Prof. UEK E. Molendowski

1

POLSKI MODEL DYPLOMACJI GOSPODARCZEJ

I.

Dyplomacja gospodarcza przed i po 1990 r

.

II.

Reforma Biur Radców handlowych w 1999 r.

III. Zadania Wydziałów Ekonomiczno-Handlowych

IV. Nowy model dyplomacji gospodarczej - od 2006 r.

V.

Zadania dyplomacji ekonomicznej (w około 90

krajach)

VI. Zadania WPHiI (w około 40 krajach)

VII. Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych

VIII.Agencja Promocji Polskiej Gospodarki

Prof. UEK E. Molendowski

2

I. Dyplomacja gospodarcza przed i po 1990 r.

•

Zmiany w modelu gospodarczym po wojnie dotyczyły

wykształcenia się specyficznych organów i instytucji powołanych do

obsługi handlu zagranicznego

•

Nowy organ – biura radcy handlowego

•

Byli to najbliżsi współpracownicy ambasadorów i posłów, którzy

przygotowywali warunki ramowe dla powiązań traktatowych i

politycznych oraz organizowali rynki zbytu dla wytworów rodzimych

producentów

•

Przejęły zadania związane z obrotem gospodarczym wykonywany

dawniej przez urząd konsularny.

Prof. UEK E. Molendowski

3

II. Reforma Biur Radców handlowych

(w 1999 r.)



zmiana zasad i organizacji placówek ekonomiczno-handlowych za

granicą



przekształcenie biur radców handlowych w wydziały

ekonomiczno - handlowe działające w ramach przedstawicielstw

dyplomatycznych i urzędów konsularnych



Pod nadzorem Ministra Gospodarki działało 81 wydziałów

ekonomiczno-handlowych



MSZ podlegało 14 wydziałów (Bogota, Caracas, Panama, Lima,

Santiago, Hawana, Montevideo, Meksyk, Ułan-Bator, Phenian,

Wellington, Islamabad, Karaczi i Ho Chi Minh).

Prof. UEK E. Molendowski

4

III. Zadania Wydziałów Ekonomiczno-

Handlowych*



ochrona interesów gospodarczych RP za granicą



programowanie współpracy gospodarczej z państwem

przyjmującym



inicjowanie i udział w negocjowaniu umów i porozumień

gospodarczych



monitorowanie stanu realizacji przez państwo przyjmujące

zobowiązań wynikających z umów dwustronnych i wielostronnych oraz

jego współpracy z regionalnymi ugrupowaniami gospodarczymi



analizowanie polityki gospodarczej państwa przyjmującego, stanu i

perspektyw jego gospodarki oraz zmiana koniunktury gospodarczej,

głównie pod względem ich wpływu na współpracę gospodarczą z

Polską

*

Zarządzenie nr 1 Ministra Spraw Zagranicznych i Ministra Gospodarki z dnia

3 sierpnia 1999 r

.

Prof. UEK E. Molendowski

5

III. Zadania Wydziałów Ekonomiczno-

Handlowych



działanie na rzecz zapewnienia dostępu polskich towarów, usług i

kapitału do rynku państwa przyjmującego



analizowanie regulacji prawnych państwa przyjmującego

dotyczących problematyki gospodarczej, handlowej i finansowej, w

tym prawa celnego, dewizowego, podatkowego, inwestycji

zagranicznych, udzielania przedsiębiorcom pomocy publicznej oraz

informacji z zakresu ingerencji państwa w poszczególne sektory

gospodarki



promocja polskiej gospodarki, polskich towarów i firm



pomoc i wspieranie polskich eksporterów w państwie

przyjmującym , w tym zapewnienie informacji rynkowej i handlowej



pozyskiwanie inwestycji zagranicznych.

Prof. UEK E. Molendowski

6

III. Zadania Wydziałów Ekonomiczno-

Handlowych

Działania merytoryczne WEH ująć można w 4 bloki:



działalność promocyjna



obsługa merytoryczno-organizacyjna kontaktów i wizyt



działalność traktatowa



praca analityczno-informacyjna.

Prof. UEK E. Molendowski

IV. Nowy model dyplomacji gospodarczej -

od 2006 r.

7

Podział Wydziału Ekonomiczno-

Handlowego

(1.05.2006 r.)

Wydział Ekonomiczny

Polityka gospodarcza

Kontakty międzyrządowe

Wydział Promocji

Handlu i Inwestycji

Wspieranie eksporterów i inwestycji

Współpraca z firmami

Prof. UEK E. Molendowski

8

V. Zadania dyplomacji ekonomicznej

(w około 90 krajach)



identyfikacja, analiza i czasami współkształtowanie

zagranicznych czynników wpływających na podstawowe

interesy ekonomiczne kraju



bezpieczeństwo energetyczne kraju



kształtowanie licznych polityk unijnych (od polityki

handlowej, kwestie podatkowe, rolnictwo, ochrona środowiska

edukacja)



podpatrywanie za granicą rozwiązań systemowych



Misją dyplomacji ekonomicznej ma być dbanie o interes

narodowy i potrzeby Polski, a partnerami mają być instytucje

państwowe innych krajów

Prof. UEK E. Molendowski

9

VI. Zadania WPHiI (w około 40 krajach)

Wydziały Promocji Handlu i Inwestycji



bezpośrednia obsługa firm polskich i zagranicznych

(obejmuje udzielanie informacji, doradztwo i pośrednictwo w

kontaktach)



organizacja i współudział w seminariach i targach



usuwanie barier i ułatwianie polskim towarom dostępu do

rynków zagranicznych



podejmowanie interwencji na rzecz polskich eksporterów

na szczeblu lokalnym, w urzędach celnych itp.



sygnalizowanie zagrożeń wynikających z nieuczciwej

konkurencji na rynku i w eksporcie do Polski i

przeciwdziałanie im

Prof. UEK E. Molendowski

10

VI. Zadania WPHiI (w około 40 krajach)



udzielanie polskim eksporterom specjalistycznych

informacji na temat warunków handlu w kraju urzędowania,

informacji celnej



tworzenie i udostępnianie polskim eksporterom baz danych

na temat potencjalnych partnerów handlowych



analiza możliwości lokowania towarów w wybranych

sektorach



upowszechnianie ofert firm polskich i kojarzenie podmiotów

gospodarczych



organizacja giełd kooperacyjnych dla polskich i

zagranicznych przedsiębiorstw.

Prof. UEK E. Molendowski

11

VII. Polska Agencja Informacji i Inwestycji

Zagranicznych

Główne zadania:



promocja polskiej gospodarki za granicą



rozwój sprzedaży na jednolitym roku europejskim i eksportu



wspieranie inwestycji zagranicznych w Polsce i polskich inwestycji za

granicą



udzielanie pomocy publicznej przedsiębiorcom ze środków krajowych oraz

funduszy UE na projekty zwiększające międzynarodową konkurencyjność
przedsiębiorstw, na inwestycje innowacyjne i tworzenie nowych miejsc pracy

Prof. UEK E. Molendowski

12

VIII

.

Agencja Promocji Polskiej Gospodarki:

Projekt utworzenia Agencji Promocji Polskiej

Gospodarki (do tej pory nie została utworzona):



Instytucja ta miała podlegać merytorycznie Ministrowi

Gospodarki i zyskać prawo do tworzenia oddziałów/placówek za

granicą



Ma zająć miejsce PAIiIZ



Do głównych zadań placówek tej agencji będzie należało m. in.:

•

przekazywanie informacji o sposobach, możliwościach i barierach w prowadzeniu

działalności gospodarczej na rynku kraju urzędowania

•

ocena sytuacji gospodarczej pod względem możliwości zwiększania obecności

polskich przedsiębiorstw na danym rynku

•

analizowanie konkurencyjności polskich towarów i usług oraz opinii miejscowych

odbiorców i konsumentów o polskich towarach

•

umożliwianie kontaktów między partnerami handlowymi

•

informowanie o możliwościach udzielenia wsparcia finansowego na realizację

przedsięwzięć promocyjnych na rynku danego kraju.

Prof. UEK E. Molendowski

13

IX. Podsumowanie i wnioski

1.

Pojęcia „dyplomacja gospodarcza” i „ekonomizacja polityki zagranicznej”

pojawiły się w Polsce niedawno. Jak pokazuje powyższa analiza, wiążą się one
nierozerwalnie z faktem ewolucji, nie tylko znaczenia ale również praktyki, form
i

narzędzi dyplomacji i polityki zagranicznej;

2.

Tradycyjne, klasyczne podejście do dyplomacji, stawiające jej dziedzinę jako

wyłączną domenę MSZ wydaje się być już nieaktualne. W procesie globalizacji i
demokratyzacji współczesnych stosunków międzynarodowych wyłonili się
alternatywni aktorzy działalności dyplomatycznej, tak wewnątrz jak i w zewnętrznym
otoczeniu państwa, którzy działają zwykle niezależnie od zakresu kompetencyjnego
MSZ;

3.

Jak pokazuje praktyka, dyplomaci -

członkowie służby zagranicznej MSZ, to już

nie jedyni aktorzy nowoczesnej dyplomacji. Oprócz pracowników innych instytucji
i

działów administracji rządowej oraz organizacji samorządu gospodarczego, coraz

większą rolę na arenie działalności nowoczesnej dyplomacji gospodarczej odgrywają
także profesjonalni negocjatorzy i menedżerowie transnarodowych korporacji
i

międzynarodowych organizacji pozarządowych;

Prof. UEK E. Molendowski

14

IX. Podsumowanie i wnioski

4. Wyodrębnienie się dyplomacji gospodarczej stanowi rezultat

postępującej ewolucji hierarchii celów polityki zagranicznej nowoczesnych

państw, z czysto politycznych (jak maksymalizacja siły, potęgi czy

obszaru wpływu) do celów promocji kulturalnej, turystycznej i, co

najbardziej widoczne w ostatnich latach, promocji gospodarczej. Coraz

więcej państw, postrzega własną potęgę w kategoriach ekonomicznych:

dochodu narodowego, wolumenu wymiany handlowej, czy bilansu

płatniczego;
5. Praktyka Amerykanów, Niemców, Francuzów i innych potwierdza, że

rola klasycznej dyplomacji w obecnych realiach maleje, staje się w dużej

mierze nawet anachronizmem. Rośnie zaś rola problematyki gospodarczej

w wizytach, rozmowach, kontaktach na różnych, w tym na najwyższych,

szczeblach. Sprawy stosunków gospodarczych, handlu i współpracy

inwestycyjnej, polityki finansowo-bankowej, polityki wielkich firm,

koncernów międzynarodowych organizacji i ugrupowań gospodarczych -

to już stały element rozmów i dyskusji dyplomatów i polityków.

Prof. UEK E. Molendowski

IX. Podsumowanie i wnioski

5. Ewolucja modelu polskiej dyplomacji gospodarczej pozwala zauważyć,

że nikt w Polsce nie podważa potrzeby, a nawet konieczności

ekonomizacji służb dyplomatycznych. Wręcz przeciwnie, reformy

przeprowadzone na przełomie XX i XXI wieku, m.in. utworzenie

wydziałów ekonomiczno – handlowych oraz konstruktywna debata na

temat nowego modelu dyplomacji gospodarczej pozwalają sądzić, iż

Polska nie pozostaje wobec tego problemu bierna;
6. Zmiany wprowadzone w 2006 r. w Polsce, potwierdzają jednak

obawy, iż nie skorzystano tu z doświadczeń innych krajów, wyciągając

odpowiednie wnioski przy budowie własnej, instytucjonalno–prawnej bazy

dyplomacji gospodarczej.

15