oraz procesy technologiczne z punktu widzenia

bezpieczeostwa i higieny pracy,

 kontrolowad przestrzeganie przepisów prawa pracy, w tym

postanowieo układów zbiorowych i regulaminów pracy, w

szczególności w zakresie bezpieczeostwa i higieny pracy,

uprawnieo pracowników związanych z rodzicielstwem,

młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu

pracy, świadczeo z tytułu wypadków przy pracy i chorób

zawodowych,

 uczestniczyd w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy

przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego,

 brad udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy

pracy, zgodnie z przepisami prawa pracy,

11

 brad udział w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków

przy pracy, zachorowao na choroby zawodowe i inne schorzenia

wywołane warunkami środowiska pracy oraz kontrolowad

stosowanie przez zakłady pracy właściwych środków

zapobiegawczych,

 uczestniczyd w przeprowadzaniu społecznych przeglądów

warunków pracy,

 opiniowad projekty planów poprawy warunków bezpieczeostwa i

higieny pracy i planów rehabilitacji zawodowej oraz kontrolowad

realizację tych planów,

 podejmowad działania na rzecz aktywnego udziału pracowników

zakładów pracy w kształtowaniu właściwych warunków

bezpieczeostwa i higieny pracy oraz oddziaływad na przestrzeganie

przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeostwa i higieny

pracy,

 wykonywad inne zadania określone w ustawie i w przepisach

szczególnych.

12

Uprawnienia i zasady postępowania społecznych

inspektorów pracy.

 Społeczny inspektor pracy ma prawo wstępu w każdym

czasie do pomieszczeo i urządzeo zakładu pracy.

 Społeczny inspektor pracy ma prawo żądad od

kierownika zakładu pracy oraz oddziału (wydziału) i od

pracowników informacji oraz okazania dokumentów w

sprawach wchodzących w zakres jego działania.

 Wykonywania czynności, o których mowa wyżej,

następuje z zachowaniem przepisów o ochronie

tajemnicy paostwowej i służbowej.

13

Uprawnienia i zasady postępowania społecznych

inspektorów pracy.

 W razie stwierdzenia, że nie są przestrzegane

przepisy, społeczny inspektor pracy informuje o tym
kierownika zakładu pracy oraz oddziału (wydziału),
czyniąc jednocześnie stosowny zapis w księgach
kontroli.

 Kierownik zakładu pracy oraz oddziału (wydziału)

podejmuje decyzję w sprawie usunięcia
stwierdzonych nieprawidłowości i informuje o tym
społecznego inspektora pracy.

14

Uprawnienia i zasady postępowania społecznych

inspektorów pracy.

15

SIP

Uprawnienia i zasady postępowania społecznych

inspektorów pracy.

 W razie stwierdzenia

naruszenia przez pracownika

przepisów i zasad bezpieczeostwa i higieny pracy,

społeczny

inspektor pracy zwraca uwagę

pracownikowi na obowiązek przestrzegania tych

przepisów i zasad.

 W przypadku gdy

zachowanie pracownika

na

stanowisku pracy

wskazuje na niedostateczną

znajomośd przepisów i zasad bezpieczeostwa i

higieny

pracy oraz nieumiejętnośd wykonywania

pracy w sposób bezpieczny dla siebie lub innych

pracowników, społeczny inspektor pracy zwraca się

do kierownika właściwej komórki organizacyjnej o

czasowe odsunięcie pracownika od tej pracy

i

zapoznaje go z przepisami i zasadami

bezpieczeostwa i higieny pracy.

16

Uprawnienia i zasady postępowania społecznych

inspektorów pracy.

 Na podstawie ustaleo własnych, oddziałowego (wydziałowego)

lub grupowego społecznego inspektora pracy zakładowy

społeczny inspektor pracy wydaje kierownikowi zakładu pracy,

w formie pisemnej,

zalecenie usunięcia w określonym terminie

stwierdzonych uchybieo.

 Kierownik zakładu pracy może wnieśd

sprzeciw od

zalecenia

zakładowego społecznego inspektora pracy do właściwego

inspektora pracy

Paostwowej Inspekcji Pracy

. Sprzeciw od

zalecenia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia zalecenia,

 W razie wniesienia sprzeciwu, inspektor pracy Paostwowej

Inspekcji Pracy wydaje decyzję lub podejmuje inne środki

prawne przewidziane w przepisach o Paostwowej Inspekcji

Pracy.

17

Współpraca z PIP

 Paostwowa Inspekcja Pracy udziela pomocy

Społecznej Inspekcji Pracy w realizacji jej
zadao, w szczególności przez poradnictwo
prawne, specjalistyczną prasę oraz szkolenie.

 Inspektorzy pracy Paostwowej Inspekcji Pracy

przeprowadzają kontrole wykonania zaleceo i
uwag społecznych inspektorów pracy.

18

Współpraca z PIP

• Na umotywowany wniosek zakładowego

społecznego inspektora pracy, uzgodniony z
zakładowymi organizacjami związkowymi, dotyczący
spraw zagrożenia zdrowia i życia pracowników,
inspektorzy pracy Paostwowej Inspekcji Pracy
przeprowadzają kontrole oraz wszczynają
postępowanie w sprawach o wykroczenia przeciwko
prawom pracownika.

19

Współpraca z PIS i UDT

• Paostwowa Inspekcja Sanitarna, Urząd Dozoru

Technicznego oraz inne organy nadzoru i
kontroli warunków pracy

obowiązane są

udzielad społecznej inspekcji pracy pomocy w
wykonywaniu jej zadao.

20

Odpowiedzialnośd za naruszenie przepisów o społecznej

inspekcji pracy.

Art. 22.
• 1. Kto działając w imieniu zakładu pracy narusza

przepisy niniejszej ustawy, a w szczególności
uniemożliwia działalnośd społecznego inspektora
pracy, podlega karze grzywny do

2.500 zł.

• 2.

Tej samej karze podlega, kto nie wykonuje

zalecenia zakładowego społecznego inspektora
pracy.

21

Urzędy Górnicze

Urzędy górnicze, w granicach ich właściwości

miejscowej, wykonują zadania określone w
przepisach określających kompetencje organów
nadzoru górniczego, sprawujących w
szczególności:

 Nadzór i kontrolę nad ruchem zakładów

górniczych w zakresie:

 bezpieczeostwa i higieny pracy oraz
bezpieczeostwa pożarowego,
 ratownictwa górniczego,

22

Urzędy Górnicze

 gospodarki złożami kopalin w procesie ich
wydobywania,
 ochrony środowiska, w tym zapobiegania

szkodom,

 budowy i likwidacji zakładu górniczego, w
tym rekultywacji gruntów i
zagospodarowania terenów po działalności
górniczej;

23

Nadzór i kontrolę nad podmiotami zawodowo

trudniącymi się wykonywaniem czynności ratownictwa
górniczego, w zakresie przestrzegania przez te podmioty
przepisów wydanych na podstawie ustawy z dnia 9
czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze;

Nadzór i kontrolę nad prowadzeniem określonych robót

podziemnych z zastosowaniem techniki górniczej;

Nadzór i kontrolę nad wykonywaniem robót

geologicznych;

24

Nadzór i kontrolę nad bezzbiornikowym

magazynowaniem substancji oraz składowaniem
odpadów w górotworze, w tym w podziemnych
wyrobiskach górniczych;

Nadzór i kontrolę nad jednostkami organizacyjnymi

trudniącymi się szkoleniem pracowników zakładu
górniczego, w zakresie posiadania odpowiedniej kadry
oraz niezbędnych środków umożliwiających właściwe
przeszkolenie pracowników w zakresie znajomości
przepisów regulujących bezpieczne wykonywanie pracy
w zakładzie górniczym;

25

Nadzór i kontrolę działalności służby mierniczo-

geologicznej w zakresie pomiarów i innych czynności,
wykonywanych na potrzeby zakładu górniczego;

Nadzór nad projektowaniem, budową, utrzymaniem,

remontem i rozbiórką obiektów budowlanych zakładu
górniczego, jako organy administracji architektoniczno-
budowlanej i nadzoru budowlanego w dziedzinie
górnictwa.

26

Urząd morski

organ administracji morskiej w Polsce.

Zakres działania:

nadzór nad bezpieczeostwem żeglugi i życia na morzu,
ochrona środowiska morskiego wraz z działalnością

inspekcyjną w tym zakresie,

budowa i utrzymanie umocnieo brzegowych, wydm i

zalesieo wraz z ochroną pasa nadbrzeżnego,

nadzór nad porządkiem portowo-żeglugowym,

27

budowa, modernizacja i utrzymanie infrastruktury

zapewniającej dostęp do portów i przystani
morskich,

utrzymanie oznakowania nawigacyjnego na drogach

morskich.

Na terytorium Rzeczypospolitej działają trzy urzędy

morskie:

Urząd Morski w Gdyni
Urząd Morski w Słupsku
Urząd Morski w Szczecinie

28