„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

0

.

MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI

Janina Bujnowicz

Korzystanie z zasobów ludzkich i materialnych środowiska
dla potrzeb podopiecznego 346[03].Z2.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Iwona Kłóska
mgr Aurelia Włoch




Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska




Konsultacja:
dr Bożena Zając



Korekta:
mgr Joanna Iwanowska

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[03].Z2.04.
Korzystanie z zasobów ludzkich i materialnych środowiska dla potrzeb podopiecznego
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu opiekunka środowiskowa.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. WPROWADZENIE 3
2. WYMAGANIA WSTĘPNE 5
3. CELE KSZTAŁCENIA 6
4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 7
5. ĆWICZENIA 10
5.1. Rozpoznawanie środowiska lokalnego i jego zasobów

10

5.1.1.

Ćwiczenia 10

5.1.2. Sprawdzian postępów 12

5.2. Aktywizowanie środowiska na rzecz wsparcia

niepełnosprawnego 13

5.2.1.

Ćwiczenia 13

5.2.2. Sprawdzian postępów 14

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

15

7. LITERATURA 26

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Opiekunka środowiskowa.

Modułowy program nauczania dla zawodu opiekunka środowiskowa składa się z zestawu

modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych. Dla każdej
jednostki modułowej opracowany został pakiet edukacyjny. Pakiet edukacyjny zawiera
Poradnik dla nauczyciela oraz Poradnik dla ucznia. Poradnik dla ucznia skonstruowany jest
tak, aby umożliwić uczniom ukształtowanie umiejętności, które pomogą im zaliczyć
jednostkę modułową.

W poradniku dla ucznia zamieszczono następujące części:

− wymagania wstępne,
− cele kształcenia,

− materiał nauczania,

− sprawdzian osiągnięć,
− literatura.

Poradnik dla nauczyciela zawiera informacje i wskazówki niezbędne dla efektywnego

zorganizowania procesu kształcenia w jednostce modułowej. Zamieszczono w

nim

następujące części:
− wymagania wstępne,

− szczegółowe cele kształcenia,
− przykładowe scenariusze zajęć,

− ćwiczenia,

− sprawdzian postępów,
− ewaluacja osiągnięć ucznia,

− literatura.

Wymagania wstępne określają umiejętności jakie uczeń powinien posiadać przed

rozpoczęciem pracy z poradnikiem. Należy zachęcić uczniów, aby zapoznali się
z wymaganiami i ocenili, czy je spełniają. Dotyczą one umiejętności, które uczniowie
ukształtowali podczas dotychczasowej nauki. Spełnienie wymagań wstępnych pozwoli
uczniom na skoncentrowanie się na kształtowaniu nowych umiejętności potrzebnych do
zaliczenia jednostki modułowej.
Szczegółowe cele kształcenia określają umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować w
wyniku procesu kształcenia w jednostce modułowej. Przed rozpoczęciem zajęć zapoznaj
uczniów z celami kształcenia, aby dowiedzieli się , czego się nauczą.
W Poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe scenariusze zajęć. Wskazują
one sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem metod zalecanych
w programie jednostki modułowej.

Materiał nauczania w jednostce modułowej podzielony jest na tematy. Dla każdego

tematu zamieszczono w Poradniku dla nauczyciela ćwiczenia (tożsame z tymi, które znajdują
się w Poradniku dla ucznia), które zawierają polecenie, wskazówki do realizacji, zalecane
metody nauczania–uczenia się oraz środki dydaktyczne. Wykonując poszczególne ćwiczenia
uczeń powinien ukształtować umiejętności niezbędne do zaliczenia jednostki modułowej.

Ewaluacja osiągnięć ucznia powinna zostać przeprowadzona z pomocą testów osiągnięć

szkolnych. W Poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe narzędzia pomiaru
dydaktycznego. Wszystkie zadania zamieszczone w testach obejmują treści objęte programem
nauczania oraz sprawdzają, czy uczeń osiągnął założone w jednostce modułowej cele. Każdy
test zawiera:
− plan testu sporządzony w formie tabelarycznej,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

− punktację zadań,

− propozycję norm wymagań,

− instrukcję dla nauczyciela,
− instrukcję dla ucznia,

− kartę odpowiedzi,

− zadania testowe lub zadania praktyczne.
Ostatnim elementem Poradnika dla nauczyciela jest wykaz literatury. Zawiera on zarówno
pozycje przydatne uczniowi dla pogłębienia wiedzy z zakresu programu jednostki
modułowej, jak i pozycje metodyczne.
Jednostka modułowa: Korzystanie z zasobów ludzkich i materialnych środowiska dla potrzeb
podopiecznego jest elementem modułu Człowiek niepełnosprawny w rodzinie i środowisku.
Moduł ten składa się z 4 jednostek:
1. Organizowanie systemu wsparcia społecznego.
2. Wspomaganie rodziny niepełnosprawnego.
3. Aktywizowanie niepełnosprawnego w środowisku lokalnym.
4. Korzystanie z zasobów ludzkich i materialnych dla potrzeb podopiecznego.

Jednostka Korzystanie z zasobów ludzkich i materialnych środowiska dla potrzeb

podopiecznego zawiera podstawowe informacje na temat rodzajów zasobów środowiska
lokalnego oraz sposobów ich wykorzystywania i pozwala na ukształtowanie umiejętności
niezbędnych do wykonywania zawodu opiekunki środowiskowej.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w jednostce modułowe prowadzone były

różnymi metodami uwzględniającymi wszystkie strategie kształcenia wielostronnego.
Szczególny nacisk powinien zostać położony na wykorzystanie metod z zakresu strategii
problemowej (metody problemowe) i operacyjnej (metody praktyczne). Formy organizacyjne
pracy powinny być zróżnicowane począwszy od samodzielnej pracy uczniów do pracy
zespołowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− stosować techniki skutecznego komunikowania się,

− identyfikować metody i techniki zbierania informacji,

− identyfikować zasady przeprowadzania rozmowy i wywiadu,
− diagnozować potrzeby osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej,

− identyfikować problemy związane z różnymi rodzajami niepełnosprawnościami,

− planować i organizować pracę opiekuńczą,
− identyfikować i wykorzystywać metody pracy socjalnej,

− projektować pracę z osobą niepełnosprawną i jej rodziną,

− dobierać sposoby i formy aktywizowania podopiecznego w środowisku lokalnym

stosownie do jego potrzeb, możliwości i ograniczeń,

− wskazywać podmioty wchodzące w skład systemów wsparcia społecznego, identyfikować

strukturalne i funkcjonalne cechy rodziny,

− określać psychologiczne mechanizmy funkcjonowania człowieka w rodzinie,

− identyfikować możliwości współdziałania z rodziną w zakresie niesienia pomocy osobie

niepełnosprawnej,

− wykorzystywać techniki twórczego rozwiązywania problemów,

− identyfikować zasady pracy z osobą niepełnosprawną,

− identyfikować relacje zachodzące pomiędzy stronami - świadczącą i odbierająca pomoc

w procesie wsparcia,

− identyfikować zasady etyki zawodowej w pracy opiekunki środowiskowej,

− identyfikować podmioty polityki społecznej w Polsce,

− identyfikować instytucje i organizacje świadczące pomoc na rzecz osób w trudnych

sytuacjach życiowych, a w szczególności osób niepełnosprawnych,

− identyfikować możliwości pozyskiwania wolontariuszy do współpracy w opiece nad

niepełnosprawnymi,

− formułować i jasno wyrażać swoje sądy i opinie,

− współpracować w zespole przyjmując różne role.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

− wykorzystać różne metody zbierania i analizy informacji umożliwiających kompleksową

ocenę zasobów jednostki, rodziny i środowiska lokalnego,

− zdefiniować pojęcie zasobów materialnych i ludzkich (indywidualnych, rodzinnych,

społecznych),

− identyfikować i określać zasoby ludzkie i materialne w środowisku lokalnym,
− rozpoznać relacje zachodzące pomiędzy świadczącymi a otrzymującymi pomoc,

− przekonać podopiecznego do korzystania z różnych form pomocy,

− pozyskać w środowisku lokalnym partnerów do współpracy,
− zastosować zasady aktywizowania społeczności lokalnej na rzecz wspierania

niepełnosprawnych,

− nawiązać współpracę z różnymi instytucjami i wolontariuszami w środowisku lokalnym,

− zaprojektować pracę z osobą niepełnosprawną z wykorzystaniem dostępnych zasobów

materialnych i ludzkich.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć I

Temat: Zasoby materialne i zasoby ludzkie środowiska lokalnego

Czas trwania zajęć: 90 min.

Cele kształcenia:

W wyniku przeprowadzonego procesu kształcenia uczeń będzie potrafił:
− zdefiniować pojęcia zasobów materialnych i ludzkich (indywidualnych, rodzinnych,

społecznych),

− identyfikować zasoby materialne i ludzkie w środowisku lokalnym.

Metody nauczania–uczenia się:

− wykład,

− ćwiczenia praktyczne,
− dyskusja wielokrotna.

Formy organizacyjne zajęć:

− praca jednolita,

− grupowa.

Środki dydaktyczne:

– duże arkusze papieru, mazaki, tablica flip-chart, tablice poglądowe, plansze prezentujące

rodzaje zasobów materialnych i ludzkich, ewentualnie foliogramy i rzutnik pisma.

Przebieg zajęć:

1. Nauczyciel prezentuje cele zajęć.
2. Nauczyciel w formie wykładu prezentuje podstawowe informacje na temat zasobów

materialnych i ludzkich środowiska lokalnego, ich rodzajów, podaje przykłady.

3. Uczniowie zapoznają się z poleceniem oraz instrukcją ćwiczenia 1 (4.1.3.).
4. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenie zgodnie z instrukcją.
5. Uczniowie łączą się w grupy czteroosobowe (dwie pary pracują razem) i porównują

wykonane przez siebie ćwiczenie.

6. Uczniowie w grupach porządkują informacje do prezentacji, np. w formie

tabelarycznej.

Rodzaj zasobów

Zinwentaryzowane zasoby

Możliwość wykorzystania

Zasoby indywidualne –
materialne

Zasoby indywidualne –
ludzkie

Zasoby rodziny –
materialne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Zasoby rodziny –
ludzkie

Zasoby środowiska –
materialne

Zasoby środowiska –
ludzkie

7. Przedstawiciele każdej grupy prezentują na forum klasy efekty wykonanego

ćwiczenia.

8. Nauczyciel komentuje wypowiedzi i dokonuje oceny wykonanego przez uczniów

ćwiczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć II

Temat: Tworzenie sieci socjalnej w środowisku – część 2

Czas trwania zajęć: 5 x 45 min.

Cele kształcenia:

W wyniku przeprowadzonego procesu kształcenia uczeń będzie potrafił:
− zidentyfikować osoby znaczące w środowisku lokalnym,

− dobrać argumenty do przeprowadzenia rozmowy z osobą znaczącą,

− zastosować reguły obowiązujące przy tworzeniu sieci socjalnej,
− pozyskać osoby znaczące do współpracy,

− zastosować zasady skutecznego komunikowania się.

− jasno i precyzyjnie formułować swoje myśli.

Metody nauczania–uczenia się:

− gra ról.

Formy organizacyjne zajęć:

− praca jednolita,
− grupowa (w parach).

Środki dydaktyczne:

– kamera video, telewizor, odtwarzacz video, kasety.

Przebieg zajęć:

1. Nauczyciel prezentuje cele zajęć.
2. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie podstawowych informacji na temat tworzenia

sieci socjalnej.

3. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie reguł jakie powinny obowiązywać przy

tworzeniu sieci socjalnej (Poradnik dla ucznia – materiał nauczania 4.2.1.)

4. Uczniowie zapoznają się z poleceniem i instrukcją do wykonania ćwiczenia 2 (4.2.3.)
5. Uczniowie wykonują indywidualnie polecenia 1 – 4 z instrukcji do ćwiczenia.
6. Uczniowie dobierają się w pary i po kolei prezentują symulowaną rozmowę z osobą

znaczącą (jeżeli istnieje taka możliwość powinni zamienić się rolami i przeprowadzić
rozmowę – tym razem przygotowana przez drugiego z partnerów). Prezentacje uczniów
należy nagrywać na kasetę video.

7. Po zakończeniu prezentacji poszczególnych rozmów nauczyciel prosi uczniów

o podzielenie się wrażeniami z przeprowadzonej rozmowy i wskazanie zaistniałych
przeszkód w prowadzeniu rozmowy z osobą znaczącą.

8. Uczniowie uczestniczą w odtworzeniu przeprowadzonych rozmów nagranych na kasetę

video.

9. Każda rozmowa zostaje poddana analizie – uczeń przyjmujący role opiekunki

środowiskowej dokonuje samooceny, uczniowie obserwatorzy dokonują oceny rozmowy
– jej mocnych i słabych stron (popełnionych błędów).

10. Nauczyciel ocenia prace uczniów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

5. ĆWICZENIA

5.1. Rozpoznawanie środowiska lokalnego. I jego zasobów

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż zasoby indywidualne, rodziny i środowiska lokalnego w niżej opisanej sytuacji.

Opis sytuacji.
Pani Weronika lat 64, trafiła do szpitala ze złamaniem kości udowej. Jest wdową (jej mąż był
pułkownikiem w wojsku), utrzymuje się z wysokiej renty po mężu. Ma syna marynarza, który
przez kilka miesięcy w roku jest poza domem. Pani Weronika mieszka sama w dobrze
urządzonym mieszkaniu, czasem odwiedza ja wnuczka, która studiuje, synowa zaś pracuje
zawodowo i opiekuje się swoją chorą matką. Pani Weronika mieszka w centrum dużego
miasta, w kamienicy zamieszkałej przez rodziny żołnierzy zawodowych. Podopieczna zawsze
była bardzo aktywna, przewodniczyła Kołu Rodzin Wojskowych. Pani Weronika zostanie za
dwa dni wypisana ze szpitala i konieczna jest jej pomoc.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się dokładnie z opisem sytuacji,
2) zapoznać się z rodzajami zasobów indywidualnych, rodziny i środowiska,
3) zinwentaryzować zasoby indywidualne podopiecznej (Pani Weroniki),
4) zinwentaryzować zasoby rodziny, które mogą być wykorzystane dla pomocy Pani

Weronice,

5) zinwentaryzować zasoby środowiska, które mogą być wykorzystane dla pomocy Pani

Weronice,

6) zaprezentować na forum klasy efekty swojej pracy,
7) wskazać potencjalne możliwości wykorzystania poszczególnych zasobów do

zorganizowania pomocy dla podopiecznej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne indywidualnie lub w parach.

Środki dydaktyczne:

– duże arkusze papieru, mazaki, tablica flip chart.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Ćwiczenie 2

Dokonaj rozpoznania zasobów własnego środowiska lokalnego pod kątem zaspokajania

potrzeb zdrowotnych i bytowych osób niepełnosprawnych.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie wiadomości dotyczące potrzeb osób niepełnosprawnych,
2) przypomnieć sobie informacje o infrastrukturze pomocy społecznej i rodzaje systemów

wsparcia,

3) zapoznać się z zasadami przeprowadzania lustracji terenu (w oparciu o Poradnik dla

ucznia),

4) przygotować plan lustracji terenu,
5) dokonać lustracji terenu przy wykorzystaniu przygotowanego planu,
6) zinwentaryzować zasoby materialne i ludzkie środowiska lokalnego,
7) opracować wyniki lustracji,
8) odpowiedzieć na pytanie: „Czy stan zinwentaryzowanych zasobów pozwala na

zaspokojenie potrzeb zdrowotnych i bytowych osób niepełnosprawnych?”,

9) przedstawić propozycję ulepszenia sytuacji w tym zakresie,
10) uczestniczyć w dyskusji podsumowującej na temat możliwości zrealizowania w tym

środowisku zaproponowanych ulepszeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne indywidualnie, w parch lub w grupach.

Podsumowanie ćwiczenia należy przeprowadzić w formie dyskusji frontalnej.

Środki dydaktyczne:

– informatory

dotyczące instytucji pomocy społecznej i ochrony zdrowia, plany miasta lub

gminy, papier, pisaki, komputer z dostępem do Internetu, drukarka, ewentualnie artykuły
dotyczące funkcjonowania lokalnych instytucji.

Ćwiczenie 3

Ułóż kwestionariusz wywiadu lub plan rozmowy ze znaczącą osobą (osobami) w Twoim

środowisku lokalnym.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie informacje dotyczące technik zbierania informacji,
2) zastanowić się, kto jest osobą znacząca w środowisku lokalnym,
3) ustalić cel wywiadu lub rozmowy,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

4) przygotować pytania do kwestionariusza wywiadu lub dyspozycje do rozmowy,

dostosowując je do pozycji tej osoby w społeczności lokalnej,

5) gotowy kwestionariusz wywiadu lub plan rozmowy przedstawić na forum klasy,
6) uczestniczyć w dyskusji na temat poprawności sformułowanych pytań i prawidłowości

sporządzonego narzędzia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne indywidualnie lub w parach. Podsumowanie

ćwiczenia należy przeprowadzić w formie dyskusji frontalnej.

Środki dydaktyczne:

– papier, komputer, drukarka.

5.1.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi: Tak Nie
1) wykorzystywać różne metody zbierania i analizy

informacji umożliwiających kompleksową ocenę
zasobów jednostki, rodziny i środowiska lokalnego

2) zdefiniować pojęcie zasobów materialnych

i ludzkich (indywidualnych, rodzinnych, społecznych

3) identyfikować i określać zasoby ludzkie i materialne

w środowisku lokalnym

4) rozpoznać relacje zachodzące pomiędzy świadczącymi

a otrzymującymi pomoc

5) przekonać podopiecznego do korzystania z różnych

form pomocy

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Aktywizowanie środowiska na rzecz wsparcia

niepełnosprawnego

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź pismo do sponsorów z prośbą o wsparcie w jednej z następujących sytuacji:

a) pomoc w przewiezieniu na turnus rehabilitacyjny niepełnosprawnych dzieci;
b) pomoc dla dorosłej osoby niewidomej w zaopatrzeniu w sprzęt komputerowy;
c) pomoc dla osoby starszej w odnowieniu mieszkania.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać partnera do pracy w parze,
2) wylosować sytuację, w której należy sporządzić pismo,
3) zastanowić się, do kogo można byłoby zwrócić się z prośbą o pomoc w rozpatrywanej

sytuacji,

4) zapoznać się z dokumentacją wybranych projektów socjalnych, zawierającą wystąpienia

do różnych instytucji i osób,

5) zastanowić się, jakich argumentów użyje dla przekonania adresatów pisma,
6) sformułować pismo przestrzegając poprawnej polszczyzny i zasad ortografii,
7) przygotować pismo przy wykorzystaniu technik komputerowych,
8) zastanowić się, jak sformułować pismo z podziękowaniem za pomoc,
9) zaprezentować sporządzone pismo na forum klasy,
10) wysłuchać oceny koleżanek/kolegów oraz nauczyciela i wnieść ewentualne poprawki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne indywidualnie lub w parach.

Środki dydaktyczne:

– dokumentacja

różnych projektów socjalnych, komputer, drukarka, papier.

Ćwiczenie 2

W sytuacji symulowanej przeprowadź rozmowę z osobą znaczącą w środowisku

lokalnym i przekonaj ją do włączenia się do sieci socjalnej organizowanej na rzecz wspierania
osób niepełnosprawnych, np. głuchych.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Uczeń powinien:

1) przyjąć rolę opiekunki środowiskowej jako rzecznika interesów osób niepełnosprawnych

– głuchych,

2) zastanowić się, w jakiej sytuacji życiowej znajduje się podopieczny i wyznaczyć te

elementy sytuacji, które utrudniają podopiecznemu funkcjonowanie w środowisku,

3) przypomnieć sobie wiadomości dotyczące procesu komunikacji oraz zasad prowadzenia

negocjacji,

4) zastanowić się, jakich użyje argumentów dla przekonania swojego rozmówcy,
5) do wykonania ćwiczenia dobrać partnera, który wcieli się w role osoby znaczącej,
6) przeprowadzić rozmowę, przestrzegając podstawowych zasad tworzenia sieci socjalnej

(rozmowę należy zarejestrować na kasecie wideo),

7) wysłuchać informacji zwrotnych dotyczących przebiegu rozmowy od swojego

rozmówcy,

8) podzielić się wrażeniami z przeprowadzonej rozmowy i wskazać przeszkody

w prowadzeniu rozmowy z osobą znaczącą,

9) uczestniczyć w odtwarzaniu sytuacji nagranych w trakcie rozmowy,
10) dokonać samooceny i wysłuchać oceny koleżanek/kolegów dotyczącej zachowania

uczestników rozmowy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− uczniowie wykonują ćwiczenie z wykorzystaniem metody gry ról.

Środki dydaktyczne:

– kamera video, telewizor, odtwarzacz video, kasety.

5.2.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi: Tak Nie
1) pozyskać w środowisku lokalnym partnerów do współpracy
2) zastosować zasady aktywizowania społeczności lokalnej

na rzecz wspierania niepełnosprawnych

3) nawiązać współpracę z różnymi instytucjami

i wolontariuszami w środowisku lokalnym

4) zaprojektować pracę z osobą niepełnosprawną

z wykorzystaniem dostępnych zasobów materialnych
i ludzkich

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Sprawdzian I

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wspomaganie rodziny
niepełnosprawnego”

Test składa się z 12 zadań, w tym 7 zadań wielokrotnego wyboru i 5 zadań typu prawda –
fałsz:
– zadania 1 –5, 9, 12 są z poziomu podstawowego,
– zadania 6 – 8, 10, 11 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań:
− 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź, za złą odpowiedź lub jej brak 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

− dopuszczający – za uzyskanie co najmniej 5 pkt. za odpowiedzi na zadania z poziomu

podstawowego,

− dostateczny – za uzyskanie co najmniej 7 pkt. za odpowiedzi na zadania z poziomu

podstawowego,

− dobry - za uzyskanie co najmniej 9 pkt., w tym co najmniej 2 pkt za odpowiedzi na

zadania z poziomu ponadpodstawowego,

− bardzo dobry - za uzyskanie co najmniej 11 pkt., w tym co najmniej 4 pkt za odpowiedzi

na zadania z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz do odpowiedzi:
1. d, 2. c, 3. b, 4. b, 5. b, 6. c, 7. b
8. F, 9. P, 10. P, 11. F, 12. P

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia

ucznia)

Kategoria celu

Poziom wymagań

1. Dobrać metody pracy socjalnej do

wykorzystania przy organizowaniu
środowiska lokalnego

C P

2. Scharakteryzować różne rodzaje

społeczności

B P

3. Zidentyfikować obszary zainteresowania

opiekunki środowiskowej w zakresie
diagnozowania społeczności

B P

4. Zidentyfikować rodzaje zasobów środowiska

lokalnego

B P

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5. Zidentyfikować rodzaje zasobów rodziny

B

P

6. Scharakteryzować specyfiki działań

prospołecznych

B PP

7. Rozróżnić formy aktywności środowiska

lokalnego

B PP

8. Dokonać analizy specyfiki różnych rodzajów

społeczności

C PP

9. Zidentyfikować techniki i formy pracy ze

społecznością lokalną

B P

10. Zidentyfikować zakres technik i form

organizowania środowiska lokalnego

B PP

11. Zidentyfikować rodzaje organizacji

samopomocowych

B PP

12. Zidentyfikować cele tworzenia sieci

socjalnej

B P

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.
4. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,

kartę odpowiedzi).

5. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
6. Przypomnij o upływającym czasie na 10 i 5 minut przed końcem sprawdzianu.
7. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
8. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Wybraną przez siebie prawidłową odpowiedź otocz kółkiem.
6. Jeżeli się pomylisz skreśl krzyżykiem błędnie zakreśloną kółkiem odpowiedź, a następnie

otocz kółkiem odpowiedź prawidłową.

7. Na wykonanie sprawdzianu osiągnięć masz 35 minut.
8. Jeżeli masz pytania i wątpliwości podnieś rękę i zadaj pytanie nauczycielowi.
9. Pamiętaj, że Twoja praca musi być samodzielna.
10. Przed oddaniem karty odpowiedzi sprawdź poprawność wybranych odpowiedzi.
11. Sprawdź ponownie, czy Twoja karta odpowiedzi jest prawidłowo podpisana.
12. Powodzenia.

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,

− zestaw zadań testowych,

− karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Zestaw zadań testowych

I. Zaznacz na karcie odpowiedzi właściwą odpowiedzi.

1. Metoda pracy socjalnej wykorzystywana do organizowania środowiska lokalnego to:

a) metoda kontraktu społecznego,
b) metoda indywidualnego przypadku,
c) metoda grupowa,
d) metoda środowiskowa.

2. Cechą, która nie jest charakterystyczna dla społeczności miejskiej jest:

a) obniżenie społecznego znaczenia rodziny,
b) anonimowość życia i działania,
c) poczucie jedności i względnej izolacji,
d) duże zróżnicowanie struktury zawodowej.

3. Z punktu widzenia pracy opiekunki środowiskowej diagnoza społeczna powinna

obejmować:

a) analizę struktury zawodowej środowiska i ograniczeń z niej wypływających,

b) analizę zasobów i sił społecznych oraz występujących barier na jakie napotyka

osoba niepełnosprawna,

c) analizę zasobów i sił społecznych oraz demograficznej struktury ludności,
d) analizę barier na jakie napotyka osoba niepełnosprawna i jej indywidualnych

możliwości ich przezwyciężania.

4. Do zasobów materialnych środowiska zaliczamy:

a) zasoby osobowe i finansowe,
b) zasoby rzeczowe i finansowe,
c) zasoby osobowe,
d) zasoby rzeczowe.

5. Do zasobów osobistych członków rodziny zaliczamy:

a) spójność rodziny, cechy osobowościowe członków rodziny,
b) wiedzę i umiejętności członków rodziny i ich cechy osobowości,
c) organizację rodziny oraz wiedzę i umiejętności jej członków,
d) cechy osobowościowe członków rodziny, organizację rodziny.

6. Działania prospołeczne charakteryzują się:

a) dobrowolnością, odpłatnością, konstruktywnością,
b) dobrowolnością, nieodpłatnością, realizacją prywatnych celów,
c) dobrowolnością, nieodpłatnością, konstruktywnością,
d) odpłatnością, konstruktywnością, realizacją prywatnych celów.

7. Spontaniczne i masowe wiązanie się ludzi z określonymi ideami społeczno-

-moralnymi to:
a) działania edukacyjno-promocyjne,
b) ruch społeczny,
c) wolontariat,
d) grupy wsparcia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

II. Zaznacz na karcie odpowiedzi „P”, jeżeli podane stwierdzenie jest prawdziwe; „F”, jeżeli
jest fałszywe.

8. Środowisko wielkomiejskie jest łatwym terenem aktywizacji, gdyż występuje w nim

wiele instytucji.

9. Do technik i form pracy ze społecznością można zaliczyć działania związane

z podnoszeniem świadomości społecznej.

10. Rzecznictwo jest formą wspierania jednostek i grup pokrzywdzonych, a jego istotą

jest prezentowanie ich interesów na forum społeczności.

11. Samopomocowe organizacje o charakterze rozwojowym nastawione są na pomoc

osobom w przetrwaniu i dostosowaniu się do sytuacji trudnej.

12. Sieć socjalna tworzona jest w celu świadczenia pomocy lub jej otrzymywania.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..................................................................................................

Korzystanie z zasobów ludzkich i materialnych środowiska dla potrzeb
podopiecznego

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr pytania

Odpowiedź Punkty

1 a b

c

d

2 a b

c

d

3 a b

c

d

4 a b

c

d

5 a b

c

d

6 a b

c

d

7 a b

c

d

8 P

F

9 P

F

10 P

F

11 P

F

12 P

F

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Sprawdzian II

Test praktyczny wysoko symulowany

Zadanie praktyczne wymaga wykazania się przez ucznia umiejętnościami z poziomu
podnadpodstawowego.

Uczeń powinien być oceniany według następujących kryteriów:
1. Wskazanie zasobów materialnych i ludzkich rodziny.
2. Wskazanie zasobów materialnych i ludzkich grupy.
3. Wskazanie zasobów materialnych i ludzkich środowiska lokalnego.
4. Wskazanie możliwości i celów utworzenia grupy wsparcia.
5. Wskazanie możliwość pozyskania pomocy materialnej i uzasadnienie wyboru.
6. Sporządzenie pisma w celu uzyskania pomocy dla podopiecznej i członków jej rodziny.

Sposób punktowania:
Kryteria 1-5 oceniane są w skali 3-stopniowej:

0 – nie wykazuje umiejętności – nie udzielił odpowiedzi,

1 – wykazuje umiejętność w ograniczonym zakresie, odpowiedź jest niepełna lub

częściowo poprawna,

2 – wykazuje umiejętność w pełnym zakresie – udzielił pełnej i wyczerpującej

odpowiedzi.
Kryterium 6 oceniane jest od 0 – 4 punktów: 0 za brak sporządzenia pisma, lub sporządzenie
go w sposób całkowicie błędny (pod względem merytorycznym, np. niewłaściwe argumenty,
stylistycznym, ortograficznym), 4 punkty za sporządzenie pisma całkowicie poprawnego
względem merytorycznym, stylistycznym, ortograficznym. 1, 2 lub 3 punkty powinny być
przyznane, jeżeli odpowiedź jest niepełna lub obarczona błędami.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następującą
ocenę szkolną:

− dopuszczający – uczeń uzyskał co najmniej 6 punktów, w tym przynajmniej 1 punkt

za sporządzenie pisma,

− dostateczny – uczeń uzyskał co najmniej 8 punktów, w tym przynajmniej 1 punkt za

uzasadnienie wyboru źródła pomocy i 2 za sporządzenie pisma,

− dobry – uczeń uzyskał co najmniej 10 punktów, w tym przynajmniej 1 punkt za

uzasadnienie wyboru źródła pomocy i 3 za sporządzenie pisma,

− bardzo dobry – uczeń uzyskał co najmniej 12 punktów, w tym 2 punkty za

uzasadnienie wyboru źródła pomocy i przynajmniej 3 za sporządzenie pisma.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podaj uczniom zasady oceniania wykonania zadania.
4. Uczniowie wykonują zadanie praktyczne indywidualnie.
5. Daj uczniowi przygotowane: instrukcję dla ucznia i treść zadania praktycznego oraz kartę

odpowiedzi.

6. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
7. Oceniaj wykonywanie zadania przez ucznia na karcie odpowiedzi, uwzględniając podane

kryteria i sposób punktowania.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z poleceniem zamieszczonym w zadaniu.
3. Przeczytaj opis sytuacji.
4. Zapoznaj się z poleceniami pomocniczymi zamieszczonymi w zadaniu do wykonania.
5. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi.
6. Na wykonanie sprawdzianu osiągnięć masz 45 minut.
7. Jeżeli masz pytania i wątpliwości podnieś rękę i zadaj pytanie nauczycielowi.
8. Pamiętaj, że Twoja praca musi być samodzielna.
9. Przed oddaniem karty odpowiedzi sprawdź poprawność udzielonych odpowiedzi.
10. Sprawdź ponownie, czy Twoja karta odpowiedzi jest prawidłowo podpisana.
11. Powodzenia.

Materiały dla ucznia:

− instrukcja dla ucznia,

− treść zadania praktycznego,

− karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Zadanie praktyczne

Zaprojektuj pracę z osobą niepełnosprawną z wykorzystaniem dostępnych zasobów
materialnych i ludzkich.

Opis sytuacji
Twoja podopieczna (lat 37) wymaga specjalistycznego leczenia, którego NFZ nie chce
zrefundować. Jest ciężko chora na białaczkę. Jest matką 2 małych dzieci. Mąż ciężko pracuje
jako spawacz. Rodzina znajduje się w trudnej sytuacji finansowej. Rodzice podopiecznej oraz
teściowie znajdują się również w trudnej sytuacji finansowej, choć starają się pomóc kupując
wnukom odzież i wyprawki szkolne. Podopieczna jest załamana psychicznie, rozpaczliwie
czeka na pomoc innych osób. Jej koleżanki, nauczycielki w szkole podstawowej, w której
pracowała, przejęte jej losem zorganizowały w gronie pedagogicznym zbiórkę pieniędzy.
Chętnie włączyłyby się w inne działania.
Podopieczna mieszka w małym miasteczku, w którym oprócz szkoły podstawowej znajdują
się między innymi Ochotnicza Straż Pożarna, kościół, Punkt Opieki PCK, dwa sklepy mięsne,
trzy sklepy spożywcze, warzywniak, dwa sklepy z odzieżą, sklep z artykułami gospodarstwa
domowego i papierniczy, zakład wyrobu ceramiki, fryzjer, Ośrodek Zdrowia, Gminny
Ośrodek Pomocy Społecznej.

Polecenia pomocnicze
1. Wskaż zasoby materialne i ludzkie z uwzględnieniem rodziny, grupy i środowiska

lokalnego.

2. Wskaż możliwości i cele utworzenia grupy wsparcia.
3. Wskaż możliwość pozyskania pomocy materialnej i uzasadnij swój wybór.
4. Sporządź pismo w celu uzyskania pomocy dla podopiecznej i członków jej rodziny.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..................................................................................................

Korzystanie z zasobów ludzkich i materialnych środowiska dla potrzeb podopiecznego

1. Zasoby materialne i ludzkie rodziny
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. Zasoby materialne i ludzkie grupy
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
3. Zasoby materialne i ludzkie środowiska lokalnego
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
4. Możliwości i cele utworzenia grupy wsparcia
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
5. Wybór możliwości pozyskania pomocy materialnej i uzasadnienie wyboru
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
6. Pismo w celu uzyskania pomocy dla podopiecznej i członków jej rodziny
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Kryterium Punktacja

1
2
3
4
5
6

Razem

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

7.

LITERATURA

1. Juros A., Otrębski W.: Integracja osób z niepełnosprawnością w społeczności lokalnej.

Wyd. Fundacja Środkowoeuropejskie Centrum Ekonomii Działania Społecznego, Lublin
1997

2. Kawula S.: Rodzina o skumulowanych czynnikach patogennych. [w:] Pedagogika

rodziny. Pr. zbiorowa Kawula S., Bragiel J., Janke A.W., Wyd. A. Marszałek, Toruń,
1997

3. Krzyszkowski J.: Między państwem opiekuńczym, a opiekuńczym społeczeństwem.

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2005

4. Lalak D., Pilch T.: Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej.

Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999

5. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „Żak”,

Warszawa 1998

6. de Robertis C., Pascal H.: Postępowanie metodyczne w pracy socjalnej z grupami

i społecznościami. Interart, Warszawa 1997

7. Rychliński S.: Lustracje społeczne. Instytut Polityki Społecznej UW, Warszawa 2001
8. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998

9. Wódz K.: Praca socjalna w miejscu zamieszkania. Interart, Warszawa 1996
10. Złuska M., Toczyński W., Leś E., Boczoń J.: Organizacje pozarzadowe
11. Zrałek M.: Środowisko zamieszkania a niepełnosprawni. PWN, Warszawa 1994